Ze hadden een laatste etentje - of zoals Dutch het niet al te tactvol noemde: 'het laatste avondmaal' - bij Marco, in hun vaste zitje in de hoek, met het rood-wit geruite tafelkleed en de ouderwetse olielampen. Iedereen deed zijn best om de stemming niet al te bedrukt te laten worden. De hoorzitting zou de volgende dag worden afgesloten en alle hoop dat die voor Danny gunstig zou uitvallen was vervlogen. Brian McKnight had die middag Tom, Dutch en Gina op het ergste voorbereid. Volgens hem had kolonel Scrase op basis van de bewijzen weinig andere keus dan een krijgsraad aan te bevelen.

McKnight had beloofd naar het restaurant te komen, maar zijn stoel bleef leeg. Net toen ze om de rekening hadden gevraagd, kwam hij binnen. Hij was enigszins buiten adem en ze konden meteen zien dat er iets belangrijks was gebeurd. Dutch schonk een glas chianti voor hem in en ze bogen zich allemaal naar hem toe om te luisteren.

McKnight vertelde dat zijn kantoor een telefoontje had gehad van een zekere Travis Wilson, een soldaat der eerste klasse uit Danny's compagnie die een halfjaar daarvoor het korps mariniers had verlaten. Danny knikte en zei dat hij hem wel kende, maar niet goed. McKnight vertelde dat Wilson de vorige avond het nieuws had gezien en Harker had horen beweren dat Delgado en hij niet hadden overlegd.

'Volgens hem is dat niet waar. Hij heeft hen samen gezien in een bar in Coronado. Nadat iedereen teruggevlogen was.'

'Heeft hij ook gehoord wat ze zeiden?' vroeg Dutch.

'Genoeg. Hoop ik. Hij vliegt vanavond nog hierheen vanuit Omaha. Kevin haalt hem om tien uur af van het vliegveld. Als alles goed gaat, laten we hem morgen getuigen.'

De volgende morgen zat kolonel Scrase nog maar net op zijn chique rode troon toen McKnight opsprong en toestemming vroeg om nog een laatste getuige op te roepen. Wendell Richards, die op het punt stond om zijn slot- betoog te gaan houden, reageerde geïrriteerd, maar was ook op zijn hoede.

Soldaat der eerste klasse Wilson was niet de ideale getuige: hij was klein en had een puisterig rattengezichtje. Toen hij de eed aflegde, was hij zo nerveus dat het leek alsof hij het elk moment in zijn broek kon doen. Wat hij te zeggen had, was de verbale versie van een bermbom.

McKnight loodste hem door de inleiding heen: zijn rang en ervaring en wat hij wist van het incident en van de verdachte.

'Travis, wil je ons alsjeblieft vertellen waar je was op de avond van 23 juli vorig jaar?'

'Bij Dee's Place, een bar in Coronado.'

'Wat deed je daar?'

'Ik had afgesproken met Cindy, mijn vriendin. Nou ja, toen was ze nog mijn vriendin. Het is nu uit. Ik zou haar om halfacht daar treffen, maar ik was een minuut of twintig te vroeg - zo ben ik nu eenmaal, ik kom altijd te vroeg - en toen ik daar aan een tafeltje op Cindy zat te wachten...'

'Was er verder nog iemand die je kende?'

'Ja, meneer. Sergeant Delgado en Eldon Harker. Ze zaten aan de tafel naast het mijne, met een tussenwandje.'

'Herkende je hen?'

'Ja, meneer.'

'Waren ze vrienden van je?'

'Nee, ik kende ze alleen. Uit Irak.'

'En ben je naar hen toe gegaan om hen te begroeten?'

'Nee. Dat wilde ik net doen, maar toen... toen hoorde ik per ongeluk waar ze het over hadden.'

'Hadden ze je niet gezien?'

'Volgens mij niet, nee. Het is nogal donker in Dee's Place.'

'Hoe goed kon je horen wat ze zeiden?'

'Tamelijk goed, mag ik wel zeggen.'

'En wat hoorde u precies?'

'Sergeant Delgado vertelde Harker wat hij moest zeggen als hij wilde dat de beschuldiging wegens moord zou worden ingetrokken.'

Wendell Richards sprong onmiddellijk op om te protesteren, en het komende halfuur bleef hij op en neer springen als een grondeekhoorn in een doos. Maar McKnight wist geduldig, beetje bij beetje, alles uit Travis Wilson te krijgen wat hij wilde horen. Wilson vertelde dat hij Delgado min of meer had horen voorkauwen wat Harker zou moeten zeggen om van de moordaanklacht af te komen en Danny alle schuld in de schoenen te schuiven. Hij had zelfs de magische woorden 'Shit man, gebruik je wapen' horen vallen.

Tegen de tijd dat McKnight klaar was met het verhoor, leek hij minstens dertig centimeter gegroeid te zijn.

Richards kreeg nog de gelegenheid tot een kruisverhoor. Hij probeerde twijfel te zaaien over wat de jonge soldaat had gehoord, door te suggereren dat hij misschien een wrok had tegen een van de mannen die hij had afgeluisterd - of tegen allebei. Maar Tom kon aan Richards' houding merken dat die arme kerel wist dat de dodelijke klap al was uitgedeeld. Toen hij klaar was, verhief McKnight zich gewichtig en diende het verzoek in om sergeant Delgado en Eldon Harker naar voren te laten komen en hun op hun rechten te laten wijzen onder artikel 31.

Ze moesten bijna een maand wachten op de officiële uitslag van het onderzoek. In de tussentijd, de eerste week van juni, kreeg Kelly weeën en schonk ze het leven aan een gezond jongetje van bijna acht pond. Ze noemden hem Thomas David, naar zijn twee grootvaders.

Op een warme, wolkeloze morgen reed Tom naar het ziekenhuis aan de andere kant van het water in Great Falls, waar hij zijn eerste kleinkind in de armen hield. Door het raam van Kelly's kamer kon je zien dat er nog sneeuw op de Front Range lag, en Tom legde de baby tegen zijn schouder en wees hem de verschillende pieken en passen aan en noemde hun namen: Sawtooth, Ear Mountain, Steamboat. Gina, Dutch en Danny waren er ook en de zon bescheen hen allemaal en er bleef geen oog droog in de ziekenhuiskamer. Gina vroeg Tom of hij zin had om met hen mee te gaan en te blijven eten, maar hij zei dat hij een afspraak had in Missoula en reed de hele weg weer terug. Misschien dat hij op een dag toe zou zijn aan zo veel integratie, maar nu nog niet.

Diezelfde avond belde Brian McKnight om door te geven dat het onderzoeksrapport binnen was. Daarin nam kolonel Robert Scrase tweehonderd ingewikkelde bladzijden lang de bewijzen door, en hij kwam tot de slotsom dat Danny had gehandeld uit zelfverdediging. Zijn aanbeveling luidde het intrekken van alle beschuldigingen. Er werden telefoontjes gepleegd en iedereen haalde opgelucht adem, al leken ze er geen van allen een echt feestelijk gevoel bij te krijgen. Er waren nog altijd zeven onschuldige mensenlevens verloren gegaan voor dat ene dat nu gespaard bleef. Danny zou het korps verlaten en ander werk gaan zoeken.

Eind juni belde hij Tom. Hij wilde een afspraak maken om samen met hem zijn plannen te bespreken. Hij dacht erover om te gaan studeren, zei hij, en wilde graag advies van zijn vader. In een opwelling stelde Tom voor om te gaan vissen, iets wat ze niet meer hadden gedaan sinds Danny klein was. Tom zeulde de kampeerspullen van de vliering, en alles leek nog in redelijke staat te zijn. Maar hij had in geen jaren gevist, ook niet alleen, en de hengelsnoeren en netten waren broos geworden en het was treurig gesteld met zijn voorraad kunstvliegen, dus ging hij de stad in en gaf een klein fortuin uit bij de Grizzly Hackle in Front Street.

Twee dagen later kwam Danny 's middags aan in Missoula, en ze reden naar een van Toms favoriete gedeelten van het Blackfoot-grondgebied, een uur verderop. De auto lieten ze staan aan het begin van de wandelroute, waarna ze met al hun spullen door het bos liepen tot ze beneden het ruisen van de rivier hoorden. Ze vonden aan de bosrand een goed plekje om de tent op te zetten en gingen hout sprokkelen voor het vuur dat ze straks zouden maken, en tegen de tijd dat ze daarmee klaar waren, begon het te schemeren en zagen ze wolken vliegjes boven het water dansen, dus zetten ze de hengels in elkaar, trokken hun lieslaarzen aan en visten hun eten bij elkaar.

Danny had als eerste beet: een mooie beekforel van zeker vijfendertig centimeter, en zijn grijns was bijna net zo breed als de vis lang was. Tom ving een nog grotere en raakte er toen twee kwijt voordat hij de volgende aan de haak sloeg, die vijf centimeter kleiner was dan Danny's forel. Dat beest had zeker met hem te doen.

Ze maakten een vuurtje en bakten de forel, waarna ze hem opaten met tomaten en de aardappelsalade met bieslook waarvan Tom zich herinnerde dat Danny er als kind verzot op was geweest. Het visvlees was roze en zoet en beiden kreunden van genot, zo langdurig en luidruchtig dat ze er de slappe lach van kregen en zich bijna verslikten. Tom zette koffie, en met de handen om hun tinnen bekers gevouwen keken ze toe hoe het licht boven de bocht in de rivier van zilverkleurig via brons overging naar zwart, terwijl in de dennenbomen aan de overkant een uil onophoudelijk bleef roepen.

Danny vertelde Tom over zijn plannen. Hij wilde landbouwkunde gaan studeren aan Montana State in Bozeman, maar hij was te laat voor de inschrijving voor het najaar en bovendien zag hij het wel zitten om eerst wat praktijkervaring op te doen. Een vriend van Dutch had een bedrijf in landbouwbenodigdheden en was bereid Danny aan te nemen en hem wegwijs te maken in die wereld. Tom zei dat het allemaal goed klonk, heel goed zelfs.

Ze zwegen een poos. Hoorden alleen het gedempte ruisen van het water verderop en de krassende uil aan de overkant. Tom legde nog wat hout op het vuur; de vonken spatten hun kant op. Danny staarde een hele tijd in de vlammen. In de flakkerende gloed leek zijn gezicht opeens een stuk ouder. Toen hij na een hele tijd weer begon te praten, keek hij Tom niet aan en hield zijn blik strak op het vuur gericht.

'Pap, er is iets wat ik je moet vertellen.'

'Ik luister.'

Er viel weer een lange stilte. Danny haalde diep adem. 'Ik was schuldig.'

'Wat bedoel je?'

'Al die verhalen bij de hoorzitting, de bewering dat ik tegen die vrouwen tekeergegaan zou zijn, dat ik hen vuile hadji-wijven had genoemd en...'

Danny legde zijn hoofd in zijn nek en staarde een tijdje naar de sterren. Hij ademde zwaar, alsof hij moed verzamelde om door te gaan.

'Het is goed, jongen. Vertel het me maar.'

'Het is niet waar dat ik dacht dat die man een wapen had.'

Hij zweeg weer en slikte moeizaam. Tom wachtte af.

'Eerlijk gezegd kon het me niet schelen. Ik... haatte hen. Ik haatte hen tot op het bot door wat er was gebeurd. Met Ricky en ons allemaal. Het was... Toen die vent bukte, was dat... reden genoeg, zal ik maar zeggen. Misschien was het een wapen, dat wist ik niet. Ik was, zeg maar, helemaal doorgedraaid. Ik wist het niet en het interesseerde me niet. Ik wist alleen... ik wist alleen dat ik die klootzakken wilde vermoorden, de hele klotezooi neermaaien...'

De tranen liepen over zijn gezicht.

'En toen het voorbij was en ik hen daar zag liggen, zag ik wat ik had aangericht. En het was alsof ik hen voor het eerst zag. Vrouwen en kinderen, baby's, verdomme... En ik had dat gedaan.'

Tom schoof een stukje op rond het vuur en sloeg zijn arm om de schouders van zijn zoon.

'Ik had dat gedaan.'

'Danny, je...'

'Ik had dat gedaan, pap. Opzettelijk.'

Daar viel waarschijnlijk best iets op te zeggen, maar Tom wist niet wat. Hij trok zijn zoon tegen zich aan en Danny liet snikkend zijn hoofd hangen. Tom streelde zijn haar en hield hem in zijn armen. Hoe lang ze daar zo gezeten hadden, zou hij niet kunnen zeggen. Een beenderkleurige halvemaan hees zichzelf achter de bocht in de rivier boven de bergtop uit, en het vuur doofde tot er alleen nog wat nagloeiende as lag.

'Nu wil ik jou iets vertellen,' zei Tom zacht.

'Wat dan?'

'Het gaat over je grootmoeder en wat er echt met haar is gebeurd.'