33
Sinds de Hop doet Ruprecht vreemd. Volgens Mario, die in de vakantie ook op school is gebleven, heeft hij het grootste deel daarvan in zijn laboratorium doorgebracht, en sinds de lessen weer zijn begonnen, is hij nauwelijks gezien. ’s Morgens en in de lunchpauze slaat hij de eetzaal over en gaat hij meteen naar de kelder, loopt puffend door de gangen terwijl er papiertjes uit zijn zakken vallen, volledig door iets in beslag genomen; en tijdens de lessen steekt hij voortdurend zijn hand op om ingewikkelde vragen te stellen die niemand begrijpt – hij sprak Lurch ernstig toe over de ‘rieman-niaanse ruimte’, viel meneer Farley lastig over ‘Planck-energie’ en, wat het verbijsterendst was, vroeg tijdens de godsdienstles aan broeder Jonas of God in alle universums God was, of ‘alleen in dit universum’.
Verlies van eetlust, slapeloosheid, onvoorspelbaar gedrag – als je niet beter wist, zou je bijna denken dat Ruprecht, net als zijn kamergenoot, verliefd was. Maar je weet wel beter, dus concludeer je dat het veel waarschijnlijker is dat het te maken heeft met die nieuwe theorie waar hij het de hele tijd over heeft.
Ruprecht heeft in feite ontdekt dat de term ‘M-theorie’ niet helemaal klopt. ‘Theorie’ suggereert dat er een hypothese is, een bepaalde gedachtegang die de vraagstelling stuurt, een reeks principes, of in elk geval een vaag idee waar ze, de theorie zelf, over gáát. De M-theorie biedt geen van die dingen. Ze is een puur enigma: een troebele, schimmige, veelkantige entiteit die oneindig veel groter is dan wat ze oorspronkelijk wilde verklaren. Als ze ermee worden geconfronteerd, veranderen de beste wetenschappers ter wereld in schooljongetjes – minder nog dan schooljongetjes: holbewoners, primitieve types die, als ze met hun stenen bijlen door de jungle scharrelen, op een ruimteschip stuiten dat enorm en opaak neerhurkt tussen de varens. De theorie slokt hele wiskundige gebieden op alsof ze niks voorstelden. De ingewikkeldste vergelijkingen opgesteld door de briljantste geesten die opereren aan de grenzen van het menselijk kunnen zijn niet meer dan de kinderlijkste pogingen om de uiterste randen ervan te beschrijven, zwakke vlammetjes die maar een vaag vermoeden geven van de uitgestrektheid, voor ze weer in duisternis verzinken. Hoe ze ook ploeteren, de realiteit van de theorie – wat ze eigenlijk betékent, wat ze zegt, waar de theorie over gáát – blijft verborgen achter die ondoorgrondelijke M, en terwijl ze er allemaal van dromen dat zij degene zijn die het mysterie zullen oplossen, de theorie, als King Kong in ketenen gewikkeld, voor het voetlicht zullen brengen, worden ze, diep in de nacht, overvallen door de ijzingwekkende gedachte dat hun pogingen haar niet zozeer verduidelijken als wel voeden, volproppen met kennis die ze verslindt zonder een spoor van verzadiging.
‘Wat heeft ze dan voor zín?’ Dennis ziet weinig in zowel de theo-rie als Ruprechts obsessie, waarvan hij vermoedt dat ze gewoon de zoveelste laag van zelfmystificatie is.
‘Nou, ik denk dat de “zin” ervan een volledige verklaring van de realiteit is,’ zegt Ruprecht nadat hij nadrukkelijk zijn keel heeft geschraapt. ‘Ik vermoed dat dat de uiteindelijk “zin” ervan is.’
‘Maar het is gewoon een zootje wiskunde. Wat heb je daar nou aan?’
‘Er is nu al te veel wiskunde,’ zegt Mario instemmend. ‘Meer kutjes, minder wiskunde, dat is mijn motto.’
‘Ja, nou ja, als Newton dat ook had gezegd, dan hadden we nu de gravitatiewet niet,’ zegt Ruprecht. ‘Als James Clerk Maxwell had gezegd: “Meer kutjes, minder wiskunde”, dan zaten we zonder elektriciteit. Wiskunde en het universum gaan hand in hand. Formules die in één schriftje worden uitgewerkt met een enkel potlood kunnen de hele wereld veranderen. Kijk maar naar Einsteins E = mc2.’
‘Dus?’ zegt Dennis.
‘Dus als we geen “zootje wiskunde” hadden, woonden we nog allemaal in hutjes op de hei en zouden we schapen hoeden.’
‘Mooi zo,’ zegt Dennis.
‘O, dus jij zou graag in een wereld zonder telefoons of dvd’s leven?’
‘Ja, graag.’
‘Jij zou graag het ziekenhuis ingaan en geopereerd worden zonder verdoving, bij kaarslicht, door artsen die geen idee hebben wat je mankeert, omdat er geen röntgenapparaten zijn?’
‘Ja, graag.’
‘Echt waar?’
‘Ja.’
‘Nou, prima.’
‘Best.’
‘Best.’
Er zijn mensen die aan de theorie twijfelen, absoluut. En ze zijn niet allemaal zo slecht geïnformeerd als Dennis.
‘Wiskundig gezien heeft de theorie veel verklarende potentie, zeker,’ zegt meneer Farley, nadat de zoveelste natuurkundeles is verworden tot een discussie over de mogelijke natuurwetten in andere universums. ‘Maar dat wil nog niet zeggen dat ze ook klopt. Er zijn veel mensen die heel boeiende theorieën hebben over wat er met Atlantis is gebeurd. Maar tenzij ze die op de een of andere manier kunnen verifiëren, bewijzen kunnen overleggen, zou je die ook niet geloven, of wel?’
‘Nee,’ geeft Ruprecht toe.
‘Feit is dat er een triljoen triljoen keer meer energie nodig zou zijn dan onze krachtigste energiebron kan leveren om enig bewijs voor de M-theorie te kunnen vinden. Op die gronden alleen al zouden veel wetenschappers zeggen dat ze gewoon niet geschikt is voor eenentwintigste-eeuwse wetenschap. Dat we er, zelfs als ze klopt, weinig mee kunnen, net zomin als Galilei bijvoorbeeld een computercode had kunnen gebruiken als hij daar per ongeluk op was gestuit in de zeventiende eeuw. Dus hoewel het ongetwijfeld een interessante theorie is, moeten we haar niet ons het zicht laten benemen op het minder glamoureuze maar net zo belangrijke wetenschappelijke werk dat hier op de planeet aarde te verrichten is. Klinkt dat redelijk?’
‘Ja,’ beaamt Ruprecht.
Nee! Hoe meer argumenten hij ertegen hoort, des te meer groeit zijn adoratie voor dit esoterische, onleesbare heilige schrift waarvoor de primitieve, onnadenkende wereld niet de tijd wil nemen om het te begrijpen – hoe langer hij doorbrengt in de kelder, zich verliest in topologieën, de denkbeeldige oppervlakten in kaart brengt die golven onder de hyperspatiale penumbra ervan, menselijk gezelschap schuwt op andere gezichtsloze toegewijde zielen in slapeloze internetchatrooms na die eindeloos diezelfde gouden sjibbolets tegen elkaar citeren: streng, multiversum, supersymmetrie, gravitino, de honderden namen van de theorie …
Misschien is het toch liefde. Waarom zouden we niet verliefd kunnen worden op een theorie? Worden we verliefd op een persoon, of op het idee van een persoon? Dus, ja, Ruprecht is verliefd geworden. Het was liefde op het eerste gezicht, die toesloeg zodra hij professor Tamashi dat eerste diagram zag presenteren, en die is sindsdien exponentieel gegroeid. Kwesties van rede, van bewijsvoering, die zijn niet aan hem besteed. Sinds wanneer zoekt de liefde naar redenen, of naar bewijs? Waarom zou de liefde buigen voor de realiteit der dingen, als ze een eigen realiteit creëert, die zoveel levendiger is, waarin alles resoneert in de toonsoort van het hart?