Ook het ‘rare’ uiterlijk van de slokdarm is mooier dan het er op het eerste gezicht uitziet. Als je hem goed bekijkt, zie je dat enkele spieren spiraalvormig om de slokdarm liggen, en zij zijn de oorzaak van de ‘rare’ bewegingen. Als je ze in de lengte zou uitrekken, scheuren ze niet maar trekken zich als een telefoonsnoer in een spiraalvorm samen. Onze slokdarm is via vezels met onze ruggengraat verbonden. Als je helemaal rechtop gaat zitten en je kin omhoogbrengt, rek je de slokdarm in de lengte uit. Daardoor wordt hij smaller en kan hij zich beter naar onder en naar boven afsluiten. Na een overvloedige maaltijd helpt een rechte houding dus beter tegen zure oprispingen dan een gebogen rug.

Het scheve maagzakje

Je maag zit veel hoger dan je zou denken: hij begint vlak onder de linkertepel en eindigt onder de rechterribboog. Als er onder dit scheve zakje iets pijn doet, is het niet de maag. Veel mensen denken dat ze last van hun maag hebben, terwijl ze in werkelijkheid last van hun darm hebben. Boven op de maag zitten het hart en de longen. Daardoor is het moeilijker om diep adem te halen als je veel hebt gegeten.

Een ziektebeeld dat een huisarts vaak niet onderkent is het syndroom van Roemheld. In de maag wordt vaak zoveel lucht verzameld dat die op de zenuwen van het hart en de ingewanden drukt. Mensen reageren hier verschillend op: ze worden duizelig of onpasselijk. Bij veel mensen gaat het zover dat ze bang worden of ademnood krijgen, en weer anderen krijgen evenveel pijn in hun borst als bij een hartinfarct. Vaak worden de klachten van deze mensen door hun arts niet serieus genomen: ze worden eerder behandeld als overdreven bange simulanten die zich alles alleen maar inbeelden. Het zou beter zijn als ze hun patiënt zouden vragen: ‘Hebt u al geprobeerd te boeren of te poepen?’ Op de lange duur is het dan verstandig af te zien van voedsel dat opzet in de maag, de maag- en darmflora te herstellen en af te zien van grote hoeveelheden alcohol. Alcohol kan de hoeveelheid gasproducerende bacteriën wel duizend keer vergroten. Bepaalde bacteriën gebruiken alcohol namelijk als voeding (wat je bijvoorbeeld bij gistende vruchten kunt proeven). Als er ijverige gasproducenten in het darmkanaal zitten, verandert de disco van de nacht in een trompetconcert in de ochtend. Hoezo ‘alcohol desinfecteert’?

En nu iets over de vreemde vorm van de maag. De ene kant van de maag is veel langer dan de andere, zodat het orgaan helemaal kromtrekt. Daardoor zitten er grote vouwen in de maag. Je zou ook kunnen zeggen: de maag is de Quasimodo van de spijsverteringsorganen. Maar deze vreemde vorm heeft een bepaald doel. Wanneer we een slok water drinken, kan de vloeistof uit de slokdarm direct langs de korte rechterkant van de maag stromen en bij de poort naar de dunne darm terechtkomen. Eten botst echter tegen de langere kant van de maag. Op deze manier scheidt ons verteringszakje precies wat hij moet kneden en wat hij sneller mag doorlaten. Onze maag is dus niet zomaar scheef, hij heeft gewoon twee kanten, elk met zijn eigen specialisme: de ene kant kan beter uit de voeten met vloeistoffen en de andere met vast voedsel. Twee magen in één, dus eigenlijk.

De kronkelige dunne darm

In onze buik ligt een drie tot zes meter lange dunne darm, heel ontspannen, kronkel na kronkel. Als we trampoline springen, springt hij gewoon mee. Als we in een opstijgend vliegtuig zitten, wordt ook hij tegen de rugleuning van de stoel geperst. Als we dansen, zwabbert hij vrolijk mee, en als we buikpijn hebben en ons gezicht vertrekken, spant hij zijn spieren ongeveer in dezelfde vorm aan.

Er zijn maar weinig mensen die hun eigen dunne darm hebben gezien. Ook bij een darmonderzoek kijkt de arts meestal alleen naar de dikke darm. Als je de kans krijgt mee te kijken met een kleine inslikbare camera die naar je dunne darm gaat, zul je verbaasd zijn. Dan zie je geen donkere buis maar iets totaal anders: glanzend als zijde, nat en roze en een beetje zacht. Bijna niemand weet dat alleen de allerlaatste meter van de dikke darm iets met poep te maken heeft. De meters daarvoor zijn verbazingwekkend schoon (en trouwens ook bijna reukloos) en houden zich trouw en gretig bezig met alles wat we naar hen toe sturen.

Op het eerste gezicht lijkt de dunne darm misschien iets ongeorganiseerder dan de andere organen. Ons hart heeft vier kamers, onze lever leverkwabben, aderen hebben kleppen en de hersenen gebieden. De dunne darm slingert maar een beetje rond. Zijn ware gedaante wordt pas zichtbaar onder de microscoop. Wij hebben hier te maken met iets waarvoor het compliment ‘liefde voor detail’ meer dan op zijn plaats is.