82

‘Potomac Cryobank. Weet je zeker dat het hier is?’ vroeg Mace aan Roy. Ze keek naar het bord boven de deur.

Ze stonden voor een wit bakstenen gebouw in een zijstraatje van M Street in Georgetown. Ze waren er op haar Ducati heen gereden. Het gebouw stond amper een halve kilometer bij Shilling & Murdoch vandaan.

‘Het is nou niet zo dat er vruchtbaarheidsklinieken en spermabanken op elke straathoek zijn. Als ik kan afgaan op wat de kapitein zei, moet dit het zijn. Het is de enige binnen loopafstand. En het is een wit gebouw.’

Ze gingen naar binnen en praatten vijf minuten met de receptioniste zonder iets te bereiken. Ten slotte leidde een slanke vrouw, die een witte broek, een blauwe tuniek en schoenen met rubberen zolen droeg, hen naar een kamer naast de hal, waar ze aan een kleine tafel gingen zitten.

‘Nou, waar gaat dit precies over?’ vroeg ze streng.

Roy legde de situatie zo goed mogelijk uit.

‘Dat is belachelijk,’ zei de vrouw.

‘Waarom?’ vroeg Roy.

‘Die persoon beweert dat hij hier binnen kwam lopen en tweehonderd dollar kreeg voor een zaaddonatie?’

‘Ja. Waarom is dat belachelijk?’

‘U weet blijkbaar niet veel van spermabanken, meneer Kingman.’

‘Nee, ik heb me nooit geroepen gevoeld erheen te gaan. Ik ben altijd heel tevreden geweest met mijn eigen product.’

‘Daarom zijn we hier,’ zei Mace. ‘Om meer te weten te komen.’

De vrouw excuseerde zich en kwam even later terug met een grote stapel papieren, die ze voor Mace en Roy liet neerploffen.

‘Ik zal u vertellen wat ervoor nodig is om zaaddonor te worden,’ zei ze met de geërgerde houding van iemand die veel dingen weet die anderen niet weten. Ze wees naar de papieren. ‘Dit zijn de formulieren die je moet invullen om zelfs maar als donor in overweging te worden genomen. Al die formulieren zijn ook op onze website te vinden.’ Ze hield er een omhoog. ‘Dit is de eerste donoraan-vraag. Zoals u ziet, is het een lang formulier en wordt er uitgebreid naar medische en fysieke gegevens, schoolopleiding en andere relevante zaken gevraagd. Als ze door dat stadium heen komen – en velen komen er niet doorheen –, sturen we ze een tweede formulier, waarop de medische voorgeschiedenis van de familie, tot drie generaties terug, aan de orde komt.’ Ze pakte nog een stel papieren op. ‘Dat is dit formulier. Daarna volgt er een screening van het zaad. We voeren dan een persoonlijk gesprek in dit gebouw en onderzoeken het zaad. Er wordt hun gevraagd drie tot vier monsters te produceren in twee weken tijd. Die monsters worden beoordeeld op kwaliteit. Er wordt ook gekeken in hoeverre ze tegen invriezing bestand zijn.’

‘Invriezing?’ zei Mace.

‘Daar kom ik nog op. Er wordt natuurlijk nagegaan of potentiële donors besmettelijke ziekten hebben, zoals hiv, syfilis, gonorroe, hepatitis b en c en ook aangeboren ziektes. Verder kijken we naar bloedgroep, resusfactor enzovoort. En ze moeten een algeheel medisch onderzoek ondergaan. Dat wordt gedaan door hun eigen arts of door onze arts. Van donors die we accepteren, verwachten we dat ze zes maanden blijven komen, en ze moeten in die periode één donatie per week produceren.’

‘En worden ze betaald?’ zei Roy.

‘Natuurlijk. Mensen doen dit niet uit pure goedheid. Onze beloning varieert van honderd tot vierhonderd dollar per aanvaardbaar monster. De exacte individuele beloning hangt af van de zaadkwaliteit en de trouw van de donor aan het programma.’

‘Hoe wordt het sperma verzameld?’ vroeg Roy.

‘Bijna altijd ter plaatse. Meestal via masturbatie in waterdichte houders. Zaad kan ook chirurgisch worden verwijderd, maar dat doen we hier niet.’

‘Bijna altijd, zei u?’ merkte Mace op.

‘In spoedgevallen verzamelen we het zaad soms ook ergens anders, maar alleen als dat in een ziekenhuis, kliniek of in heel zeldzame gevallen bij iemand thuis gebeurt. In die gevallen geven we de donors speciale condooms om het sperma in op te vangen. En het monster moet binnen een of twee uur naar ons toe worden gebracht, zonder dat het aan extreme temperaturen wordt blootgesteld. Anders willen we het niet hebben. Maar in de zeven jaar dat ik hier werk hebben we nog maar twee keer meegemaakt dat het zaad buiten dit gebouw werd verzameld. We houden alle fasen graag onder controle.’

‘En als het ergens anders gebeurt, kunt u niet weten of het echt het sperma van de persoon in kwestie is of niet,’ merkte Roy op.

‘Zo is het. We kunnen natuurlijk dna -onderzoek doen om er zeker van te zijn dat het van onze donor komt. En het ondergaat dezelfde rigoureuze controles, zodat er bijvoorbeeld geen besmettelijke ziektes doorheen glippen.’

‘En dat invriezen?’ drong Mace aan.

‘Het sperma moet onder specifieke veeleisende condities worden opgeslagen, anders blijft het niet volledig behouden. We hebben hier een cryoruimte met cryogene vaten. Naast andere maatregelen gebruiken we vloeibare stikstof om de monsters in stand te houden.’

‘Mogen we die kamer zien?’ vroeg Mace.

‘Nee. Er is daar klimaatbeheersing en je hebt speciale kleding nodig om er te kunnen werken. Ik kan u wel vertellen dat elk vat meer dan zeventigduizend zaadmonsters bevat.’

‘Wat is het verschil tussen een spermabank en een vruchtbaarheidskliniek?’ wilde Mace weten.

‘Vruchtbaarheidsklinieken slaan meestal geen sperma op. Ze krijgen het van ons. Als we het sperma leveren, voldoen we aan verzoeken van hun cliënt met betrekking tot ras, lengte, uiterlijke verschijning en dergelijke. Daarna gebruiken zij het sperma voor kunstmatige inseminatie.’

‘Is na te gaan of het sperma dat op de plaats van een misdrijf is gevonden, zoals ik u heb verteld, afkomstig is uit uw kliniek?’ vroeg Roy.

‘Ik kan u verzekeren dat het hier niet vandaan kwam,’ zei ze meteen.

‘Doet u me een plezier. Alstublieft. Iemands vrijheid staat op het spel.’

Ze slaakte een diepe zucht. ‘Specifiek uit onze kliniek? Nee, ik geloof van niet. Maar het is wel gemakkelijk vast te stellen of het een donatie aan een spermabank als de onze is.’

‘Hoe dan?’ vroeg Mace vlug.

‘Zodra het monster is ingeleverd, moet je buffers injecteren om het zaad in stand te houden. Als dat meteen gebeurt en als het monster daarna wordt ingevroren, kan het zaad zo lang opgeslagen blijven als je maar wilt. Overigens staat de wet momenteel niet toe dat het langer dan tien jaar wordt bewaard, tenzij de donor jonger dan vijfenveertig was toen hij het monster verstrekte. En zelfs dan mag het sperma alleen worden gebruikt door de donor en zijn partner. Het mag niet aan iemand anders worden gegeven.’

‘Tien jaar. Goh,’ zei Mace. ‘Dat is een hele tijd om die kleine dingetjes te laten rondzwemmen.’

‘Zonder conserveringsmiddel en de juiste opslagmethoden zal het sperma in het zaad na twee of drie dagen minder beweeglijkheid vertonen en zouden we na een dag of vijf niets meer aan het monster hebben. En daar zouden onze cliënten niet blij mee zijn, wel?’

‘Met andere woorden: dan worden het losse flodders?’ zei Mace.

De zuster snoof. ‘Dat is primitief gesteld, maar het is juist. Als we zaad naar onze cliënten sturen, zijn de monsters cryogeen verpakt in buisjes met een schroefdop. De buisjes gaan in een vriestank of dry-shipper. In feite is dat een metalen vacuümfles die gekoeld wordt met vloeibare stikstof. Bij het zaad zitten gedetailleerde instructies over ontdooiing en gebruik.’

Er blijft niet veel romantiek over , dacht Mace.

‘Om uw vraag rechtstreeks te beantwoorden: we gebruiken een test -dooierbuffer als conserveermiddel. Veel andere spermabanken doen dat ook.’

‘Dooier? Van een ei?’ zei Mace met enige walging.

‘Dat niet precies, nee, en het is een volkomen geaccepteerde conserverings-methode.’

‘Dus als het geen zaaddonatie is?’ zei Roy.

‘Dan zit er geen conserveermiddel in. En ik kan u verzekeren dat het er in dit geval niet in zal zitten. De persoon die u hebt beschreven zou nooit door de eerste ronde van de medische formulieren zijn gekomen. En als hij Vietnamveteraan is, zoals u zei, zou hij meteen al gediskwalificeerd zijn.’

‘U diskwalificeert Vietnamveteranen?’ vroeg Roy op scherpe toon.

‘Nee, natuurlijk niet. Ik heb het over de lééftijd. Net als de meeste spermabanken accepteren we geen monsters van iemand van boven de veertig. De meeste donors zijn onder de dertig. Er zijn veel studenten bij.’

‘Geld voor de kroeg,’ merkte Mace op.

‘Dat zou ik niet weten.’

‘Bent u elke dag open?’ vroeg Mace.

‘We zijn op woensdag en zondag gesloten.’

‘Is er dan niemand in het gebouw?’

De vrouw keek haar aan en zei op minachtende toon: ‘Dat is meestal het geval, als we geslóten zijn. Als u me nu wilt excuseren... Ik moet weer aan het werk.’

‘U moet vandaag nog veel eieren stukslaan?’ zei Mace.

De vrouw deed hen uitgeleide zonder nog een woord te zeggen.

Toen ze buiten stonden, zei Roy: ‘Wat heb jij toch een fantastische ondervragingstechniek. Eerst maak je de persoon in kwestie kwaad en dan ga je na wat ze ons niet wil vertellen.’

‘Die vrouw was van het begin af aan niet van plan ons te helpen, maar toch heeft ze ons minstens één ding van belang verteld. Afgezien van die dooier dan.’

‘Wat?’

‘Dat ze op woensdag en zondag gesloten zijn. Nu moeten we het spermamonster dat ze in Tolliver hebben gevonden laten onderzoeken. Dat kan Lowell Cassell doen.’

‘En als er geen dooier is?’

‘Dan is het mogelijk dat de kapitein liegt.’

‘Ik denk niet dat hij de geestelijke vermogens bezit om zoiets te verzinnen.’

‘Ik denk ook van niet, maar ik sta nergens meer van te kijken. Als blijkt dat er geen conserveermiddel in het zaad zat, gaat de kapitein waarschijnlijk voor de bijl.’

‘Maar als hij nu eens hier is geweest, en ze namen sperma van hem aan, en ze deden er geen conserveermiddel in?’

‘Waarom zouden ze dat doen, Roy? Omdat ze van plan waren Diane Tolliver te vermoorden en de schuld op de kapitein af te schuiven? Denk je dat de sperma-expert daarbinnen de hersenstam van je collega heeft gebroken en daarna sperma bij haar heeft ingespoten dat onder valse voorwendsels was afgenomen?’

‘Nee, maar een van de artsen misschien. De kapitein zei dat het een wit gebouw was. En hij zei dat iemand hem heeft geholpen. Het is duidelijk dat hij hier is geweest.’

Mace dacht na. ‘We moeten een lijst van het personeel hier hebben en kijken of er mogelijke verdachten bij zitten.’

‘Kun jij intussen Cassell bellen om hem dat onderzoek te laten doen?’

‘Nee, maar ik bel mijn zus. Dat doe ik morgenochtend.’

‘Waarom niet nu?’

‘Omdat ik eerst moed moet verzamelen. Daarom!’

‘Waarom wil je je zus erbij betrekken?’

‘Ik kan de patholoog-anatoom geen opdracht geven zo’n onderzoek te doen.’

Roys telefoon ging.

‘Hallo?’

‘Meneer Kingman? Met Gary, de ober van Simpsons.’

‘O ja. Gary van Simpsons,’ zei hij, zodat Mace wist wie het was. Roy drukte op de luidsprekertoets en hield de telefoon omhoog.

‘Is je nog iets te binnen geschoten, Gary?’

‘Nou, het is niet zo dat ik me opeens iets herinner, maar ik heb daarnet iets gezien.’

‘Wat heb je daarnet gezien?’

‘Ik zag de man met wie mevrouw Tolliver hier heeft gegeten.’

‘Wat? Waar? We zijn dicht bij het restaurant. Heb je hem daar gezien? We kunnen er in een paar minuten zijn. Kun je hem ophouden?’

‘Nee, ik ben niet op mijn werk. Ik ben thuis, in de buurt van Adams Morgan. Ik bedoelde dat ik zijn foto net in de krant heb gezien.’

‘Je zag hem in de krant.’

‘Ja. Hij is dood.’

‘Wie was het?’

‘Die officier van justitie die ze in een vuilcontainer hebben gevonden. Jamie Meldon. Dat was de man met wie mevrouw Tolliver hier vrijdagavond was.’