Dy âlde Frits

‘It hûske fan Frits Philips moai oan stjoerboard hâlde.’

Mijn oog viel tamelijk toevallig op deze zin toen ik eens – het is jaren geleden, Frits Philips leefde nog – op een zondagmorgen een kop warme chocolademelk dronk in een café in Bolsward. Ik had er net een fietstocht over de Afsluitdijk op zitten; met wind in de rug weliswaar, maar ik was toch totaal verwaaid. Op het Bolswardse tafeltje waaraan ik zat, lag de Leeuwarder Courant van de voorbije vrijdag opengeslagen op pagina 7. Het grootste gedeelte van de pagina was in het Nederlands geschreven, maar twee teksten waren in het Fries: een ingezonden brief van J. Rinzema en een commentaarartikel van Eelke Lok. En in dat artikel viel mijn oog op die zin over Frits Philips: ‘It hûske fan Frits Philips moai oan stjoerboard hâlde.’

Nou heb ik nooit Fries geleerd, maar deze zin begreep ik zonder problemen: ‘Het huisje van Frits Philips moet je aan stuurboord houden.’

Het was een intrigerende zin en daarom probeerde ik ook de rest van het artikel te lezen. Het ging over een schipper die op het Prinses Margrietkanaal vaart moest minderen om een wijde bocht te kunnen nemen. ‘Op wei nei Drachten troch de Langeslaet’ (Op weg naar Drachten door de Langesloot of de Langesloten). Ergens is daar voor schippers een lastig stuk, waarvoor Eelke Lok in zijn artikel het vaaradvies gaf om het huisje van Frits Philips aan stuurboord te houden: ‘It hûske fan Frits Philips moai oan stjoerboard hâlde.’ En dat huisje van Frits Philips was makkelijk te herkennen, aldus Lok: ‘Der barnt ljocht.’

Ik ken dus geen Fries, maar ook deze woorden begreep ik vrijwel meteen: ‘Daar brandt licht.’ Het stond er alsof het iets bijzonders betrof, maar mij leek het nogal vanzelfsprekend dat er bij Frits Philips licht brandde. ‘Wat anders?’ zou ik bijna willen zeggen.

Ik nam een flinke schep van de slagroom die ik op een apart bordje bij mijn chocolademelk geserveerd had gekregen en las verder: ‘Eartiids sjerpslikken de bestjoerders sa op dy âlde Philips om dat Drachten speciaal foar de man syn wykeinen in fleanfjild oanlei.’

Ik proestte de slagroom weer uit.

Hebben ze in Drachten ooit speciaal voor meneer Frits een vliegveld laten aanleggen? Om hem vlak bij zijn weekendhuisje te kunnen laten landen?

Ik nam aan dat ik het verkeerd las, vooral omdat ik geen raad wist met ‘sjerpslikken’. Fierljeppen kende ik wel en skûtsjesilen ook, maar sjerpslikken? Wat voor sport was dat?

Al te lang stond ik er niet bij stil, want ik vermoedde een spannend vervolg.

‘En de kontkrûpers fan Tytsjerksteradiel leine gas en stroom foar hum ûnder it Sigersdjip troch.’

Wat stond hier? En de kontkruipers van Tietjerksteradeel hebben speciaal voor meneer Frits gas en stroom aangelegd onder het Sigersdiep door?

‘Alle oare hûskes yn Earnewâld wolle no ek stroom.’

Alle Friese buren van meneer Frits willen nu ook stroom.

Even dacht ik dat ze misschien allemaal een fleanfjild, een vliegveld, zouden willen, maar nee, ze wilden alleen stroom. Ze deden het nu nog met een ‘flaermûsflamke’, maar ze wilden ‘keunstljocht’ (kunstlicht), net als meneer Frits en misschien ook nog wel ván meneer Frits. Maar anderen waren daar fel op tegen, want ‘keunstljocht yn de natoer’ is niks.

Ik dronk mijn chocolademelk op, rekende af en zette aan voor de terugtocht over de Afsluitdijk. Het stormde nu bijna en ik had de wind pal van voren. En ook al wist ik nog steeds niet wat sjerpslikken was, toch maakte ik me zorgen over de terugreis van meneer Frits naar Eindhoven. Bij het monument dat op de Afsluitdijk staat, woei ik bijna over de reling. Gelukkig kon ik me nog net op tijd vastklampen aan die ene prachtige zin uit de Leeuwarder Courant: ‘It hûske fan Frits Philips moai oan stjoerboard hâlde.’