Ayla wist zich de laatste regel van het tweede couplet ook nog te herinneren en deed mee met de anderen, maar tijdens de volgende coupletten luisterde ze alleen maar toe en probeerde de woorden goed in zich op te nemen, terwijl ze wat ze nog wist van de tekst zachtjes voor zichzelf opzei. Ze wilde het uit het hoofd leren omdat ze het zo'n prachtig verhaal vond en ze genoot van de manier waarop de Eerste het zong. Door de klank van haar stem alleen al werd ze bijna tot tranen toe geroerd. Hoewel ze wist dat ze het nooit zou kunnen zingen, wilde ze de woorden kennen. Ze had tijdens hun Tocht de versie van de Losaduniërs gehoord toen zij en Jondalar bij hen op bezoek waren gegaan voordat ze de kleine gletsjer in het oosten waren overgestoken, maar de taal, de cadans en een deel van het verhaal waren anders. Ze wilde het verhaal in het Zelandonisch leren en luisterde aandachtig:

'De duistere leegte en de uitgestrekte, barre Aarde, Keken verwachtingsvol uit naar het kind dat Zij baarde. Leven haalde adem uit Haar botten en dronk van Haar bloed, Deed Haar huid opensplijten en verscheurde Haar gemoed.'

'De Moeder had gegeven. Een ande kwam tot leven.'

Jondalar had tijdens de reis een paar regels voor haar opgezegd, maar ze had nog nooit iets horen reciteren met zoveel gevoel en dramatisch effect als door de Eerste Onder Hen Die de Moeder Dienen in haar lied werd gelegd. Zijn woorden waren ook niet helemaal hetzelfde geweest:

'Haar gutsende geboortewater deed rivieren en zeeën volstromen, Overspoelde het land, en daaruit groeiden de bomen. Elke kostbare druppel bracht blad en gras uit de grond, Tot uit al het welige groen de nieuwe Aarde ontstond.'

'Haar wateren vloeiden. Nieuw groen en bomen groeiden.'

'Met de komst van nieuw leven braakt Zij water en vuur, Levert een pijnlijke strijd in dit barensuur. Haar droog, gestold bloed wordt tot okerrood aard', Maar het prachtige kind is de inspanning waard.' 'De Moeder is blij. Een stralende jongen erbij.'

'Bergen verrezen, spuwden vlammen de hemel tegemoet, Zij voedde Haar zoon uit haar bergachtig gemoed. Hij zoog o zo hard, de vonken namen hoge vlucht, Hete melk van de Moeder vormde een pad door de lucht.' 'Zijn leven was begonnen. Ze voedde de jongen.'

Dit was voor haar een van de mooiste fragmenten. Het deed haar denken aan haar eigen ervaring, vooral de zinsnede dat het prachtige kind de inspanning waard was.

'Terwijl de Grote Moeder sliep, sloop hij weg van Haar zij, En uit de donkere, wielende leegte kwam chaos nabij. De donkerte lokte en misleid door de wind, Nam chaos bezit van Haar dierbare kind.'

'De duisternis greep Haar zoon. Die jongen, zo schrander en schoon.'

Precies zoals Broud haar haar zoon had afgenomen. Zelandoni vertelde het verhaal zo goed dat Ayla meeleefde met zowel de Moeder als Haar zoon. Ze zat naar voren geleund om geen woord te missen:

'Haar lichtgevende vriend mengde zich weer in de twist, Met de rover die het kind van Haar borst had gegrist. Weer vochten zij samen voor de zoon die Zij vereerde, Hun moeite wierp vrucht af toen het licht wederkeerde.

'De strijd was achter de rug. Zijn schittering was terug.'

Ayla had onwillekeurig de adem ingehouden en slaakte nu een zucht van opluchting terwijl ze om zich heen keek. Ze was niet de enige die helemaal opging in het verhaal. Iedereen zat vol aandacht te luisteren naar de zwaarlijvige vrouw:

'De Grote Moeder leefde met pijn in Haar hart, De scheiding van Haar zoon dompelde Haar in diepe smart. Ze verlangde naar het kind dat Zij prijs had moeten geven, En zocht in Haar kern nog een kiem van nieuw leven.'

'Zich erbij neerleggen kon Zij niet. Het verlies was een te groot verdriet.'

De tranen stroomden nu over Ayla's gezicht en ze werd opeens overspoeld door een hevig verlangen naar haar eigen zoon, die ze bij de Stam had moeten achterlaten, en door intens medelijden met de Moeder.

'Toen het tijdstip dan aanbrak en Zij opnieuw leven baarde, Bracht Haar water het leven weer terug op de Aarde. In het verdriet van Haar verlies vergoot Zij menige traan, Die zich vormden tot dauwdruppels en regenbogen deden ontstaan.' 'Haar vruchtwater bracht groen. Maar Ze huilde ook toen.'

Ayla wist dat ze nooit meer aan ochtenddauw of regenbogen zou kunnen denken zonder herinnerd te worden aan de tranen van de Moeder.

'Met een bulderend geraas scheurden Haar rotsen uiteen, En een diepe spelonk in Haar wezen verscheen. Toen schonk ze weer leven uit Haar innerlijk zo groot, En ontsproten de Aardkinderen aan Haar moederschoot.'

'De Moeder, in vertwijfeling verzonken, heeft nu een schare kinderen het leven geschonken.'

Wat er nu kwam was niet zo triest, maar wel interessant. Het verklaarde hoe de dingen nu waren en waarom:

'Zij waren alle Haar kinderen en trots was Haar deel, Maar van haar innerlijke levenskracht restte Haar niet veel. Ze had een klein beetje over, een laatste restje kracht, Om een kind te baren dat zou besejfen wat was volbracht.' 'Een kind dat respect zou leren. En de Moeder vereren.'

'Eerste Vrouw werd geboren, volgroeid en volleven, Gaven om te overleven werden haar meegegeven. De Eerste Gave was het leven zelf en net als Grote Moeder Aarde, Had ze een aangeboren besef des levens grote waarde.'

'Eerste Vrouw sproot voort. De allereerste van haar soort.'

Ayla keek op en zag dat Zelandoni haar gadesloeg. Ze keek om zich heen naar de anderen en toen ze weer naar Zelandoni keek, zag ze dat zij haar blik had afgewend.

'De Moeder dacht terug aan Haar eigen eenzaamheid, De liefde van Haar vriend en zijn zoete tederheid. Met inzet van al Haar krachten schept Zij nog één vonk, Waarmee Ze als gezel voor Vrouw Eerste Man het leven schonk.' 'Opnieuw had Zij gegeven. Nog één schonk Zij het leven.'

'Aan de zijde van Vrouw had zich nu Man geschaard, En als thuis schonk de Moeder hun toen de Aard'. Het water, het land, al wat Zij had gesticht, Daar zorgvuldig mee omgaan, dat werd nu hun plicht.' 'Ze mochten alles beheren, maar het nimmer onteren.'

'De Moeder schonk de Aardkinderen Gaven om te overleven, Maar toen besloot Ze om hun nog iets te geven. De Gave van Genot en elkaar te beminnen, Een eerbewijs aan de Moeder in de drift van hun zinnen.'

'De Gaven zijn welverdiend. Als daarmee de Moeder wordt gediend.'

'Tevreden met Haar schepping bezag Zij het paar, Ze leerde hun tederheid en liefde voor elkaar. Ze schonk hun verlangen om elkaar met liefde te strelen, En de Gave van de Moeder in genot met elkaar te delen.' 'En toen was Zij klaar. Haar kinderen hielden van elkaar.

De Aardkinderen hadden het geluk gevonden. De Moeder kon eindelijk rusten in Haar sponde.'

Ayla raakte in de war door de laatste twee regels. Die vielen buiten het patroon, en ze vroeg zich af of dit fout was of dat hier iets ontbrak. Toen ze naar Zelandoni keek en zag dat de vrouw haar aanstaarde, voelde ze zich niet op haar gemak. Ze sloeg haar ogen neer, maar toen

ze even later weer opkeek, zat Zelandoni nog steeds naar haar te kijken.

Na de bijeenkomst sloot Zelandoni zich bij Ayla aan. 'Ik moet naar het kamp van de Negende Grot. Vind je het goed als ik met je meeloop?' zei ze. 'Natuurlijk,' zei Ayla.

Ze liepen een poosje in gemoedelijk stilzwijgen met elkaar op. Ayla was nog steeds in de ban van de legende en Zelandoni wachtte rustig af wat zij zou zeggen.

'Dat was prachtig, Zelandoni,' zei Ayla ten slotte. 'Toen ik bij het Leeuwenkamp woonde, werd er soms gezamenlijk muziek gemaakt en gezongen of gedanst, en sommigen hadden mooie stemmen, maar niemand had een stem zo mooi als die van jou.' 'Het is een Gave van de Moeder. Ik heb er niets voor gedaan; ik ben ermee geboren. De Legende van de Moeder wordt soms Lied van de Moeder genoemd, omdat sommigen het graag zingen,' zei Zelandoni. 'Tijdens onze Tocht heeft Jondalar me kleine fragmenten van het Lied van de Moeder laten horen. Hij zei dat hij het zich niet helemaal kon herinneren, maar sommige woorden waren anders dan die van jou,' zei Ayla.

'Dat is niet zo vreemd. Er zijn verschillende versies. Hij heeft het geleerd van de vroegere zelandoni, terwijl ik het lied van mijn mentor uit mijn hoofd heb geleerd. Sommige zelandonia brengen kleine wijzigingen aan in de tekst. Dat mag allemaal, als ze maar zorgen dat de betekenis hetzelfde blijft en de cadans en het rijm niet verloren gaan. Als die kloppen, blijft het lied de mensen bij. Zo niet, dan wordt het vergeten. Ik heb mijn eigen melodie gemaakt omdat ik die mooi vind, maar er zijn andere manieren om het te zingen.' 'Ik geloof dat de meeste mensen dezelfde melodie zingen als jij, maar wat betekenen de woorden "cadans en rijm" eigenlijk? Ik geloof niet dat Jondalar me die heeft uitgelegd,' zei Ayla.

'Daar kijk ik niet van op. Zingen en verhalen vertellen zijn niet zijn sterkste punten, hoewel hij veel beter is geworden in het vertellen van zijn avonturen.'

'Mijn sterkste punten zijn het evenmin. Ik kan een verhaal onthouden, maar zingen kan ik niet, al hoor ik het graag,' zei Ayla. 'Cadans en rijm maken het gemakkelijker om een verhaal te onthouden. Cadans is beweging die je meevoert, alsof je in een gelijkmatige pas loopt. Rijmwoorden zijn woorden met dezelfde klank. Ze zijn een aanvulling op de cadans en helpen je je de volgende woorden te herinneren.'

'De Losaduniërs hebben een soortgelijke Legende van de Moeder, maar toen ik die uit mijn hoofd heb geleerd, bracht het niet hetzelfde gevoel bij me teweeg,' zei Ayla.

Zelandoni bleef staan en keek Ayla aan. 'Heb je het uit je hoofd geleerd? Losadunisch is een andere taal.'

'Ja, maar die heeft veel overeenkomsten met Zelandonisch en is niet moeilijk te leren.'

'Ja, de taal heeft wel overeenkomsten, maar is niet hetzelfde, en sommige mensen vinden hem moeilijk. Hoe lang ben je bij hen geweest?' vroeg Zelandoni.

'Niet zo erg lang, minder dan een maan. Jondalar wilde de gletsjer oversteken voordat de voorjaarsdooi de oversteek te gevaarlijk zou maken. De warme wind kwam nu op de laatste dag, en daardoor hebben we inderdaad wat moeilijkheden gekregen,' legde Ayla uit. 'Heb je hun taal in minder dan een maan geleerd?' 'Niet perfect. Ik maak nog heel wat fouten, maar ik heb wel een paar Losadunische legenden uit mijn hoofd geleerd. Ik probeer nu de Legende van de Moeder als Lied van de Moeder te leren en het op te zeggen zoals jij het zingt.'

Zelandoni bleef haar nog even aandachtig aankijken, waarna ze zich weer in beweging zette in de richting van het kamp. 'Daar zal ik je met plezier mee helpen,' zei ze.

Terwijl ze verder liepen, dacht Ayla aan de legende en vooral aan het gedeelte dat haar deed denken aan Dure en zichzelf. Ze wist precies hoe de Grote Moeder zich moest hebben gevoeld toen ze had moeten aanvaarden dat ze Haar zoon voor altijd kwijt was. Ook zij werd soms overweldigd door een pijnlijke hunkering naar haar zoon en ze keek verlangend uit naar de geboorte van haar nieuwe kind, Jondalars kind. Ze diepte enkele coupletten op die ze juist had gehoord en begon in de maat met de cadans te lopen toen ze die voor zichzelf opzegde. Zelandoni bespeurde een kleine verandering in hun tempo, dat iets vertrouwds kreeg. Ze wierp een zijdelingse blik op Ayla en zag de uitdrukking van opperste concentratie op haar gezicht. Deze jonge vrouw hoort thuis bij de zelandonia, zei ze tegen zichzelf. Toen ze bijna bij het kamp waren, bleef Ayla staan en vroeg ze: 'Waarom zijn er aan het eind twee regels in plaats van één?' De vrouw bezag haar aandachtig voordat ze antwoordde. 'Dat is een vraag die af en toe wordt gesteld,' zei ze. 'Ik weet het antwoord niet. Zo is het altijd geweest. De meeste mensen denken dat het is om het eind van de legende aan te geven - één regel voor het couplet en één voor het hele verhaal.'