50

Nikolaj Popov hing de amulet om zijn eigen nek, ging voor Zoe staan en keek op haar neer. Hij stak zijn arm uit en wilde haar aanraken, maar ze deinsde achteruit. Dus liet hij zijn hand weer langs zijn zij vallen.

‘Waarom kijk je zo treurig, lieverd?’ zei hij. ‘Je komt hier levend vandaan. En je minnaar ook, omdat je hebt bewezen hoezeer je hem bent toegewijd.’ Hij zweeg even, alsof hij een bedankje verwachtte, maar toen ze niets zei, verhardde zijn gezicht zich. ‘Ik weet dat je ook de Kennedyfilm hebt en die laat ik je houden. Het maakt me niet uit wat je ermee doet. Ik heb hem nooit gewild, ondanks wat Miles Taylor dacht. Je kunt hem uitbrengen in elk bioscoopcomplex in jullie grote, weerzinwekkende land als je dat wilt. Van de drie mensen die betrokken waren bij de moord – vier als je die idioot Oswald meerekent – ben ik de enige die nog ademhaalt.’

‘Is Miles Taylor dood?’

Popov lachte om de geschokte uitdrukking op Ry’s gezicht. ‘Zo goed als. Jullie moeten echt vaker naar CNN kijken. Jullie mannetjesmaker heeft afgelopen zaterdag een zware beroerte gehad, en hij verkeert nu in wat jullie “een permanente vegetatieve staat” noemen. Hij kan zich niet bewegen noch praten en zijn ademhaling is overgenomen door een machine. Of er nog enig bewustzijn is in wat er over is van zijn hersenen’ – Popov haalde zijn schouders op – ‘wie weet?’

Hij wendde zich plotseling van hen af. ‘Vadim?’

Vadim, die net de aansteker wilde pakken die nog op de tafel lag, ging weer rechtop staan. Hij haalde de onaangestoken sigaret uit zijn mond en zei: ‘Ja, pakhan?’

‘Je kunt hun handboeien nu losmaken en daarna naar de boerderij bellen om een van de auto’s te laten komen die hen terug naar de stad zal brengen… Wat?’ zei hij toen hij zag hoe verrast Zoe keek. ‘Denk je nog steeds dat ik jullie om zeep zal laten brengen, zoals ze zeggen in jullie rare, Amerikaanse maffiafilms? Mijn bloedeigen achterkleindochter?’

En Ry wist, aan de vonk van kwaadaardigheid die hij in de ogen van Nikolaj Popov zag, dat de man inderdaad van plan was hen te laten vermoorden. Dat het bevel al aan zijn twee assistenten was gegeven voordat dit hele toneelstukje was begonnen.

Popov nam als afscheid spottend zijn hoed af en liep naar de achterkant van de ruïne, en de diepe schaduwen achter de trailer. De meth stond nu als een razende te borrelen, zag Ry. De rook steeg op uit de rijen weckpotten.

Eén vonk en alles zou zo de lucht in kunnen vliegen.

‘Ik wil weten waarom je wachtte,’ riep Ry naar de zich verwijderende rug van de pakhan.

Popov bleef staan en draaide zich om. ‘Waarom ik wachtte op wat?’

‘Je zei tegen mijn vader dat de president dood moest omdat hij van het bottenaltaar had gedronken en dat maakte hem tot een gevaar voor de wereld. En toch wachtte je vijftien maanden nadat Marilyn de amulet aan Bobby had gegeven voor je tot die conclusie kwam. Waarom? Wat is er gebeurd waardoor je besloot dat hij dood moest?’

Popov keek naar het plafond, alsof de echte waarheid daar te vinden was. ‘Nou, nou, nou. Wat een simpele vraag, dus zal ik je een simpel antwoord geven. Dat deed ik voor mijn land. Of liever gezegd voor wat mijn land toen was. De Unie van Sovjet-Socialistische Republieken.’

Dat verraste Ry, hoewel hij wist dat het geen verrassing had moeten zijn, en Popov lachte. ‘Wat, agent O’Malley? Denk je dat alleen Amerikanen vaderlandslievend kunnen zijn?’

Ry hoorde een onderdrukt gevloek en hij keek naar Vadim. De vor klopte op de zakken van zijn joggingpak terwijl de onaangestoken sigaret tussen zijn lippen bengelde. Alstublieft, god, dacht Ry, zeg niet dat hij de sleutels van mijn handboeien kwijt is.

‘Dus je bedoelt dat je Kennedy hebt vermoord vanwege de Cubaanse raketcrisis?’ zei Ry tegen Popov. ‘Hij dwong Chroesjtsjov om een toontje lager te zingen, hij vernederde je land, dus je besloot om hem daarvoor te laten boeten?’

‘Laten boeten? Mijn god, jongen. We waren geen spelletjes aan het spelen. Jij leefde toen nog niet, dus je weet niet hoe het was. Ze noemden het de Koude Oorlog, maar hij was niet koud. Het was een hete oorlog en wij waren aan de winnende hand. We wónnen. Afrika, Zuid-Amerika, Zuidoost-Azië – er braken overal volksrevoluties uit, als kleine bosbrandjes. Zoveel dat het Westen ze niet kon blussen.’

Popovs gezicht stond plotseling levendig, alsof er een brand in hem was ontvlamd. Zijn ogen gloeiden en Ry dacht dat hij een glimp te zien kreeg van de man die hij was geweest als procureur-generaal van de KGB in Moskou.

‘Maar er bestond altijd een risico dat een van onze bosbrandjes zich uit zou breiden tot een vuurzee die kon overgaan in een kernoorlog,’ ging Popov door. ‘We waren altijd bang dat een Amerikaanse president of een Sovjetpremier ooit zou besluiten dat er een grens was overschreden, dat hij stelling moest nemen, moest laten zien dat hij een man was. Of misschien zou hij op een dag gewoon zijn verstand verliezen en op de rode knop drukken, en dan zou onze wereld in een radioactieve flits vergaan.’

Vadim had die verrekte sleutel nog steeds niet gevonden, maar Grisja had tenminste Zoe’s boeien losgemaakt, zag Ry. Ze stond op en wreef over de rode kringen die ze op haar polsen hadden achtergelaten.

‘De nacht dat we Marilyn Monroe vermoordden,’ zei Popov, ‘zei ze tegen je vader en mij dat ze de amulet aan Robert Kennedy had gegeven, om aan zijn broer te geven. Maar ik kon er niet achter komen of de president het cadeautje van dat domme krengetje ooit had gekregen, laat staan of hij ervan gedronken had. Dus ik wachtte af en hield hem in de gaten. Hij leed aan de ziekte van Addison, dus ik wachtte of ik hem beter zag worden. En ik hield hem in de gaten voor tekenen van… van de duistere kant van het altaar.’

‘Omdat je die tekenen al in jezelf had herkend?’

Deze keer lachte Popov net iets te onbeheerst. ‘Hoe had ik dat in mezelf kunnen zien? Ik was een van Jozef Stalins favoriete spionnen. Wat er ook maar voor grenzen aan gezond verstand en deugdzaamheid bestaan in deze wereld, ik had ze allang overschreden voor ik van het bottenaltaar dronk.’

‘Hier is dat rotding,’ hoorde Ry Vadim fluisteren, en zijn bonkende hart ging iets langzamer slaan. Niet lang meer. Binnenkort.

‘Dus ik lette op en ik wachtte,’ zei Popov, ‘op tekenen dat jullie president Kennedy van het altaar had gedronken. En wat gebeurt er als een van de eerste dingen? Hij sluit een deal met Sam Giancana van jullie Italiaanse maffia om Fidel Castro te vermoorden. Ze vergiftigden Fidels sigaren – kun je je zoiets belachelijks voorstellen? Dit is werkelijk een daad van een krankzinnige, dacht ik op dat moment bij mezelf, maar ik deed niets. Want de enige zekere en afdoende oplossing die ik kon bedenken, was de man vermoorden, en hoewel je me nu misschien niet gelooft, wilde ik dat pad eigenlijk niet inslaan. Maar toen kregen we die crisis die hij ontketende over onze raketten op Cuba, waar hij tot aan het randje ging, en toch deed ik nog steeds niets.’

Eindelijk waren de handboeien af. Toen Ry opstond, liet hij zijn hand over de tafel glijden en pikte Vadims aansteker in, die hij in zijn zak liet glijden.

Popov was nu niet meer te stuiten, alsof het een opluchting was om eindelijk aan iemand uit te leggen waarom hij een van de grootste misdaden van de twintigste eeuw had begaan.

‘Hij duwde ons naar de rand van een kernoorlog, en nog steeds deed ik niets. Toen stuurde Miles Taylor, mijn mol binnen de regering, me op een dag een geheim document, en ik zag dat het een gedetailleerd plan was voor een Amerikaanse invasie in Noord-Vietnam, die al gepland stond voor de volgende lente. Zestigduizend man gevechtstroepen, met volledige steun vanuit zee en vanuit de lucht, zouden op de stranden ten zuiden van de haven van Haiphong landen en naar Hanoi oprukken. Terwijl jullie luchtmacht de grensovergangen tussen Noord-Vietnam en China zou bombarderen.

Ik hield dat document in mijn hand en las hoe jullie president van plan was de situatie in Zuid-Vietnam te laten escaleren tot een regelrechte oorlog met het Noorden en met China, en ook met ons. Het was volstrekt krankzinnig. En toen wist ik dat de duistere kant van het altaar hem in zijn greep had. Dat hij omwille van mijn land, omwille van de wereld, moest verdwijnen.’

Een invasie van Noord-Vietnam? De grensovergangen bombarderen? Het kwam Ry vreemd voor. Absoluut krankzinnig. Maar als je erover nadacht – na de dood van Kennedy escaleerde die situatie inderdaad tot een soort invasie, maar dan in de zuidelijke helft van het land, niet de noordelijke.

Terwijl Popov aan het woord was, was Zoe’s aandacht helemaal op Ry gericht, en ze liet hem het gesprek gaande houden. Hij stak zijn hand nu naar haar uit, en ze ging naar hem toe. Hij legde zijn arm om haar middel en trok haar tegen zich aan. Popov en zijn twee mannetjes leek het niets te kunnen schelen.

‘Dus jij besloot helemaal alleen,’ zei Ry, ‘dat president Kennedy weg moest. En je dwong mijn vader en Miles Taylor om je daarmee te helpen. Het plan was zo briljant, en dat was de reden waarom het werkte, omdat het zo simpel was.’

Popov leek in zijn nopjes met het compliment. ‘Als je met te veel mensen samenzweert, is er altijd wel één die zijn mond voorbijpraat, om zijn eigen hachje te redden of gewoon omdat hij het niet laten kan. Maar toch had ik nooit verwacht dat je vader zijn vrouw die verdomde film zou laten maken. Wat dat betreft was hij me te slim af. Miles Taylor zou me nog jarenlang van nut zijn, maar je vader? Vanaf het moment dat hij de trekker overhaalde, had ik hem niet meer nodig, en dat wist hij.’

‘Net als Lee Harvey Oswald.’

‘Ach, ja. Die arme Lee Harvey. Waarom vergeet ik hem altijd? Maar hij heeft er ook nooit echt deel van uitgemaakt, behalve als degene die de schuld kreeg. Je kent het type wel. In Rusland noemen we hem de olifant-in-de-optochtman – degene die achter de olifant aan loopt met een schep en een emmer vol stront. Ik had hem een prachtig verhaaltje verteld over dat Castro wraak wilde voor de vergiftigde sigaren, en daarna stuurde ik hem op weg om geschiedenis te maken.’

Popov lachte weer, en Ry vond dat hij er nu echt zelfingenomen uitzag – de ster in zijn eigen film. ‘En wat een ongelooflijke geschiedenis bleek dat te zijn,’ zei hij. ‘Stel je voor dat één enkele kogel uit een log, Italiaans, bolt action-geweer diverse keren van richting verandert en zo de president doodt en de gouverneur van Texas verwondt. Jammer dat onze arme Oswald niet lang genoeg heeft kunnen leven om zich te verwonderen en verkneukelen over wat een geweldige schutter hij die dag bleek te zijn.’

‘En Jack Ruby, de man die op zijn beurt Oswald neerschoot in de kelder van het hoofdkantoor van politie in Dallas – ik neem aan dat we jou daarvoor moeten bedanken? Losse eindjes aan het wegwerken, zeker?’

‘Natuurlijk. Net als je vader was Lee Harvey Oswald niet meer van belang.’

Terwijl Popov doorpraatte, had Ry zich samen met Zoe langzaam van de tafel verwijderd om dichter bij de deur van het slachthuis te zijn. Hij zag dat het buiten licht was geworden, en dat het niet meer sneeuwde. Er filterden zwakke zonnestralen door de gaten in de afbrokkelende muren.

Ry stak zijn hand nonchalant in zijn zak, vond de aansteker en klapte het deksel open. Hij duwde op het hendeltje en drukte zijn duim tegen het wieltje. Hij zei: ‘Ik herinner me dat ik over die “magische-kogeltheorie” van de Warren-commissie heb gelezen. Daar moet je hartelijk om hebben gelachen.’

Popov lachte er nu nog hartelijk om. ‘Magische kogel, ja hoor. Maar wat nog magischer bleek te zijn, was het geheime document dat Miles Taylor me had gegeven. Pas later, lang na onze aanslag, kwam ik erachter dat het document vals was. Een buitengewoon goed gemaakte vervalsing, maar evengoed leugens. Miles, en nog een paar leden van de regering-Kennedy, hadden aangedrongen op een escalatie van de strijd in Vietnam vanwege de miljoenen die ze konden verdienen aan contracten met Defensie, maar Kennedy schrok ervoor terug. Vicepresident Johnson leek echter wel ontvankelijk voor het idee. Miles moet gedacht hebben dat hij makkelijker aan die contracten kon komen, als hij zorgde dat de vicepresident president werd.’

Popov lachte weer en schudde zijn hoofd. ‘Miles, die sluwe rotzak – hij gebruikte me om het vuile werk voor hem op te knappen. Ik had Miles Taylor gemáákt, ik had hem gevormd en gekneed, en dus dacht ik dat hij van mij was, dat ik hem in mijn zak had. Dat was arrogant van mij, ik weet het, en in mijn arrogantie trapte ik met open ogen in dat valse document.’

‘En je dacht dat je zo slim was,’ zei Zoe, waardoor iedereen opschrok omdat ze zo lang had gezwegen. ‘En toch had je alles bij het verkeerde eind. Het document was een vervalsing, maar de amulet ook, want de echte, waar het bottenaltaar in zat – dat had Katya teruggehaald. Dat draag je nu om je nek. De amulet die Marilyn Monroe die dag aan Bobby gaf, was gevuld met lotion, dus zelfs als zijn broer ervan gedronken had, zou hij nooit zijn verstand kwijt zijn geraakt en op de rode knop hebben gedrukt.’

Popov trok zijn wenkbrauwen op naar Ry. ‘Is dat waar?’

‘Ja, Popov, het is waar,’ zei Ry. ‘Iedereen heeft een loopje met je genomen, in alle mogelijke richtingen.’

De Rus dacht er even over na, en gooide toen oprecht lachend zijn hoofd achterover. ‘Wat een grap. Ze hebben me er echt tussen genomen, nietwaar? Maar nu moet ik echt gaan.’

Ry wachtte tot Popov zich had omgedraaid en wegliep, buiten gehoorsafstand, en toen trok hij Zoe dichter tegen zich aan, hield zijn hoofd naast het hare en praatte zachtjes, alsof hij haar troostte. ‘Herinner je je die ontstopperbom in Parijs?’

Zoe knikte.

Hij gaf haar een kneepje. ‘Rechtdoor de deur uit, schat, en niet omkijken.’

Zoe knikte weer.

Vadim, zag Ry, moest plotseling gemerkt hebben dat de sigaret die aan zijn lip bungelde niet aangestoken was, want hij klopte op de zakken van zijn joggingpak op zoek naar zijn aansteker. Popov was nu bijna bij de trailer, op dezelfde hoogte als de picknicktafels met hun dodelijke brouwsel.

Maar plotseling bleef hij staan en draaide zich om.

‘Jullie vinden het erg wat ik gedaan heb om het bottenaltaar te krijgen en zo het leven van mijn kleinzoon te redden,’ zei hij. ‘Maar Katya zelf zou het begrepen hebben. Wist je, Zoe, lieverd, dat je moeder Anna Larina leukemie heeft gehad toen ze vier jaar was? Ze had nog maar een paar weken te leven, maar een jaar later leefde ze niet alleen nog, maar was ze zo gezond als ieder ander kind van haar leeftijd. En in alle testen die ze haar afnamen, was geen spoor meer van de kanker te vinden. De artsen hadden er geen verklaring voor. Ze noemden het een wonderbaarlijke genezing.’

Zoe schudde haar hoofd. ‘Ik… Wat zei je nou?’

Nikolaj Popov glimlachte kwaadaardig. ‘Ik dacht dat de heilige plicht van de Hoeder altijd overging van moeder op dochter. Maar Katya sloeg Anna Larina over en gaf het aan jou. Vraag jezelf eens af waarom ze dat gedaan heeft, Zoe. Vraag jezelf eens af waarom je moeder niet gestorven is toen ze vier was, zoals eigenlijk gemoeten had.’

Toen Popov hen deze keer achterliet, liep hij door. Ry zag hem een stap nemen, en toen nog een, doelbewuste stappen, missie volbracht, en Ry wachtte, wachtte tot de man weer langs de trailer liep, langs de picknicktafels en de weckpotten vol borrelende meth.

Hij wachtte nog een seconde, twee seconden, en schreeuwde toen: ‘Nú.’

Zoe rende naar de deur op het moment dat Ry de aansteker uit zijn zak trok en hem aanstak.

Er gebeurde niets. Hij probeerde het nogmaals, en weer. Er kwamen alleen miezerige vonkjes vanaf. Hij zag Vadim en Grisja opspringen en hun wapens tevoorschijn halen, zag hoe Popov zich snel omdraaide en een pistool uit de zak van zijn sabelbontjas trok. Ry bad zo intens als hij nog nooit in zijn leven had gebeden en probeerde hem weer aan te steken. En nog een keer.

Plotseling gloeide de lont op en barstte uit in een felle, blauwgele vlam. Ry gooide de brandende aansteker op de picknicktafels en rende naar de deur. Hij hoorde twee schoten, snel achter elkaar, maar ze troffen hem niet. Toen hoorde hij een luid woesj, en werd hij in zijn nek geraakt door een stoot hete lucht. Hij keek rennend over zijn schouder – de picknicktafels waren veranderd in één reusachtige vuurbal.

Hij zag hoe er een krullende tong van vuur opsprong en Popov als een reusachtige vuist omvatte. De man schreeuwde toen de vlammen hem omhulden, omhoogschoten over zijn jas van sabelbont en zijn gezicht omkransten.

Het laatste wat Ry zag toen hij de deur door rende, waren de vlammen die zich van Popov naar de trailer verspreidden, en naar de stapel propaangasflessen en zakken ammonianitraat, en hij rende nog harder, wanhopig hard, omdat het spul elk moment kon ontploffen en iedereen naar de hel zou sturen.

Hij was nu op de binnenplaats en zocht buiten zichzelf naar Zoe, omdat hij haar niet zag. Toen, o god, o god, zag hij haar zo’n tien meter voor hem uit lopen, en hij begon nog harder te rennen om haar in te halen. Ze wist het niet, ze kon het niet weten…

Hij haalde haar onderuit, liet haar op de met sneeuw bedekte grond vallen en beschermde haar zo goed als hij kon met zijn lichaam, zijn armen over hun hoofden, terwijl de wereld achter hem ontplofte. De lucht verdween, werd uit hun longen gezogen en de tijd leek stil te staan. Toen regende het stenen en scherven bladmetaal en glas, en schoten er hete, brullende vlammen de hemel in.