Je kunt de geschiedenis niet begrijpen als je niet eerst de golfpatronen ervan begrijpt, de stromingen ervan en de manier waarop leidende figuren zich tussen zulke krachten bewegen. Een leider probeert de voorwaarden die zijn leiderschap vereisen te handhaven. De leider heeft dus de buitenstaander nodig. Ik geef je de raad om mijn loopbaan met zorg te bestuderen. Ik ben leider en buitenstaander tegelijk. Bega niet de vergissing om aan te nemen dat ik alleen de Kerk die de Staat was heb geschapen. Dat was mijn functie als leider en ik had een heleboel historische modellen om vanuit te gaan. Als je een aanwijzing zoekt voor mijn rol als buitenstaander, moet je naar de kunst van mijn tijd kijken. De kunst is barbaars. De meest geliefde dichtvorm? Het epos. Het ideale thema voor een populair toneelstuk? Heldendaden. Dansen? Zo losbandig mogelijk. Van Moneo's standpunt uit bezien, heeft hij gelijk als hij dit gevaarlijk noemt. Het prikkelt de verbeelding. Het laat mensen het gemis voelen van alles wat ik hen heb afgenomen. Wat heb ik hen dan afgenomen? Het recht om aan de geschiedenis deel te nemen.

De Gestolen Verslagen

Idaho, die met zijn ogen dicht op zijn brits lag, hoorde iets zwaars op de andere brits ploffen. Hij ging rechtop zitten in het middaglicht dat onder een scherpe hoek door het enige raam binnenviel en van de witte tegelvloer tegen de lichtgele wanden weerkaatste. Siona was binnengekomen, zag hij, en was languit op haar brits gaan liggen. Ze lag al in een van de boeken te lezen die ze in een rugzak van groene stof overal met zich meesjouwde.

Waarom boeken? vroeg hij zich af.

Hij zwaaide zijn voeten van de brits en keek de kamer rond. Hoe kon deze ruime, hoge doos ooit ook maar in de verste verte als iets Vrijmans beschouwd worden? Een brede schrijftafel van een plaatselijk vervaardigd donkerbruin plastic hield de twee britsen gescheiden. Er waren twee deuren. Door een daarvan kwam je rechtstreeks buiten in een tuin. En de andere gaf toegang tot een weelderige badkamer met glanzende lichtblauwe tegels en een groot bovenlicht. Onder zijn vele doelmatige voorzieningen bevatte de badkamer ook een verzonken badkuip en een douche, elk minstens twee meter in het vierkant. De deur naar dit lustoord was open blijven staan en Idaho hoorde de badkuip leeglopen. Siona leek eigenaardig dol op baden in overvloedige hoeveelheden water.

Stilgar, Idaho's Naib uit vroeger dagen op Duin, zou minachtend op dat vertrek hebben neergezien. 'Schandelijk!' zou hij gezegd hebben. 'Decadent! Zwak!' Stilgar zou heel wat minachtende woorden hebben laten vallen over dit hele dorp dat zich durfde vergelijken met een echte Vrijmanse vest.

Siona sloeg ritselend een bladzijde om. Ze lag met haar hoofd op twee kussens en ze had alleen een dunne witte badmantel aan. Ze was nog vochtig van het baden want de mantel plakte aan haar huid.

Idaho schudde zijn hoofd. Wat stond er op die bladzijden dat ze er zoveel belang in stelde? Sinds ze in Tuono waren had ze niets anders gedaan dan lezen en herlezen. De boeken waren dun, maar wel talrijk en op hun zwarte band stond alleen een nummer. Idaho had een nummer negen gezien.

Hij liet zijn voeten op de grond zakken, kwam met een zwaai overeind en liep naar het raam. Daar zag hij in de verte een oude man bloeiende planten ingraven. De planten hadden grote bloemen - rood van buiten, maar als ze opengingen waren ze van binnen wit. Het onbedekte haar van de oude man leek zelf wel een wuivende bloem tussen de glanzende witte bloesemknoppen. Idaho rook rottende bladeren en pas omgespitte grond tegen een achtergrond van een doordringende bloemengeur.

Een Vrijman die in de open lucht bloemen verzorgt!

Siona zei geen woord over haar vreemde leesstof. Ze tart me, dacht Idaho. Ze wil dat ik ernaar vraag.

Hij probeerde om niet aan Hwi te denken. Als hij dat wel deed, dreigde hij overweldigd te worden door woede. Hij herinnerde zich het Vrijmanse woord voor die heftige gemoedsbeweging: kanawa, de ijzeren ring van jaloezie. Waar is Hwi? Wat doet ze op dit ogenblik?

De deur van de tuin ging zonder kloppen open en Teishar, een assistent van Garun, stapte binnen. Teishar had een lijkkleurig gezicht vol donkere rimpels. Hij had diepliggende ogen met om de pupillen een lichtgele rand. Teishar droeg een bruine mantel. Hij had haar als oud hooi dat buiten is blijven liggen rotten. Hij leek onnodig lelijk, als een duistere natuurgeest. Teishar deed de deur dicht en bleef hen staan aankijken.

Achter Idaho's rug zei Siona's stem: 'Nou, wat is er?'

Toen zag Idaho dat Teishar vreemd opgewonden leek en over zijn hele lijf trilde.

'De God-Keizer -' Teishar schraapte zijn keel en begon opnieuw. 'De God-Keizer komt naar Tuono!'

Siona ging met een ruk rechtop zitten en trok haar witte mantel over haar knieen. Idaho keek haar over zijn schouder even aan en toen keek hij weer naar Teishar.

'Hij zal hier in het huwelijk treden, hier in Tuono!' zei Teishar. 'Het zal op de oude Vrijmanse manier gebeuren! De God-Keizer en zijn bruid komen te gast in Tuono!'

Nog helemaal in de greep van kanawa staarde Idaho hem met gebalde vuisten woest aan. Teishar knikte kort, draaide zich om en stapte weer naar buiten waarna hij de deur met een klap achter zich dichtsloeg.

'Ik zal je iets voorlezen, Duncan,' zei Siona.

Het duurde even voor Idaho haar woorden begreep. Met zijn vuisten nog langs zijn lijf gebald draaide hij zich om en keek naar haar. Siona zat op de rand van haar brits met een boek op haar schoot. Ze vatte zijn aandacht op als instemming.

'Sommige mensen geloven,' las ze, 'dat je eerst moet schipperen tussen rechtschapenheid en een bepaald aantal vuile karweitjes, voor je met verstand te werk kan gaan. Zij zeggen dat het schipperen een aanvang neemt als je uit het heiligdom stapt met de bedoeling je idealen te verwezenlijken. Moneo zegt dat mijn oplossing is dat ik zelf in het heiligdom blijf zitten en anderen mijn vuile werk laat opknappen.'

Ze keek Idaho aan. 'De God-Keizer - zijn eigen woorden.'

Langzaam strekte Idaho zijn handen. Hij wist dat hij afleiding nodig had. En het boeide hem dat Siona haar stilzwijgen verbroken had.

'Wat is dat voor boek?' vroeg hij.

In het kort vertelde ze hem hoe zij en haar kameraden de plattegronden van de Citadel en de afschriften van Leto's verslagen gestolen hadden.

'Dat wist je natuurlijk al,' zei ze. 'Mijn vader heeft me duidelijk te verstaan gegeven dat spionnen onze overal verraden hebben.'

Hij zag dat ze nauwelijks haar tranen kon bedwingen. 'Negen van jullie werden door de wolven gedood?' Ze knikte.

'Jij bent een waardeloze bevelhebber!' zei hij.

Ze wilde woedend uitvallen maar voor ze iets kon zeggen vroeg hij: 'Wie heeft ze voor je vertaald?'

'Dit komt uit lx. Zij zeggen dat het Gilde de sleutel vond.'

'Dat onze God-Keizer zijn zaakjes handig laat opknappen, wisten we al,' zei Idaho. 'Is dat alles wat hij te zeggen heeft?'

'Lees het zelf maar.' Ze wroette in haar rugzak naast de brits en pakte het eerste deel van de vertaling, dat ze op zijn brits gooide. Toen Idaho naar zijn bed terugliep, vroeg ze op hoge toon: 'Waarom zei je dat ik een waardeloze bevelhebber ben?'

'Omdat je negen van je vrienden onnodig hebt laten omkomen.'

'Stomme idioot!' Ze schudde haar hoofd. 'Jij hebt die wolven kennelijk nooit gezien!'

Hij pakte het boek. Hij vond het zwaar en pas toen besefte hij dat het op kristalpapier gedrukt was. 'Jullie hadden je tegen de wolven moeten bewapenen,' zei hij terwijl hij het boek opensloeg.

'Met wat voor wapens? De wapens die wij konden bemachtigen zouden tegen de wolven toch geen nut gehad hebben!'

'Laswapens?' vroeg hij terwijl hij een bladzij omsloeg.

'Als je op Arrakis alleen maar een laswapen aanraakt, weet de Worm het al!'

Hij sloeg nog een bladzij om. 'Je vrienden wisten anders uiteindelijk toch aan laswapens te komen.' 'En je ziet wat dat ze heeft opgeleverd!'

Idaho las een regel en zei toen: 'Vergif kon je wel aan komen.' Ze slikte krampachtig.

Idaho keek haar aan. 'Uiteindelijk hebben jullie ze ook vergiftigd, nietwaar?'

Ze was bijna niet te verstaan. 'Ja.'

'Waarom deden jullie dat dan niet van tevoren?' vroeg hij. 'We... wisten... niet... dat... dat... kon.'

'Maar je hebt het niet geprobeerd,' zei Idaho. Hij keek weer in het boek. 'Een waardeloze bevelhebber.' 'Hij is zo sluw!' zei Siona.

Idaho las een stuk in het boek voor hij Siona weer aankeek. 'Dat is tamelijk zacht uitgedrukt. Heb je dit allemaal gelezen?'

'Elk woord! Sommige delen wel een paar keer.'

Idaho keek naar de opengeslagen bladzij en las hardop: 'Ik heb geschapen wat ik van plan was - een krachtige geestelijke spanning in mijn hele rijk. Maar weinigen beseffen de kracht daarvan. Waar ik de energie vandaan heb gehaald om die toestand teweeg te brengen? Zo sterk ben ik niet. De enige kracht die ik bezit is dat ik de individuele welvaart beheers. Dat is de som van alle dingen die ik doe. Waarom zoeken mensen dan om andere redenen mijn gezelschap? Wat zou ze tot een wisse dood kunnen drijven in een vergeefse poging om mijn persoon te bereiken? Willen ze heilig worden? Denken ze soms dat ze op die manier voor het aangezicht van God kunnen verschijnen?'

'Hij is onvoorstelbaar cynisch,' zei Siona met een door tranen verstikte stem.

'Hoe heeft hij je op de proef gesteld?' vroeg Idaho.

'Hij liet me een... hij liet me zijn Gouden Weg zien.'

'Die dooddoener...'

'Die Gouden Weg is maar al te echt, Duncan.' Ze keek hem aan met ogen die glansden van tranen. 'Maar als dat ooit al een reden was voor het ontstaan van onze God-Keizer, dan is het nog geen reden voor wat hij is geworden!'

Idaho zuchtte diep en zei toen: 'Dat een Atreides tot zoiets heeft kunnen komen!'

'De Worm moet verdwijnen!' zei Siona.

'Ik vraag me af wanneer hij hier aankomt,' zei Idaho.

'Dat heeft Garuns rattenvriendje niet gezegd.'

'We moeten het vragen,' zei Idaho.

'We hebben geen wapens,' zei Siona.

'Nayla heeft een laswapen,' zei hij. 'We hebben messen... touw. Ik zag touw in een van Garuns voorraadkamers.'

'Tegen de Worm?' vroeg zij. 'Al zouden we Nayla's laswapen kunnen bemachtigen, je weet dat het hem toch niet kan deren.'

'Maar is zijn wagen er ook tegen bestand?' vroeg Idaho. 'Ik vertrouw Nayla niet,' zei Siona. 'Gehoorzaamt ze jou dan niet?' 'Dat wel, maar...'

'We zullen stap voor stap te werk moeten gaan,' zei Idaho. 'Vraag Nayla of ze haar laswapen tegen de wagen van de Worm zou gebruiken.'

'En als ze weigert?'

'Dan moet je haar doden.'

Siona stond op en gooide haar boek opzij.

'Hoe komt de Worm naar Tuono?' vroeg Idaho. 'Hij is te groot en te zwaar voor een gewone 'thopter.'

'Dat kan Garun ons wel vertellen,' zei ze. 'Maar ik denk dat hij wel op de gewone manier zal komen.' Ze keek omhoog naar het plafond dat de rotsmuur rond de Sarier aan het oog onttrok. 'Volgens mij komt hij met zijn hele ploeg in optocht. Dan komt hij over de Keizerweg en laat zich hier op zijn suspensiebollen omlaag zakken.' Ze keek Idaho aan. 'Wat denk jij van Garun?'

'Een vreemde man,' zei Idaho. 'Hij wil wanhopig graag een echte Vrijman zijn. Hij weet dat hij bij lange na niet lijkt op wat ze in mijn tijd waren.'

'Hoe waren ze dan in jouw tijd, Duncan?'

'Ze hadden een uitdrukking die het heel goed beschrijft,' zei Idaho. 'Je moet zorgen nooit in gezelschap te verkeren van iemand met wie je niet samen zou willen sterven.'

'Heb je dit aan Garun verteld?' vroeg ze.

'Ja.'

'En wat zei hij?'

'Hij zei dat ik de enige was die hij ooit had ontmoet, waarvoor dat opging.'

'Garun is misschien wel wijzer dan wij allemaal,' zei ze.