Ze liepen naar het gerechtsgebouw in de volgorde die Brian McKnight had voorgeschreven. Danny's twee geüniformeerde militaire advocaten voorop, gevolgd door Danny en Kelly - die nu acht maanden zwanger was - arm in arm. Vlak achter hen, keurig in donker zakenpak, kwamen McKnight en zijn assistent Kevin Nielsen. Daarna Dutch en Gina, ook arm in arm, gevolgd door Tom, die de rij sloot.

Verderop stond de menigte tv- en krantenverslaggevers al te wachten in de zon. Het was de tweede dag van de hoorzitting en Tom had gedacht dat er nu wel minder journalisten zouden zijn, maar het waren er eerder meer. De beveiliging leek ook strenger. Overal waar je keek, zelfs op de daken, stonden politiemannen van het korps mariniers met m16's in hun radio's te praten. Tom vroeg zich af wat ze verwachtten. Danny was via internet vele malen met de dood bedreigd; mailtjes waarin de vreselijkste vergeldingsmaatregelen werden aangekondigd, niet alleen tegen hem, maar ook tegen Kelly en zelfs hun ongeboren kind. Wat de reden ook mocht zijn, Camp Pendleton was op deze hete, wolkeloze meimorgen weer in hoge staat van paraatheid.

De verslaggevers hadden Danny en zijn gevolg nu in het vizier. Tom zag een golf van verwachting door de menigte gaan. De microfoons werden in de aanslag gebracht en de camera's op de schouder gehesen.

'Oké mensen,' zei Brian McKnight zachtjes. 'Denk erom: ik doe het woord.'

Hij had hun de vorige dag allemaal duidelijke instructies gegeven over de manier waarop ze met de media moesten omgaan. Ze mochten geen vragen beantwoorden, hoe vriendelijk of provocerend ook. Niet zelfvoldaan of bang of zuur kijken. Het was de bedoeling dat ze doorliepen, niet haastig maar ook niet te langzaam, met geheven hoofd; het moest er rustig, bescheiden en zelfverzekerd uitzien.

'We moeten uitstralen dat we weten dat deze jonge soldaat onschuldig is, maar ook dat we het democratische systeem dat ons hier heeft gebracht respecteren.'

Vanmorgen waren ze weer bijeengekomen in de vergaderkamer, als voorbereiding op deze nieuwe zitting, waarvan ze wisten dat die een stuk zwaarder zou worden. De vorige dag was voornamelijk in beslag genomen door procedurele formaliteiten. Vandaag zou de tegenpartij zijn belangrijkste getuigen presenteren. Danny had er nog nooit zo bleek en afgetobd uitgezien, met de spookachtig starende blik der slapelozen. Terwijl hij op het laatste moment alles nog eens doornam met McKnight en de andere advocaten, had Gina Tom apart genomen en iets gefluisterd over de zenuwtic in de linkerwang van hun zoon.

'Zou hij het zelf in de gaten hebben?' vroeg ze.

'Ik denk het niet. Geeft niks, het gaat wel over.'

'Wat ziet hij er slecht uit. Heb je zijn nagels gezien?'

Die waren tot op het vel afgekloven. Tom probeerde haar gerust te stellen. Hij zei dat iedere rechter die een knip voor zijn neus waard was heus wel wist dat dat soort dingen puur van de zenuwen kwamen en geen teken waren dat hij schuldig was. Gina leek niet overtuigd.

McKnight had gevraagd of Danny toestemming kon krijgen om zijn alphas te dragen: het formele mariniersuniform met donkergroene broek, jasje met riem en stropdas. Maar zoals ze al hadden verwacht was die aanvraag afgewezen. De reden, had McKnight uitgelegd, was dat op alphas onderscheidingen gedragen mochten worden, en het laatste waar de overheid op zat te wachten was de suggestie dat degene die daar in de beklaagdenbank zat een held was. Nu droeg Danny hetzelfde als alle andere betrokkenen uit het leger: een gewoon camouflagejasje met digitaal patroon.

Tom zag Danny's schouders verstrakken. Hun kleine optocht was nu bijna bij het gerechtsgebouw aangekomen, en aan weerszijden van het pad hingen de verslaggevers over de oranje dranghekken. Ze riepen hun vragen en richtten hun microfoons en camera's op Danny.

'Korporaal Bedford! Hebt u vertrouwen in de goede afloop?'

'Daniël, hierheen!'

'Kelly, hoe gaat het met je? Wanneer wordt de baby verwacht?'

'Weet je al of het een jongetje of een meisje is?'

'Dames en heren, dank u wel,' riep McKnight terwijl ze stug doorliepen. 'Fijn dat u ons er even door wilt laten. Na de zitting zal ik met alle plezier uw vragen beantwoorden. Hartelijk bedankt.'

Eindelijk waren ze binnen, weg uit de hitte. Twee militaire politiemannen sloten de deuren en het rumoer verstomde. McKnight genoot zichtbaar van dit gedeelte van het proces. Tom had hem nog nooit zo dicht bij een glimlach gezien. De advocaat was niet zo smakeloos om het aldus te verwoorden, maar je kon merken dat hij Kelly's zwangerschap beschouwde als een pluspunt in verband met de media. Hij sloeg een arm om haar schouders. 'Alles goed, jongedame?'

Ze knikte dapper.

'Vooruit, je kunt het ons wel vertellen. Een jongen of een meisje?'

'Ik vertel het je als je de zaak wint voor Danny.'

Voor de deur van de rechtszaal stonden nog twee militaire politiemannen, om iedereen die naar binnen ging te controleren. De man met de metaaldetector glimlachte toen Kelly aan de beurt was en liet haar doorlopen zonder veiligheidscontrole. Het vertrek had nu al iets vertrouwds, met de gebroken witte muren, houten lambrisering en het lage, witte plafond met inbouwverlichting. De grote rode bureaustoelen zaten zo lekker dat je erin in slaap zou kunnen vallen. De advocaten zaten al aan hun tafel aan de andere kant van het middenpad en het hoofd van de openbare aanklagers, majoor Richards, knikte plechtig naar McKnight.

Wendell T. Richards was een zwaar onderscheiden Golfoorlogheld van één meter vijfennegentig met die stoïcijnse, staalharde blik die Tom zich herinnerde uit zijn westernstripboeken. Volgens McKnight had de man de bijnaam Maximus, omdat hij de juridische hoofdgladiator van de overheid was.

Tom liep achter Kelly, Gina en Dutch aan naar de stoelen die waren gereserveerd voor de familie, achter de tafel van de verdediging. In het voorbijgaan legde hij even een hand op Danny's schouder.

'Sterkte, jongen.'

'Dankjewel, pa.'

Er waren slechts een paar plaatsen voor de media. De meeste reporters zouden de verrichtingen volgen via een scherm in een ander gebouw. Afgezien van hen waren de enige andere aanwezigen de raadsman van de rechter, een stenograaf en om de een of andere eigenaardige reden ook een tekenaar. De jury banken waren leeg. Danny's lot lag in handen van één man, de man die nu de rechtszaal binnenkwam en plaatsnam op het houten podium vooraan links in het vertrek. Rechercheur-kolonel Robert Scrase was een zachtaardige Texaan met een onberispelijke reputatie, zowel als soldaat als als militair advocaat. En hoewel beide partijen de vorige dag het recht hadden gehad zijn geschiktheid voor deze hoorzitting in twijfel te trekken, had geen van beide daarvan gebruikgemaakt.

Richards had de vorige middag al twee getuigen opgeroepen, beiden lid van Danny's compagnie, die de situatie uiteengezet hadden en hadden beschreven in wat voor omstandigheden ze in Irak hadden geopereerd in de weken naar aanloop van de avond waarop de dodelijke slachtoffers waren gevallen. Hun woorden hadden voor Tom een levendig beeld geschetst van de routineverschrikking die vele maanden het leven van zijn zoon had bepaald. Afgezien van een paar punten waarop McKnight meer duidelijkheid had willen hebben, was de verklaring van beide soldaten onbetwist gebleven. Maar nu riep Richards sergeant Marty Delgado op.

Na wat Danny hem over Delgado had verteld, had Tom hoorns en een vleug zwavelgeur verwacht. De man was breed en opgepompt en had een kaalgeschoren hoofd, maar toen hij plaatsnam in de getuigenbank en de eed aflegde, was hij beleefd en ingetogen, bijna hartelijk. Dat was natuurlijk allemaal toneel. De advocaten van de tegenpartij waren ongetwijfeld net zo gehaaid als McKnight als het aankwam op het bijsturen van de geloofwaardigheid. Delgado hield zijn blik strak op majoor Richards gericht, zonder ook maar één keer naar Danny te kijken.

Het eerste kwartier gebruikte Richards om Delgado's onberispelijke staat van dienst als soldaat vast te stellen, te bevestigen wat zijn taak binnen de compagnie was en wat de precieze aard was geweest van hun missie die bewuste avond. Toen nam hij heel behoedzaam, stap voor stap, de gebeurtenissen met hem door die hadden geleid tot de schietpartij: de bermbom met zijn bloederige gevolgen, en Danny en hij die de ontstekingsbedrading hadden gevonden en deze waren gevolgd.

'Wiens beslissing was het dat u daarbij werd vergezeld door onderkorporaal Bedford?'

'De mijne.'

'U had hem uitgekozen om u te vergezellen?'

'Inderdaad.'

'Was daar een speciale reden voor?'

'Hij was er beroerd aan toe na de bermbom, waarschijnlijk doordat hij zijn vriend Peters ernstig gewond had gezien.'

'Als u zegt "beroerd", aan wat voor gedrag moet ik dan denken?'

'Hij leek kwaad te zijn. Behoorlijk van slag. Ik maakte me zorgen om hem.'

'Kunt u zich nog specifiek iets herinneren wat hij heeft gezegd?'

'Jawel. Hij liep te tieren dat hij die hadji-klootzakken wel zou krijgen, dat die gore hadji eraan zouden gaan, dat soort dingen.'

'Wat bedoelde hij met "hadji"?'

'Dat is een soort scheldwoord voor Irakezen.'

'Aha. Ik kan me voorstellen dat het na zo'n bermbom, waarbij medemariniers zijn omgekomen of gewond zijn geraakt, niet meevalt om rustig en beheerst te blijven.'

'Inderdaad, maar daar zijn we op getraind. Wat er ook gebeurt, je moet altijd je zelfbeheersing bewaren. Effectief blijven.'

'Zou u zeggen dat onderkorporaal Bedford zijn zelfbeheersing die avond wist te bewaren?'

'Nee, meneer.'

'Leek hij meer opwinding of verontrust gedrag te vertonen dan de andere manschappen?'

'Jazeker.'

'Hebt u hem daarom opgedragen met u mee te gaan, zodat u een oogje in het zeil kon houden?'

'Inderdaad. Ik maakte me zorgen om hem.'

'Had u ooit eerder meegemaakt dat onderkorporaal Bedford zich bij een andere gelegenheid op soortgelijke wijze gedroeg?'

'Voor zover ik weet niet.'

'Hoe zou u zijn houding als soldaat over het algemeen beschrijven?'

'Die was vrij middelmatig.'

'Vrij middelmatig.'

'Inderdaad.'

'Had u recentelijk nog reden gehad om aan hem te twijfelen?'

'Jawel. Twee keer, om precies te zijn.'

'Kunt u ons beschrijven waar u op doelt?'

Het volgende kwartier namen Delgado en Richards alle details door van twee incidenten die Danny's onbekwaamheid zouden moeten illustreren. Dat had sneller gekund, als McKnight niet telkens was opgesprongen om protest aan te tekenen. Het eerste incident had plaatsgevonden tijdens een zoekoperatie in een gebied waar zich volgens vertrouwelijke rapporten rebellen ophielden die bommen vervaardigden. Volgens Delgado was Danny er niet in geslaagd op de juiste manier twee huizen te doorzoeken op verdachten, waardoor hij mogelijk zijn peloton in levensgevaar had gebracht. Het tweede incident had te maken met een te laat ingeleverd routineverslag op de basis. Delgado probeerde zijn verhaal nog wat aan te dikken met een algemene verdachtmaking aan het adres van Danny en Ricky Peters met betrekking tot de sarcastische bewoordingen die ze soms gebruikten. Kolonel Scrase wees de aanhoudende protesten van McKnight toe, maar daarvóór waren ze grotendeels afgewezen.

Richards keerde terug naar de avond van de schietpartij. Hij liet Delgado vertellen over Danny's val in het irrigatiekanaal, die zijn woede nog meer leek te hebben aangewakkerd, waardoor Delgado hem herhaaldelijk had moeten aansporen rustig te blijven en zichzelf tot de orde te roepen. Ze waren onder vuur genomen en hadden de man in het camouflagejasje met de AK-47 zien wegrennen. Het beeld dat Delgado zo kalm schetste, was dat Danny tegen de tijd dat ze de binnenplaats van de boerderij op holden, verkeerde in een staat van wraakzuchtige razernij. Daarom, zo beweerde Delgado, had hij hem opgedragen bij Harker te blijven en de wacht te houden over de Irakezen op de binnenplaats, in plaats van met hem mee te gaan om het woonhuis te doorzoeken.

Gedurende die doorzoeking, aldus Delgado, was er een opstandeling gedood. Hij droeg niet het bewuste camouflagejack en dat was ook niet aangetroffen, maar hij had wel een AK-47 gehad. Delgado meende dat het dezelfde man was die eerder op hen had geschoten. Richards vroeg wat er daarna was gebeurd.

'We hadden ons er net van verzekerd dat er niemand in het woonhuis was, toen ik geschreeuw hoorde op de binnenplaats.' 'Weet u wie er schreeuwde?'

'Jazeker. Ik liep naar een raam op de eerste verdieping en zag dat het onderkorporaal Bedford was.'

'En kon u zijn woorden verstaan?'

'Ja. Hij ging tekeer tegen de groep Irakezen en zei dat ze stil moesten zijn. Sommigen van hen, de vrouwen, waren erg bang en van streek en jammerden luidkeels. Hij zei dat ze daarmee moesten ophouden.' 'Wat waren zijn exacte woorden?'

Delgado zweeg even en wierp een blik op kolonel Scrase, alsof hij hem om toestemming wilde vragen.

'Hij zei meerdere keren: "Vuile hadji-wijven, hou godverdomme je

bek.'"

Tom zag Danny op de stoel voor hem naar voren schuiven alsof hij er tegen in wilde gaan, maar McKnight legde een hand op zijn arm om hem tegen te houden, en Danny bleef hoofdschuddend zitten. Voor het geval iemand het de eerste keer niet goed gehoord had, herhaalde Richards Delgado's woorden. Toen vroeg hij de sergeant wat Harker op dat moment had gedaan, en Delgado antwoordde dat hij hem twee keer 'Rustig, man' tegen Danny had horen zeggen.

'Dat waren zijn precieze woorden?'

'Ja. Hij zei: "Rustig, man" en daarna: "Verdomme, man, doe nou rus-

. • »» tig-

'Wat zag u vervolgens?'

'Onderkorporaal Bedford leek zich nog meer op te winden. Hij schreeuwde Harper toe dat hij zijn wapen moest gebruiken en opende het vuur.' 'Wat hebt u hem precies horen roepen?" 'Ik meen dat hij zei: "Shit man, gebruik je wapen.'" 'Shit man, gebruik je wapen7.' 'Dat is juist.'

'En toen opende hij het vuur?' 'Juist.'

'Hij schoot op de hele groep mensen, inclusief vrouwen en baby's?' 'Dat is juist.'

'En wat deed soldaat Harker?'

'Die schoot ook.'

'Kon u zien wie van hen als eerste het vuur opende?'

'Jawel. Dat was beslist onderkorporaal Bedford.'

Kelly zat tussen Tom en Gina in. Ze slikte moeizaam en keek naar de grond, en Gina pakte haar hand. Richards had nog maar een paar kleine vragen, alleen om de gruwelen op iedereen over te brengen en de dodelijke conclusie te laten bezinken. Toen droeg hij beleefd de getuige over voor het kruisverhoor en ging zitten.

McKnight begon rustig; zo rustig dat Tom zich afvroeg waar die kerel mee bezig was. Waarom bleef hij zo aardig? Toen begon McKnight zorgvuldig de geloofwaardigheid van Delgado te ondermijnen.

'Sergeant, het woord "hadji" dat onderkorporaal Bedford volgens u zo vaak gebruikte, wat betekent dat precies?'

'Ik meen dat ik u al heb verteld dat het een scheldwoord is voor Irakezen.'

'Ja, dat hebt u inderdaad verteld. Maar wat betékent het precies?'

'Het is iemand die naar Mekka is geweest, geloof ik.'

'En dat noemt u een scheldwoord?'

'Nee, misschien niet letterlijk, maar...'

'Misschien niet, nee. En is onderkorporaal Bedford de enige marinier die u dit woord hebt horen gebruiken?'

'Nee.'

'U hebt het ook anderen horen gebruiken?' 'Ja.'

'Wordt het woord veel gebruikt onder Amerikaanse soldaten in Irak?'

Richards kwam overeind om protest aan te tekenen, maar McKnight gaf hem de kans niet. 'Ik zal het anders formuleren. Werd het woord "hadji" standaard gebruikt door de mariniers met wie u persoonlijk samenwerkte?'

'Nou, standaard zou ik niet zeggen.'

'Maar het werd wel gebruikt.'

'Jawel.'

'Is het een woord dat u zelf wel eens in de mond neemt, sergeant?'

'Nee, meneer.'

'Nooit?'

'Nooit. Niet dat ik weet.'

'Dus u weet niet meer dat u op de bewuste avond na het afgaan van de bermbom hebt gezegd...' McKnight schoof zijn bril wat verder op zijn neus en las voor uit het document dat hij in zijn hand had. "We sporen die gore hadji's op en branden ze plat?" U weet niet meer dat u dat hebt gezegd?'

'Nee, daar kan ik me niets van herinneren.'

Delgado leek voor het eerst slecht op zijn gemak. McKnight ging verder met het betwisten van de verklaring van de sergeant over wat er was gebeurd op de avond van de schietpartij en wat hij Danny beweerde te hebben horen zeggen. McKnight vroeg of het mogelijk was dat hij het niet goed had verstaan of verkeerd had begrepen. Het was duidelijk zijn bedoeling om de indruk weg te nemen dat Danny was doorgedraaid, zoals Delgado beweerde. Hoe was het bijvoorbeeld mogelijk dat Delgado het onveilig achtte om een man die zo gespannen was als Danny het woonhuis te laten doorzoeken, maar het wél veilig genoeg vond om hem het groepje mensen op de binnenplaats te laten bewaken? Hoe duidelijk had Delgado waargenomen wat hij door het raam beweerde te hebben gezien? Had hij, op dat cruciale moment voordat het vuur werd geopend, gezien dat een van de slachtoffers, een man met één been, zich bukte om zijn kruk te pakken?

Die laatste vraag beantwoordde Delgado uiteraard ontkennend.

McKnight ging maar door. Hoe kon Delgado, met het lawaai van de jammerende vrouwen en het gegil zowel in het huis als op de binnenplaats, zo goed verstaan hebben wat Danny riep? Kon hij zich misschien vergissen? Was het niet mogelijk dat hij verkeerd had verstaan wat Danny naar Harper riep voordat ze het vuur openden? Zou het kunnen dat hij niet had geroepen: 'Shit man, gebruik je wapen' maar 'Shit, die man heeft een wapen'? Delgado hield vol dat wat hij had gezien en gehoord exact hetzelfde was als wat hij had verklaard.

Er viel een lange stilte.

'Hebt u enige reden, sergeant, om een hekel te hebben aan onderkorporaal Bedford?'

'Een hekel? Nee, hoor.'

'Maar hij was geen vriend van u.'

'Nee, niet bepaald.'

'Niet bepaald. Kunt u zich herinneren dat u op de middag van 10 januari, twee weken voor de bewuste avond, een gesprek hebt opgevangen tussen onderkorporaal Bedford en soldaat Peters in de latrines van de basis?'

Delgado fronste zijn voorhoofd en grinnikte, alsof hij het een absurde vraag vond.

'Wat vindt u daar amusant aan, sergeant?'

'Niets. Ik bedoel, ik... Nee, meneer, ik weet niet wat u bedoelt.'

'Een gesprek waarin onderkorporaal Bedford luchtig verwees naar de omvang van uw penis?'

'Nee.'

'Ik zal proberen uw geheugen op te frissen. Het was vlak nadat u in gezelschap van beide heren had verteld over uw indrukwekkende bankdruk- prestaties.'

'Dat weet ik niet meer.'

'En u weet ook niet meer dat u hen daarna bij toeval trof in de latrines, waar u onderkorporaal Bedford hoorde zeggen dat u over dergelijke dingen opschepte omdat u een kleine penis hebt?'

'Nee, meneer.'

'Ik geloof dat zijn letterlijke bewoordingen...' McKnight keek op het document dat hij in zijn hand had. 'Hij zei dat uw pikkie zo klein is als een beukennootje.'

Wendell Richards stond op om protest aan te tekenen. Scrase wees het af, maar hij merkte op dat McKnight zijn punt nu wel voldoende duidelijk had gemaakt, waarop volop werd geglimlacht in de rechtszaal.

'Waar ik heen wil, sergeant Delgado, is dat u onderkorporaal Delgado die opmerking hebt horen maken en u daarom de twee weken daarna, tot en met de avond van het incident, voortdurend hebt geprobeerd kritiek op hem te leveren, op vrijwel alles wat hij deed. Is dat waar of niet?'

'Nee meneer, dat is niet waar. Zoiets zou ik nooit doen.'

'Zoiets zou u nooit doen.'

'Nee.'

McKnight nam met hem de twee gelegenheden door waarbij hij iets aan te merken had op Danny, en hij slaagde erin op beide punten twijfel te zaaien (althans in Toms lekenogen). De eerste beschuldiging wist McKnight te

weerleggen, en wat overbleef was de indruk dat Danny alles had gedaan wat hij redelijkerwijs kon doen om het huis veilig te ontruimen. En dat hij het bewuste verslag niet op tijd had ingeleverd was iets, zo moest ook de sergeant schoorvoetend toegeven, wat heel gewoon was op de basis. Tegen de tijd dat Marty Delgado de getuigenbank verliet, zag hij er een stuk minder beheerst uit dan twee uur daarvoor.

Ze troffen elkaar voor de lunch, en bij de sandwiches met vruchtensap keken ze in de vergaderkamer naar zichzelf op tv, naar hun aankomst bij het gerechtsgebouw en het spervuur aan vragen dat ze hadden genegeerd. Een vrouwelijke verslaggever herhaalde met een uitgestreken gezicht de woordenwisseling over de omvang van sergeant Marty Delgado's penis. Tom kon zich voorstellen wat een lol ze gehad moesten hebben op de nieuwsredactie.

Danny zag er beter uit dan de afgelopen dagen. Zelfs de zenuwtic in zijn wang leek verdwenen te zijn. Tom keek naar hem vanaf de andere kant van het vertrek. Danny zat in een hoekje met Kelly; hij legde zijn vlakke handen op haar enorme buik, beschenen door een baan zonlicht die door het raam naar binnen viel. Het tafereel riep vaag een herinnering op die Tom nét niet kon terughalen, maar hij wist uit ervaring dat het meestal maar beter was om dat niet te proberen.

'Het is een fijne meid.'

Toen Tom zich omdraaide, zag hij dat McKnight naast hem stond, kauwend op zijn sandwich. Ook hij had naar het jonge stel staan kijken. Tom knikte glimlachend. 'Inderdaad. En jij hebt goed werk verricht vanmorgen.'

'Het was niet slecht. Maar die andere getuige wordt een stuk lastiger.'

'Harker, bedoel je?'

'Ja. Heb jij ooit aan klimsport gedaan?'

'Bergbeklimmen? Jawel, maar niet echt serieus.'

'Tijdens het klimmen zijn er niet altijd richels of gaten voor je voeten. Dan zoek je scheurtjes. Een klein scheurtje in de rotsen waar je je vingers en tenen in kunt wringen. Delgado vertoont scheurtjes. Die andere kerel ongetwijfeld ook, maar het probleem is dat je ze moet zien te vinden.'