Bij hersenstress zorgt overgeven ervoor dat de voedselbrij wordt geloosd om energie te besparen. Deze energie kunnen de hersenen dan gebruiken om hun problemen op te lossen. Bij darmstress wordt de voedselbrij geloosd omdat deze giftig is of omdat de darm op dat moment niet in staat is deze goed te verteren. In beide gevallen kan het een voordeel zijn alles uit te kotsen, gewoon omdat het niet het juiste moment is om alles rustig te verteren. Mensen die overgeven omdat ze zenuwachtig zijn, hebben een alert spijsverteringskanaal dat probeert te helpen.
Trouwens: voor stormvogels is overgeven ook een overlevingstactiek. Als je overgeeft, laten andere dieren je eerder met rust. Onderzoekers maken hier gebruik van: ze lopen naar het nest van deze vogels toe en houden een klein kotszakje onder hun snavel, waarna deze vogels gehoorzaam in het zakje braken. Vervolgens kunnen ze het braaksel in het laboratorium onderzoeken op de aanwezigheid van zware metalen en visvariëteiten, waaruit weer kan worden afgeleid hoe gezond de leefomgeving is.
Hier volgt een aantal tips waarmee onnodige braakaanvallen kunnen worden geminimaliseerd:
1. Bij wagenziekte ver vooruit naar de horizon kijken. Zo is de informatie van de ogen en die van het evenwichtsorgaan beter te synchroniseren.
2. Met een koptelefoon op naar muziek luisteren, op de zij gaan liggen of ontspanningsoefeningen doen, dat helpt bij sommige mensen. Een mogelijke verklaring hiervoor is het kalmerende effect van deze maatregelen. Hoe veiliger je je voelt, hoe minder sterk je de alarmstemming van je hersenen steunt.
3. Gember; inmiddels blijkt uit verschillende onderzoeken dat gember goed werkt. Stoffen uit de gemberwortel blokkeren het braakcentrum en daardoor de onpasselijkheid. In bonbons en andere zoetigheden moet de gember dan niet als smaakstof, maar in echte vorm aanwezig zijn.
4. Medicijnen tegen overgeven uit de apotheek kunnen een verschillende werking hebben. Ze kunnen receptoren in het braakcentrum blokkeren (dezelfde werking als gember), de zenuwen uit maag en darm verdoven of bepaalde alarmmeldingen onderdrukken. De medicijnen om bepaalde alarmmeldingen te onderdrukken zijn bijna identiek aan medicijnen tegen allergieën. Beide onderdrukken de alarmstof histamine. De medicijnen tegen misselijkheid kunnen echter veel sterker op de hersenen inwerken. Moderne antiallergene middelen zijn de laatste tijd zo verbeterd dat ze amper nog de hersenen bereiken. Als ze de hersenen wel bereiken, veroorzaakt het onderdrukken van histamine een vermoeid gevoel.
5. P6! Dat is een acupunctuurpunt dat in de officiële medische wetenschap inmiddels wordt erkend, omdat uit meer dan veertig onderzoeken bleek dat het een positief effect had op misselijkheid en overgeven, ook in vergelijking met placebo’s. We weten dus niet hoe dat komt of waarom, maar P6 werkt. Dit punt zit twee tot drie vingers onder de pols en bijna precies tussen de twee uitstekende pezen in de onderarm. Als je geen acupuncturist bij de hand hebt, kun je gewoon een paar keer zacht over dit punt strijken tot je je beter voelt. Dat is weliswaar niet door onderzoeken bewezen, maar kan wel succes hebben. Volgens de traditionele Chinese geneeskunst activeert dit punt energiebanen die over de armen door het hart lopen, het middenrif ontspannen en naar de maag of verder doorlopen tot in het bekken.
Niet al deze tips werken bij alle veroorzakers van braakneigingen. Middeltjes als gember, bij de apotheek verkrijgbare middelen of P6 kunnen effect hebben, maar bij overgeven door psychische problemen helpt het vaak het beste als je voor je eigen inwendige stormvogel een veilig nest bouwt. Door ontspanningsoefeningen of hypnotherapie (door een erkende hypnotherapeut, dus geen kwakzalver!) kun je je zenuwen trainen om beter bestand te zijn tegen stress en angst. Hoe vaker en hoe langer je oefent, hoe beter je wordt. Kleine onnozele kantoorstress of examens kunnen je minder bedreigen als je ze niet zo dicht bij je in de buurt laat komen.
Overgeven is nooit een straf van de buik, maar veel meer een signaal dat je hersenen en darmen zich helemaal voor je opofferen. Ze beschermen je tegen giften in de voeding, zijn overvoorzichtig bij oog-oorhallucinaties op reis of sparen energie om problemen op te lossen. De onpasselijkheid zou een leidraad voor de toekomst moeten zijn, want nu weet je wat goed voor je is en wat niet.
Als je niet precies weet waar je onpasselijkheid vandaan komt, kun je je er maar beter aan overgeven. Ook als je iets verkeerds hebt gegeten maar niet hoeft over te geven. Ook dan moet je niets kunstmatigs proberen, zoals een vinger in je keel, zout water of een maagspoeling. Chemicaliën als zuren of bruismiddelen kunnen een averechts effect hebben: schuim kan namelijk gemakkelijk in de longen terechtkomen en zuren krijgen zo de kans de slokdarm een tweede keer aan te tasten. Daarom is het zogenaamde geforceerde overgeven sinds het einde van de jaren 1990 bijna overal bij de spoedeisende hulp afgeschaft.
De echte braakneiging is afkomstig uit een al duizenden jaren oud programma dat in staat is de controle over te nemen van het bewustzijn. Ons bewustzijn vindt dit vaak ergerlijk of schokkend, want eigenlijk wilde hij nog een glas tequila drinken, en nu dit? Als overgeven uit onnodige voorzichtigheid gebeurt, mag het bewustzijn natuurlijk wel terug naar de onderhandelingstafel, om zijn antibraak-joker uit de kast te halen.