6 (besluit)

'In elk geval,' zei Lamont, 'ligt de weg nu vrij. Ik heb geprobeerd het hem duidelijk te maken. Hij wilde niet luisteren. Nu kan ik dus mijn volgende stap doen.'

'En dat is?' vroeg Bronowski.

'Ik ga met senator Burt praten.'

'Je bedoelt de voorzitter van de Commissie voor Technologie en Milieu?'

'Precies. Je hebt kennelijk van hem gehoord.'

'Wie niet? Maar wat heeft het voor zin, Pete? Wat heb jij te melden dat hem zou kunnen interesseren? De vertaling is het niet. Pete, ik vraag het je voor de zoveelste keer: wat houdt je zo bezig?'

'Ik kan het niet uitleggen. Jij hebt geen verstand van para-theorie.'

'Senator Burt wel?'

'Meer dan jij, denk ik.'

Bronowski stak zijn wijsvinger naar hem uit. 'Pete, laten we de dingen bij hun naam noemen. Misschien weet ik wel het een en ander dat jij niet weet. We kunnen niet met elkaar samenwerken als we geheimen voor elkaar hebben. Ofwel ik ben een firmant van dit tweemansbedrijfje, ofwel ik ben dat niet. Jij vertelt me jouw verhaal en bij wijze van tegenprestatie zal ik jou dan iets vertellen. En anders kunnen we maar beter helemaal ophouden.'

Lamont haalde zijn schouders op. 'Goed. Als je het per se wilt, zal ik het vertellen. Nu ik het station Hallam heb gepasseerd is dat misschien nog maar het beste. Het komt erop neer dat de Elektronen-pomp onze natuurwetten exporteert. In het para-universum zijn de cohesieve kernkrachten honderd maal sterker dan hier. Dat betekent dat kernfusie er vele malen gemakkelijker is dan hier en dat kernsplitsing bij ons vele malen gemakkelijker is dan bij hen. Als de Elektronenpompen maar lang genoeg in werking blijven, zal er op de duur een evenwicht ontstaan waarin de cohesieve kernkrachten in beide universa even groot zijn geworden: hier tien keer groter dan nu, ginds tien keer kleiner.'

'Was dat niet bekend?'

'Jawel, iedereen wist het. Vanaf het begin was dit duidelijk. Zelfs Hallam snapt het. Daarom is die klootzak ook zo woest geworden. Ik heb het hem nog eens in detail uitgelegd op een toontje alsof ik ervan uitging dat het allemaal nieuw voor hem was. Toen ontplofte hij dus.'

'Maar waar draait het dan om? Is het gevaarlijk als dat gemiddelde wordt bereikt?'

'Natuurlijk! Wat dacht jij dan?'

'Ik denk niks. En wanneer ontstaat die toestand?'

'In het huidige tempo over 10³⁰ jaar ongeveer.'

'Hoe lang is dat?'

'Lang genoeg om triljoenen triljoenen universa als dat van ons achtereenvolgens te laten ontstaan, bloeien en sterven.'

'Allejezus, Pete, waar maak je je dan druk om?'

'Omdat,' zei Lamont langzaam en nadrukkelijk, 'bij de berekening van dat cijfer, dat het officiële is, werd uitgegaan van bepaalde vooronderstellingen die volgens mij niet juist zijn. En als je uitgaat van bepaalde andere vooronderstellingen, waarvan ik denk dat ze juist zijn, zitten we nu al in de problemen.'

'Wat voor problemen?'

'Veronderstel dat de aarde binnen vijf minuten zou verdampen tot een wolk gas, zou je dat een probleem willen noemen?'

'Wegens de Elektronenpomp?'

'Wegens de Elektronenpomp.'

'En hoe zit het met de wereld van de para-mensen? Bevinden zij zich eveneens in gevaar?'

'Daar ben ik zeker van. Een ander soort gevaar, maar niet minder groot.'

Bronowski stond op en begon heen en weer te lopen. Hij droeg zijn bruine haar in een lange, dikke vlecht, die hij nu vastpakte. 'Als de para-mensen intelligenter zijn dan wij,' zei hij, 'zouden ze de Pompen dan niet al lang hebben uitgezet? Ze zouden het gevaar dan immers vast en zeker eerder hebben onderkend dan wij.'

'Daar heb ik ook aan gedacht,' zei Lamont. 'Ik vermoed dat zij ook nooit eerder ervaring hebben opgedaan met pompen en dat ze er, net als wij, mee zijn begonnen wegens het profijt op korte termijn, zonder zich druk te maken over de gevolgen.'

'Maar jij zegt dat je de gevolgen nu kent. Zouden zij dan langzamer zijn dan jij?'

'Het hangt ervan af óf en wanneer ze die gevolgen zijn gaan bestuderen. De voordelen van de Pomp zijn te groot om ze zo maar op het spel te zetten. Ik zou me er zelf ook niet in hebben verdiept als ik niet... Maar goed, nu jouw verhaal, Mike.'

Bronowski hield op met ijsberen, keek Lamont strak aan en zei: 'Ik geloof dat we iets te pakken hebben.'

Lamont keek hem verbluft aan, sprong toen op en greep hem bij de mouw. 'De para-symbolen? Vertel op, Mike!'

'Het is gebeurd toen jij bij Hallam was, precies op dat moment. Ik wist niet goed wat ik ermee aan moest, want ik begreep het niet goed. En nu...' 'Ja?'

'Nu begrijp ik het nog steeds niet goed. Van hun kant kwam er een stuk folie binnen met vier symbolen erop...'

'Ja?'

'... in Latijns schrift. En je kunt het uitspreken.'

'Hoe?'

'Kijk maar.'

Met iets van een samenzweerder haalde Bronowski het stukje folie te voorschijn. Duidelijk afwijkend van de reeksen fijne, dun getekende para-symbolen waren daarin op een kinderlijke manier vier grote letters gekrast. B-A-N-K.

'Wat heeft dat te betekenen volgens jou?' vroeg Lamont op effen toon.

'Tot dusverre heb ik niets beters kunnen bedenken dan dat het een foutieve spelling van B-A-N-G kan zijn.'

'Heb je me daarom aan een kruisverhoor onderworpen? Dacht je dat iemand aan de andere kant ergens bang voor is?'

'Ik dacht ook dat het misschien iets te maken had met jouw toenemende opgewondenheid van de laatste paar weken. Eerlijk gezegd vond ik het niet prettig, Pete, dat je mij in het duister hebt laten tasten.'

'Sorry. Laten we nu geen voorbarige conclusies trekken. Jij bent degene die ervaring heeft met onvolledige boodschappen. Zou jij hieruit niet afleiden dat de para-mensen angst beginnen te krijgen voor de Elektronenpomp?'

'Dat hoeft helemaal niet,' zei Bronowski. 'Ik weet niet hoeveel zij kunnen waarnemen van dit universum. Of ze het wolfram kunnen zien dat wij klaarleggen; of ze onze aanwezigheid kunnen voelen; of ze misschien onze geestesgesteldheid gewaar kunnen worden. Misschien proberen ze ons gerust te stellen. Misschien bedoelen ze dat we geen angst hoeven te hebben.'

'Waarom schrijven ze dan niet N-I-E-T B-A-N-G?'

'Omdat ze daarvoor onze taal nog niet goed genoeg kennen.'

'Hmm. Dan kan ik het nog niet meenemen naar Burt.'

'Dat zou ik niet doen. Het is te cryptisch. In feite zou ik helemaal nog niet naar Burt gaan en wachten op nadere berichten van de andere zijde. Wie weet wat ze ons proberen duidelijk te maken.'

'Nee, ik kan niet wachten, Mike. Ik wéét dat ik gelijk heb, en we hebben geen tijd te verliezen.'

'Akkoord, maar als je Burt opzoekt heb je daarmee de laatste schepen achter je verbrand. Je collega's zullen het je nooit vergeven. Heb je al eens overwogen het vraagstuk voor te leggen aan de natuurkundigen hier? In je eentje kun je Hallam niet onder druk zetten, maar met een hele groep...'

Lamont schudde heftig van nee. 'Helemaal niet. Alle medewerkers van dit station kunnen zich hier alleen staande houden zolang ze geen spoortje van enige ruggengraat vertonen. Er is niemand die het tegen hem zou durven opnemen. Hun te vragen druk uit te oefenen op Hallam is hetzelfde als natte slierten spaghetti te verzoeken in de houding te springen.'

Bronowski's zachtmoedige gezicht had een ongewoon grimmige uitdrukking. 'Misschien heb je gelijk.'

'Ik weet zeker dat ik gelijk heb,' zei Lamont. Hij zag er niet minder grimmig uit.