Annelies.

'Ze zal heel erg schrikken,' voorspelde Dennis tien dagen geleden, toen ze eindelijk klaar was met haar verhaal. 'Ze is hier al zo'n beetje haar hele leven mee bezig en de boodschap kan de verhouding met haar moeder verstoren. Ik vraag me af of ze het niet beter te weten kan komen als haar moeder overleden is.'

De moeder van Annelies was tijdens hun eerdere gesprekken al grondig doorgelicht. Hij sprak het ene moment met een zekere geamuseerdheid over haar en het volgende moment met afkeer. Ze had vanaf het begin laten merken dat ze het weekendhuwelijk van haar dochter niet zag zitten en hem in nauwelijks bedekte termen duidelijk gemaakt dat ze hem niet ver-trouwde. Sinds ze geestelijk begon af te takelen, was ze minder scherp en gedroeg ze zich vriendelijker ten opzichte van hem.

Hij beschreef haar verwarde acties, haar vergeetachtigheid en de vreemde zinnen die ze plotseling uitsprak. 'Je weet niet wat je overkomt als iemand zo van je wegglijdt. Ik heb er natuurlijk wel vaker over gehoord en over gelezen, maar het is toch anders als het iemand uit je directe omgeving betreft.'

Het onderwerp dementie probeerde Marieke te omzeilen, maar Dennis had het in de gaten. Hij begon vragen te stellen, soms kwamen ze in een soort onderhandelingssfeer terecht. Dan zei hij: 'Ik vertel pas weer iets over Annelies als jij wat duidelijker bent over hoe je ontdekte dat het geestelijk niet goed ging met je man.'

Haar capitulatie ging in fases, maar de echte doorbraak vond plaats toen hij bijna terloops vertelde dat hij een dochter had bij een andere vrouw. Die boodschap legde haar oude verlangen naar een kind onverwacht heftig bloot. De woordenstroom die ze daarna produceerde, een verbale tsunami, sleurde haar emo-ties mee, alle kanten op, maar vooral ver weg van haarzelf. Ze concentreerde zich op de ziekte van haar man en gooide alle ellende die ze met hem had meegemaakt eruit.

Dennis luisterde zonder haar in de rede te vallen. Toen ze eindelijk zweeg, sloeg hij zijn armen om haar heen en kuste haar tranen weg.

Ze had wel aan seks met hem gedacht, maar de gedachte direct uit haar hoofd verbannen. Ze veroordeelde het idee en schaamde zich ervoor. Hij was nota bene bijna twintig jaar jonger dan zij, het idee was te walgelijk voor woorden. Het zou een on-aanvaardbare herhaling van de geschiedenis zijn.

Maar zijn aanraking maakte een verlangen in haar los dat niet meer te omzeilen was. Ze wachtte tot zijn mond zich van haar wangen naar haar lippen zou verplaatsen en was zich sterk bewust van de opgewonden krampen in haar onderlijf.

I lij liet haar los en haalde een glas water voor haar. 'Wat een uitbarsting,' zei hij.

Ze voelde zich leeg en vernederd. Ze wilde dat hij wegging en zei dat ze graag alleen wilde zijn.

Het duurde een paar dagen voor ze hersteld was van de schok, die haar volledig onderuithaalde. Dennis stond twee weken later onaangekondigd weer voor haar neus. 'Zullen we verder praten?' vroeg hij. Geen woord over het laatste gesprek, geen vraag over haar persoonlijk.

Ze keek hem strak aan. 'Hoe zit dat eigenlijk met jou en vrouwen?' wilde ze weten.

Hij grijnsde breed. 'Je kunt beter vragen hoe het zit met vrouwen en mij. Ze komen gewoon, ze bieden zich aan en nemen een plaats in. Ik heb nog nooit moeite hoeven doen voor een vrouw, ze verschijnen vanzelf. Of bedoel je dat niet?'

'Laat ook maar,' zei ze. 

'Toen ik op weg was naar het crematorium zag ik borden staan die wezen in de richting van een centrum,' zegt ze tegen Char- lene en haar vriendin. 'Zullen we ergens gaan lunchen?' De vriendin accepteert de uitnodiging gretig.

Charlene zwijgt.

Marieke wil weg, het crematorium moet uit haar zicht verdwijnen. Ze haat crematies, ze gruwt van de kille sfeer die om een uitvaart in deze vorm heen hangt. Ze vindt het een tegennatuurlijke vorm. Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren, is haar persoonlijke norm voor dit soort gebeurtenissen. Bij een uitvaart hoor je achter een kist aan te lopen die op sterke schouders rust. Je vormt een stoet die langs vele graven schrijdt, over lange paden op weg gaat naar de plek waar het lichaam in de kist zal wederkeren tot stof.

De uitvaart van Dennis was koel, strak geregisseerd.