110 De voorbereiding van de openbare aanklacht

e stemverheffingen van de economische adviseur van het graafschap waren door de muur heen te horen. Een doodsbenauwde Conrad Brufau zat met gepitste oren aan zijn tafel in de voorkamer, want als hij plotseling werd geroepen en niet meteen kwam, zou hij moeten boeten voor iets waarvan hij nog niet wist wat het was. Het belletje klonk doordringend en de secretaris haastte zich naar binnen.

‘Heeft u gebeld, heer?’

‘Natuurlijk, stomkop! Wat denk je dat je hoort?’

‘Ik ben meteen gekomen, heer.’

‘Breng me de vergunningen die ik aan Marti' Barbany heb verleend om zijn vervloekte magazijn te openen, alle verlengingen, alle zaken die mijn toestemming vereisen en een overzicht van zijn bezoeken. Ik ga eens en voor altijd afrekenen met dat stuk ellende.’

Brufau kende zijn baas en wist wanneer deze zin had om te praten. ‘Is er iets gebeurd, heer?’

‘Of er iets gebeurd is, vraag je?’ De raadsheer beende met grote passen door de kamer. ‘Die schoft heeft het gewaagd om de graaf te verzoeken een litis honoris tegen mij aan te mogen spannen, wat afschuwelijk is en mij vreselijk slecht uitkomt. Maar het ergste is, dat de graaf erin toegestemd heeft.’

‘Maar hoe is het mogelijk dat de graaf dit heeft goedgekeurd?’ ‘Ik ben er zeker van dat de gravin achter dit alles zit, want zij maakt hier eigenlijk de dienst uit.’

‘Maar hoe kan hij zo ondankbaar zijn?’

‘Je ziet, Conrad, ik heb een adder aan mijn borst gekoesterd.’

‘Ik heb er in mijn hele leven alleen maar over horen spreken, over de schikkingen destijds van Mir Geribert met het klooster van Sant Cugat. Ik had nooit gedacht dat dit oude gebruik in deze tijden nog bestond.’

‘Wel, het bestaat, en nu beschuldigt men een van de meest trouwe en toegewijde dienaren van de graven. Maar ik zweer je dat die dwaze, brutale aap er bekaaid af zal komen en dat ik niet zal rusten voor ik hem Barcelona uit gejaagd heb. En dan te denken dat ik op het punt heb gestaan, hem als mijn schoonzoon te accepteren! Overigens, laat Luciano Santangel zoeken en laat hem weten dat ik hem dringend moet spreken.’

Het nieuws verbreidde zich door de stad als een stroom die buiten zijn oevers was getreden. De gebeurtenis zou op 3 februari een aanvang nemen en zou kort na de terts worden verlengd met het aantal dagen dat men nodig dacht te hebben. Een litis honoris was niet alleen een openbare zaak, maar ook een buitengewoon evenement. In de salons van de villa’s, in de gangen van het paleis en op de markt, overal sprak men erover. Omdat het om twee welbekende personen ging, vormden zich al snel twee kampen. Marti' was geliefd en gerespecteerd, want hij had de bewoners van de stad een tijdperk van welvaart bezorgd, met een oneindige reeks duidelijke voordelen. Om te beginnen waren er de molens die het water naar Barcelona gepompt hadden, gevolgd door de winkel die het leven van de vrouwen vergemakkelijkt had en vooral door de verlichting die een nachtelijke veiligheid had verschaft die de stad daarvoor had moeten ontberen. Het andere kamp werd gevormd door degenen die begunstigd waren door de raadsheer: vooral de hele clientèle die dagelijks naar zijn kantoren kwam en naar zijn gunsten dong, koos partij voor Montcusì.

Almodis, die het wispelturige karakter van haar echtgenoot kende, maakte gebruik van de gelegenheid toen hij een negatieve opmerking maakte over de raadsheer voor het marktwezen, om een bres in diens pantser te slaan en twijfel over zijn eerbaarheid te zaaien. Ramón, die zeer impulsief was, gaf toe dat hij er een pervers genoegen in zou scheppen te zien hoe Montcusi' zich uit een dergelijke benarde situatie zou redden. Als het hem lukte, zou de raadsheer in zijn achting stijgen, maar in het tegenovergestelde geval zou hij hem een tijdje uit zijn buurt houden.

Het tribunaal werd gevormd door de rechters Ponç Bonfill March, Frederic Fortuny i Carratala en Eusebi Vidiella i Montclùs. Opper-kanselier Guillem van Valderribes en veguer Olderich van Pellicer hadden de opdracht het gebeuren, dat verscheidene dagen zou duren, te organiseren. Er was buitensporig veel vraag naar toegangsbewijzen om alles bij te wonen. Hoewel handwerkslieden en landen havenarbeiders geen toegang hadden, overtrof het aantal burgers van Barcelona dat naar binnen wilde, nieuwsgierig en geïntrigeerd door de ongebruikelijke gebeurtenis, de stoutste verwachtingen. Op hun beurt zouden de adel en de geestelijken de hun toegewezen zitplaatsen ruimschoots vullen.

Aanvankelijk zou de zaak dienen in de zaal van het grafelijk paleis, maar gezien het grote aantal mensen dat erbij wilde zijn, werd er een ruimte gereedgemaakt in het Huis van de Stad, waar meer dan driehonderd personen in konden. Aan de voorzitterstafel werden de tronen van het grafelijk paar geïnstalleerd en iets lager de tafel waarachter de rechters zouden plaatsnemen. Aan weerszijden stonden twee verhoginkjes met lessenaars waarachter de strijdende partijen zouden gaan staan, en naast elk daarvan een tafeltje om de documenten op te leggen die zij nodig zouden kunnen hebben. Vervolgens werden daarvóór, in waaiervorm, drie tribunes geïnstalleerd: die van de adel aan de rechter- en die van de burgers aan de linkerkant, met de geestelijkheid ertussen. Er werd voortdurend af en aan gelopen door timmerlieden die podia opzetten, stoffeerders die de tronen bekleedden en mattenverkopers die de vloeren en wanden van tapijten voorzagen; onder de tijdsdruk van het naderende evenement werd er dag en nacht gewerkt.

Marti' had de gewoonte ontwikkeld om Eudald bij het vallen van de avond te bezoeken om de beschuldigingen die hij dacht te uiten, met hem door te spreken en naar de zwakke plekken van zijn vijand te zoeken. Het licht dat uit het raam op de eerste verdieping straalde waarachter het verblijf van de geestelijke zich bevond, bleef tot de late uurtjes branden. Eudald gaf hem vooral advies over de houding die hij moest aannemen ten opzichte van de rechters, die ongetwijfeld onder invloed stonden van de machtige raadsheer.

‘Onthoud dat als u getuigen oproept, ik niets kan vertellen, gezier mijn positie als biechtvader van Montcusì.’

‘Moet hij zich persoonlijk tegen mijn aantijgingen teweerstellen, of mag hij daarbij gebruikmaken van een advocaat?’

‘Hij en u zijn de enigen die het podium mogen bestijgen; maar wie dat wenselijk acht, kan zich aan de tafel laten bijstaan door een raadsman.’

Het hoofd van Marti liep over van de ideeën waar hij orde in trachtte aan te brengen. De ene beschuldiging moest volgen op de andere, en daarbij moest hij er rekening mee houden dat hij na elke stap onderbroken en ondervraagd zou worden door zijn tegenstander, die zou proberen hem in de war te brengen.

In het donker van de nacht verliet hij de Pia Almoina om terug te keren naar zijn huis. Wakend in zijn kantoor, waar hij de implicaties die zich elke dag opnieuw aandienden van alle kanten bekeek, kwam hij tot de conclusie dat de kwestie was veranderd in een zevenkoppig monster dat een nieuwe kop kreeg, telkens wanneer hij dacht er een afgeslagen te hebben.

Toen hij zich, reeds bij het krieken van de dag, naar zijn vertrekken begaf om even te gaan liggen, kwam hij langs de lege slaapkamer van Ruth. Hij bedacht hoe triest het was dat de vrouw die hij nu in zijn dromen zag, hem zo nabij was geweest. Hij nam zich voor om, zodra de zaak afgelopen was, naar haar op zoek te gaan.

In de werkkamer van Montcusi' legde deze, samen met zijn sinistere handlanger, de laatste hand aan zijn plannen.

‘U heeft negen dagen de tijd. Stadsburger Barbany moet een ongelukje krijgen waardoor hij de litis niet bij zijn volle verstand kan bijwonen.’

‘En als hij die nu eens helemaal niet meer zou kunnen bijwonen?’

‘Des te beter. Ik moet u er echter op wijzen dat het voorval absoluut niet ongebruikelijk mag zijn: het moet een ordinaire tegenslag zijn die iedere stadsbewoner had kunnen overkomen.’

‘In het donker zijn alle katjes grauw, en wie ’s nacht op pad gaat weet nooit wat hij tegenkomt.’

Wat insinueert u?’

‘Had u mij niet opgedragen hem te volgen? Wel, dat ben ik blijven doen, omdat ik ervan uitging dat die opdracht niet beëindigd was.’

‘Uw ijver is opmerkelijk.’

‘Ik doe dit werk al vele jaren, en mijn ervaring leert me dat een missie niet beëindigd is zolang het probleem niet is opgelost. Het simpele feit dat ik u inlichtingen heb verschaft, betekent nog niet dat uw vijand van de aardbodem verdwenen is.’

‘En dus?’

‘Dus als ik de opdracht krijg mijn werk voort te zetten, die u mij zojuist hebt gegeven, probeer ik al wat vooruitgewerkt te hebben.’ ‘Zeg me dan, waar uw naspeuringen toe geleid hebben.’

‘Tot de wetenschap dat hij zich elke dag bij het vallen van de avond naar de Pia Almoina begeeft en daar tot middernacht blijft.’

Montcusì kon een glimlach niet onderdrukken. ‘Gaat u door zoals het u goeddunkt. De beloning zal u in staat stellen u op het platteland terug te trekken, wat uw grootste wens is, zei u.’

‘Inderdaad, het landleven bevalt me. Ik haat dat gejakker hier in Barcelona, dat met de dag onmogelijker wordt. Ik ben een eenvoudig man, met sobere gewoontes. Ik mis het geluid van de wind in de bladeren en het gemurmel van een kristalhelder stroompje over de gladde stenen. Ik wil mijn vredige dagen als landman besluiten, die naar markten gaat en daar de opbrengt van het land verkoopt.’ ‘Bewijs mij dan deze laatste dienst, en ik laat uw droom werkelijkheid worden.’

‘Laat u het maar aan mij over. Slaap gerust, het zou de eerste keer zijn dat ik van de jacht terugkwam zonder buit.’

‘Als u die in uw jagerstas heeft, laat dan een paar dagen verstrijken voordat u mij de vrucht van uw arbeid toont. Ik zou niet willen dat iemand uw aanwezigheid associeert met de treurige gebeurtenissen die u heeft voorspeld.’

Bernat Montcusì slaakte een tevreden zucht terwijl Luciano Santangel, huurmoordenaar, in zijn vuistje lachte.