De tatoeage van de contortionist

londen, september 1885

Ongeveer eenmaal per maand, zij het niet elke maand, vinden er Middernachtelijke Diners plaats, die nu door de bezoekers in de regel Circusdiners worden genoemd. Ze zijn een nachtelijk amalgaam van een partijtje en een zakelijke bijeenkomst.

Mme Padva is altijd aanwezig, en ook de aanwezigheid van een van de gezusters Burgess, of allebei, is een gegeven. Mr Barris is er als zijn rooster het toelaat, aangezien hij vrij veel reist en niet zo flexibel is als hij wel zou willen.

Mr A. H_____ vertoont zich zelden. Tara merkt op dat ze na het eten productievere besprekingen hebben als hij erbij is, hoewel hij slechts af en toe een suggestie doet over hoe het circus beheerd moet worden.

Op deze avond zijn alleen de vrouwen er.

‘Waar is onze Mr Barris vanavond?’ vraagt Mme Padva als de gezusters Burgess arriveren, aangezien hij hen normaal gesproken vergezelt.

‘Hij is in Duitsland,’ zeggen Lainie en Tara in koor. Chandresh moet lachen en reikt hun een glas wijn aan.

‘Hij is op zoek naar een klokkenmaker,’ gaat Lainie in haar eentje verder. ‘Iets over de bestelling van een stuk voor het circus, hij was er heel enthousiast over voor hij vertrok.’

Voor de maaltijd van die avond is geen vermaak georganiseerd, zelfs de gebruikelijke pianobegeleiding blijft achterwege, maar dan staat het vermaak opeens onaangekondigd voor de deur.

De vrouw deelt mee dat ze Tsukiko heet, hoewel ze niet duidelijk maakt of dat haar voor- of achternaam is.

Ze is klein van stuk, met lang nachtzwart haar dat kunstig in knotten op haar hoofd is gevlochten. Ze draagt een donkere jas die te groot voor haar is, maar door haar houding lijkt hij als een mantel om haar heen te hangen, en het effect is heel elegant.

Marco laat haar achter in de foyer, waar ze geduldig wacht onder het dreigende gouden beeld met de olifantenkop, terwijl hij de situatie uitlegt aan Chandresh, wat natuurlijk tot gevolg heeft dat het hele gezelschap naar de gang loopt om te zien wat er aan de hand is.

‘Wat brengt u hier op dit tijdstip?’ vraagt Chandresh verbijsterd. Er zijn wel vreemdere dingen gebeurd in la maison Lefèvre dan een artiest die zich onaangekondigd meldt, en de pianiste stuurt soms een vervanger als zij niet beschikbaar is voor een diner.

‘Ik ben altijd een nachtmens geweest,’ is Tsukiko’s enige antwoord, zonder verder uit te weiden over de lotswendingen die ervoor gezorgd hebben dat ze op dit tijdstip op deze plek is, maar de glimlach waarmee ze haar cryptische mededeling gepaard laat gaan is hartelijk en aanstekelijk. De gezusters Burgess smeken Chandresh haar te laten blijven.

‘We gaan net eten,’ zegt Chandresh met gefronste wenkbrauwen, ‘maar u bent van harte welkom om naar de eetkamer te komen en… te doen wat u doet, wat dat ook is.’

Tsukiko buigt en de glimlach verschijnt weer.

Terwijl de rest van het gezelschap terugloopt, neemt Marco haar jas aan, en hij aarzelt als hij ziet wat er zich onder bevindt.

Ze draagt een zweem van een jurk die bij een ander gezelschap wellicht aanstoot zou geven, maar dit gezelschap is niet snel gechoqueerd. Het is eerder een fijn omhulsel van rode zijde dat op zijn plaats wordt gehouden met een strak ingeregen korset dan een echte jurk.

Het is echter niet de relatieve onstoffelijkheid van haar kleding die maakt dat Marco naar haar staart, maar de tatoeage die over haar huid kronkelt.

Aanvankelijk is moeilijk te zien wat die moet voorstellen, de stroom van zwarte tekens die om haar schouder en nek krullen, aan de voorkant vlak boven haar decolleté eindigen en aan de achterzijde achter de veters van haar korset verdwijnen. Het is onmogelijk vast te stellen tot hoe ver de tatoeage doorloopt.

Bij nadere inspectie is te zien dat de krullende tatoeage uit meer bestaat dan zwarte tekens. Het is een waterval van alchemistische en astrologische symbolen, eeuwenoude tekens voor planeten en elementen die met zwarte inkt zijn aangebracht op haar lichte huid. Kwik. Lood. Antimonium. Een halvemaan is in haar nek genesteld, en vlak bij haar sleutelbeen bevindt zich een Egyptische ankh. Er zijn nog meer symbolen: Noorse runen, Chinese karakters. Talloze tatoeages, en toch vermengen ze zich en vloeien ze gracieus over in één ontwerp, dat haar siert als een elegant, ongebruikelijk sieraad.

Tsukiko ziet Marco staren, en hoewel hij niets vraagt, zegt ze zacht: ‘Het maakt deel uit van wie ik was, wie ik ben en wie ik zal zijn.’

En dan glimlacht ze en loopt de eetkamer in. Marco laat ze achter in de gang, net als de klok middernacht luidt en de eerste gang wordt geserveerd.

Ze glipt in de deuropening uit haar schoenen en loopt blootsvoets naar het gedeelte bij de piano met de beste lichtval van de kandelaars en kroonluchters.

Aanvankelijk blijft ze daar staan, ontspannen en kalm, terwijl de gasten nieuwsgierig naar haar kijken, en dan wordt opeens duidelijk wat haar vorm van vermaak is.

Tsukiko is een contortionist.

Traditiegetrouw buigen contortionisten naar voren of naar achteren, afhankelijk van hun ruggengraat, en hun kunsten zijn gebaseerd op dit onderscheid. Tsukiko is echter een van de zeldzame contortionisten die in beide richtingen even flexibel zijn.

Ze beweegt met de gratie van een geoefend ballerina, een detail dat Mme Padva opmerkt en fluisterend meedeelt aan de gezusters Burgess, terwijl de indrukwekkendste staaltjes van behendigheid nog moeten komen.

‘Kon u zulke dingen ook toen u danseres was?’ vraagt Tara aan haar als Tsukiko een been ongelooflijk ver boven haar hoofd strekt.

‘Dan zou ik een veel vollere agenda hebben gehad,’ antwoordt Mme Padva hoofdschuddend.

Tsukiko is een meesterlijke artiest. Haar gebaartjes zijn volmaakt en zwierig en ze houdt bepaalde houdingen precies lang genoeg aan. Hoewel ze haar lichaam in onvoorstelbare en pijnlijk ogende posities kronkelt, verdwijnt haar gelukzalige glimlach geen seconde van haar gezicht.

De kleine groep toeschouwers kijkt toe en vergeet de conversatie en het eten.

Lainie zegt na afloop tegen haar zus dat ze zeker wist dat er muziek was, hoewel er op het ruisen van zijde en het geknetter van de open haard na geen enkel geluid klinkt.

‘Dit is wat ik bedoelde,’ zegt Chandresh, en hij slaat met zijn vuist op de tafel, waardoor de betoverende stilte opeens verbroken wordt. Tara laat bijna de vork vallen die ze gedachteloos in haar hand had, en voorkomt maar net dat hij kletterend op haar bord met half gegeten oesters valt die in vermout zijn gemarineerd, maar Tsukiko gaat onverstoorbaar verder met haar gracieuze bewegingen, hoewel haar glimlach zichtbaar breder wordt.

‘Dit?’ vraagt Mme Padva.

‘Dit!’ herhaalt Chandresh, en hij gebaart naar Tsukiko. ‘Dit is precies wat het circus zou moeten zijn. Ongebruikelijk maar mooi. Provocerend maar toch elegant. Het is kismet, dat ze hier vanavond is. We móéten haar hebben, minder accepteer ik niet. Marco, pak een stoel voor deze vrouw.’

Er wordt gedekt voor Tsukiko en met een geamuseerde glimlach gaat ze bij hen aan tafel zitten.

Het gesprek dat volgt gaat meer over creatieve beteugeling dan dat er concreet een baan wordt aangeboden, en er worden verscheidene zijpaden bewandeld over ballet, hedendaagse mode en Japanse mythologie.

Na vijf gangen en veel wijn laat Tsukiko zich overhalen op te treden in een circus dat nog niet bestaat.

‘Goed dan,’ zegt Chandresh. ‘Wat de contortionisten betreft zijn we klaar. Dat is alvast een begin.’

‘Moeten we er niet meer dan één hebben?’ vraagt Lainie. ‘Een hele tent, net als die voor de acrobaten?’

‘Onzin,’ antwoordt Chandresh. ‘Het is beter om één volmaakte diamant te hebben dan een zak onvolmaakte stenen. We maken een speciale attractie van haar, we plaatsen haar bijvoorbeeld op de binnenplaats.’

Het onderwerp wordt voor dat moment afgerond, en tijdens het dessert en de drankjes na het diner is het enige gespreksonderwerp het circus zelf.

tsukiko laat bij haar afscheid een visitekaartje achter met gegevens waarmee Marco haar kan bereiken, en ze wordt al snel een vaste gast bij de Circusdiners. Ze treedt vaak voor of na het eten op, zodat de gasten tijdens de maaltijd niet worden afgeleid.

Ze blijft Chandresh’ meest aangehaalde criterium voor wat het circus moet worden.