Zelandoni vertrok met gezwinde pas. Ondanks haar omvang kon ze zich als ze dat noodzakelijk vond behoorlijk snel voortbewegen. Folara kwam net aanlopen toen de vrouw de voorhang achter zich dicht liet vallen.

'Zelandoni, mag ik naar binnen? Ik wil graag helpen als ik kan,' zei ze. De doniër dacht maar heel even na. 'Ja, ga maar naar binnen. Je kunt Proleva helpen haar rustig te houden,' zei ze, en toen liep ze haastig door.

Toen ze terugkwam, lag Ayla onrustig te woelen, in de greep van de zoveelste wee, maar ze gaf nog steeds geen kik. Marthona en Proleva stonden aan weerszijden van haar; ze hielden elk een hand vast en keken nogal bezorgd. Folara deed nog een hete steen bij het water dat aan de kook was gebracht om het heet te houden. Zij keek net zo bezorgd als haar moeder. Er lag angst in Ayla's ogen, en opluchting toen ze de genezeres zag.

Deze haastte zich naar de jonge vrouw. 'Ayla, het gaat allemaal goed. Je doet het prima, je moet je alleen een beetje ontspannen. Ik maak iets voor je klaar waardoor je je wat gemakkelijker zult voelen,' zei Zelandoni.

'Wat zit erin?' vroeg Ayla toen de pijn wegtrok. Zelandoni keek haar vorsend aan. De vraag werd niet uit angst gesteld, maar uit belangstelling. Kennelijk leidde die haar geest even af van haar angst.

'Wilgenbast en frambozenblad zijn de voornaamste ingrediënten,' zei ze, terwijl ze snel naar het water ging kijken om te zien of dat al kookte. 'Plus wat lindebloesem en een snufje doornappel.' Ayla knikte. 'Wilgenbast is een milde pijnstiller; frambozenblad is met name bij bevallingen ontspannend; lindebloesem zorgt voor een zoete smaak; en doornappel - ik geloof dat dat is wat ik datura noem - kan pijn wegnemen en je helpen slapen, maar kan soms ook de persweeën doen ophouden. Maar een heel klein beetje is misschien wel goed,' zei ze.

'Dat leek mij ook,' zei de doniër.

Toen ze wegsnelde om de kruiden en stukjes bast toe te voegen aan het hete water dat Folara aan de kook had gebracht, bedacht Zelandoni dat het feit dat ze Ayla bij de behandeling betrok weieens even nuttig zou kunnen zijn als het middel zelf om haar te helpen ontspannen. Bovendien wist ze zoveel van geneesmiddelen dat het dwaas zou zijn geweest om te proberen iets voor haar verborgen te houden. De medicinale thee moest even trekken, en in die tijd had Ayla nog een paar weeën. Toen ze haar eindelijk de thee bracht, was Ayla meer dan be

reid die te drinken, maar toen ze rechtop ging zitten, proefde ze eerst, geconcentreerd, met gesloten ogen. Ze knikte en dronk vervolgens de thee op.

'Meer frambozenblad dan wilgenbast, en net genoeg lindebloesem om de bittere smaak van de datura... de doornappel te overstemmen,' zei Ayla. Ze ging weer liggen in afwachting van de volgende pijnlijke wee.

Heel even voelde Zelandoni een weerwoord in zich opkomen, een sarcastisch: 'Nou, kan het je goedkeuring wegdragen?' maar ze hield zich in en verbaasde zich er eigenlijk over dat dit zelfs maar in haar was opgekomen. De ervaren vrouw was niet gewend dat iemand haar middelen op de proef stelde en daar commentaar op leverde, maar zou ze zelf niet hetzelfde doen? De jonge vrouw had het niet als kritiek bedoeld; ze had alleen zichzelf op de proef gesteld, besefte Zelandoni. Terwijl de doniër toekeek, glimlachte ze bij zichzelf, in de wetenschap dat ze precies wist waar Ayla mee bezig was, omdat ze het zelf net zo zou hebben gedaan. Ayla gebruikte zichzelf om het middel te testen, wachtte rustig af hoe ze erop zou reageren, en was benieuwd hoe lang het zou duren voor het middel aansloeg en hoe sterk de uitwerking zou zijn. En zoals de genezeres al had vermoed, had dit op zich een ontspannend effect, omdat zo haar gedachten werden afgeleid van de angst.

Verder konden ze alleen maar wachten. Ze spraken zachtjes met elkaar. De bevalling leek nu iets minder zwaar te zijn voor de jonge vrouw. Zelandoni wist niet of dit kwam door het geneesmiddel of doordat haar angst was afgenomen - waarschijnlijk door allebei - maar ze lag niet meer zo te woelen. Ayla concentreerde zich nu op wat ze precies voelde. Ze vergeleek deze bevalling met de eerste, en besefte dat deze toch gemakkelijker leek te zijn. Het proces verliep niet anders dan ze bij andere vrouwen had gezien die een normale bevalling hadden gehad. Ze was erbij geweest toen Proleva beviel, en glimlachend keek ze toe hoe de vrouw haar baby, een meisje, nu de borst gaf. 'Marthona, weet je waar haar geboortedeken is? Ik geloof dat het bijna zover is,' zei Zelandoni.

'Nu al? Ik had niet gedacht dat het zo snel zou gaan, zeker niet omdat ze het aan het begin zo zwaar leek te hebben,' zei Proleva, terwijl ze haar kindje op haar dekentje legde om te slapen. 'Maar ze lijkt de situatie nu inderdaad onder controle te hebben,' zei Marthona. 'Ik haal de geboortedeken wel even. Ligt hij nog op de plek die je me hebt laten zien, Ayla?'

'Ja,' antwoordde deze snel, want ze voelde haar spieren zich weer aan

spannen terwijl een allesoverweldigende wee zich aandiende. Toen die voorbij was, vroeg Zelandoni Proleva en Folara om de met tekeningen en symbolen versierde leren geboortedeken op de vloer uit te spreiden, en toen wenkte ze Marthona.

'Het is tijd om haar overeind te helpen,' zei ze. Toen, tegen Ayla: 'Je moet nu opstaan en de Grote Aardmoeder toestaan het kindje naar buiten te trekken. Kun je opstaan?'

'Ja,' zei Ayla tussen twee hijgende ademstoten door. Ze had bij elke wee flink geperst, en voelde aandrang om ook nu te persen, maar probeerde zich even in te houden. 'Ik geloof van wel.' Met vereende krachten hielpen ze Ayla overeind en leidden haar naar de geboortedeken. Proleva liet haar zien hoe ze neer moest hurken. Toen ging zij aan Ayla's ene zijde staan terwijl Folara haar aan de andere zijde ondersteunde. Marthona, die voor haar stond, glimlachte bemoedigend en bood haar morele steun. Zelandoni ging achter haar staan en hield de jonge vrouw tegen haar omvangrijke boezem geklemd, met haar armen om haar heen geslagen boven de bolling van haar buik.

Ayla voelde zich omhuld door de zachtheid en warmte van de dikke vrouw; dit stelde haar gerust en ze gaf zich over aan de behaaglijke steun. Ze voelde aan als Moeder, als alle moeders in één verenigd, als de zachte boezem van de Aarde zelf. Maar er was nog iets: onder al dat vlees ging een enorme kracht schuil. Ayla was ervan overtuigd dat deze vrouw elke stemming van Moeder Aarde zelf zou kunnen uitstralen, van de lieftalligheid van een warme zomerdag tot de razernij van een woeste sneeuwstorm. Als ze zin had, zou ze kunnen uithalen met de vernietigende kracht van een allesverwoestende storm, of kunnen troosten en koesteren als een zachte nevel.

'Nu dan, bij de volgende wee wil ik dat je perst,' zei Zelandoni. De twee vrouwen aan weerszijden van haar hielden elk een hand omklemd, zodat Ayla iets had om zich aan vast te grijpen. 'Ik voel het komen,' zei ze. 'Persen!' zei Zelandoni.

Ayla haalde diep adem en perste zo hard ze kon. Ze voelde hoe de doniër haar hielp en samen met haar de baby naar beneden duwde. Een vloed warm water stortte zich op de deken uit. 'Mooi. Daar wachtte ik al op,' zei Zelandoni.

'Ik vroeg me al af wanneer haar water zou breken,' zei Proleva. 'Bij mij gebeurt dat altijd zo vroeg dat ik bijna droog ben tegen de tijd dat de baby komt. Dit is beter. Daar gaat ze weer.' 'Vooruit Ayla, persen,' zei Zelandoni.

Ayla perste opnieuw uit alle macht en voelde iets bewegen. 'Ik kan het hoofdje zien,' zei Marthona. 'Ik sta klaar om de baby op te vangen.' Ze knielde dichter bij Ayla neer, net toen een volgende hevige perswee begon. Ayla haalde diep adem en perste. 'Daar komt het!' zei Marthona.

Ayla voelde het hoofdje naar buiten komen. De rest was gemakkelijk. Toen de baby naar buiten gleed, ving Marthona hem in haar uitgestrekte handen op.

Ayla keek naar beneden en zag het natte kindje in Marthona's armen en glimlachte. Ook Zelandoni glimlachte.

'Nog één keer flink persen, Ayla, om de nageboorte naar buiten te werken,' zei Zelandoni, die haar ook nu weer hielp. Ze perste en keek toe hoe er een klont bloederig weefsel op de geboortedeken viel.

Zelandoni liet haar los en liep om de kersverse moeder heen. Proleva en Folara ondersteunden Ayla terwijl Zelandoni de baby van Marthona overnam. Ze draaide de kleine om en gaf een paar klopjes op het kleine ruggetje. Dat leverde een paar hikkende geluidjes op. Zelandoni gaf een tikje tegen de voetjes van het kindje en keek toe hoe de adem van de kleine van schrik naar buiten gestoten werd, waarna het de eerste teug leven schenkende lucht naar binnen zoog. Het begon zachtjes te huilen, aanvankelijk amper meer dan een zacht gejammer, dat aanzwol naarmate de longetjes gewend raakten aan hun levenbrengende taak.

Marthona hield het kindje vast terwijl de doniër Ayla een beetje schoonmaakte en bloed en vocht wegwaste, waarna Proleva en Folara haar weer op het bed hielpen. Zelandoni bond een stukje pees om de navelstreng van de baby - op Ayla's verzoek was dat met oker rood gekleurd - om die af te knellen en te voorkomen dat het bloed uit de nog opgezwollen streng zou stromen. Met een scherp vuursteenmes sneed ze de streng door tussen de knoop en de nageboorte, en daarmee scheidde ze de baby van de moederkoek die tot de geboorte voor voeding en een plaats om te groeien had gezorgd. Ayla's kindje was nu een zelfstandig wezentje, een uniek en opzichzelfstaand mensje. Marthona en Zelandoni veegden het kindje schoon met een fluweelzacht konijnenvel dat Ayla voor dit doel had geprepareerd. Marthona had een dekentje klaarliggen, ook al fluweelzacht, en zo glad dat het aanvoelde als een babyhuidje. Het was gemaakt van de huid van een bijna voldragen hertenfoetus. Zelandoni had Jondalar verteld dat het geluk zou brengen voor het kind dat bij zijn vuurplaats geboren zou worden als hij een dergelijk huidje voor de geboortedag zou kunnen

bemachtigen, en hij en zijn broer waren tegen het einde van de winter op zoek gegaan naar een drachtige hinde.

Ayla had hem geholpen een soepel leren dekentje te maken van het huidje van de hertenfoetus. Hij had altijd al versteld gestaan van de zachtheid van het leer dat zij bewerkt had, een vaardigheid die zij, zoals hij wist, bij de Stam had opgedaan. Nadat hij samen met haar een huid had bewerkt, wist hij hoeveel moeite daarvoor nodig was, zelfs als je met een teer foetushuidje werkte. Zelandoni legde de baby op het dekentje, waarna Marthona het om de boreling wikkelde en het kindje naar Ayla bracht.