Het pleintje voor de kerk stond vol mensen die op deze herdenkingsavond mooi zomers gekleed waren. Het weer was erg passend, aangezien Ingmar Bergman geëerd zou worden. Donkere wolken dreven snel langs de hemel en vormden tot de verbeelding sprekende formaties, terwijl tegelijkertijd de zon af en toe met scherpe schichten door de wolken priemde, wat een dramatisch effect opleverde. Licht en duisternis: dé specialiteit van de regisseur aan wie een eerbetoon werd gebracht.

Toen cameravrouw Pia Lilja het tv-busje keurig manoeuvreerde in de drukte op de parkeerplaats bij de kerk, kwamen er bij Johan angstige herinneringen naar boven. Hij was hier sinds zijn trouwdag niet meer geweest.

Twee jaar geleden had hij precies op deze plek voor de kerk gestaan, hevig transpirerend, met een kerk vol mensen, een verbaasde dominee en een afwezige bruid. Het was een ware beproeving geweest, vooral gezien de turbulente relatie van Emma en hem. Je wist nooit wat ze zich nu weer in haar hoofd haalde. Nieuwe twijfels, nieuwe vraagtekens. Hun eerste jaren samen waren een ware achtbaan geweest. Je kon eigenlijk van alles verwachten. Op zich zou het typerend voor hun relatie zijn geweest als ze niet was komen opdagen, maar uiteindelijk kwam ze wel. Godzijdank. Wanneer hij eraan dacht wat ze met z’n tweeën allemaal hadden doorstaan vroeg hij zich weleens af hoe hij het allemaal had volgehouden. De liefde was onbegrijpelijk. Sommige relaties waren niet bestand tegen de minste turbulentie, terwijl andere de ene hindernis na de andere wisten te overwinnen. De relatie van Emma en hem behoorde tot de laatste categorie. Daarom was hij er zeker van dat die stand zou houden.

Hij liet zijn blik over het gekrioel van de mensen gaan en herkende verschillende bekende acteurs, regisseurs en andere personen uit de filmwereld. Er waren overigens veel gasten uit het culturele wereldje aanwezig. Pia en hij wandelden naar het graf van Bergman, dat een beetje afgezonderd lag. Pia maakte een paar opnames.

Daar, in dat eenvoudige, maar fraaie graf, hoog aan de rand van het kerkhof met uitzicht op akkers, velden en zee, rustte Ingmar Bergman samen met zijn vrouw.

Mensen gingen op bedevaart naar deze plek en de bezoekersaantallen waren zo groot dat het kerkbestuur tegels had moeten neerleggen in het gras tot aan het graf.

‘Er lopen hier weet ik hoeveel beroemdheden rond,’ riep Pia enthousiast uit toen ze terugliepen naar de kerk. ‘Ik zal nu nog maar even van de gelegenheid gebruikmaken en een paar opnames maken voordat de mensen naar binnen gaan.’

‘Ja,’ zei Johan, terwijl hij naar actrice Pernilla August liep, die in gesprek was met Jörn Donner, een vooraanstaand schrijver en filmproducent en tevens een goede vriend van Bergman.

Beiden beloofden hem een interview direct na afloop van de openingsceremonie.

Verder ontdekte hij in de menigte regisseur Sam Dahlberg. Hij had een prettige open uitstraling, met zijn zonnebril hoog op zijn voorhoofd geschoven en baardstoppels die net lang genoeg waren om flatteus te zijn. Hij stond een sigaret te roken bij een mooie, donkerharige vrouw die Johan herkende als zijn echtgenote Andrea. Johan stelde zich voor en vroeg of hij een paar vragen mocht stellen.

‘Natuurlijk, ga je gang,’ zei Sam Dahlberg enthousiast.

Johan zwaaide naar Pia, die druk bezig was vast te leggen hoe Jan Troell van een grote zilveren schaal waar serveersters mee rondgingen flink wat hapjes pakte en die vervolgens opat.

Binnen een mum van tijd stond ze naast hen, klaar om te beginnen.

‘Wat betekent de Bergman-week voor u?’ vroeg Johan.

‘Ongelooflijk veel. Ik kom hier al vanaf het eerste jaar dat de Bergman-week plaatsvond. Ik vind het belangrijk dat zijn nalatenschap bewaard blijft en dat zijn films vertoond worden, en waar kun je dat beter doen dan op Fårö?’

‘Waar verheugt u zich deze week het meest op?’

‘De rondrit per bus die ons langs alle plekken zal rijden waar hij opnames voor zijn films heeft gemaakt. Bergman heeft namelijk vier van zijn films hier op het eiland opgenomen. Het zal vooral spannend zijn om te zien waar Persona is opgenomen. Dat moet ergens vlak bij zijn huis zijn geweest.’

‘Het huis van Bergman staat nu een jaar leeg en niemand lijkt te weten wat ermee moet gebeuren – wat vindt u?’

‘Het doemscenario is dat zijn kinderen alleen maar aan het geld denken en het aan een of andere steenrijke Arabische prins of aan een Hollywood-miljonair verkopen die het gaat gebruiken als zijn privézomerhuis. Maar ik heb er ook moeite mee als het een museum wordt en er duizenden bezoekers in zijn woonkamer en bibliotheek rondlopen. Het voelt alsof Bergman geweld wordt aangedaan, omdat hij juist de afzondering hier op Fårö zo op prijs stelde. Daarentegen vind ik het wel een aardige gedachte dat beursstudenten de mogelijkheid krijgen om een tijdje in zijn huis door te brengen om te kunnen schrijven. Ik denk dat Bergman dat wel goed had gevonden.’

‘Wat voor relatie hebt of had u zelf met Bergman?’

‘Helaas heb ik nooit het genoegen gehad hem te ontmoeten, maar ik heb een keer door de telefoon met hem gesproken. Hij belde me na de première van Master om me te complimenteren met de film. Ik dacht dat Andrea een grapje maakte toen ze zei dat ze Ingmar Bergman aan de telefoon had.’

Sam Dahlberg begon te lachen, stootte zijn vrouw even aan en schudde zijn hoofd.

‘Wat zei hij dan?’

‘Hij vond het een goede en belangrijke film. We hebben een aardig tijdje met elkaar gesproken. Het was een fantastisch gesprek en toen ik had opgehangen vroeg ik me af of het wel echt gebeurd was. Hij belde hiervandaan, vanaf Fårö. Ik weet nog dat ik probeerde te bedenken waar in huis hij had gezeten toen hij belde, hoe het eruitzag.’

‘Bent u er nooit geweest?’

‘Nee. Waarschijnlijk zijn maar weinig mensen daar geweest. Het is tenslotte zeer geheim. Ik weet alleen van een paar mensen uit het wereldje dat ze bij Bergman thuis zijn geweest, en die weigeren natuurlijk te zeggen waar het huis staat. Niemand weet het – zelfs jullie journalisten niet, toch?’

Johan moest toegeven dat dat inderdaad klopte. Het was een goed bewaard geheim. De loyaliteit van de bewoners op Fårö fascineerde hem. Zodra er een journalist op het eiland kwam en naar het huis van Bergman vroeg, schudden de mensen hun hoofd en hielden ze hun lippen stijf op elkaar.

‘Maar misschien verdwijnt die geheimzinnigheid geleidelijk aan, nu hij niet meer leeft.’

‘Eigenlijk jammer. Het heeft wel iets moois dat er nog geheimen bestaan in onze mediagerichte samenleving, waar mensen links en rechts steeds meer van alles blootgeven over hun privéleven.’

Op Sam Dahlbergs gezicht verscheen een afwezige uitdrukking en zijn stem stierf weg. Op dat moment begonnen de kerkklokken te luiden.

Het was zover.