14 juli 1905

Ik heb bericht ontvangen van Rasmus en hij heeft me geld gestuurd Toen Hansine me vanmorgen de brief kwam brengen, glimlachte ze van oor tot oor, zodat haar bolle gezicht, dat helemaal rood zag, bijna in tweeën spleet Ik heb al verteld dat ze niet kan lezen, maar zijn handschrift en een Deense postzegel herkent ze wel

'Mijn liefste Asta,' noemt hij me, en verderop 'mijn lieve vrouw' - heel anders dan de manier waarop hij tegen me praat, dat verzeker ik je (Hoezo, 'je'? Praat ik tegenwoordig tegen mijn dagboek?) Maar goed Er is weer geld, net toen we het idee kregen dat zelfs frikadeller te duur voor ons waren en we niets anders konden betalen dan gebroken kaakjes met Butterine

Het was een postwissel voor zevenhonderd kronen, wat omgerekend bijna veertig pond is, het hoogste bedrag dat je op die manier mag overmaken Ik ben ermee naar het postkantoor in Lansdowne Road gegaan en daar hebben ze hem verzilverd, zonder moeilijk te doen, zonder vragen te stellen en zelfs zonder te glimlachen om mijn accent

Nu kan ik tenminste materiaal kopen om babykleertjes te maken, en dat heb ik inmiddels dan ook gedaan: witte batist en voile, en witte breiwol, in het grote warenhuis Matthew Rose in Mare Street Nu kan ik de dokter betalen als ik die erbij moet halen wanneer de baby komt Maar ik hoop dat dat niet nodig is De anderen zijn vlot ter wereld gekomen, vooral die arme kleine Mads, zonder problemen maar met veel pijn Als zich complicaties voordoen zullen we de dokter laten komen, maar Hansine is er om me te helpen, net als toen met Mads Zij weet hoe je de nageboorte eruit kunt laten komen en wat je met de navelstreng moet doen (Het is maar goed dat ik in het Deens schrijf Stel je voor dat iemand dit leest!)

Rasmus zit nu weer in Aarhus en heeft me een adres gegeven waar ik naartoe kan schrijven, al zegt hij dat hij niet van plan is er lang te blijven Ik heb geen idee waar hij mee bezig is Hij is werktuigkundige, of hoe je dat noemen moet, en ik zou niet weten hoe ik het anders zou moeten noemen De waarheid gebiedt me te zeggen dat ik niet precies weet wat hij doet Hij is smid geweest, tenminste, hij kan een paard beslaan, en hij heeft er slag van om met dieren om te gaan Hij pocht dat de wildste hond rustig wordt wanneer hij hem toespreekt, en het gekke is: dat is nog waar ook Hij kan dieren zover krijgen dat ze van hem houden Jammer dat hem dat bij zijn vrouw niet lukt Wat hij ook kan is dingen van hout maken Hij zou zijn brood als schrijnwerker kunnen verdienen, maar dat wil hij niet Hij kijkt neer op dat soort bezigheden Auto's, daar houdt hij van Hij heeft me eens verteld - hij vertelt me zelden iets, en ook praat hij niet veel met me, maar dat heeft hij me wel verteld -dat hij 'de automobiel naar' Engeland wil brengen' Ik dacht ze hier al automobielen hadden, ik heb ze immers al vaak gezien, zelfs in deze buurt kom je er elke dag wel een paar tegen, maar hij bedoelt automobielen voor iedereen Stel je voor dat het zo ver komt dat iedereen er een heeft! Wat zou er dan met de paarden gebeuren, wilde ik weten, en met de treinen en omnibussen als we het er toch over hadden, maar hij gaf geen antwoord Hij geeft nooit antwoord op de vragen die ik stel Eén ding is zeker, namelijk dat er in Aarhus geen automobielen zijn Zou hij daarheen zijn gegaan om te proberen geld te lenen? Hij zou een rijke oom hebben in Hjerring, dat ligt in een verre uithoek, ofschoon ik maar half geloof dat de man echt bestaat Misschien zou ik dankbaar moeten zijn dat Rasmus geen mohammedaan is, anders zou hij daar vast nog een vrouw zoeken die hij voor vijfduizend kronen kan trouwen

Vanavond kwam Hansine de salon binnen en bleef aan haar schort staan friemelen Het kwam zeker doordat ik een goede bui had vanwege het geld, althans dat mijn stemming beter was dan eerst, want ik zei dat ze even kon gaan zitten om een praatje met me te maken Als kind heb ik eens een boek gelezen dat uit het Engels in het Deens was vertaald, over een man die schipbreuk had geleden en op een onbewoond eiland was aangespoeld Hoe het heette weet ik niet meer Maar goed, die man was heel eenzaam en toen er nog een man op het eiland bleek te zijn was hij zo blij dat hij aan iemand, wie dan ook, gezelschap en aanspraak had, dat het hem niet kon schelen dat het een neger en een wildeman was Zo ongeveer stond ik tegenover Hansine Ik heb niemand om mee te praten behalve een kind van zeven en een kind van vijf, en zelfs de conversatie van een ongeletterde bediende is soms te verkiezen boven het onnozele gebabbel en het eindeloze gevraag van mijn zoontjes Ik kreeg de indruk dat Hansine iets op haar hart had Ze hakkelde maar en wendde haar hoofd af om me niet te hoeven aankijken Onze Karoline was dom en onwetend, maar ik denk weleens dat ze een genie was vergeleken met dit vrouwspersoon Ten slotte zei ik: 'Kom, voor de draad ermee, wat is er toch?' Ik had inmiddels bedacht dat ze waarschijnlijk iets had gebroken, al hebben we niets breekbaars dat waarde heeft, of anders zou het wel gaan over haar vrijer in Kopenhagen, maar het ging weer over de oude man die ze had zien vallen Ze is nu dikke vriendinnen met die dienstbode van het pension, 'juffrouw Fisher' noemt ze haar Kennelijk had ze uitgevist waar het huis staat, in Navarino Road, ten noorden van London Fields, en ze is erheen gegaan 'om te vragen hoe het met de oude heer ging' - moet je meemaken! Het bleek dat hij bij aankomst in het Duitse Hospitaal al dood was Volgens mij interesseerde het haar omdat hij ook een buitenlander was 'Net als wij', zei ze, alleen was hij een Pool, een zekere Dzjerjinski Het ligt meer voor de hand dat ze domweg nieuwsgierig was 'Juffrouw Fisher' is in dienst bij een man en zijn vrouw en twee kinderen, plus nog een oude schoonmoeder Nu Dzjerjinski dood is, zijn er echter geen andere kostgangers meer Fisher zei dat haar mijnheer haar ontslag had aangezegd, maar 'haar mevrouw, mevrouw Hyde' was daarop teruggekomen 'omdat er meer dan genoeg te doen was' - op de baby passen, het huis schoonhouden en koken voor het hele gezin Ik begon me af te vragen waar Hansine heen wilde, als het relaas al ergens toe leidde, maar het bleek dat ze via deze omweg wilde vragen of die Fisher op haar vrije middag hier in de keuken thee mag komen drinken De gedachte kwam bij me op dat zij maar bofte dat ze een vriendin had gevonden terwijl ik niemand ken, maar ik zei dat ik er geen bezwaar tegen had, op voorwaarde dat haar eigen werk er niet onder zou lijden en dat ze niet vergat dat ik binnenkort moest bevallen Het is goed voor haar Engels dat ze een vriendin heeft die geen andere taal spreekt 'Het duurt niet lang of ik klets honderduit, beter dan u, mevrouw,' zei ze met een stompzinnige lach en alweer blozend

Ik heb haar naar bed gestuurd en heb daarna dit allemaal opgeschreven De baby voelt zwaar en verroert zich niet, en ik heb het vreemde gevoel, vrijwel zeker ten onrechte, dat haar hoofdje tussen mijn ribben klem zit Het wordt tijd dat ze zich keert Maar in elk geval weet ik wat me volgende week of de week daarna te wachten staat wanneer ze haar ontsnapping begint Toen ik Mogens verwachtte wist ik niets, minder nog dan niets Ik dacht bijvoorbeeld dat hij door mijn navel naar buiten zou komen Mijn redenering was - omdat ik niets afwist van de nageboorte en hoe een baby zich van binnen voedt - dat je navel toch ergens toe moest dienen en waarvoor anders dan om zich te openen om de baby eruit te laten? Het was een grote schok, dat kan ik je wel vertellen, toen Mogens er van onderen uitkwam Mijn moeder heeft me verteld dat Adam geen navel had, en, belangrijker nog, Eva ook niet Zij zijn niet geboren maar zijn door God gemaakt Het vreemde was echter dat ik het verband nooit heb gezien Ik ben moe en ik ga naar bed

Het is ondraaglijk warm, en dat geldt voor heel Europa en Amerika, staat in de krant (Ik zet mezelf ertoe elke dag de krant te lezen, om Engels op te steken ) In New York vallen de mensen dood neer van de zonnesteken, en hier, wat meer ter zake doet, zijn kinderen vergiftigd door het eten van roomijs Ik heb Hansine verboden het voor de jongens te kopen Engeland, Duitsland, Denemarken en Zweden maken een hoop drukte over wie er koning van Noorwegen moet worden, prins Karel van Denemarken of Bernadotte Tenminste, dat denk ik, in het Deens zou ik het beter kunnen volgen Keizer Wilhelm is erbij betrokken, zoals te verwachten valt Ik heb een lange brief aan mijn echtgenoot geschreven, en daardoor heb ik drie dagen geen zin gehad om mijn dagboek bij te houden Ik heb hele vellen volgeschreven met 'waarheden als een koe', hoe vreselijk het is om in deze saaie straat te wonen, hoe vijandig alle mensen doen met hun domme vragen, zoals die vrouw van de ijsberen, mevrouw Gibbons, en over de warmte en mijn angst dat er oorlog komt Het wordt er hier voor buitenlanders niet beter op als er oorlog uitbreekt met Denemarken, en Zweden erbij betrokken zou raken Hoe haalde hij het in zijn hoofd om ons hier maanden achtereen in een vreemd land te laten zitten?

Ik heb hem nog iets verteld wat ik in de krant heb gelezen, namelijk dat de prinses van Wales op 13 juli een zoon heeft gekregen Helaas ben ik er nog niet vanaf Ik heb gevraagd of hij soms was vergeten dat ik een kind van hem verwacht dat nu elke dag kan komen Moet ik het hier alleen ter wereld brengen? Stel dat ik doodga? Elke dag sterven er honderden vrouwen in het kraambed, maar de prinses van Wales niet Hansine kwam terug - ze had Mogens uit school gehaald - en vertelde me van een vrouw die vanmorgen is gestorven nadat ze van een tweeling was bevallen Ze had het gehoord van een andere vriendin van haar, een mens van zeer laag allooi, ze woont in zo'n armzalig krot in die achterbuurt bij Wells Street Er zijn nog vijf kinderen, waarvan de oudste zeven is, en de vader is ziek en zit zonder werk Ik schreeuwde haar toe dat ze haar mond moest houden, dat ze me dat soort dingen beter niet kan vertellen, is ze gek geworden, heeft ze dan geen gevoel? Maar ik heb het verhaal wel in de brief aan Rasmus opgenomen Hij mag het ook weten Waarom zou ik alles alleen moeten verduren? Het is ook zijn kind en zijn schuld dat het bestaat Ik ga er natuurlijk niet zonder meer van uit dat de brief hem bereikt Hij zal wel weer ergens anders heen zijn getrokken op zoek naar geld, of een lening, of iets wat met automobielen te maken heeft Overigens heb ik hem niet 'mijn liefste echtgenoot' of zoiets genoemd Eerlijkheid voor alles, daar geloof ik in Ik heb geschreven 'Beste Rasmus' en heb ondertekend met 'je Asta', uit beleefdheid, verder niet