Interview met Tamara

Tamara is Nederlandse, negenendertig jaar, ze heeft Surinaamse roots en werkt sinds een jaar als journaliste in Suriname. Ze heeft geen kinderen en los-vaste relaties. Het is maar de vraag of ze terugkomt naar Nederland, want het vrije leven bevalt haar goed. Ik e-mailde met haar over haar abortuservaring.

Wil je wat vertellen over de periode waarin je je abortus had en over je omstandigheden op dat moment?
Even denken, hoor. Het was het jaar waarin ik dertig werd, bijna dertig jaar nadat mijn moeder zwanger raakte van mij, dus februari 1994. Ik had net een relatie met T. en we deden ‘het’ veilig. Ik had de pil al gehaald bij de dokter, die lag op mijn nachtkastje, ik moest alleen wachten tot ik ongesteld werd voor ik de eerste kon nemen (ik gebruikte alleen de pil tijdens een vaste relatie). We hebben nooit echt zonder condoom gevreeën, het moet toch op de een of andere manier tijdens gewoon gerommel gebeurd zijn. Ik ben altijd stipt op tijd ongesteld, dus toen ik een dag over tijd was, heb ik meteen een afspraak gemaakt bij de Rutgersstichting, voor op de tiende dag over tijd. Ik dacht: ik kan altijd afbellen, en áls ik zwanger ben, wil ik er echt meteen bij zijn. Want ik wist zeker dat ik een abortus wilde, daar had ik al mijn hele leven over nagedacht. Ik heb nooit kinderen gewild, dus dat was meteen duidelijk. Maar ik heb alleen eigenlijk geen moment serieus gedacht dat ik zwanger zou kunnen zijn. Ik kwam dus op die tiende dag bij de dokter, en zij vroeg of ik dacht dat ik zwanger was, of ik me zwanger voelde. Want dat was volgens haar de beste test, ‘je eigen gevoel’. Nou, ik wist tamelijk zeker dat ik niet zwanger was. Ik zei wel dat ik natuurlijk niet wist hoe je je dan voelde, maar ik stelde me daar een soort zware depressie bij voor, een diepe lamlendige ongelukkigheid, een soort oergevoel van ‘nu is alles over’. En ik voelde me de laatste dagen juist opvallend goed. Dus ik kon natuurlijk niet zwanger zijn. Je begrijpt, toen ik twee minuten later hoorde dat ik wel zwanger was, schaamde ik me echt dood. Ik voelde me zo ontzettend stom, dat ik me juist goed voelde terwijl ik zwanger was, en zo slordig dat ik het zo ver had laten komen, ik werd echt dieprood. Ze raadde me aan meteen een afspraak voor de volgende morgen (donderdag) bij de abortuskliniek te maken, en ik zei ‘ja’, maar wist al zeker dat ik dat niet zou doen. Ik heb wel gebeld voor een afspraak op vrijdag, ik wilde per se een dag bedenktijd. Het ging allemaal zo gemakkelijk en snel, dat verbaasde me enorm. Ik had ook al bedacht van wie ik geld moest gaan lenen, want ik dacht dat het zeker vijfhonderd gulden zou kosten. Maar het was helemaal gratis! Ik heb een dag nagedacht.T.’s moeder was die dinsdag net overleden, en vrijdag (de dag van de abortus) was haar begrafenis, dus wij hadden die week weinig aan elkaar.

Wat was zijn rol in het geheel?
T. wilde op dat moment niet direct een kind met mij. We kenden elkaar een jaar, maar hadden pas een paar weken een relatie. Hij wist gewoon niet of dat zou werken tussen ons, een relatie én een kind. Hij zei dat ik het zelf moest beslissen en dat hij niet wist of hij bij me zou blijven (hij was ook net weg bij de moeder van het kind uit zijn vorige relatie), maar dat hij me wel altijd financieel zou steunen als ik zou besluiten het kind te krijgen. Dus geen discussie, het bleef echt ‘mijn’ beslissing. Maar natuurlijk maakte zijn houding mijn beslissing wel gemakkelijk, of heeft die onbewust misschien mijn beslissing beïnvloed. Eigenlijk is het niet best, hè, als een man zoiets tegen je zegt.

Hoe ben je tot je beslissing gekomen?
Ik heb hard nagedacht over of ik een kind wilde laten vermoorden, want ik dacht wel: als ik een vlieg doodslaan moord vind, dan kan ik een abortus ook niet anders zien. Ik heb allemaal boekjes gezocht om te zien hoe een vrucht van een week of vier eruitziet. Volgens mij heeft het dan nog geen handjes en zo, en ik vroeg me af wanneer de ziel in een lichaam komt (bij de geboorte of bij de conceptie?) enzovoort, enzovoort. Ik heb veel religieuze dingen gelezen en uiteindelijk maar tegen God gezegd dat als ik per se een kind moest krijgen, hij dan maar een zeer duidelijk teken moest geven. En aangezien ik op vrijdagmorgen nog geen engel had gezien, ben ik maar in de tram gestapt naar de Sarphatistraat.

Ging je alleen?
Dat weet ik niet precies meer, ik geloof van wel. Bij sommige toch wel moeilijke dingen heb ik altijd het gevoel dat ik het alleen moet doen. In ieder geval ging ik zonder T., want die had een afscheidsbijeenkomst van zijn moeder in het rouwcentrum. Ik weet wel dat ik na de abortus mijn oma heb gebeld, die wordt altijd ingeschakeld in noodgevallen. Zij is me komen halen en heeft me naar huis gebracht. Ik ben in bed gaan liggen en heb een enorme joint gedraaid. En opgerookt natuurlijk.

Heb je bij je besluit nog steun gehad van mensen uit je omgeving, heb je ze betrokken?
Ik vermoed dat ik het mijn moeder verteld heb. Mijn vader beweerde onlangs dat hij van niets wist, maar mijn ervaring is dat ouders sommige dingen verdringen. Nee, uiteindelijk heb ik eigenlijk niemand in mijn beslissing betrokken. Het is eerder zo dat ik heb verteld wat mijn beslissing was. Ik denk dat mijn oma het de juiste beslissing vond, maar het zou kunnen dat mijn moeder het jammer vond. Vrienden kan ik me uit die periode niet herinneren, het was een tamelijk eenzame tijd, zo vlak voor mijn afstuderen.

Wil je wat vertellen over de abortus zelf?
Ik zou die morgen nog wel een uitgebreid gesprek krijgen met iemand van de kliniek, en daar verheugde ik me op, om de allerlaatste twijfels weg te nemen. Maar dat viel tegen, ik mocht bijna meteen doorlopen. Dus ik vroeg om dat gesprek. Daar nam iemand nog even twee minuten voor. Ze vroeg of ik kinderen wilde, dus ik zei: ‘Nee, eigenlijk niet, maar nu ik eenmaal zwanger ben, is er wel iets veranderd.’ Toen vertelde ze dat zij op haar achttiende (of zo) zwanger was geraakt en dat ze, als ze het over mocht doen, abortus gepleegd zou hebben. Op dat moment vond ik dat zó koud tegenover haar dochter. Nu begrijp ik het beter. Toen ging ik door naar de echo en dat vond ik ook wel een moeilijk moment, hoor, om even zo’n levend iets in je buik te zien. De abortus zelf was een drama. Ze hebben me met twee of drie vrouwen moeten vasthouden terwijl de derde met een soort stofzuiger tekeerging. Weer een echo en nog even doorzuigen. Het was pijnlijk en ik had echt het gevoel alsof iemand een kind uit me haalde, een tamelijk onprettige ervaring vond ik het. Ik voelde me duizelig. Toen ik overeind kwam, zat de hele vloer en de jas van die dokter vol met bloed; ik heb zeker een halfuur in een bed gelegen, en op weg naar huis overgegeven in de De Lairessestraat. Toch heb ik nooit spijt gehad.

Waarom is het bij jou niet onder narcose gebeurd? Hebben ze je daar nog een keuze in gelaten?
Nee, volgens mij heeft dat te maken met hoe lang je zwanger bent. Bij mij was dat minder dan vijf weken. Omdat ik meteen die afspraak bij de dokter heb gemaakt voor op de tiende dag dat ik over tijd was.

Je schrijft dat je geen spijt hebt gehad. Heb je wel schuldgevoelens gehad, omdat je zelf het woord ‘moord’ gebruikt?
Nee, ook niet echt eigenlijk. Maar misschien komt dat nog. Hoewel, ik had wat schuldgevoelens dat ik zo slordig was geweest zwanger te raken, ja, ik vond dat een beetje dom, dat was vooral de dagen tussen de zwangerschapstest (woensdag) en de abortus (vrijdag). Ik heb wel steeds het idee gehad dat ik de juiste beslissing heb genomen. Ik vraag me weleens af of er als ik doodga, een kind (dan volwassen natuurlijk) staat in het ‘hiernamaals’. En of ik dan te horen krijg dat ik de verkeerde beslissing heb genomen. Maar ik ben nu tamelijk gelukkig met mijn leven in Suriname, heb na veel moeite erg leuk werk gevonden, dit is een ervaring die ik voor geen goud had willen missen. Dat zou nooit gebeurd zijn als ik nu een kind had. (Het lijkt me ook heel lastig ‘de Ware’ te ontmoeten als je een kind hebt van een ander.) Of als ik nog altijd een relatie met de zwaar depressieve en niet gemakkelijke T. had gehad. Want met een kind hou je hoe dan ook een band. Ik moet echt niet denken aan de dagelijkse of wekelijkse analyses en discussies die we gevoerd zouden hebben over alles: wat het kind moet eten, dragen, waar het naar school moet en waarom, vriendjes, seksuele voorlichting enzovoort. Nee, ik geloof werkelijk dat het leven dat ik nu leid, het leven is dat ik ook moet leiden. Ik dacht er laatst wel weer over na, bijna altijd op 25 februari (want dat was de datum), maar ik ben nog altijd blij dat ik geen kind van T. heb. Blij dat ik überhaupt geen kind heb. Misschien dat het er nog van komt (al word ik volgend jaar veertig), maar als ik zwanger was geraakt van mijn huidige vriendje R. had ik zeker ook abortus laten plegen.

Welke plek heeft de abortus later emotioneel gekregen of heb je er weinig meer over nagedacht?
Misschien te weinig. Ik denk er dus jaarlijks aan, en soms als mensen het hebben over zwanger zijn, zeg ik dat ik niet weet hoe dat voelt. Maar er zijn veel meer andere dingen uit mijn verleden die vaker boven komen drijven dan die abortus. Ik heb er ook nooit om gehuild, voor zover ik me kan herinneren. Nee, zeker in vergelijking met dingen uit mijn jeugd, of met seksueel misbruik of voorbije relaties, kan ik niet zeggen dat die abortus een enorme impact heeft gehad. Misschien dat het nog komt, als ik al die andere dingen helemaal heb verwerkt.

Heb je erover gefantaseerd of het een meisje of jongen zou zijn, hoe het eruit zou hebben gezien, wist je nadien altijd hoe oud het kind geweest zou zijn?
Niet echt gefantaseerd, maar ik heb het me weleens vaag afgevraagd. Veel verder dan een bleek meisje met flets blauwe ogen en een grote bril kwam ik nooit. Ook dat kan veranderen, hoor. Toevallig (?) was ik er dit jaar wel even mee bezig, na een uitgebreide evaluatie van al mijn relaties dacht ik weer aan T. en hoe oud ons kind toen zou zijn geweest. Dat komt ook door de afstand, dat ik wat meer overzicht krijg. Ik heb T. toen even gebeld, maar niets daarover gezegd. Hij dacht dat ik belde voor zijn verjaardag, want dat bleek net die dag te zijn, maar eigenlijk was ik zijn hele verjaardag vergeten…

Wat was eigenlijk de belangrijkste reden dat je geen kinderen wilde en wat was er veranderd toen je zwanger bleek te zijn?
De belangrijkste reden dat ik geen kinderen wil, verandert in de loop der jaren, niet per se door die abortus. Ik wil nu vooral niet het leven van een moeder leiden, ik wil geen luiers verschonen, kinderen naar school brengen, naar ouderavonden, vroeg opstaan, kinderfeestjes organiseren, praten met andere moeders. Ik hou ook eigenlijk helemaal niet van kinderen. Verder wil ik de verantwoordelijkheid niet om een mens op aarde te zetten. Ik wil geen enorme buik, ik wil geen kind baren, geen kind zogen (dat lijkt me echt afschuwelijk), ik wil geen ander mens in mijn lichaam. Zeker geen negen maanden lang. Ik wil doen wat ik wil, niet afhankelijk zijn van de vader. Ik wil terug naar Nederland of België wanneer ik dat wil, en niet eerder of later.

Klopt het dat je eigenlijk voornamelijk getwijfeld hebt over het feit of je het voor je geweten kon verantwoorden, of heb je ook nog gevoelens gehad dat je het kind misschien toch wilde?
Ja, dat klopt wel. Dat zou nu wel iets anders zijn misschien, als ik nu zwanger zou zijn. Dit is dan echt de allerlaatste kans, volgend jaar word ik veertig. Ik moet wel toegeven dat ik altijd even fantaseer over een kind als ik verliefd ben. Maar als ik erover nadenk, realiseer ik me snel dat ik alleen fantaseer over een lief, mooi en slim kindje dat nooit poept of huilt en geen oppas nodig heeft, en ook regelmatig wil uitslapen. Dus dan weet ik weer: dat is niets voor mij.

Had je het gevoel dat er sprake was van moederinstinct op het moment dat je zwanger was?
Ja, doodeng. Vooral dus toen ik op die tafel lag en die stofzuiger naar binnen ging, protesteerde alles in me, mijn hele lichaam. Een heel rare ervaring, ik vond die vrouwen die me vasthielden echt heksen. Ik word bijna emotioneel als ik daaraan terugdenk. Eh… klinkt dat tegenstrijdig met wat ik eerder schreef?

En is dat er nadien meer geweest dan voor de abortus?
Nee, ik heb altijd al geweten dat ik een sterk ‘beschermingsinstinct’ heb, dat is niet versterkt na die abortus. Daarom heb ik altijd zo intensief voor de katten gezorgd, ben ik twintig jaar lang bijna niet weggeweest, ging ik na het werk altijd meteen naar huis, en wilde ik nooit lang op vakantie. Ik ben nog steeds blij dat ik dat heb gedaan. Maar ik wist wel toen mijn kater Tobias doodging, dat ik nu voor mezelf wilde kiezen, en even extra lang op vakantie wilde. Als ik een kind zou krijgen, zou ik er minstens zo goed voor zorgen, maar dat wil ik dus niet. Ik ben wel gaan twijfelen over kinderen na het lezen van dat boek over kinderloosheid van Jeanne Safer. Omdat ik me toen pas realiseerde dat ik ook wat mis als ik geen kind krijg. En dat ik dat dus moet compenseren met leuk werk, goede vrienden, hobby’s of reizen.

Is abortus voor jou een taboe of praat je er makkelijk over?
Ik vind het zelf geen taboe, maar merk dat sommige mensen er wat vreemd op reageren. Ja, ik denk toch wel dat ik me een heel klein beetje schaam misschien, tegenover mensen die ik niet heel erg goed ken. Zoals ik al zei, het blijft toch een soort moord, ook al sta ik er nog steeds achter. Mijn vader reageerde laatst ook heel vreemd toen ik erover sprak. Ik vertelde hem dat als ik zwanger zou zijn, ik toch zou kiezen voor een abortus, en hij zei op een bepaalde manier iets als:‘En, de hoeveelste keer is dat nou, de zesde?’ Ik vond het een erg lullige opmerking.

Twijfel je nu toch een klein beetje of je kinderen wilt, omdat je daarin een soort opening laat?
Een heel klein ietsepietsie beetje soms. Maar dat heeft volgens mij alleen te maken met kortdurende vlagen van roze brillen. Zo, de therapeutische sessie zit erop! Het doet me goed, ik zit door die afstand van Nederland echt in een evaluatieperiode, dus ik wil zoveel mogelijk kwijt.

(Leuk om nog even te vertellen dat Tamara inmiddels al geruime tijd een vaste relatie heeft en zelfs getrouwd is, en dat ze heeft besloten met haar anticonceptie te stoppen. Naarmate de biologische klok verder tikte, begon haar moederinstinct toch op te spelen. En nu maar hopen dat ze met haar bijna veertig jaar nog zwanger wordt.)