40 Meineed?

Volgens officier van justitie Henrik Söderman en de rechters hebben diverse getuigen tijdens het proces gelogen. Liegen onder ede om iemand te beschermen die voor moord is aangeklaagd, is een ernstig misdrijf dat tot wel acht jaar gevangenisstraf kan leiden. Of het is waar wat deze getuigen hebben beweerd – en dan mogen Önder en Özkan niet veroordeeld worden – of ze liegen, zoals de officier van justitie beweert en dan worden ze natuurlijk wegens meineed aangeklaagd. Maar waarom is dan geen enkele getuige aangeklaagd?

‘Over een aantal personen dat volgens mij in de rechtbank en voor het hof niet de waarheid sprak, heb ik een memo geschreven en dat memo heb ik aan de leiding van het openbaar ministerie gestuurd’, zegt Söderman. ‘Wat er daarna mee is gebeurd, daar heb ik geen zicht op.’

‘Maar het moet inmiddels meer dan een jaar geleden zijn dat je dat memo verstuurd hebt?’

‘Ja, dat klopt.’

‘En er is niets gebeurd?’

‘Nee, niet voor zover ik weet.’

‘Nu heeft je kroongetuige Ara bekend dat hij erbij was toen de moord werd gepleegd en dat Önder en Özkan Yildiz er helemaal niet bij waren. Wat zeg je daarvan?’

‘Daar heb ik geen commentaar op,’ antwoordt Söderman.

‘Maar waarom heb je sowieso waarde gehecht aan wat Ara tijdens de verhoren heeft verklaard?’

‘Volgens mij ging het niet alleen om zijn verklaring, ik had ook andere gegevens om op af te gaan.’

‘Hij zegt zelf dat dit de enige keer was dat hij tijdens een verhoor door politie en justitie is geloofd.’

‘Ja, dat weet ik.’

Toen de Hoge Raad de vorige keer de zaak bekeek, belandde het cassatieverzoek voor advies op het bureau van Henrik Söderman, die het op zijn beurt bij dezelfde politierechercheurs neerlegde die de zaak eerder hadden onderzocht. Procureur-generaal Göran Lambertz heeft hier zo zijn vraagtekens bij.

‘In feite beoordelen ze hun eigen werk. En als iemand zijn eigen werk moet overdoen, heb je natuurlijk wel een probleem. Wanneer we onderzoeken of mensen terecht veroordeeld zijn of niet, acht ik het redelijk dat we de mensen die de zaak eerder onderzocht hebben, vervangen door anderen. Misschien niet in alle gevallen, maar in principe zou men ze moeten vervangen.’

Wat vindt officier van justitie Söderman er van dat zijn PG vraagtekens plaatst bij deze werkwijze, de procureur-generaal – toch de hoogst verantwoordelijke in ons land als het gaat over de vraag of de diverse overheidsinstanties de wet- en regelgeving juist interpreteren?

‘Ik ben niet van plan via jou met de PG te polemiseren. Maar volgens mij is er in principe geen verschil met het eerdere onderzoek.’

‘Dus als het nieuwe verzoek om herziening actueel wordt, ben jij van mening dat het in orde is als dezelfde onderzoekers de zaak opnieuw bezien?’

‘Ja, ze zijn immers toch al bij de zaak betrokken.’

Wat een nachtmerrie als je je voorstelt dat je zelf in zo’n scenario zit. Je wordt aangeklaagd voor een zeer ernstig misdrijf, maar er zijn aan de ene kant getuigen die op de plaats delict waren en die verklaren dat je er niet bij was, en aan de andere kant getuigen op een andere plek die beweren dat je daar was toen de moord gepleegd werd. Ruim 170 km verderop!

Maar tijdens de rechtszaak beweert de officier van justitie dat al die getuigen liegen. En de rechtbank deelt die mening. Dan verwacht je natuurlijk dat de getuigen voor meineed worden aangeklaagd. Maar dat worden ze niet. Is zo’n scenario mogelijk voor mij? vraag ik me af na het interview met de officier van justitie. Nee, dat is niet mogelijk. Absoluut niet. Ik en anderen zouden in dat geval een enorme rel ontketenen. De officier van justitie en de rechtbank moeten of geloven wat al die getuigen zeggen en me vrijspreken, of ze moeten de getuigen aanklagen. Ik kan me niet voorstellen dat zoiets een goed opgeleide autochtone Zweed met een behoorlijke positie zou kunnen overkomen. Maar als het over jonge allochtonen gaat uit een ‘foute’ omgeving, dan kan alles. Dan gelden fatsoenlijke wetten en regels kennelijk niet meer. Het is bijna onmogelijk om in de rechtbanken van ons land concrete voorbeelden van racisme en vreemdelingenhaat aan te wijzen. Maar dit ben ik in de afgelopen tien jaar nu al een paar keer tegengekomen: een houding waaruit blijkt dat we het met ‘vieze Turken’ niet zo nauw hoeven te nemen. Dan kun je wel een beetje aanklooien. Want als er iemand van dat zooitje iets beweert, dan liegt hij vast. Want je weet dat die lui elkaar de hand boven het hoofd houden ...

Op het moment dat ik dit schrijf is de moord bijna drie jaar geleden gepleegd. En nog steeds is er niemand voor meineed aangeklaagd.