8

‘Hé, Von Blowjob, laat je huiswerk eens zien.’

   ‘Vergeet het maar. Daar hebben we geen tijd meer voor.’

   ‘Ik wil het alleen maar zien, meer niet. Kom op, Cujo komt pas … hé, Skippy, laat je huiswerk eens zien … hé! Skippy?’

   ‘Aarde aan Skippy!’

   ‘Hmm? Wat nou?!’

   ‘Oef, gaat het wel? Je ziet nogal groen.’

   ‘Het gaat prima.’

   ‘Je bent echt groen, weet je wel, kikkerkleurig?’

   ‘Ik voel me alleen een beetje …’

   ‘Hé, jongens, moet je Skippy zien!’

   ‘Hou je kop, Geoff.’

   ‘Hij is amfibisch aan het worden!’

   ‘Hé, als je in een kikker verandert, kun je straks misschien beter Frans praten. Hé, jongens, Skippy denkt dat als ie in een … au!’

   Max Brady, die staat te wachten tot hij zijn huiswerk terugkrijgt van Dennis, kijkt naar de deuropening. ‘Waar blijft die ouwe klootzak?’

   ‘Misschien is ie zijn slangen aan het voeren.’

   ‘Misschien had hij een vergadering met Satan.’

   ‘Of hij is reuzel aan het bezorgen bij de armen.’

   ‘“Wat is dit, reuzel?” “Je eet het op, en je gaat het nog lekker vinden ook!”’

   Vincent Bailey draait zich om in zijn bankje en zegt sotto voce dat hij gehoord heeft dat Cujo vandaag weer een slechte bui heeft. Ja, zegt Mitchell Gogan, hij hoorde dat Cujo toen hij vanmorgen lesgaf aan de vijfde klas iemand betrapte die onder zijn bank een spelletje speelde op zijn telefoon en dat de pater het hoofd van die jongen in zijn bankje duwde en de klep er zo hard op dichtsloeg dat het gehecht moest worden.

   ‘Dat is gelul, Gogan.’

   ‘Ja. De bankjes in de vijfde klas hebben niet eens een klep.’

   ‘Ik vertel alleen maar wat ik heb gehoord.’

   ‘Ik heb gehoord dat hij een gozer ooit zo hard heeft geslagen dat hij bijna doodging.’

   ‘Nou, hij mag geen mensen meer slaan,’ werpt Simon Mooney op. ‘Mijn vader is advocaat, en hij zegt dat leren volgens de wet geen …’

   ‘Sst! Koppen dicht! Daar komt ie!’

   Alle gesprekken vallen meteen stil en de klas gaat plichtsgetrouw staan. De pater komt binnen en loopt naar zijn lessenaar. In de stilte die is neergedaald doorkruisen zijn zwarte ogen het lokaal, en hoewel de jongens zich niet verroeren, kruipen ze inwendig bij elkaar, alsof ze midden in een ijzige windvlaag staan.

   ‘Asseyez-vous.’

   Pater Green: vorige generaties putten enige heimelijke troost uit het feit dat zich dat netjes laat vertalen als Père Vert. Als je zijn naam bij je vader laat vallen, zal die zich hem zeker herinneren, en waarschijnlijk grinniken om de doodsangst die hij veroorzaakte – zo lijken de herinneringen van vaders te werken: alsof niets wat ze op die leeftijd voelden echt was! Tegenwoordig, of dat nu het zoveelste voorbeeld is van het dommer worden van de jeugd of komt doordat de stemmingswisselingen van de pater met de jaren nog extremer zijn geworden, is die linguïstische esprit overboord gezet ten faveure van het directere Cujo, want zo voelt deze Franse les: alsof je in een kleine ruimte opgesloten zit met een hondsdol beest. Graatmager, een kop groter dan de langste jongens, ziet de pater er op zijn beste dagen uit als het einde van de wereld; zijn aanwezigheid zelf is als smeulend aanmaakhout, of knokkels die eindeloos knakken.

   Maar op papier is pater Green praktisch een heilige. Naast zijn verscheidene acties voor Afrika – de Seabrook Spinners-sponsorfietstocht, de Seabrook-inzamelingsactie met winnares van de tweede plaats in de Miss Ierland-verkiezing Sophie Bienvenue, en de Geluksklavertjevierspelden die de jongens op St. Patrick’s Day verkopen – gaat hij regelmatig naar de achtergebleven delen van Dublin, waar hij kleding en voedsel brengt. Vroeg of laat zullen de meeste jongens als ‘vrijwilliger’ meegaan op die uitstapjes – ze reizen dan in de voortsukkelende stationwagen van de pater naar die woestenijen vol glas en hondenstront, dragen zwarte tassen en dozen piepkleine huizen met dichtgespijkerde ramen in, terwijl jongens van hun eigen leeftijd zich in schurfterige groepjes verzamelen om hen telkens als ze uit de auto komen uit te jouwen, en de pater leerling en schorem even angstaanjagend dreigend aankijkt en er in zijn zwarte gewaad uitziet als een enkele neerwaartse pennenstreek, een besliste, meedogenloze streep door het van fouten wemelende oefeningenboek dat ‘de wereld’ heet. Je kunt je afvragen hoe blij de armen zijn om hem te zien komen. Als hij aan hun deur komt met zijn valse glimlachje en zijn troep trillende hulpjes. Ze zouden hun zegeningen moeten tellen dat ze niet vier dagen per week met hem opgesloten zitten in het lokaal voor Frans, wachtend tot hij ontploft.

   Het is geen geheim dat pater Green een bloedhekel heeft aan lesgeven. Lessen worden regelmatig onderbroken voor zijn tirades – die meestal gericht zijn tegen Gaspard Delacroix, de ongelukkige uitwisselingsstudent – over de decadentie van de Fransen. Hij lijkt te geloven dat de taal zelf de moraal aantast, en het grootste deel van de les wordt aan grammatica besteed, waarmee de walgelijkheid ervan nog deels kan worden ingedamd; hoewel die zwoele weglatingen, die troebele glottissen hem dan nóg woedend maken. Maar waar wordt hij niet woedend van? Stofdeeltjes in de lucht maken hem woedend. En de jongens, met hun dure kapsels en fraaie toekomst, maken hem nog woester. Ze kunnen zich maar het best stilhouden en proberen hem geen aanleiding te geven uit te barsten.

   Maar vandaag – pace de verhalen van V. Bailey en M. Gogan – lijkt de pater in een onkarakteristiek joviale bui, opgewekt en speels. Hij haalt de oefeningenboekjes op en neemt vrolijk het huiswerk van de vorige dag door, waarover hij terecht opmerkt hoe saai het is, terwijl hij zich ervoor verontschuldigt dat hij zulke slimme jongens zulk weinig inspirerend werk heeft laten doen, waar ze, hoewel hij het waarschijnlijk sarcastisch bedoelt, gehoorzaam om giechelen; hij maakt Sylvain, de antiheld van het Franse lesboek, een beetje belachelijk als hij in de les van vandaag met zijn sukkelige Franse vriendjes alle stomme plekken bespreekt waar ze geweest zijn, waarbij hij de verleden tijd van het werkwoord aller gebruikt, waarna hij hen laat beginnen aan een eerste brief aan een denkbeeldige correspondentievriend terwijl hij hun oefeningenboekjes nakijkt.

   Geleidelijk aan verdwijnt de bedrukte stemming in het lokaal. In de verte klinkt vogelgezang, een aflopende toonladder uit de muziekles van pater Laughton. Achter Skippy begint Mario heel zachtjes aan Kevin ‘What’s’ Wong te vertellen dat hij afgelopen vakantie naar bed is geweest met het geile zusje van zijn Franse correspondentievriend. Terwijl hij daarover uitweidt, begint hij onbewust tegen de rug van Skippy’s stoel te schoppen. Dunne blaadjes fladderen door de pezige handen van de pater. Skippy, die nog steeds bepaald groen om zijn neus ziet, draait zich om en staart Mario veelzeggend aan, maar dat merkt Mario niet, aangezien hij bezig is aan een indrukwekkend gedetailleerd verslag van de seksuele voorkeuren van de zus van zijn Franse correspondentievriend, van wie hij nu beweert dat ze een beroemd actrice is.

   Schop, schop, schop, doet zijn voet tegen de stoel. Skippy trekt, steeds roder wordend, aan zijn haar.

   ‘Waar heeft ze in gespeeld dan?’ vraagt Kevin ‘What’s’ Wong.

   ‘Franse dingen,’ zegt Mario. ‘Ze is heel beroemd, in Frankrijk.’

   ‘Schop niet steeds tegen mijn stoel!’ sist Skippy.

   Met zijn hoofd vlak boven het oefeningenboekje gebogen dat hij aan het nakijken is, zingzegt pater Green in zichzelf: ‘I’m so piiimmmp it’s ri-dick-i-less.’

   Iedereen houdt meteen op met waar hij mee bezig is. Zei hij nou net wat ze denken dat hij zei? Alsof hij merkt dat de aandacht zich verlegt, kijkt pater Green op.

   ‘Opstaan, alstublieft, meneer Juster,’ zegt hij vriendelijk.

   Skippy komt onzeker overeind.

   ‘Waar hadden jullie het over, meneer Juster?’

   ‘Ik was niet aan het praten,’ stamelt Skippy.

   ‘Ik hoorde duidelijk gepraat. Wie was er dan aan het praten?’

   ‘Eh …’

   ‘Ah, ik begrijp het al. Er was dus niemand aan het praten?’

   Skippy geeft geen antwoord.

   ‘Liegen,’ telt pater Green af op zijn vingers. ‘Praten tijdens de les. Obsceniteiten – weet u wat dat betekent, meneer Juster: obsceniteiten?’

   Skippy – die in hoog tempo bleek wordt, een spookkikker – haalt vagelijk zijn schouders op.

   ‘We leven in een tijdperk van obsceniteiten,’ verkondigt pater Green, terwijl hij van zijn lessenaar wegloopt en de klas toespreekt alsof het om een nieuw gebied van de Franse grammatica gaat. ‘Profaan taalgebruik. Ontheiliging van de goddelijke tempel die het lichaam is. Wellustige beelden. We worden erin ondergedompeld, we leren ervan te houden, als varkens in uitwerpselen, nietwaar, meneer Juster?’

   Skippy kijkt hem misselijk aan. Een hand grijpt naar zijn bankje, alsof dat het enige is wat hem overeind houdt.

   ‘I’m so piiiimmmmp it’s ri-dick-i-less,’ herhaalt de pater, wat luider nu, met een afgrijselijke Amerikaanse knauwstem. Niemand lacht. ‘Toen ik vandaag in mijn auto reed,’ legt hij op zogenaamd ontspannen babbeltoon uit, ‘zette ik toevallig de radio aan, en dat hoorde ik.’ Hij zwijgt even, trekt een vies gezicht en vervolgt: ‘Oh baby, I like to play rough, and when I’m pumpin’ my stuff you just can’t get enough …’

   Hoofden vallen zwaar in armen; ze beginnen te begrijpen wat er gaat komen.

   ‘Ik moet bekennen dat ik een beetje in verwarring raakte …’ Pater Green krabt in karikaturale verbijstering op zijn hoofd. ‘Wat kon die kerel daarmee bedoelen? Ik nam me voor het aan een van jullie te vragen. Wat voor spul pompt hij precies, meneer Juster?’

   Skippy slikt alleen maar.

   ‘Puuuuummmmmpin’ it,’ neuriet de pater in zichzelf. ‘Pummmpin’ it real good … Zou het benzine kunnen zijn? Is hij misschien een pompbediende? Of verwijst hij misschien naar zijn fiets? Gaat het liedje daar volgens u over, meneer Juster? Verwijst hij naar zijn fiets?’

   Skippy schrikt terug, zijn neusgaten sperren zich open, gaan weer dicht, diep ademhalen …

   ‘heeft hij het over zijn fiets?’

   Skippy schraapt zijn keel en antwoordt met een zacht, hoog stemmetje: ‘Misschien wel?’

   De hand van de pater slaat als een donderslag neer op het bankje van ‘Jeekers’ Prendergast; iedereen veert op in zijn stoel. ‘Leugenaar!’ tiert hij. Het laatste restje van zijn eerdere vrolijkheid en goede humeur is inmiddels verdwenen, en ze realiseren zich nu dat dat de hele tijd al nep was, of liever een duisterder manifestatie van zijn gebruikelijke woede, wachtend op het onvermijdelijke moment waarop die toe kon slaan.

   ‘Weet u wat er met wellustige jongens gebeurt, meneer Juster?’ Pater Green laat zijn ziedende ogen door het lokaal dwalen. ‘Jullie allemaal: zijn jullie je ervan bewust welk lot onzuivere harten treft? Van de hel, de eindeloze kwellingen van de hel die de wellustigen wacht?’

   Ogen bestuderen gevouwen handen, ontwijken zijn gloedvolle blik. Pater Green laat een stilte vallen, en verandert vervolgens van tactiek. ‘Geniet u ervan als u uw spul pompt, meneer Juster? Pompt u graag ruig?’

   Een paar mensen grinniken onwillekeurig. De jongen geeft geen antwoord; hij staart de pater met open mond aan alsof hij niet kan geloven dat dit echt gebeurt. Geoff Sproke slaat zijn handen voor zijn ogen. De pater, die het naar zijn zin heeft, ijsbeert over de planken voor het schoolbord als een strafpleiter en zegt: ‘Bent u maagd, meneer Juster?’

   Dit, beste leerlingen, noemen ze nou een dubbele binding. Let erop hoe prachtig ze is geconstrueerd, het werk van een ware expert. Natuurlijk is Skippy maagd – Skippy is zo maagdelijk als maar kan, en dat zal hij waarschijnlijk minstens tot zijn vijfendertigste blijven. Maar dat kan hij niet toegeven, niet in een lokaal vol jongens die naar hem kijken, zelfs al is vijfennegentig procent van hen zelf ook nog maagd. Maar omdat degene die de vraag stelt een pater is en van alle goede katholieken verwacht dat ze maagd blijven tot ze getrouwd zijn, of voor het spelletje dat hij hier speelt in elk geval verwacht dat ze doen alsof, kan hij het evenmin ontkennen. Dus staat Skippy daar alleen maar te wiebelen en te trillen, luidruchtig te ademen, terwijl zijn ondervrager een stap of twee naar voren komt door het gangpad.

   ‘Nou?’ De ogen van pater Green glinsteren hem vrolijk tegemoet.

   Met op elkaar geklemde kaken zegt Skippy: ‘Ik weet het niet.’

   ‘Weet u dat niet?’ herhaalt pater Green, die nu in de optreedstand staat, ongelovig, met een komische knipoog naar zijn publiek. ‘Hoe bedoelt u, dat weet u niet?’

   ‘Ik weet het niet.’ Skippy beantwoordt zijn blik. Zijn kaak gaat heen en weer terwijl hij probeert niet te gaan huilen.

   ‘Weet u niet wat u bedoelt als u zegt dat u het niet weet?’

   ‘Ik weet het niet.’

   ‘Meneer Juster, God haat leugenaars, en ik ook. U bent hier onder vrienden. Waarom zou u de waarheid niet vertellen? Bent u maagd?’

   Skippy’s gezicht schudt inmiddels en kijkt bedroefd. Nog vijf minuten op de klok. Geoff werpt Ruprecht een wanhopige blik toe, alsof hij weet wat hij moet doen, maar het licht valt zo dat zijn brillenglazen donkere lege plekken zijn geworden.

   ‘Ik weet het niet.’

   De toegeeflijke glimlach vervaagt van de lippen van de pater, en de donderwolken pakken zich weer samen in het lokaal. ‘Spreek de waarheid!’

   Er rollen nu daadwerkelijk tranen over Skippy’s wangen. Er grinnikt niemand meer. Waarom zegt hij niet gewoon wat pater Green wil? Maar Skippy blijft maar als een achterlijke ‘Ik weet het niet’ zeggen, terwijl hij steeds groener wordt en de pater steeds kwader, tot hij zegt: ‘Meneer Juster, ik geef u nog een laatste kans.’ En ze zien zijn knokige hand zich op Jeekers tafeltje samenballen tot een vuist, en denken aan die jongen uit de vijfde klas met die hechtingen en aan alle andere duistere legendes die als slingers om de pater heen dwarrelen, en in hun hoofd schreeuwen ze tegen hem: ‘skippy, in godsnaam! zeg gewoon wat hij wil horen!’ Maar Skippy is klam en suffig stil, en de lucht om hem heen is vervuld van vonken; de ogen van de pater glinsteren hem toe als de ogen van een hongerige wolf; en dan doet de pater een stap naar voren, en Skippy, die zachtjes wankelt op zijn plek, gaat abrupt rechtop staan, schiet overeind, doet zijn mond open en braakt zo over
Kevin ‘What’s’ Wong heen.