Verstopping

Verstopping is zoiets als. Je wacht op iets wat dan gewoon niet. En dan moet je vaak ook nog heel veel kracht zetten. Voor al die moeite krijg je vaak maar weinig •••. Of het lukt wel, maar eigenlijk vrij

zelden.

Tien tot twintig procent van de Nederlandse bevolking heeft last van verstopping. Om bij dit selecte groepje te horen, moet je voldoen aan de volgende voorwaarden: je poept zelden vaker dan drie keer per week, één op de vier keer is je poep heel hard, hij komt vaak in kleine bolletjes (•••), je moet hem er met kracht uit persen en slaagt daar alleen maar in als je meehelpt (met middeltjes en trucjes) of je voelt dat je niet helemaal leeg bent als je het toilet verlaat.

Bij een verstopping werken de zenuwen en spieren van de darm niet meer zo gericht naar een bepaald doel toe. Meestal functioneren de spijsvertering en het transport wel op normale snelheid, alleen zijn ze het helemaal aan het eind van de dikke darm niet met elkaar eens of het er meteen uit moet of niet.

Een veel betere aanwijzing voor verstopping is niet hoe vaak je naar het toilet gaat, maar hoe moeilijk het is om te poepen. Eigenlijk moet je heerlijk ontspannen op het toilet zitten. Als dat niet zo is, kan dat een onbehaaglijk gevoel veroorzaken. Er zijn verschillende soorten verstoppingen: tijdelijke verstoppingen als je op reis bent, ziek of gestrest bent, maar ook hardnekkige verstoppingen die chronisch dreigen te worden.

Bijna één op de twee mensen heeft last van verstopping op reis. Vooral de eerste dagen dat je op reis bent, poep je niet. Dat kan natuurlijk allerlei verschillende oorzaken hebben, maar meestal komt het alleen maar doordat de darm een gewoontedier is. De darmzenuwen onthouden welke dingen je graag eet en wanneer je ongeveer eet. Ze weten hoeveel je beweegt en hoeveel water je drinkt. Ze weten wanneer het dag en nacht is, en wanneer je naar het toilet gaat. Als alles goed gaat, zijn ze opgewekt aan het werk en zetten ze de darmspieren aan tot verteren.

Als je op reis bent, denk je aan allerlei dingen: je neemt de huissleutel mee, je doet de kachel uit en je neemt een boek of muziek mee om je hersenen in een goede stemming te houden, maar je vergeet bijna altijd één ding: je gewoontedier de darm reist met je mee en wordt opeens helemaal in de steek gelaten.

De hele dag komen voorverpakte broodjes binnen, vreemde vliegtuigmaaltijden of onbekende kruiden. Op het tijdstip waarop je anders altijd luncht, sta je in de file of bij de kaartjesautomaat. Je drinkt minder dan anders, omdat je bang bent dat je te vaak naar het toilet moet, en bovendien droog je in een vliegtuig heel erg uit. En alsof dat nog niet genoeg is, krijg je ook nog last van een jetlag.

De zenuwen van de darm hebben last van deze uitzonderingssituatie. Ze zijn geprikkeld en houden er even mee op tot ze het teken krijgen dat ze weer actief kunnen worden. Zelfs als de darm tijdens zo’n verwarrende dag zijn werk heeft gedaan en meldt dat er gepoept moet worden, maak je het nog erger door die aandrang te onderdrukken omdat het op dat moment niet goed uitkomt. Als je eerlijk bent, doe je dat vaak alleen maar vanwege het ‘niet mijn toilet’-syndroom. Als je daar last van hebt, vertrouw je je poep niet graag toe aan een onbekend toilet. Het moeilijkst zijn dan de openbare toiletten; die zoek je meestal alleen maar op als je echt heel dringend moet. Je bouwt eerst een uitgebreide ‘toiletbrilsculptuur’ van toiletpapier en dan nog blijf je boven de bril hangen. Als je heel veel last hebt van het ‘niet mijn toilet’-syndroom helpt dat ook niet echt. Dan kun je je niet genoeg ontspannen om het werk van het gewoontedier af te ronden. Zo kan een vakantie of een zakenreis dus behoorlijk onaangenaam worden.

Er zijn drie trucjes waarmee mensen die last hebben van een kortstondige of milde verstopping hun darm weer zo kunnen aanmoedigen dat hij niet meer bang is en weer aan het werk gaat:

1. Iets eten wat de darmwand een beetje opport en aan het werk zet: voedingsvezels. Deze worden niet in de dunne darm verteerd en kunnen daardoor in de dikke darm vriendelijk op de muren kloppen en aankondigen dat er iemand is die verder op transport wil. De beste resultaten geven de schilletjes van psyllium (vlozaad) en de iets lekkerder smakende pruimen. Beide bevatten niet alleen voedingsvezels, maar ook stoffen die meer vloeistof in de darm trekken, zodat de poep iets zachter wordt. Het duurt twee tot drie dagen voordat je echt merkt dat het werkt. Je kunt er dus een dag vóór je reis mee beginnen of op je eerste vakantiedag; dat hangt ervan af hoe zeker je je voelt. Voor een koffer zonder pruimenvakje mogen het natuurlijk ook voedingsvezels in pil- of poedervorm uit de apotheek of drogist zijn. Dertig gram voedingsvezels per dag is voldoende.

Als je je meer in dit onderwerp wilt verdiepen, is het volgende misschien handig om te weten. Voedingsvezels die niet in water oplosbaar zijn, leiden tot meer beweging maar veroorzaken ook eerder buikpijn. Wel in water oplosbare voedingsvezels leiden tot minder sterke beweging, maar maken de voedselbrij soepeler en zijn beter verteerbaar. De natuur heeft dat goed geregeld: de buitenkant van planten bevat vaak grote hoeveelheden niet in water oplosbare voedingsvezels, terwijl het vruchtvlees juist meer in water oplosbare delen bevat.

Voedingsvezels kunnen weinig doen als je niet genoeg drinkt. Zonder water zijn het niet meer dan vaste brokken, maar met water zwellen ze op tot grote ballen. Dan hebben de ongebruikte darmspieren ook iets te doen, terwijl de hersenen in het vliegtuig zich amuseren met een film.

2. Veel drinken hoeft alleen als je echt water nodig hebt. Als je al genoeg drinkt, wordt de situatie er niet beter op als je nog meer drinkt. Dat is anders als er te weinig vocht in je lichaam zit; dan trekt de darm meer water uit de voedselbrij en wordt je poep dus harder. Kleine kinderen die hoge koorts hebben, verdampen vaak zoveel lichaamsvocht dat hun spijsvertering tot stilstand komt. En als je lang in een vliegtuig zit, verlies je al evenveel vloeistof; daarvoor is het niet eens nodig dat je zweet, ook een lage luchtvochtigheid is al genoeg om ons lichaamsvocht op te nemen. Dat merk je vaak eerst aan een droge neus. In dat geval moet je meer drinken dan anders om het gewone peil weer te bereiken.

3. Dwing jezelf nergens toe. Als je naar het toilet moet, moet je ook echt gaan. Vooral als je met je darm vaste tijden hebt afgesproken. Als je altijd ’s ochtends naar het toilet gaat en op reis op datzelfde tijdstip de drang onderdrukt, houd jij je niet aan deze stilzwijgende afspraak. De darm wil zijn werk gewoon volgens plan doen. Ook als je de spijsverteringsbrij een paar keer achter elkaar terugstuurt naar de wachtbuis, train je de zenuwen en spieren daarmee in achterwaartse richting. Daardoor kan het steeds moeilijker worden om de richting weer om te keren. Bovendien is er in de wachtbuis meer tijd om water aan het lichaam te onttrekken en dat kan het poepen straks alleen maar moeilijker maken. Het onderdrukken van de aandrang om te poepen kan al na een paar dagen verstopping veroorzaken. Dus als je nog een kampeervakantie te goed hebt, kun je je angst voor de tonnetjesplee maar beter opzijzetten, voordat het te laat is!

4. Probiotica en prebiotica zijn levende, goede bacteriën en kunnen, samen met hun favoriete eten, een vermoeide darm nieuw leven inblazen. Informatie hierover is te krijgen bij de apotheek en in dit boek worden ze ook besproken.

5. Extra wandelingen hebben niet altijd succes. Als je opeens minder beweegt dan anders, kan het gevolg een tragere darm zijn, dat wel. Maar als je evenveel beweegt als anders, veroorzaakt een wandeling meer of minder ook geen spijsverteringsnirwana. Uit onderzoek blijkt dat intensief sporten wel een meetbaar effect op de darmbewegingen heeft. Maar als je niet van plan bent fanatiek te gaan sporten, hoef je jezelf niet tot een wandeling te dwingen – in elk geval niet om gemakkelijk te kunnen poepen.

Wat je ook kunt proberen, is de schommel-hurkzit: je gaat op het toilet zitten, buigt je bovenlichaam naar voren tot aan je bovenbenen en gaat dan weer rechtop zitten. Als je dat een paar keer herhaalt, zou het moeten lukken. Niemand ziet je als je op de wc zit en dan heb je hier wel even tijd voor; een perfecte situatie dus voor een ongewoon experiment.

Als bovenstaande tips en het schommelen geen resultaat hebben:

Bij hardnekkige verstoppingen zijn de zenuwen van de darm niet alleen in de war, maar hebben ze ook een beetje meer steun nodig. Als je alle kleine tips al hebt geprobeerd, maar nog steeds niet fluitend van de pot springt, mag je in een andere trukendoos rommelen. Maar dat mag alleen als je de reden voor je verstopping weet. Als je niet precies weet waar het door komt, kun je er ook niet echt iets aan doen.

Je moet altijd naar de huisarts gaan als je opeens last hebt van verstopping of als dit ongewoon lang duurt. Misschien heb je zonder dat je het weet diabetes of een schildklierprobleem, of ben je van nature een ‘trage transporteur’.

Laxeermiddelen

Bij laxeermiddelen is het doel duidelijk: een fraaie drol, en dan ook nog eens een drol die zelfs de meest trage darm weer uit zijn tent lokt. Er zijn verschillende soorten laxeermiddelen, die allemaal een andere werking hebben. Voor alle hopeloos verstopte reizigers, trage transporteurs, campingtoilettenweigeraars of aambeien-hindernisnemers is dit de trukendoos.