Op de vlakte die ze nu overstaken, was het onmogelijk afstanden te schatten. De zandheuvels achter hen werden al snel aan hun oog onttrokken door het opwaaiende zand, en voor hen was eenzelfde soort sluier. Hoewel het voortdurend waaide, werd de hitte van de zon daar niet minder door; ellende werd op ellende gestapeld, hun benen sleepten hen voort, tot iedere stap een kwelling werd. Maar Shadwell bleef in een hoog tempo verder gaan. Hij liep voort als een bezetene, tot hij na een uur in deze hel opeens bleef staan en wees.

Daar,' zei hij.

Hobart, die nu naast hem stond, vernauwde zijn ogen tot spleetjes en keek waarheen Shadwells vinger wees. Maar door de wolken van zand kon hij niets zien.

`Ik zie niets,' zei hij.

Shadwell pakte zijn arm vast.

Kijk dan verdomme!'

En ditmaal besefte Hobart dat Shadwells ogen hem niet bedrogen. lets verderop leek te grond weer omhoog te gaan.

Vat is dat?' schreeuwde Hobart, tegen de wind in.

`Een muur,' zei Shadwell.

Het zag er eerder uit als een heuvelrug dan als een muur, vond Hobart, want hij liep voort langs de gehele zichtbare horizon. Maar hoewel er her en der een opening in zat, was de regelmaat zo groot dat Shadwell het wel haast goed moest hebben. Het was een muur.

Ze liepen erheen, zonder verder nog lets te zeggen.

Aan de andere kant van de muur was geen spoor te bekennen van gebouwen, maar degenen die de muur hadden gebouwd, moesten dat wat erbinnen beschermd had moeten worden van veel waarde hebben geacht, want de afmetingen van die muur bleken werkelijk zeer indrukwekkend te zijn. Hij was minstens vijftien meter hoog en toch was nergens aan te zien hoe hij was geconstrueerd.

Twintig meter voor de muur hielden ze halt en ging Shadwell alleen verder. Hij strekte zijn hand uit om de stenen aan te raken, die heet aanvoelden en zo glad dat ze wel van zijde leken. Het was alsof de muur was opgetrokken uit gesmolten stenen, gevormd door mensen die lava als koude klei konden kneden. Het was duidelijk dat deze spiegelgladde muur, zonder nisje of richeltje, niet kon worden beklommen, zelfs als een van hen daartoe nog de energie had gehad. `Er moet ergens een poort zijn,' zei Shadwell. 'En we zullen verder lopen tot we die hebben gevonden.'

De zon stond nu niet meer zo hoog aan de hemel en het werd koeler. Maar de wind was niet van plan de reizigers een moment respijt te geven. Hij leek de wacht te houden langs de muur, sloeg tegen hun benen alsof hij hen graag op de grond zou smijten. Maar nu ze zonder kleerscheuren zover waren gekomen, had angst het veld moeten ruimen voor nieuwsgierigheid naar wat er aan de andere kant te vinden zou zijn. De Arabieren hadden hun stemmen hervonden en waren voortdurend met elkaar aan het praten, ongetwijfeld discussiërend over de manier waarop ze bij thuiskomst hierover zouden kunnen opscheppen.

Ze liepen een vol halfuur, zonder een poort te vinden. Ze hadden hier en daar scheurtjes gezien, maar geen daarvan zo laag dat hun hand erbij kon, en op andere plaatsen een afbrokkelende rand, maar dat was alles.

Wie heeft deze muur gebouwd?' vroeg Hobart onder het lopen. Shadwell keek naar hun schaduwen op de muur, die gelijke tred met hen hielden.

`Mensen uit een heel ver verleden,' zei hij.

`Om de woestijn op een afstandje te houden?'

`Of de Gesel binnen te houden.'

De laatste minuut was de wind op een subtiele manier veranderd. Hij trok niet meer aan hun benen en was kennelijk iets dapperders gaan doen. Ibn Talaq zag als eerste wat.

`Daar! Daar!' zei hij, en wees langs de muur.

Een paar honderd meter van de plaats waar ze stonden, werden zandwolken door de muur naar buiten geblazen. Ze liepen erheen en het bleek geen poort, maar een breuk in de muur te zijn. Bergen afgebrokkelde stenen lagen in het zand. Shadwell was er het eerste bij en klauterde er bovenop, tot hij naar binnen kon kijken, naar de plaats die door de muur werd beschermd.

Achter hem riep Hobart: Vat zie je?'

Shadwell zei niets. Hij keek, met ogen vol ongeloof, terwijl de razende wind hem dreigde omver te blazen.

Aan de andere kant van de muur geen paleizen of graven. In feite geen enkel teken van bewoning, hoe rudimentair dan ook; geen obelisken, geen zuilen. Alleen zand en nog eens zand; eindeloos zand.

Weer een woestijn, weglopend van hen vandaan, even leeg als de leegte achter hen.

Dat zei Hobart, die op de stenen was geklommen en naast Shadwell stond.

Jezus, helemaal niets!'

Shadwell zei niets. Hij klom aan de andere kant van de muur naar beneden en stapte de schaduw in. Wat Hobart had gezegd, leek waar te zijn; er was hier niets. Waarom had hij dan het zekere gevoel dat deze plaats heilig was?

Hij liep over de hopen zand die de wind tegen de bergen steen had geblazen en bekeek de woestijn die zich v66r hem uitstrekte. Was het mogelijk dat het zand eenvoudigweg het geheim had bedekt? Was de Gesel hier verborgen? Jammerde hij omdat hij levend was begraven? En hoe zouden ze hem ooit kunnen vinden als dat inderdaad zo was? Hij draaide zich om en keek met samengeknepen ogen naar de muur. Toen begon hij impulsief naar boven te klimmen, langs de kapotte kant. Het viel niet mee. Zijn ledematen waren moe en de wind had de stenen gedurende vele jaren glad geslepen, maar uiteindelijk stond hij dan toch boven op de muur.

In eerste instantie leek het alsof hij al die moeite voor niets had gedaan. Hij werd voor zijn inspanning alleen beloond met het zien van de muur, beide kanten op, voor zover het oog reikte.

Maar toen hij naar beneden keek, besefte hij dat er een patroon in de zandheuvels waarneembaar was. Niet het natuurlijke patroon van golven dat door de wind werd geschapen, maar iets ingewikkelders — grote geometrische ontwerpen — met paden of wegen ertussen. In boeken had hij het een en ander gelezen over oude volkeren in Zuid-Amerika die patronen maakten op de vlakten; afbeeldingen van vogels en goden die je op de grond niet kon zien, maar die waren bedoeld om de een of andere hemelse toeschouwer in vervoering te brengen. Was dat hier ook gebeurd? Was het zand zo neergelegd om een boodschap door te geven aan de lucht? En zo ja, welke kracht had dat dan gedaan? Je zou een kleine natie nodig hebben om zoveel zand te transporteren; en de wind zou morgen weer ongedaan maken wat vandaag was gedaan. Wie had hier de hand in gehad?

Misschien dat de avond hem dat zou kunnen vertellen.

Hij klom weer van de muur of naar de plaats waar Hobart en de anderen te midden van de stenen stonden te wachten.

`Hier zullen we voor vannacht ons kamp opslaan,' zei hij. `Binnen of buiten de muren?' wilde Hobart weten.

`Erbinnen.'