Wij, mantelzorgers, zitten met zijn vieren bij elkaar. Onze bezorgdheid groeit. Ma is onrustig. Bepaalde handelingen lukken haar niet meer. Het overzicht is weg. Het lijkt soms wel of ze de volgorde van de dingen niet meer begrijpt. Routines lijken verdwenen. Wat gaat het ineens hard.
Wanneer openbaarde ma’s ziekte zich? Wanneer besloot meneer Alzheimer om bij ma in te trekken?
Ik sla mijn laptop open. Onregelmatig heb ik de afgelopen jaren aantekeningen gemaakt. Ruim twee jaar geleden schreef ik: ‘Vandaag haar identiteitskaart teruggevonden die ze al een week kwijt was. Zat gewoon in een tas in plaats van in het portemonneetje in het bovenste laatje. Daaruit was een paar weken geleden haar bankpas verdwenen. Maar die was een paar dagen later weer terecht. Ma lijkt wel een goochelaar. Ik tref haar steeds vaker rommelend in laatjes aan. Stopt iets van het ene in het andere laatje. Of ze zoekt iets en, ook meegemaakt, weet dan niet meer wát ze zoekt.’
Dat waren de eerste signalen.
Als kanker een sluipmoordenaar is, wat is alzheimer dan voor schurk?
‘Alzheimer is een dief,’ zegt mijn vrouw, ‘want je mist steeds meer gedachten.’
‘Een struikrover,’ zeg ik. ‘Een nietsontziende struikrover. Eerst pakt hij alle nieuwe dingen van je af, daarna de ouwe. Op het laatst wordt ook je kindertijd gestolen en staar je in het verpleeghuis wezenloos voor je uit.’
Het woord ‘verpleeghuis’ is het afgelopen jaar regelmatig gevallen. Het is – onder voorwaarden – bespreekbaar voor ma. Komt mede door ma’s oudere zussen die het pad effenden. In het verpleeghuis zag mijn moeder, die vaak op bezoek ging bij haar zussen, hoe hun kaarsjes langzaam uitdoofden.
Dat ma, vijfentachtig jaar, die doodlopende steeg in zal moeten, dat weet ze zelf ook. Dat inzicht is er dan weer wel.
Tenzij…
‘Ik hoop dat op een nacht mijn hart ermee ophoudt,’ zegt ma. Ze zegt het al jaren. Het is een wens, een hartenwens.
Een somberder versie hiervan is ook gehoord. Ma zei het tegen een van de lieverds die ons helpen met de zorg: ‘Ik spring niet van het balkon. Dat doe je je kinderen niet aan.’
Ik vraag me af hoeveel aan alzheimer lijdende mensen dat van plan waren en te lang hebben gewacht. Ik bedoel: toen mijn gepensioneerde psychiater te horen kreeg wat hij zelf al vermoedde, namelijk dat hij leed aan beginnende alzheimer, pleegde hij vrijwel onmiddellijk zelfmoord.
Zelfbeschikking is een groot goed. Alles beter dan deze aftakeling, die zal eindigen in totale ontreddering en complete ontluistering. Want hoezeer een mens ook is leeggeroofd, reken maar dat hij lijdt. Er is altijd wel wat bewustzijn over om je doorligplekken te ervaren.
Mijn broer zegt dat hij nog eens zal bellen met de zorginstelling.
‘Neem jij dan contact op met ma’s huisarts?’ vraagt hij.