VOOR EN NA HET WOORD IS HET TEKEN, EN IN HET TEKEN IS DE lege ruimte waarin we groeien. Zo, als een wond, is alleen het teken zichtbaar. Maar het oog liegt. Het waren die woorden uit het boek die Cato als eerste te binnen schoten, toen hij zaterdagochtend de foto’s van het naakte lijk te zien kreeg. Roger Høibakk kwam zijn kamer binnen met een opgewonden rood gezicht en met voor één keer zijn zwarte haar een beetje in de war. Hij had een dossier in zijn hand. “Herinner je je het papiertje nog dat we onder het lijk hebben gevonden? Het papiertje waarop stond: nog is het winter.”

Cato Isaksen knikte en keek op van de papieren waarin hij zat te bladeren. “Ja?” zei hij vragend. Het gebeurde niet vaak dat hij Roger Høibakk opgewonden zag. “Zo’n papiertje is ook onder dat andere lijk gevonden.”

“Welk andere lijk?”

“Dat van die Pakistaan, waar Myklebust het over had.”

Cato Isaksen leunde geïnteresseerd achterover op zijn stoel en kruiste zijn armen. Hij keek verwachtingsvol naar Roger Høibakk die intens terugstaarde en demonstratief op de Franse manier de schouders ophaalde. Høibakks moeder was Française, een knappe vrouw, Cato had haar eens ontmoet. Hij had gehoord dat ze nog maar negentien was, toen Roger werd geboren.

“Ze moeten allebei door dezelfde persoon zijn vermoord.”

“Vreemd toeval”, zei Cato Isaksen.

Roger Høibakk schudde het hoofd. “Dat kan geen toeval zijn.”

Cato Isaksen keek naar het stapeltje papieren en foto’s dat voor hem lag. “Ons lijk heeft lelijke sporen van tanden in zijn bovenarm”, zei hij. “Iemand heeft een hap uit zijn arm genomen. Kijk maar.” Hij trok twee kleurenfoto’s uit de stapel. De foto toonde de bovenarm van de vermoorde Svend Therkelsen. Roger Høibakk pakte de afbeelding aan en keek met afschuw naar de groteske foto. “Godverdomme”, zei hij, terwijl hij de foto van zich afwierp. Cato kon hem net opvangen voor hij op de grond zou vallen.

“Het zijn duidelijk sporen van tanden, staat in het rapport.”

Roger moest steeds even naar de groteske foto kijken. Witte huid rond een donkerbruin gat met blauwbruine kartelranden.

“Bedoel je dat de moordenaar de man eerst heeft doodgestoken, hem daarna heeft uitgekleed, een hap uit zijn arm heeft genomen en hem toen weer heeft aangekleed?” Roger ging op de stoel zitten die voor het bureau stond. “Of was hij naakt toen hij werd vermoord?”

Cato Isaksen schudde het hoofd. “De beet dateert van een dag of twee voor zijn dood. Hij was niet naakt toen hij stierf.”

“Een populair type, met andere woorden.” Roger Høibakk schudde mistroostig het hoofd. “Zijn vrouw?”

Cato Isaksen gaf geen antwoord.

Roger Høibakk gooide een dossier op het bureau voor hem. “Hier, in de onopgeloste steekpartij in Grorud, staat dat er onder het lijk van de 47-jarige Pakistaan Bashir Kahn, de man die op twee januari van dit jaar werd doodgestoken en diezelfde dag door vrienden werd gevonden, een papiertje lag waarop stond: slaap maar, kleine groene stengel.” Roger Høibakk sloeg rustig het dossier open, leunde glimlachend achterover en haalde afwezig een kam uit zijn achterzak. Al pratend haalde hij de kam door zijn haar en stopte hem daarna weer terug. Cato Isaksen bedacht dat als iemand Roger later zou vragen of hij het afgelopen uur zijn kam ook had gebruikt, het antwoord waarschijnlijk nee zou zijn. Het kammen was een automatisme geworden, een handeling die hij volkomen onbewust verrichtte, een irritant onderdeel van zijn persoonlijkheid.

“Is het handschrift hetzelfde?” Cato Isaksen pakte het dossier dat Roger hem aanreikte. Hij staarde naar de foto van het papiertje waarop met kinderlijke potloodletters stond geschreven: slaap maar, kleine groene stengel. Het papiertje was, volgens het rapport, zonder vingerafdrukken. Dat was het moment dat hij aan het citaat moest denken. zo, als een wond, is alleen het teken zichtbaar. Een wond en een teken. “Dat lijkt verdomme wel hetzelfde handschrift”, zei Cato Isaksen terwijl hij zachtjes met zijn vuist op het bureau sloeg.

“Hij had toch ook kinderen, die Pakistaan? Misschien dat een van hen het papiertje heeft geschreven.” Roger Høibakk haalde de schouders op en corrigeerde zichzelf onmiddellijk: “Nee, niet erg waarschijnlijk.”

“De kinderen van de Pakistaan, hoe zouden zij het papiertje hebben kunnen schrijven dat onder Therkelsen lag?” Cato Isaksen zocht tussen zijn andere papieren tot hij de foto had van het laatste papiertje, dat onder het lijk van Svend Ivar Therkelsen had gelegen. Hij zag onmiddellijk dat het inderdaad hetzelfde handschrift was.

Daarmee had de zaak een heel ander karakter gekregen en Cato Isaksen riep hoofdinspecteur Ingeborg Myklebust, Thorsen en Billington bijeen voor een spoedbespreking. Toen ze door de gang naar de vergaderzaal liepen, vertelde Roger Høibakk met een ondoorgrondelijke grijns dat hij de avond tevoren Pia Halvorsen voor een pilsje had uitgenodigd. Cato Isaksen schudde ongeïnteresseerd het hoofd en wierp een blik uit het raam. De blauwe lucht die hij zag deed hem walgen.

De drie andere politiemensen waren gelukkig in het gebouw. Ze waren zichtbaar nieuwsgierig naar de nieuwe informatie.

Cato Isaksen en Roger Høibakk vertelden kort dat de zaak een nieuwe wending had genomen.

“Het eerste wat we moeten doen, is naar een verband zoeken”, zei Ingeborg Myklebust ijverig terwijl ze haar vier rechercheurs aankeek. Ze trok de punt van haar rode kraag recht en strekte haar hand uit naar het pakje Prince Mild. “Ik ben blij dat we de twee zaken zo snel aan elkaar hebben gekoppeld”, pochte ze. “Nu moeten we heel snel verder. Heeft er al iemand gezocht tussen de steekpartijen van oudere datum, of er misschien nog meer van zulke zaken zijn?”

Billington schudde het hoofd. “Meer zijn er niet”, zei hij.

“En tussen de prostitutiezaken dan? Niet dat ik een echte aanwijzing heb, maar zou er in dat milieu iets te vinden zijn?” Ingeborg Myklebust leunde vol vuur over de tafel naar voren.

“Als je nu zo uit de lucht gegrepen er prostitutie bij betrekt, dan zitten we hier straks de wildste speculaties te maken. Dan kan het ook om drugs gaan, of om valsemunterij, of noem maar op.” Het gaf Cato een bevrijdend gevoel zijn leidinggevende op haar vingers te kunnen tikken.

“Het was maar een gedachte”, zei Myklebust terwijl ze een sigaret opstak. “Het is een theorie, een uitgangspunt, een intuïtie.”

“Intuïtie”, Cato Isaksen snoof. “Spaar ons voor dat vrouwengedoe.”

Ingeborg Myklebust wierp hem een scherpe blik toe. Maar er lag ook nog iets anders in haar blik. Het was duidelijk dat hij haar had gekwetst.

“Eerst moet de vrouw van Therkelsen boven water zijn, voor we waar dan ook vanuit kunnen gaan”, zei Bjørn Thorsen rustig terwijl hij met zijn vingers op het tafelblad trommelde.

De hoofdinspecteur deed een diepe trek aan haar sigaret en drukte de lange peuk toen in de asbak uit. “Uiteraard”, zei ze rustig, “als ze er woensdag nog niet is, laten we een opsporingsbericht uitgaan.”

“Er moet een verband tussen de twee moorden zijn”, zei Roger Høibakk.

“Een prostituee misschien?” Ingeborg Myklebust gaf niet op.

Cato Isaksen keek ironisch. “Een vrouw? Drie diepe messteken en een doorgesneden keel.” Het klonk sceptisch.

Roger Høibakk stond op en liep naar het raam. Hij leunde met zijn armen over elkaar naar buiten. “Die Wuornos-vrouw. Hoeveel heeft zij er ook weer koud gemaakt?”

“Zes”, zei Ingeborg Myklebust. “Zes mannen.”

“Dat was in de Verenigde Staten en bovendien waren ze doodgeschoten”, zei Cato Isaksen. “Het is iets heel anders om een kogel door je slachtoffers te schieten dan ze af te slachten zoals hier is gebeurd.” Hij zocht in de papieren voor zich. “Nee mensen, laten we ons liever aan de feiten houden. We moeten een gemeenschappelijke noemer zoeken. Theorieën zijn allemaal goed en wel, maar laten we ons niet in details verliezen, voor we meer van de zaak afweten.”

“Slaap maar, kleine groene stengel. Nog is het winter.” Roger Høibakk wreef zich in de ogen en gaapte.

“Zou ik ook wel willen”, glimlachte hij. “Sorry, maar het is een beetje laat geworden gisteravond”, zei hij geheimzinnig.

“Het klinkt als een gedicht”, zei Stein Billington. “Heeft iemand die regels eerder gehoord?”

Niemand had ze eerder gehoord.

“Die beet”, zei Ingeborg Myklebust, “wie heeft er nu in hemelsnaam een hap uit de man zijn arm genomen? De moordenaar” gaf ze zichzelf langzaam antwoord.

“Heeft er ook iemand van de Pakistaan gegeten?” Roger Høibakk keek naar Thorsen en Billington, die glimlachend het hoofd schudden. “Nee”, zeiden ze in koor en gaven vervolgens nadere informatie over de Grorud-moord. Een moeilijke zaak. Iedereen had elkaar een alibi gegeven, niemand had iets gezien of gehoord. Net als in de Trudvangvei. Niemand had iets gezien, niemand had iets gehoord. Niemand wist iets.