12

Een uur later stond Puller in een werkplaats vlak bij de DB tegen een olievat van tweehonderd liter geleund. De man met wie hij praatte, Al Jordan, was de baas geweest van het team dat de opgeblazen transformatoren had gerepareerd. Hij was begin vijftig, had loodgrijs haar, een dikke buik en dunne beentjes.

‘Dus u weet zeker dat de storm de transformatoren heeft uitgeschakeld?’

Jordan veegde zijn handen af aan een doek, tilde zijn pet op en veegde het zweet van zijn voorhoofd. ‘Zo zag het er wel uit, vond ik. Die twee transformatoren staan in een trafohuisje en er staat een hek omheen dat op slot zat. Het station had heel veel ingebouwde veiligheidsvoorzieningen, maar die storm was zo hevig dat hij zo ongeveer alles kon doen wat hij wilde. Maar moeder natuur kun je niet de baas.’

‘En die transformatoren stonden in verbinding met DB?’ vroeg Puller.

‘Ja. En met de andere inrichtingen hier in de buurt. We hebben ze zo snel mogelijk gerepareerd. We wachtten niet eens tot de ergste storm voorbij was.’

Puller begreep dit. In het leger was het: missie voor alles, in plaats van veiligheid.

‘Dus u is niets bijzonders opgevallen?’

Jordan dacht hierover na. ‘Nee, niet echt. Die transformatoren waren gewoon opgeblazen, waarschijnlijk door de bliksem. Ze waren allebei doorgebrand.’

‘Is het niet ongebruikelijk dat ze allebei werden opgeblazen?’

‘Nou, ze staan met elkaar in verbinding. Als de ene wordt geraakt, heeft dat ook invloed op de andere. Te veel volt, dan kan er van alles gebeuren.’

‘U zei dat er heel veel veiligheidsvoorzieningen waren ingebouwd. Worden ze niet geaard?’

‘Jazeker, als aanvulling op andere beschermingsmaatregelen, zoals een bliksemafleider voor een secundaire ontlading, maar al die maatregelen zijn niet perfect. Bij een directe inslag met genoeg kracht maakt het niet uit wat je hebt gedaan om schade te voorkomen. Dan gaat ie eraan. Een bliksemflits kan 120 miljoen volt of meer bedragen. Als dat in een milliseconde in een transformator slaat, dan ontploft ie.’

‘Als een explosie?’

‘Daar lijkt het wel op.’

‘Kan het ook door een bom zijn veroorzaakt?’

Jordan keek hem verbaasd aan. ‘Een bom? In een transformator?’

‘Ja. Een bom had beide transformatoren kunnen lamleggen.’

‘Wat, zodat de elektriciteit in de gevangenis uitviel, bedoelt u?’

‘Ja.’

‘Maar ze hebben back-ups,’ zei Jordan.

‘Die deden het ook niet. En er is een gevangene ontsnapt. Dat is dan ook de enige reden dat ik hier ben.’

Jordan krabde in zijn nek. ‘Ik weet niet of het een bom was. Misschien kunnen lui met verstand van bommen dat wel uitzoeken.’

‘Is dat al gebeurd?’

‘Weet ik niet.’

‘Hebt u al met iemand anders gepraat die hier onderzoek naar doet?’

‘Ja, en die stelden ongeveer dezelfde vragen als u.’

‘Maar niet over een mogelijke bom?’

‘Waarom vraagt u dat?’ vroeg Jordan argwanend.

‘Omdat u verbaasd was toen ik u vroeg of het een bom geweest kon zijn. Als zij dat ook al hadden gevraagd, was u denk ik niet zo verbaasd geweest toen ik dat deed.’

‘O ja. Maar nee, zij hebben niets over een bom gevraagd.’

‘Waar zijn de transformatoren die zijn opgeblazen?’

‘Die hebben ze weggehaald.’

‘Wie hebben ze weggehaald?’

Jordan nam een iets andere houding aan. ‘Een paar mensen.’

‘En hebben die mensen namen of papieren?’

‘Ze waren hoger in rang dan ik. Dat was alles.’

‘Dus geen namen?’ drong Puller aan. ‘Er zijn dus geen overdrachtspapieren ondertekend? U had uzelf moeten indekken.’

Jordan haalde zijn schouders op. ‘Ik geloofde hen gewoon op hun woord, denk ik.’

Puller keek de man met een verbaasde blik aan. ‘Dan moet u uw geloof maar eens herzien.’

Pullers volgende stop was de back-upgenerator. Deze stond in een betonnen bunker ongeveer honderd meter van de achtergevel van de DB. De gasleidingen ernaartoe liepen ondergronds. Een deel van de bunker bevond zich ook onder de grond en het terrein eromheen was omheind met een drie meter hoog hek met scheermesprikkeldraad erbovenop. Er stond een bewaker bij.

Puller had zijn komst van tevoren gemeld en werd opgewacht door twee mannen. Hij stapte uit zijn auto en liep naar hen toe. Ze waren in uniform en hadden de rang van E4 Specialist. Puller vond dat ze door hun bril en schriele lichaam net nerds leken die soldaatje speelden.

Nadat hij gedetailleerd had verteld waarom hij hier was, namen ze hem mee de bunker in. Ze liepen een trapje af en kwamen bij drie gigantische back-upgeneratoren.

‘Ik dacht dat er maar één generator was,’ zei Puller.

‘Het elektrisch vermogen dat DB nodig heeft is erg groot,’ zei een van de E-4’s. ‘Deze back-upgeneratoren zijn parallel geschakeld, maar met uitstekende controlemogelijkheden. Ze voorzien DB precies van de hoeveelheid vermogen die nodig is, maar niet meer, zodat vrijwel niets wordt verspild.’

‘Wat was de oorzaak van de storing?’ vroeg Puller.

De ene specialist keek de andere aan, en die schraapte zijn keel. ‘Het was een brandstofprobleem.’

‘Brandstof? Ik dacht dat ze op aardgas liepen.’

‘Dit zijn diesel- en gasgeneratoren,’ zei de andere E-4.

‘Waarom twee verschillende brandstoffen?’

‘Met aardgas hebben wij de controle over de stroomvoorziening en dat vindt het leger niet prettig. Als er iets met de gastoevoer is, hebben we een probleem. Dit systeem werkt als volgt: als de elektriciteit uitvalt, neemt de dieselcomponent van de back-upgenerator het in eerste instantie over. Daarna voegt de controller van het systeem aardgas aan de brandstofmix toe, nadat aan bepaalde criteria is voldaan ­‒ de vereiste spanningstolerantie bijvoorbeeld. De diesel dient ook als de waakvlam voor het aardgas dat een ontstekingstemperatuur heeft van ongeveer 650 graden Celsius. Daardoor is het zo dat als de aardgastoevoer wordt onderbroken, wij de controle hebben over de brandstof ter plaatse. Het systeem draait over het algemeen op een gas- en dieselmengsel van 75:25.’

‘Wat is er gebeurd waardoor hij uitviel? U zei dat er sprake was van een brandstofprobleem?’

‘Volgens ons was er waarschijnlijk sprake van een probleem met dieseloxidatie-degradatie of van een besmetting met een micro-organisme.’

‘In gewone taal?’ zei Puller geduldig.

De E-4 legde het uit: ‘Diesel degradeert na een bepaalde tijd. In het eerste jaar van opslag kan er oxidatie plaatsvinden, waardoor er bezinksel kan ontstaan. Als dat in het systeem terechtkomt, kan het brandstoffilters en injectoren verstoppen, net als in een automotor. En micro-organismen komen in het systeem door condensatie van water in de brandstofleidingen; daardoor ontstaan bacteriën en schimmels die zich voeden met de brandstof. Zij kunnen kolonies vormen die de leidingen kunnen verstoppen.’

‘Maar ik neem aan dat jullie voorschriften hebben die voorkomen dat dergelijke problemen ontstaan.’

Toen de mannen niets zeiden, riep Puller: ‘Het leger heeft zelfs procedures voor het gebruik van toiletpapier! Willen jullie beweren dat ze er geen hadden voor het onderhoud van de elektriciteitsvoorzieningen van de belangrijkste gevangenis van het leger?’

Dezelfde E-4 zei snel: ‘Nee, nee, die hebben ze wel. Heel veel zelfs. Maar toch kan dit gebeurd zijn. Er is dit jaar heel veel regen gevallen en er is zelfs ondergronds water de bunker binnengekomen. Daardoor kan er heel veel condens zijn ontstaan. Deze back-upgeneratoren zijn bijna aan het einde van hun levensduur. Sterker nog: ze hadden twee jaar geleden al vervangen moeten worden.’

‘Door bezuinigingen op de overheidsbegroting is dat niet gebeurd,’ zei de andere E-4. ‘Het leger heeft bovendien een partij slechte diesel gekocht die het systeem heeft aangetast.’

‘Oké. Dus jullie hebben de back-upgenerator gecontroleerd en ontdekt dat de leidingen allemaal verstopt zaten met micro-organismen en bezinksels?’

‘Dat hebben we inderdaad gevonden, ja meneer.’

‘En daardoor viel de back-upgenerator uit?’

Ze knikten allebei en een van hen zei: ‘En omdat de diesel niet als waakvlam fungeerde, kon het aardgas niet ontbranden. Dus was er geen brandstofverbinding en dat betekent geen stroom.’

‘En een gevangenis zonder gesloten celdeuren,’ zei Puller terwijl hij de twee mannen strak aankeek. ‘Jullie zijn dus de voornaamste verzorgers van deze installatie?’

‘Ja, meneer,’ zeiden ze tegelijk.

‘Nou, dan moeten jullie misschien maar eens nieuwe toekomstplannen maken.’

‘Wat bedoelt u daarmee, meneer?’ vroeg een van hen.

‘Daarmee bedoel ik dat het leger, in zijn oneindige wijsheid, iemand de schuld van deze miskleun zal geven. En tot nu toe zijn jullie de beste kandidaten die ik ben tegengekomen.’

De E-4’s keken elkaar verbijsterd aan, terwijl Puller de bunker verliet.