Maria werkt het broodje langzaam naar binnen, ze vermaalt brood, kaas, marmelade en boter voordat ze het met een slok koffie wegspoelt. Ze kijkt door het raam naar buiten en ziet dat de tuin er midden in de zomer precies zo uitziet als de makelaar bij de bezichtiging maanden geleden had beloofd. Charmant. Pronkend. Zorgvuldig aangelegd. Een echte rijtjeshuisidylle.

Ze keert haar hoofd om en kijkt naar de bloemen op tafel. Een groot boeket rozen. Lange, exclusieve. Zó lang dat ze gisteren met moeite een geschikte vaas had kunnen vinden toen Tobias ermee thuis was gekomen. Er hing een kaartje aan een van de stelen.

Ik hou van je en ik ben zo trots op je. Gefeliciteerd!!! Je T.

‘Alma heeft geholpen met uitkiezen. Ze koos meteen de duurste die ze daar hadden.’

Tobias en Alma zijn al weg, twee lege yoghurtverpakkingen op tafel zijn de stille getuigen van het spitsuur van daarnet. Tobias moest op tijd op zijn werk zijn voor een redactievergadering en moest eerst nog bij zijn ouders langs om Alma af te leveren. Gunnel en Lasse hadden beloofd haar mee te nemen naar het strand.

Arm kind met twee ouders die elke kans aangrijpen om carrière te maken en te laten zien wat ze kunnen, ook al is het midden in de vakantie, ongelukkig kind, met vermogende en initiatiefrijke grootouders.

Maria weet niet precies wat ze voelt. Is ze blij? Of is ze verrast door ‘Tobias’ snelle ommezwaai? Maria bedenkt hoe hij stond te juichen toen hij over haar komende tv-reportage hoorde. Ze had gedacht dat hij zou betrekken en met een soort halfhartig hoera zou komen. Ongeveer zoals zij zichzelf had gedragen toen hij die zomeraanstelling op haar oude werkplek had gekregen.

Maar nee. Hij was alleen maar blij geweest. Natuurlijk, hij had niet in vuur en vlam gestaan voor de keuze van het onderwerp. Als hij had mogen kiezen, had ze de reportage liever over élk ander onderwerp gemaakt dan over Jocke en Louise Lind.

‘Maar het is goed dat je nu eindelijk over dat afschuwelijke verhaal kunt praten. Zodat je het daarna van je af kunt zetten en verder kunt gaan.’

Bovendien is hij ook journalist. Hij herkent een echt goed verhaal. Hij had hetzelfde gezegd als Rebecca.

‘Je zult worden genomineerd voor elke journalistenprijs die er is, dat snap je toch wel, hè?’

Dus waarom is ze niet gewoon blij? Maria staart naar de donkerrode fluweelachtige rozenblaadjes en vraagt zich af wat er met haar is. Heeft ze zo lang thuis in een dip gezeten dat ze niet eens meer blij kan zijn als het eindelijk de goede kant op gaat? Knaagt er iets?

Ze strijkt met haar hand over haar nieuwe lichtroze blouse. Ze was in paniek naar de winkel gerend om haar garderobe op te frissen of in elk geval wat te reanimeren voor alle komende bijeenkomsten en interviews. Ze kan moeilijk een groot televisiebedrijf vertegenwoordigen in verwassen hemdjes en een joggingbroek.

Ze had de blouse gisteravond aan Tobias laten zien en gevraagd wat hij ervan vond. Hij had haar prompt nagefloten. Hij had op de bank geklopt op de plek naast zich.

‘Kom hier. Shit, wat een stuk. Is dit mijn vrouw?’

Hij had een arm om haar heen geslagen en haar naar zich toe getrokken.

‘Pas op. Verkreukel haar niet. Het is linnen.’

Ze had zich teruggetrokken en zich afgevraagd, net als nu, waar ze mee bezig was. Waarom had ze niet gewoon in Tobias’ armen kunnen kruipen? Waarom had ze niet gewoon dankbaar kunnen zijn omdat hij zo lief tegen haar was?

Ze had op velerlei manieren het gevoel dat hij voor het eerst in maanden weer zichzelf was, en toch aarzelt ze en heeft ze moeite zijn gedrag te interpreteren.

Hoewel zijn reactie niet zo opmerkelijk is, steekt het haar toch. Pas nu ze weer een baan heeft, wil hij weer tot laat in de avond praten; over haar baan, over interviewtechnieken en over juridische complicaties. Pas als ze nieuwe kleren koopt en wat aan haar haar doet, wil hij weer met haar op de bank zitten knuffelen. Pas nu deugt ze weer.

Zo voelt het.

Voordat Maria weggaat, pakt ze de doos, de gebloemde doos van Camilla met alle herinneringen aan Louise. Zij en Roffe moeten uitkiezen welke foto’s zullen worden getoond, en de brief zal worden gescand.

Maria kan het niet laten. Ze gaat weer aan de keukentafel zitten. Ze pakt de foto van Louise waarop ze in het avondzonnetje op het terras zit.

‘Wat zeg jij ervan? Doe ik er wel goed aan?’

Het is vreemd om zo te praten tegen een foto van een overleden vrouw. Maar als er iets is wat Maria begint in te zien, dan is het dat Louise Lind op de een of andere manier voortdurend aanwezig is. In haar gedachten, in het huis, in de herinnering van degenen die ze achterliet.

Zo had ik het me niet voorgesteld, zegt Maria tegen zichzelf. Ze kijkt naar de foto, maar heeft moeite met Louises vrolijke gelaatsuitdrukking. Heb ik je verraden?

Maria weet niet precies welke idealen het belangrijkst zijn, het is zo lastig om helder te denken. Haar hele volwassen leven heeft ze gestreden voor vrouwenemancipatie, maar ook voor de rechten van de mens. Wat is nu het belangrijkste? Verloochent ze alles waar ze voor staat als ze met de waarheid over Louises dood naar buiten komt? Of laat ze haar idealen in de steek als ze een op onjuiste gronden veroordeelde man in de gevangenis laat wegrotten?

Maria bedenkt stilletjes dat er geen vanzelfsprekend antwoord is.

Eenmaal bij het Openbaar Ministerie voelt Maria zich gestrest en ongemakkelijk. Ze is na de lunch bij de make-up langs geweest en die hebben zoals gewoonlijk veel te veel donkere kohl rond haar ogen aangebracht. Haar hele huid trekt van alle pancake en oogschaduw. Ze is bang dat de kraag van haar blouse, die tegen haar bepoederde hals aan ligt, vies wordt.

Maar daar valt weinig aan te doen. Twee camera’s zullen haar e Madeleine Edwards filmen. De regie heeft stilstaande beelden van Maria nodig wanneer ze knikt of vragen stelt, om in het materiaal te kunnen monteren. Cameraman Roffe Nilsson draait en zoemt om haar heen terwijl hij de belichting in de vergaderruimte op de zesde verdieping van het Openbaar Ministerie in orde maakt. Madeleine Edwards is nog niet gearriveerd.

‘Geef me even een wasknijper aan als je wilt. In de tas op de grond.’

Roffe bevestigt iets wat eruitziet als opgevouwen bakpapier voor de schijnwerper die op de stoel is gericht waar Madeleine Edwards moet zitten. Zo wordt het licht zachter.

Maria gaat op de stoel zitten en ze testen het beeld van haar. Ze houdt een stuk papier omhoog en de cameraman stelt de witbalans van de camera in. Ze gaat terug naar haar eigen plaats en de procedure herhaalt zich. Ze testen het geluid, beide microfoons: Er mag niets mis gaan. Ze hebben maar één kans, ze mogen geen fouten maken met het geluid of het licht. Of met de vragen.

Maria heeft ook al geen echte lunch naar binnen kunnen krijgen. In plaats daarvan heeft ze een droog broodje uit een automaat gehaald en aan haar bureau al haar vragen herschreven. Ze heeft twee A4’tjes vol. Desondanks is ze bloednerveus. Dit is haar moeilijkste, en belangrijkste, interview ooit.

Met Mats Hjörne was het goed gegaan, maar hem had ze overrompeld. Madeleine Edwards is aanzienlijk geslepener en gewend aan de media. En woedend. Maria weet dat ze elk woord en elke bewering op een goudschaaltje moet wegen om de lichtgeraakte officier van justitie niet te laten exploderen.

Van een spreker had ze jaren geleden eens te horen gekregen dat een klassiek trucje om het ijs te breken en een goed contact met de persoon die je wilt interviewen te krijgen, is om te openen met iets heel anders dan waar het interview over moet gaan. De kunst aan de muur becommentariëren, een beetje babbelen over de aankomende vakantieperiode. Of zijn ingelezen over de eerdere verdiensten van de betreffende persoon en hem te overladen met complimenten en gevlei.

Maar dan is het goed als diegene aanwezig is, en niet op het laatste moment komt aanzetten. Madeleine Edwards lijkt Maria geen enkele mogelijkheid te willen geven om op te warmen of wat over koetjes en kalfjes te keuvelen.

Ze kijkt op haar horloge. Tien over halfvier. Ze hadden al tien minuten aan de slag moeten zijn.

Maria kijkt de gang in en speurt naar Madeleine Edwards. Op dat moment gaat de deur van Edwards’ kantoor open en komt ze naar buiten. Powersuit en Margaret Thatcher-blik. Op puntige slingbacks beent ze met grote stappen over de vaste vloerbedekking op de gang. Geen spoor van een glimlach als ze haar hand uitsteekt.

‘Ik doe dit alleen omdat het moet. Ik hoop dat dat duidelijk is.’

Wat een verwelkoming. Maria slikt en wijst opgewekt op de belichte stoel voor de camera.

Madeleine Edwards zucht licht en kijkt vanonder haar glanzend bruine pagekapsel recht in de camera.

Maria schraapt haar keel.

‘U mag best… probeer liever niet in de lens te kijken, kijkt u maar naar mij. Oké?’

‘Goed.’

Maria bekijkt haar tegenstandster. Ze bewondert Madeleine Edwards. Al jaren. Een strijdbare, vrouwelijke officier van justitie in een door mannen gedomineerde wereld, die er algemeen om bekend staat te vechten aan de kant van de zwakkeren. Bij voorkeur vrouwen en kinderen. Natuurlijk kijkt Maria Allende op een bepaalde manier tegen haar op. Een feministe in de praktijk, zij het met een stalen blik en schoudervullingen.

Het stuit Maria haast tegen de borst om haar nu tot zinken te brengen. Als dat althans de consequentie zal zijn van Maria’s reportage. Het is eerder Mats Hjörne die in de problemen komt.

Maar als officier van justitie en leider van het vooronderzoek is Madeleine Edwards in hoge mate verantwoordelijk voor het onderzoek met betrekking tot Jocke Lind. De fouten van Mats Hjörne zijn ook háár fouten.

Maria besluit tot een geleidelijke start.

‘Wij hebben een tijd geleden aan dezelfde zaak gewerkt. Of ja… die prostitutiezaak. Dat hele verhaal met Jonas Wahl.’

‘O ja, dat. Ik heb om begrijpelijke redenen geprobeerd die zaak achter me te laten. Ik was niet degene die de rechtszaak tot een einde heeft gebracht, zoals u zich vast zult herinneren.’

Shit. Aan Madeleine Edwards’ barse gezicht te oordelen was dit niet de softe start waarop Maria had gehoopt.

Oké. Als dat is wat je wilt, mij best. Maria trekt van leer.

‘Wiens fout is het dat Joakim Lind is aangeklaagd voor een moord die hij niet heeft begaan?’

‘De mijne. Dat is geheel en al mijn verantwoordelijkheid.’

Maria wordt in verwarring gebracht. Ze had verwacht dat de officier zou proberen op elk woord in de brandende openingsvraag te schieten. Of in elk geval dat ze een aanzienlijk meer ontwijkend antwoord zou geven.

‘Kunt u daar wat meer over zeggen?’

‘Ik ben de leider van het vooronderzoek en daarom verantwoordelijk voor alle dingen die worden gedaan tijdens het onderzoek, en zeker voor de beslissing om een aanklacht in te dienen. Het lijkt erop dat ik Joakim Lind op onjuiste gronden heb aangeklaagd voor moord en daar neem ik de volledige verantwoordelijkheid voor. Ik heb vanochtend persoonlijk contact opgenomen met de voorzitter van het college van procureurs-generaal en hem gevraagd een onderzoek in te stellen om te kijken of er, bewust dan wel onbewust, fouten zijn gemaakt tijdens het politieonderzoek dat jullie nu tegen het licht houden.’

‘Oké.’

Het gezicht van Madeleine Edwards is volkomen blanco wanneer ze de volgende vraag afwacht. Maria is, op z’n zachtst gezegd, verrast. Ze had veel verwacht. Uitvluchten, juridische, onbegrijpelijke verwijzingen, dat andere betrokkenen de schuld zouden krijgen, dat zijzelf in twijfel zou worden getrokken… Op dat alles heeft ze zich voorbereid, minutieus.

Het enige waar ze niet op had gerekend, was dat de officier van justitie publiekelijk zou erkennen dat ze fout is geweest.

Maar het is duidelijk. Als Madeleine Edwards gewend is aan de media, weet ze ook dat het enige wat haar op dit moment kan redden is om plat op haar rug te gaan liggen met haar voeten omhoog en de hele schuld op zich te nemen. En dat is precies waar ze mee bezig is.

“Verder zal ik later vanmiddag contact opnemen met de procureur-generaal en de parlementaire ombudsman om te horen of zij ook naar de zaak moeten kijken en naar de wijze waarop deze is onderzocht. Zoals u weet, kan zowel de voorzitter van het college van procureurs-generaal als de parlementaire ombudsman, en de PG, een officier van justitie aanklagen wegens ambtsovertredingen, mocht daar sprake van zijn. Maar ik wil de zaak op alle manieren hebben doorgelicht. Dat komt alle betrokkenen ten goede.’

‘En het handelen van de politie? Zijn daarbij volgens u fouten gemaakt?’

‘De Zweedse politie werkt onder grote druk. De middelen die nodig zijn, ontbreken vaak en als er in deze zaak fouten zijn gemaakt, ben ik ervan overtuigd dat dat uitsluitend te wijten is aan de menselijke factor en de hoge werkdruk. Nergens anders aan.’

‘Maar een moord op een vrouw waarbij de verdachte een politieman is, moet toch wel zo’n zaak zijn geweest waarbij alle middelen uit de kast zijn gehaald?’

‘Dit was in veel opzichten een routinezaak. Dat moeten we niet vergeten. Een verdenking van moord wordt altijd zorgvuldig onderzocht, en dat moet natuurlijk niet anders zijn alleen omdat de verdachte politieman is.’

‘Niet?’

‘Nee. Een dergelijke zaak wordt door de media wellicht feller onder de loep genomen, maar moet geen aparte behandeling door het rechtsapparaat krijgen.’

‘Ons onderzoek naar de zaak-Joakim Lind brengt een aantal opmerkelijke beslissingen aan het licht, onder andere voor wat betreft het natrekken van tips. Gegevens die overduidelijk in het voordeel zijn van de verdachte zijn in het zogenoemde afvalputje van het onderzoek beland. Waar komt dat volgens u door?’

‘Zoals gezegd, de menselijke factor. Daarnaast heb ik begrepen dat jullie journalisten aan een brief zijn gekomen die de politie blijkbaar is onthouden. Een afscheidsbrief van de overleden vrouw, die de politie nooit heeft gezien of heeft kunnen lezen. Dat verklaart wel het een en ander, volgens mij. Maar ik wil verder niet speculeren voordat de voorzitter van het college van procureursgeneraal de mogelijkheid heeft gekregen de zaak te toetsen.’

Madeleine zwijgt weer en wacht op de volgende vraag. Maria ziet in hoe effectief officier van justitie Edwards te werk gaat.

Door te erkennen en de schuld op zich te nemen, haalt ze ook de angel uit de aanval van Maria. Het was heel wat anders geweest als ze had geprobeerd zich in allerlei bochten te wringen. Of de kardinale fout had begaan: zich uit een situatie proberen te liegen waarin zo overduidelijk fouten zijn gemaakt.

In plaats daarvan loopt ze op de gebeurtenissen vooruit. Het maakt een groot verschil om in het tv-programma te moeten melden dat Edwards zelf contact heeft opgenomen met de voorzitter van het college van procureurs-generaal, of dat de officier van justitie met de billen bloot moet om op die manier de voorzitter van het college van procureurs-generaal een reactie te ontlokken.

Ook al wordt Edwards’ optreden nog steeds in gang gezet door het journalistieke werk van Maria, het blijft een groot verschil.

Het zou anders wel een knaller zijn geweest om een of twee dagen na de onthulling het Journaal te kunnen tippen dat de voorzitter van het college van procureurs-generaal de zaak zou gaan onderzoeken. Maar Madeleine Edwards zorgt zelf al voor dit effect.

Edwards is dermate kundig op mediagebied dat ze weet dat Maria haar onthulling niet meteen morgen zal en kan publiceren. Een reportage heeft een productietijd van minstens een maand, en dan moeten ze zich nog haasten.

Daarbij komt dat het gevaarlijk is voor Maria om te hard van stapel te lopen nu de officier van justitie zich heeft blootgegeven en zich min of meer gewonnen heeft gegeven. Maria kent het spel ook. Ze weet dat het alleen maar tegen haar werkt als journaliste als ze iemand bespringt die al op de grond ligt. Die daar bovendien zelf is gaan liggen.

Zoals gezegd, het is te merken dat de vrouw getraind is in de omgang met de media. Ze is geslepen en scherp.

‘Bent u als hoofdverantwoordelijke voor een duidelijk foutieve aanklacht niet bang voor wat er naar boven zal komen?’

‘Als er fouten zijn gemaakt, dan moeten die worden hersteld. Dat is een essentieel rechtsprincipe.’

‘U heeft makkelijk praten. U zit niet in de gevangenis vanwege een moord die u niet heeft gepleegd. Wat heeft u te zeggen tegen Joakim Lind, die al meer dan een jaar van zijn tienjarige gevangenisstraf heeft uitgezeten?’

‘Dat hij met hulp van zijn advocate een verzoek bij de Hoge Raad moet indienen voor heropening van de zaak. Alles wijst erop dat hij nu goede kans maakt dat zijn zaak opnieuw zal worden getoetst, gezien al het nieuwe materiaal dat jullie hebben weten op te graven.’

‘En dat zegt u gewoon, zo? Nu uw werkzaamheden als onvoldoende zullen worden bestempeld wanneer de Hoge Raad zou beslissen de rechtszaak overnieuw te doen? Is dat geen persoonlijke nederlaag?’

‘Nee, dat ziet u verkeerd.’

De ogen van Madeleine Edwards vlammen op. Dat is voor het eerst sinds het interview is begonnen. Ze leunt voorover en doet haar rechterhand omhoog om wat ze zegt te onderstrepen. Maria hoopt dat Roffe alert genoeg is om uit te zoomen, zodat ze Edwards gebarende handen ook in beeld krijgen.

‘Het is nooit een nederlaag als het rechtswezen overwint. Als de waarheid naar boven komt. Dat overschaduwt al het andere, ook mijn persoonlijke carrière.’

Maria kijkt Madeleine Edwards bewonderend aan. Oké, ze zegt al deze dingen om te redden wat er te redden valt. Ze staat met het mes op de keel en doet wat ze moet doen. Maar het wordt hoe dan ook goede televisie. Ze klinkt hoe dan ook als een rechtschapen vrouw.

‘Wilt u nog iets tegen Joakim Lind zeggen? Misschien is een excuus op zijn plaats?’

Madeleine Edwards leunt weer achterover. Ze legt haar armen gekruist over haar borst en straalt macht, bekwaamheid en een onwankelbaar geloof in het rechtswezen uit.

‘Nee. Ik kan zo ver gaan dat ik hem eraan herinner dat hij het recht heeft een schadevergoeding aan te vragen bij de staat. Dat kan hij doen bij de voorzitter van het college van procureurs-generaal. Hij maakt goede kans op een aanzienlijke schadevergoeding als blijkt dat hij ten onrechte tijd in de gevangenis heeft doorgebracht. Maar laten we niet vergeten wat de achtergrond is van de tragische zelfmoord waar we het hier over hebben. Er is nauwelijks enige twijfel mogelijk over de redenen waarom de echtgenote van de politieman zich van het leven heeft beroofd. Jarenlange mishandeling, een situatie die weinig mensen kunnen begrijpen of zich kunnen voorstellen, de terreur waaraan ze is blootgesteld. Ze zag geen andere uitweg dan zelfdoding.’

Madeleine Edwards wendt haar blik van Maria af en kijkt recht in de camera voordat ze afsluit.

‘Laten we niet vergeten dat, hoewel de politieman juridisch niet schuldig lijkt te zijn aan hetgeen hem ten laste is gelegd, er geen ander nu levend mens is dat een grotere morele verantwoordelijkheid heeft voor de dood van Louise Lind dan juist deze man. Misschien wordt het tijd dat de wetgevers het feit gaan herzien dat er op dit moment geen wetsartikel bestaat voor het bestraffen van zelfmoord die min of meer is opgelegd. Misschien moeten we ons afvragen of het in lijn is met het algemene rechtsbewustzijn dat een man jaar na jaar de levenslust uit een vrouw kan slaan, maar dat wanneer zij vervolgens zelfmoord pleegt, hij juridisch onschuldig is. Als er uiteindelijk geen ander alternatief is dan je van het leven te beroven, als iemand anders in principe dat besluit voor je neemt… is dan niet die persoon in zekere zin medeplichtig?’

Madeleine Edwards zwijgt weer. Ze haalt diep adem alsof ze buiten adem is na een rondje hardlopen. Ze gaat door.

‘Ik denk dat u bekend bent met een ander geval dat ik momenteel behandel, daar is veel aandacht aan besteed in de media. De moord op Korosh Hosseini. Ik bereid momenteel de aanklacht voor tegen het gezin in voorarrest, maar dat kan alleen omdat wij met behulp van technisch bewijs de rechtbank kunnen laten zien dat de jongen niet zichzelf heeft opgehangen, maar is vermoord. Alleen door dat technische bewijs. Als het was geweest als in andere, soortgelijke gevallen… balkonmeisjes, jonge meiden die worden gedwongen of opgehitst om zich vanuit een of ander troebel eerwraakmotief van het leven te beroven… Ja, dan hadden we ze niet kunnen pakken. Niet wanneer de sprong van het balkon door het slachtoffer zélf is genomen, wanneer hij of zij zélf de pillen heeft geslikt. En dat kan toch niet correct zijn, net zomin als het juist kan zijn om over onschuld te praten in de zaak-Louise Lind.’

Maria kan het niet laten een blik over haar schouder te werpen en te proberen de aandacht van de cameraman te vangen. We hebben dit toch wel allemaal op band, hè? Zeg dat het allemaal goed gaat.

Roffe knikt als antwoord, content. Zelfs een televisiedier als hij, dat wel wat gewend is, staat aandachtig stil, zich goed bewust van de impact van wat ze net te horen hebben gekregen. Een officier van justitie die mensen veroordeeld wil hebben voor een misdrijf dat niet bestaat. Zo hoor je nog eens wat…

‘Dat klinkt alsof u als officier van justitie een nieuwe wet wilt hebben. Om Joakim Lind toch in de gevangenis te kunnen krijgen.’

‘Nee, niet in deze zaak. Hij kan nooit worden aangeklaagd voor een misdrijf dat niet bestond toen het werd gepleegd. Dat is het legaliteitsprincipe, als dat u wat zegt.’

‘Maar u zou een nieuwe wet willen hebben?’

‘Het is niet mijn taak om nieuwe wetten te maken. Maar je kunt wel wensdromen hebben.’

Madeleine Edwards glimlacht, voor het eerst. Het is een zwak glimlachje, dat alleen in haar mondhoeken waarneembaar is, maar Roffe Nilsson heeft ingezoomd en haar gezicht is beeldvullend.