3

DE WERELD VAN DE MICRO-ORGANISMEN

Als je vanuit het heelal naar de aarde kijkt, kun je de mensen niet zien. De aarde herken je wel, dat is een rond lichtend punt naast andere lichtende punten tegen een donkere achtergrond. Als je dichterbij komt, zie je dat wij mensen op totaal verschillende plaatsen wonen. ’s Nachts zijn de steden kleine lichtpuntjes. Veel volkeren wonen in gebieden met grote steden, andere over het land verspreid. Er leven mensen in koele noordelijke streken, maar ook in regenwouden en aan de rand van woestijnen. Wij mensen zijn overal, ook al kun je ons vanuit het heelal niet zien.

Als je de mens beter bekijkt, zie je dat ieder van ons eigenlijk een wereld op zich is. Het voorhoofd is een luchtig klein weiland, de ellebogen zijn een droge woestijn, de ogen zoute zeeën en de darm is het meest bijzondere, grootste bos met onbegrijpelijke wezens. Net zoals de mensen op de aarde leven, worden ook wij bewoond. Onder de microscoop kun je onze bewoners – de bacteriën – goed zien: ze lijken kleine lichtpuntjes tegen een donkere achtergrond.

De mens houdt zich al eeuwenlang bezig met de grote wereld. We hebben de aarde opgemeten, planten en dieren onderzocht en over het leven nagedacht. We hebben gigantische apparaten gebouwd en zijn naar de maan gevlogen. Als je tegenwoordig nog nieuwe continenten of volkeren wilt ontdekken, moet je de kleine wereld onderzoeken die zich in onszelf bevindt. En onze darm is dan het meest fascinerende continent, want nergens leven zoveel soorten en families als hier. Het onderzoek hiernaar is eigenlijk nog maar net begonnen. Er ontstaat een soort nieuwe ‘bubbel’, vergelijkbaar met het ontcijferen van ons genoom – met veel hoop en nieuwe ontdekkingen. Deze bubbel zou kunnen knappen of de voorbode kunnen zijn van meer.

Pas in 2007 is begonnen met het samenstellen van een bacteriënkaart. Daarvoor wordt met een wattenstaafje van heel veel mensen een monster genomen op drie plekken: in de mond, onder de oksels en op het voorhoofd... Er worden fecesmonsters geanalyseerd en genitale uitstrijkjes gemaakt. Plaatsen die tot dan toe als kiemvrij bekendstonden, blijken opeens dichtbevolkt, zoals de longen. Maar de darm is voor de bacteriënatlas de absolute koning: negenennegentig procent van alle microbiota – oftewel alle micro-organismen op en in ons lichaam – zit in onze darm. Niet omdat er op andere plaatsen heel weinig zitten, maar omdat er in de darm zo ontzettend veel zitten.