x

Line belde toen Knutas door de gang liep op weg naar de ochtendvergadering van het rechercheteam. Hij was vanmorgen zo vroeg van huis vertrokken dat ze nog niet wakker was geweest. Knutas’ Deense vrouw was op weg naar haar werk als verloskundige in het ziekenhuis van Visby. Bij een van haar talloze pogingen om af te vallen, was ze begonnen met elke ochtend voor het ontbijt te wandelen. Voor Knutas waren de rondingen van zijn vrouw geen probleem, maar ze ondernam voortdurend pogingen om haar extra kilo’s kwijt te raken. Nu zou ze de populaire g1-methode proberen. Het gevolg was dat wanneer zij het eten moest koken, de maaltijden uit vlees, vis en salade bestonden. Aardappelen, pasta en rijst werden vervangen door linzen en peulvruchten, iets waar noch hij noch de kinderen om stonden te juichen.

Hun protesten hadden ertoe geleid dat ze tenminste volkorenpasta klaarmaakte.

‘Goedemorgen,’ hijgde ze buiten adem. ‘Hoe is het met je?’

‘Ik heb het heel erg druk. We hebben zo meteen een vergadering.’

‘Ik wilde je even bellen, want Nils voelt zich niet lekker.’

Knutas bleef staan.

‘Wat is er met hem?’

‘Ik kon hem vanmorgen bijna niet wakker krijgen en hij zei dat hij nauwelijks had geslapen, dat hij zo’n pijn in zijn buik had.’

‘Wat voor soort pijn?’

‘Een zeurende pijn, zegt hij, maar hij hoefde niet over te geven en heeft geen koorts. Ik heb hem in elk geval thuisgehouden van school.’

‘Daar heb je goed aan gedaan. Ik heb het vandaag erg druk, maar ik kan misschien tussendoor wel even bij hem langsgaan.’

Lines tijdschema was minder flexibel, omdat ze volgens een dienstrooster werkte.

‘Dat zou fijn zijn. Ik weet dat je het druk hebt. Tot later dan.’

‘Ik bel Nils wel even.’

‘Nee, niet nu, hij slaapt net.’

‘Oké, kusje.’

‘Kusje.’

Hij werd meteen ongerust. Nils was de laatste tijd zichzelf niet en misschien kwam dat niet alleen door de puberteit.

Met het gezicht van zijn zoon op zijn netvlies stapte Knutas de vergaderruimte van het rechercheteam binnen voor de eerste vergadering van die dag.

De officier van justitie, Birger Smittenberg, zat al geconcentreerd in de ochtendkrant te bladeren. Hij wierp een blik op Knutas en groette verstrooid. Wittberg en Karin zaten met hun hoofden dicht bij elkaar zachtjes te praten. De perswoordvoerder, Lars Norrby, ontbrak in de groep. Hij had twee maanden vrij genomen om met zijn kinderen in West-Indië te gaan zeilen. Gedurende die tijd was Knutas verantwoordelijk voor het contact met de pers, waar hij op zich niets op tegen had. Het was wel zo rustig. Hij en Norrby waren het niet altijd met elkaar eens over welke informatie ze naar buiten zouden brengen.

Knutas zat net op zijn plaats aan het hoofd van de tafel toen Sohlman binnenkwam. Het gezicht van de technisch rechercheur was asgrauw en hij zag eruit alsof hij de hele nacht geen oog had dichtgedaan.

Hij liet zich op een stoel zakken naast Karin, die hem licht op zijn schouder klopte. Sohlman reikte naar de koffiethermoskan op tafel.

‘Goedemorgen,’ groette Knutas. ‘Jullie weten allemaal wat er gebeurd is. Gistermiddag is Viktor Algård dood in het congrescentrum gevonden. Volgens de voorlopige beoordeling van de patholoog-anatoom is hij gestorven door cyanidevergiftiging. Maar hij had ook een wond aan zijn hoofd, en er zaten bloedvlekken op een statafel bij de bar en op de vloer eronder. Sleepsporen laten zien dat de dader het lichaam de lift in heeft getrokken, vermoedelijk om het te verbergen. Hoe de wond aan het hoofd is ontstaan, weten we nog niet. Het lichaam wordt vanmiddag met de middagboot naar Stockholm overgebracht, naar de forensisch-geneeskundige afdeling in Solna. Hopelijk wordt er morgen al sectie verricht. Sohlman, kun jij vertellen wat we weten over de verwondingen en de plaats delict?’

Knutas knikte naar zijn collega, die voor in de ruimte bij het scherm ging staan.

‘Eerst bekijken we het slachtoffer. Bepaalde omstandigheden maken de zaak bijzonder interessant. Jullie zien dat zijn huid helder lichtrood is, en volledig ontwikkelde lichtrode of roze lijkvlekken vertoont. Dat duidt op cyanidevergiftiging, aangezien cyanide ervoor zorgt dat de luchtwegen dicht gaan zitten waardoor er geen zuurstof meer in het bloed komt. Bovendien rook hij sterk naar bittere amandelen, wat kenmerkend is voor cyanidevergiftiging.’

‘Ik weet niets van cyanide,’ zei Karin. ‘Maar als manier om iemand te vermoorden moet het zeer ongebruikelijk zijn. Ik ken het alleen uit oude detectives.’

‘Ja, ik heb nog nooit een moordzaak met cyanide gehad,’ viel Sohlman haar bij. ‘Wel een paar gevallen van zelfdoding. Het is ongelooflijk giftig. Het gaat hier waarschijnlijk om cyaankali, dus cyanide in kristalvorm, dat gemakkelijk oplosbaar is in water.’

‘Waarom denk je dat?’

‘Omdat dat het eenvoudigst te hanteren en mee te nemen is. Het wordt bewaard in kleine glazen ampullen die je leegt in een glas water, frisdrank of iets dergelijks.’

‘En hoe zit het met alcohol?’ vroeg Karin zich af.

‘Het lost niet op in alcohol, maar de dader kan de cyaankali eerst met water hebben gemengd voordat hij hem in het drankje deed. Als Algård het gif op deze manier heeft binnengekregen. Dat weten we immers niet, maar het is bepaald niet iets wat je vrijwillig opdrinkt. De dader is waarschijnlijk niet helemaal onbekend met cyaankali. Het gebruik is niet geheel zonder risico, het is onder andere levensgevaarlijk om het in te ademen. Waterstofcyanide was immers het gas dat de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog in de concentratiekampen gebruikten om er de Joden mee te vermoorden. Zoals ik al zei: het schakelt in een paar minuten het ademhalingssysteem uit.’

‘Hoe dan?’ vroeg Knutas geïnteresseerd.

‘Cyanide blokkeert razendsnel de luchtwegen, de cellen worden verstikt zou je kunnen zeggen, en bijna onmiddellijk nadat je het gif hebt ingenomen, krijg je ademhalingsmoeilijkheden. Om die reden wordt het waarschijnlijk vaak als zelfmoordmethode gebruikt, omdat het een onfeilbare manier is om te sterven. Krijg je voldoende cyaankali binnen, dan sterf je geheid. En bovendien gaat het snel, van een halve minuut tot een paar minuten, afhankelijk van de hoeveelheid. De oude nazi Hermann Göring beroofde zichzelf van het leven met behulp van een cyaankalicapsule toen hij ter dood veroordeeld werd voor volkerenmoord in het Proces van Neurenberg.’

‘Is het moeilijk om eraan te komen?’

Sohlman haalde zijn schouders op.

‘Tegenwoordig kun je het meeste wel op internet kopen. Of je maakt het zelf, als je in scheikunde geïnteresseerd bent. Misschien wordt het wel in de industrie gebruikt, weet ik veel.’

‘Dat moeten we uitzoeken,’ zei Knutas. ‘Neem jij dat voor je rekening, Thomas?’

‘Jazeker. Je vraagt je tegelijkertijd af welk type mens dit gif gebruikt om te moorden. Dat duidt toch op een bepaalde berekening, en wie is in staat om met zo’n gevaarlijk gif om te gaan?’

‘Hét kenmerk van een gifmoordenaar is dat er geen fysiek contact is tussen de dader en het slachtoffer,’ onderbrak Sohlman. ‘Een gifmoordenaar zorgt ervoor dat het slachtoffer het gif binnenkrijgt, maar raakt het niet aan en gaat er meestal zo snel mogelijk vandoor. Op die manier laat hij ook geen sporen achter. Geen vingerafdrukken, geen haren, geen huidschilfers, geen bloed. Hoewel deze dader de dode naar de lift heeft gesleept, omdat hij zich waarschijnlijk genoodzaakt zag om het lichaam te verbergen. Een ander aspect is het psychologische. Een gifmoord betekent meestal een erg pijnlijke dood, ook al gaat het snel, wat er op zijn beurt weer op duidt dat het persoonlijk is, dus dat het slachtoffer en de dader elkaar kennen, dat ze een of andere relatie met elkaar hebben.’

‘Als we aannemen dat er cyaankali in het drankje van Viktor Algård heeft gezeten, zou hij dan niet meteen hebben geroken dat er iets vreemds in zijn glas zat?’ vroeg Karin. ‘Als het zo sterk naar bittere amandelen ruikt?’

‘Tja,’ zei Sohlman aarzelend en hij wreef zich over zijn kin. ‘Dat hangt ervan af. Ik heb gehoord dat niet iedereen de geur van bittere amandelen kan ruiken. Misschien kon Algård dat ook niet. Of het ging zo snel dat hij het te laat rook. Hij kan er zelfs toe gedwongen zijn om te drinken. Er lag een omgevallen stoel bij de plaats delict. Bovendien was hij gewond aan zijn hoofd.’

Het bleef een tijdje stil in de kamer. Alsof iedereen zich probeerde voor te stellen wat er daar in die ruimte tijdens die feestnacht was gebeurd. Knutas verbrak de stilte.

‘We laten de speculaties voorlopig rusten en concentreren ons op wat we weten over Viktor Algård. Zelf heb ik hem slechts een paar keer ontmoet op verschillende feestjes die hij had georganiseerd. Iemand anders?’

Iedereen rond de tafel schudde zijn hoofd.

‘Oké.’ Knutas keek weer in zijn papieren. ‘Viktor Algård was drieenvijftig jaar oud, geboren en getogen in Hamra. Getrouwd, twee volwassen kinderen die op het vasteland wonen, een zoon van achtentwintig en een dochter van zesentwintig. Hij werkte al jaren als feestorganisator en voor zover ik weet liep dat wel goed. De problemen begonnen toen hij een pand in de haven kocht en dat verbouwde tot een jongerendiscotheek. Jullie weten allemaal wat er sindsdien is gebeurd. Al meteen vanaf het begin is er heibel geweest rond die club, met nu tot overmaat van ramp die zaak van de zware mishandeling.’

Knutas stond op, pakte een rode viltstift en schreef iets op het whiteboard dat vooraan in de ruimte stond.

mishandeling.

‘Dat voorval voor zijn discotheek is een belangrijke opmaat, en daar moeten we natuurlijk mee beginnen. Maar we moeten er met een open blik naar kijken en breed denken. Volgens meerdere getuigen lag Viktor Algård in scheiding.’ Hij schreef het woord ‘scheiding’ op het whiteboard.

‘Een week geleden heeft het echtpaar Algård een verzoek tot scheiding ingediend bij de rechtbank. Ze zijn meer dan dertig jaar getrouwd. We zijn begonnen met de verhoren, maar we hebben tot nu toe helaas niemand van de naaste familie kunnen verhoren. Zijn vrouw, Elisabeth Algård, zien we later vandaag. De kinderen worden ook nog verhoord, ergens in de loop van de dag, hoop ik. De enigen met wie we hebben kunnen praten zijn de werknemers van zijn bedrijf, de mensen die zich bezighouden met de pr en de organisatie van feesten. Viktor Algård had twee werknemers in dienst en het bureau heet Go Gotland. Het kantoor is gevestigd in de Hästgatan en tot hun klantenkring behoren grote klanten, zoals het congrescentrum Wisby Strand, het attractiepark Kneippbyn en de gemeente. Ik heb gesproken met Max en Isabella. En ze wisten alleen maar goede dingen te vertellen over Viktor Algård als werkgever. En ze zijn er allebei vrij zeker van dat hij een liefdesaffaire had. Ze hebben hem weliswaar niet gezien met een andere vrouw, maar hij vertoonde duidelijk tekenen van verliefdheid. Ze vertelden dat hij de laatste tijd regelmatig met iemand lunchte en niet wilde zeggen wie dat was. Hij bleef lang weg en kwam terug met een glans in zijn ogen. Hij had zijn training in de sportschool in de stad, die hij een tijdje had verwaarloosd, weer opgepakt en had bovendien een paar weken geleden een personal trainer in de arm genomen. Hij vertelde zijn medewerkers dat hij in mei naar Parijs ging en dat hij contact had opgenomen met een makelaar, die voor hem op zoek ging naar een grotere woning in het centrum van Visby, omdat hij van plan was om zijn pied-à-terre te verkopen.’

‘Ha, daar hebben we nog een mogelijk motief,’ zei Smittenberg en hij draaide aan de snor die hij onlangs had laten staan. ‘De onbekende minnares.’

Knutas schreef ‘minnares’ op het bord en hij wendde zich opnieuw tot Thomas Wittberg.

‘Nu je toch bezig bent: schrijf er ook maar “echtgenote” bij,’ stelde Smittenberg voor. ‘Voor zover ik weet heeft Elisabeth Algård geen alibi, toch?’

Knutas schreef ‘echtgenote’ op.

‘Een theorie die op zich vreselijk vergezocht lijkt, maar die we toch niet kunnen uitsluiten, is het feit dat het congrescentrum een enorm omstreden bouwproject is,’ zei Wittberg. ‘Iemand kan hem hebben vermoord als protest tegen de opening.’

‘Een statement van fanatieke milieuactivisten. Zeer waarschijnlijk,’ zei Karin op cynische toon.

‘We moeten alle mogelijkheden openhouden,’ bitste Knutas terug.

Hij voegde het woord ‘congrescentrum’ nog toe aan het lijstje woorden op het bord en wendde zich daarna opnieuw tot Wittberg.

‘Wat hebben de verhoren van het bedienend personeel tot dusver opgeleverd?’

‘Volgens een barkeeper heeft Algård tegen hem gezegd dat hij even een pauze nam, even na twaalven. Dat was de eerste keer die avond dat hij verdween. Daarna heeft niemand hem meer gezien.’

‘Heeft niemand hem gemist?’ vroeg Karin verbaasd.

‘Het diner was afgelopen toen hij ging pauzeren. Daarna begon het dansen en werd het vrij rommelig. Er waren immers meer dan vijfhonderd personen aanwezig. De mensen die tot nu toe zijn verhoord, hebben aangenomen dat Algård ergens in de buurt was, maar niemand kan met zekerheid zeggen wanneer ze hem voor het laatst hebben gezien.’

‘Is hij alleen weggegaan?’

‘Ja, hij is de trap af gegaan naar de ondergelegen afgesloten verdieping.’

‘De dader kan iemand zijn geweest die voor hem werkte,’ opperde Karin. ‘Wat weten we over eerdere conflicten op het werk? Daar zouden we ook naar moeten kijken.’

Knutas schreef ‘collega’s’ op het bord.

‘Behalve de commotie rond zijn discotheek hebben we verder niets gevonden,’ zei Wittberg. ‘We blijven zoeken.’