21 De man voor het raam

Ik parkeer de groene Volvo V70 die in 2002 eigendom was van de familie Yildiz op precies die plek van Skårby gränd waar op 26 februari 2002 de moordenaars enkele minuten voor middernacht uit de auto stapten. Vlak voor ons ligt de snackbar. De ingang van Rinkeby torg is rechts. Op de bovenste verdieping van de flat achter ons is na een paar minuten achter de keukengordijnen in het appartement van Roland een donkere schaduw te zien, precies op de plek waar hij stond in de nacht dat Radu werd vermoord. We gaan een eenvoudig experiment uitvoeren. We zullen eens zien hoe geloofwaardig de tweede getuige van het openbaar ministerie is.

Het hof gaat uit van de juistheid van Rolands getuigenverklaring en van het twijfelachtige verhaal van Miroslav om te kunnen vaststellen dat er vier moordenaars op de plaats delict waren.

Roland vertelde aan de politie dat hij op 26 februari 2002 iets voor middernacht door het keukenraam keek naar de parkeerplaats bij Folkets hus. Hij had naar het programma Millennium op TV4 zitten kijken. Daarom weet hij hoe laat het was. Het programma was iets voor middernacht afgelopen en daarna kwam er reclame.

Hij zegt dat hij de tv uitzette toen het programma was afgelopen en naar de keuken liep om zijn katten eten te geven. Hij keek door het keukenraam en zag op circa 70 meter afstand een auto in de keerzone van Skårby gränd staan, vlakbij Rinkeby torg. Er stapten vier personen uit die hij niet kon identificeren. Ze stonden een tijdje te praten voor ze naar Rinkeby torg liepen.

Roland had het idee dat de jongens ‘doelbewust’ naar iets op weg waren. Een minuutje later hoorde hij vier knallen. Hij keek weer uit het raam. Daar zag hij dezelfde vier personen teruglopen naar de auto. Hij vond dat ze er ‘vrolijk’ uitzagen. Hij zag ze in de auto stappen en wegrijden.

Het hof baseerde zich op deze getuigenverklaring om vast te stellen dat het werkelijk vier daders waren, dus naast Orhan en Ayhan – die al bekend hadden – ook Özkan en Önder. Laten we eens wat dieper ingaan op wat Roland heeft verklaard.

Wanneer hij de eerste keer door de politie wordt verhoord, zegt hij dat hij ‘drie à vier’ mensen zag. Als hij later op die dag opnieuw wordt gehoord, heeft hij het plotseling alleen nog maar over vier mensen. Als de politie Roland vraagt de auto te beschrijven, heeft hij het over een ‘kleine’

auto met een beetje een ‘ronde’ achterkant. Hij noemt ook het merk Volvo en zegt dat het een stationcar was. Voor de politie wijst hij eerst een Opel Astra aan en daarna een VW Polo. Later, voor het hof, verandert Roland van mening en heeft hij het over een Japanse auto van het merk Mazda. Het hof denkt dat de daders in een groene Volvo V70 reden, het soort auto dat Özkan vaak van zijn vaders broer Fuat leende. Die auto wordt met behulp van een afstandsbediening geopend en op slot gezet, waarna alle vier de knipperlichten tegelijkertijd oplichten.

Als Roland de eerste keer door de politie verhoord wordt, zegt hij niets over oplichtende knipperlichten, niet toen de mannen de auto verlieten en ook niet toen ze terugkwamen. Als ik Henrik Söderman ernaar vraag, zegt hij dat ‘ze de auto waarschijnlijk niet op slot hadden gedaan’.

Maar in de V70 van Özkan zit een productiefout waarvan noch de rechtbank noch het hof op de hoogte was: als men de auto niet op slot zet, zet hij zichzelf na twee minuten automatisch op slot. Dat is goed zichtbaar doordat alle vier de knipperlichten vanzelf oplichten. Dan wordt ook het alarm aangezet. Om de auto weer in te kunnen, moet je hem op de normale manier met de afstandsbediening openen waarbij alle vier de knipperlichten met dubbel geknipper reageren. We testen de groene V70 die volgens de officier van justitie en het hof als vluchtauto is gebruikt. We zetten hem niet op slot en wachten af. Na twee minuten gaan de deuren automatisch op slot, het alarm gaat aan en de lichten knipperen. Nu, in januari 2005, zit de productiefout er dus nog steeds in. De auto is dan al een paar keer van eigenaar gewisseld en de huidige eigenaar, die niets met de familie Yildiz te maken heeft, vertelt me dat hij het al twee keer heeft meegemaakt dat hij vergeten was de auto op slot te zetten waarna het alarm was aangegaan en de auto zichzelf op slot zette. Hij vertelt dat hij de auto naar de garage heeft gebracht om te proberen het te verhelpen, wat niet is gelukt.

Omdat Roland zegt dat hij de daders van en naar de vluchtauto zag lopen maar geen knipperlichten heeft gezien, kun je constateren dat veel erop wijst dat het een andere auto was die hij zag.

Orhan Yildiz die bekend heeft dat hij geschoten heeft en de auto waarin ze wegreden bestuurde, heeft gezegd dat ze in de oudere lichtblauwe Volvo 740 reden. Die auto gaat open en op slot zonder dat de knipperlichten oplichten. Roland kan overigens best gedeeltelijk gelijk hebben bij wat hij zegt te hebben gezien. We zullen zo zien dat Orhan en Ayhan nog iemand bij zich in de auto hadden. En Roland zegt in eerste instantie tegen de politie dat hij drie à vier mensen bij de auto zag. Beide aantallen kunnen kloppen. Want Orhan, Ayhan en de derde man begroetten immers bij de snackbar Ayhans vriend Ismet en diens vriend Mustafa. Ze stonden even met elkaar te praten.

Op een afstand van 70 meter in een donkere februarinacht is het niet gek dat Roland de conclusie trok dat vier van de mannen die hij op de stoep zag staan, uit de auto waren gestapt. Maar weinig in zijn getuigenverklaring duidt erop dat hij – zoals het hof beweert – de donkergroene Volvo V70 zag.

Een andere getuige die ter plekke was maar niets van de schietpartij zag, vertelt dat er twintig minuten eerder op dezelfde plek een donkere Volvo stationcar geparkeerd stond.

Uit het verslag van het vooronderzoek blijkt bovendien dat Roland niet de enige in de keuken was. Een anoniem familielid van deze Roland vertelt de politie ook door het keukenraam te hebben gekeken en de daders te hebben zien vluchten. Maar in de loop van het proces verdwijnt deze getuige volledig uit beeld, ondanks het feit dat diens verhaal enigszins verschilt van dat van Roland.

Waarom is deze andere, onbekende getuige niet behoorlijk verhoord? Hoeveel van Rolands verhaal heeft hij werkelijk zelf gezien en hoeveel is tweedehands informatie van het anonieme familielid? Iemand die zegt alles te hebben gezien maar die kennelijk niet wil of durft te getuigen in een moordzaak? En als deze anonieme getuige zich niet in Rolands flat bevond, waarom is er door de politie dan niet verder onderzoek naar gedaan?

*

De schaduw achter de gordijnen in Rolands flat staat er nog. Maar als ik aanbel om te vragen wat hij gezien heeft, doet er niemand open. Later, als ik Roland na vele pogingen eindelijk aan de telefoon krijg, zegt hij kort:

‘Ik heb niets meer te zeggen, snap je dat dan niet?’