10 Per Studillac naar Saratoga

James Bond bracht het grootste deel van de zaterdag door in zijn geventileerde kamer in het Astorhotel, vermeed de hitte, sliep, en stelde een telegram op, gericht aan de presidentcommissaris van Universal Export, Londen. Hij gebruikte een eenvoudige transpositiecode gebaseerd op de omstandigheid dat het de zesde dag van de week was en de vierde van de achtste maand.

In het rapport stelde hij vast dat de diamantpijpleiding begon bij Jack Spang, alias Rufus B. Saye, en eindigde bij Seraffimo Spang, en dat het voornaamste knooppunt in de leiding het kantoor van Shady Tree was, vanwaaruit de stenen waarschijnlijk in het House of Diamonds terechtkwamen om geslepen en verhandeld te worden. Bond verzocht M om Rufus B. Saye goed in de gaten te houden, maar hij waarschuwde ervoor dat een persoon die bekend was onder de naam ' ABC ' uit naam van de Spangled Mob de onmiddellijke leiding scheen te hebben van de feitelijke smokkelhandel, schreef dat hij geen aanwijzingen had over de identiteit van deze persoon, behalve dat hij in Londen scheen te zijn gestationeerd. Vermoedelijk zou men alleen via deze man de eigenlijke bron van de gesmokkelde diamanten kunnen bereiken, ergens op het Afrikaanse continent. Bond rapporteerde dat het in zijn bedoeling lag de pijpleiding in de richting van Seraffimo Spang te volgen, waarvoor hij Tiffany Case zonder dat zij het wist als tussenpersoon zou gebruiken; hij verstrekte in het kort gegevens over haar. Bond verzond het telegram via Western Union en zodanig dat de kosten door de geadresseerde zouden worden betaald, nam voor de vierde maal die dag een douche en ging naar Voisin, waar hij twee wodka-martini's dronk en spiegeleieren en aardbeien at. Onder het eten las hij de voorbeschouwingen over de paardenrennen in Saratoga, waaruit hij opmaakte dat de gezamenlijke favorieten voor de Perpetuities Stakes C.V. Whitney's Come Again en William Woodward Jr.'s Pray Action waren. Shy Smile werd niet genoemd. Toen wandelde Bond terug naar zijn hotel en ging naar bed. Zondagmorgen om precies negen uur reed een zwarte Studebaker met linnen dak langs het trottoir waarop Bond naast zijn koffer stond.

Toen hij zijn koffer op de achterbank had gelegd en naast Leiter ging zitten, stak deze zijn hand uit naar het dak en haalde een hendel over. Toen drukte hij op een knop op het dashboard en met een zacht zoemend geluid rees het linnen dak langzaam omhoog, vouwde in elkaar en zakte in een gleuf tussen de achterbank en de bagageruimte. Toen reed hij snel, terwijl hij met zijn stalen haak met het grootste gemak de versnellingen bediende, Central Park door. 'Het is ongeveer driehonderd kilometer,' zei Leiter toen zij op de Hudson River Parkway waren. 'Bijna rechtuit naar het noorden langs de Hudson. In de staat New York. Precies ten zuiden van de Adirondacks en niet ver van de Canadese grens. We zullen de Taconic Parkway nemen. We hebben geen haast, dus we zullen het kalmpjes aan doen. En ik wil geen bon krijgen. In het grootste deel van de staat New York geldt een maximumsnelheid van tachtig kilometer en de smerissen zijn meedogenloos. Maar als ik haast heb, kan ik ze gewoonlijk wel ontlopen. Ze bekeuren je niet als ze je niet kunnen pakken. Het is te gênant voor het hof te verschijnen en toe te moeten geven dat er snellere vervoermiddelen bestaan dan hun Indians.'

'Maar ik dacht dat die Indians gemakkelijk de honderdveertig haalden,' zei Bond, bedenkend dat zijn vriend wat opschepperiger was geworden dan hij vroeger was. 'Ik wist niet datje met deze Studebakers zo hard kon rijden.' Er lag een recht stuk verlaten weg voor hen. Leiter keek even in de spiegel, schakelde over in de tweede versnelling en drukte zijn voet neer. Bonds hoofd schokte op zijn schouders achterover, en hij voelde dat zijn ruggengraat tegen de leuning van zijn zitplaats stootte. Ongelovig keek hij naar de snelheidsmeter. Honderdtwintig. Met een rinkelend geluid van zijn stalen haak ging Leiter over in de hoogste versnelling. De wagen ging nog harder rijden. Honderdveertig, honderdvijftig, eenenvijftig, tweeënvijftig, en toen lag er een brug voor hen en een wegkruising en het lage gebrul van de motor maakte plaats voor een gestadig ronken toen zij vaart minderden tot negentig en rustig door de bochten gleden. Leiter keek opzij en Bond grijnsde. 'Hij kan nog bijna vijftig kilometer méér halen,' zei hij trots. 'Een poosje geleden betaalde ik vijf dollar en joeg hem over het circuit in Daytona. De wijzer stond op honderdvijfentachtig en die grindbaan is niet eens erg goed.'

'Wel verdraaid,' zei Bond ongelovig. 'Maar wat voor wagen is dit dan? Is het geen Studebaker?'

'Studillac,' zei Leiter. 'Een Studebaker met een Cadillacmotor. Speciale versnellingsbak, remmen en achteras. Een duister zaakje. Ze worden geleverd door een kleine firma vlak bij New York. Niet erg veel. Maar het is een heel wat betere sportwagen dan die Corvettes en Thunderbirds. En een betere carrosserie dan deze kun je niet krijgen. Ontworpen door die Fransman, Raymond Loewy. De beste ontwerper ter wereld. Maar hij is een beetje te vooruitstrevend voor de Amerikaanse markt. De Studebaker is door deze carrosserie nooit erg populair geworden. Te onconventioneel. Bevalt de wagen je? Ik wed dat ik jouw oude Bentley op zijn donder zou kunnen geven.' Leiter grinnikte en stak zijn rechterhand in zijn zak om er een muntstuk uit te halen toen zij bij de Henry Hudson Bridge-tol kwamen. 'Tot een van je wielen eraf zou vliegen,' zei Bond sarcastisch toen zij weer vaart kregen. 'Dit soort eigengemaakte raceauto's is leuk voor jongens die zich geen echte auto kunnen veroorloven.'

Ze ruzieden gemoedelijk over de respectieve verdiensten van Engelse en Amerikaanse sportwagens tot zij bij de Westchester County-tol kwamen, en vijftien minuten later reden ze op de Taconic Parkway, die zich noordwaarts over een afstand van honderdvijftig kilometer door weiden en bossen slingerde, en Bond leunde achterover en genoot in stilte van een van de mooiste landschappen ter wereld die men vanaf een grote verkeersweg kan aanschouwen, en hij vroeg zich dromerig af wat het meisje zou doen en hoe hij haar in Saratoga weer zou kunnen benaderen.

Om halfeen stopten ze om te lunchen bij The Chicken in the Basket, een van boomstammen gebouwd restaurant in Frontier Style, waar de gebruikelijke artikelen te koop waren - er stond een grote toonbank met de bekendste merken chocolade en versnaperingen, sigaretten, sigaren, tijdschriften en pockets, en een glimmende, verchroomde jukebox met gekleurd licht die eruitzag als iets uit een science-fictionverhaal. Midden in de zaal met de balken zoldering stond een twaalftal glimmend gepoetste vurenhouten tafeltjes en er stonden evenveel lage banken langs de muren. Het menu vermeldde als specialiteit gebraden kip en 'verse' bergforel, die maanden in een veraf gelegen diepvriesinstallatie had gelegen, en diverse kleine gerechten, en de meisjes van de bediening hadden niet onverschilliger kunnen zijn. Maar de roereieren en worstjes, de warme beboterde roggebroodtoast en Miller's High-Life-bier werden snel gebracht en smaakten goed, en de ijskoffie die daarop volgde eveneens, en onder hun tweede glas lieten ze het 'vak' en hun privéleven rusten en begonnen ze over Saratoga te praten.

'Elf maanden per jaar,' legde Leiter uit, 'is de plaats bijna uitgestorven. De mensen komen om het water te drinken en modderbaden te nemen tegen hun kwalen, reumatiek en zo, net als in alle andere badplaatsen ter wereld. Iedereen gaat om negen uur naar bed, en overdag zijn het enige teken van leven de twee oude heren met strohoeden die twisten over Burgoynes nederlaag bij Schuylerville, dat even verderop aan de weg ligt, of over de vraag of de marmeren vloer van het oude Unionhotel wit of zwart was. Maar in augustus wordt iedereen stapelgek. Het zijn waarschijnlijk de levendigste paardenrennen in Amerika, en je struikelt dan over de Vanderbilts en de Whitneys. De pensions vermenigvuldigen hun prijzen met tien en het renbaancomité geeft de hoofdtribune een verfje en haalt ergens een paar zwanen vandaan voor de vijver in het midden van de renbaan, meren de oude indiaanse kano midden in de vijver en draaien de fontein aan. Niemand herinnert zich waar die kano vandaan komt en een Amerikaanse schrijver over paardenrennen die probeerde erachter te komen, kwam te weten dat het iets te maken had met een indiaanse legende. Hij zei dat het hem toen hij dat hoorde niet meer kon schelen. Hij beweerde dat hij, wanneer hij stomdronken was, beter kon liegen dan welke indiaanse legende ook die hij ooit had horen vertellen.' Bond lachte. 'En verder?' zei hij.

'Daar moet je zelf een en ander vanaf weten,' zei Leiter. 'Vroeger was het een belangrijke plaats voor de Engelsen - dat wil zeggen, voor de adellijke Engelsen. Jersey Lily placht er vaak te komen, jullie Lily Langtry. Omstreeks die tijd werd Iron Mask door Novelty verslagen in de Hopeful Stakes. Maar sinds het einde van de negentiende eeuw is het een beetje anders geworden. Hier.' Hij trok een krantenknipsel uit zijn zak. 'Dat zal je op de hoogte brengen. Ik heb het vanmorgen uit de Post geknipt. Die Jimmy Cannon is hun sportmedewerker. Schrijft goed. Weet waarover hij praat.

Lees het maar in de wagen. We moeten weg.' Leiter legde geld op de rekening en ze gingen naar buiten, en terwijl de Studillac langs de slingerende weg naar Troy ronkte, zette Bond zich ertoe het ruige proza van Jimmy Cannon te lezen. Terwijl hij las, verzonk het Saratoga uit de dagen van Jersey Lily in het stof van de goede oude tijd, en de twintigste eeuw zag hem vanaf het stukje krantenpapier aan en ontblootte grijnzend zijn tanden. 'Het dorp Saratoga Springs,' las hij onder een foto van een aardige jongeman met grote, eerlijke ogen en een nogal dunlippige glimlach, 'was het Coney Island van de onderwereld tot de Kefauvers hun show voor de televisie brachten. Het joeg de boerenpummels schrik aan en verjaagde de bandieten naar Las Vegas. Maar de benden oefenden over Saratoga lang hun macht uit. Het was een kolonie van de nationale benden en zij regeerden haar met pistolen en baseballbats. Saratoga scheidde zich van de Unie af, zoals de andere gokplaatsjes deden, die hun gemeentebestuur onder de voogdij plaatsten van de zwendelaarsorganisaties. Het is nog steeds een plaats waar de fatsoenlijke erfgenamen van een oud fortuin en een beroemde naam komen om hun paarden te laten lopen onder primitieve voorwaarden die doen denken aan een plattelandsrace voor boerenpaarden. Voor Saratoga leegliep, werden lifters in de cel gegooid door politiemannen die hun salaris naar de bank brachten en leefden van de fooien die zij kregen van moordenaars en pooiers. Dronkaards die in de bar van goktenten in de olie raakten, werden eveneens als een gevaar beschouwd als ze de deur uitliepen.

Maar moordenaars hadden vrij spel zolang zij maar betaalden en een belang hadden in een plaatselijke onderneming. Dat kon een bordeel zijn of een gokspel in een achterkamer waar bankroete lieden een kwartje konden wagen. Beroepsnieuwsgierigheid brengt mij ertoe de literatuur hierover te lezen. De journalisten die over paardenrennen schrijven, roepen de rustige jaren van weleer op alsof in Saratoga altijd een frivole onschuld heeft geheerst. En wat een verrotte stad was het toch eigenlijk.

Het is mogelijk dat er in derderangsgoktenten in boerenwoningen op achterafgelegen wegen vals gespeeld wordt. Dat heeft geen betekenis en de speler moet erop voorbereid zijn dat hij wordt afgezet zodra de bankhouder kans ziet de dobbelstenen te doen kantelen. Maar in de casino's van Saratoga ging het nooit eerlijk toe en iedereen die er iets van zei, kon een pak slaag krijgen.

De grote hotels langs de wegen verhuisden in een vloek en een zucht naar de oevers van het meer. De grote ondernemers stonden ervoor in dat de bank van de niet-gefinancierde gokkerijen niet kon springen. De bankhouders en croupiers waren de zwervende bandieten die per dag werden betaald en die het gokdistrict afreisden van Newport in Kentucky naar Miami, waar zij 's winters verbleven, en dan in de maand augustus teruggingen naar Saratoga. De meesten daarvan waren opgegroeid in Steubenville, Ohio, waar de spelen met inzet van een stuiver de vakopleiding vormden voor het bedrijf. Het waren zwervers en de meesten van hen hadden niet het talent om het iemand die zijn speelschulden niet betaalde moeilijk te maken. Het waren bedienden van de onderwereld en zij pakten hun boeltje en gingen ervandoor zodra het hen te heet onder de voeten werd gemaakt. De meesten hebben zich in Las Vegas en Reno gevestigd, waar hun oude bazen zijn voorgegaan in het aan de muur hangen van een vergunning. Hun werkgevers waren geen gokkers in de traditie van oudkolonel E.R. Bradley, die een deftige en hoffelijke man was. Maar men verzekert mij dat zijn gokbazaar in Palm Beach de onnozele speler liet winnen tot het bedrag te hoog opliep. Dan werd het, volgens hen die tegen Bradley's spelen zijn opgekomen, overgenomen door technici die iedere list gebruikten om de bank solvent te houden. Zij die zich Bradley herinneren, zijn verrukt als zij vernemen van zijn heiligverklaring als filantroop, wiens liefhebberij het was de rijken het beetje verstrooiing te bieden dat hun door de staat Florida werd ontzegd. Maar vergeleken bij de smeerlappen die in Saratoga de macht hadden heeft kolonel Bradley recht op alle lof die hij in de heugenis van de sentimentelen geniet. De renbaan in Saratoga is een gammel zootje brandhout en het klimaat is er heet en vochtig. Er zijn er wel, die sportslieden zijn in de verouderde zin van het woord, zoals Al Vanderbilt en Jock Whitney. Paardenrennen zijn hun voornaamste liefhebberij en zij zijn er te fatsoenlijk voor. Trainers als Bill Winfrey, die met Native Dancer op de rennen verscheen, trouwens ook. Er zijn jockeys die een voorstel om een paard in te houden om het opzettelijk te doen verliezen met verontwaardiging van de hand zouden wijzen. Zij zijn dol op Saratoga en zij moeten er blij om zijn dat Lucky Luciano en zijns gelijken deze boerse plaats hebben verlaten, die bloeide omdat gevaarlijke sujetten er de kans kregen mensen die er moesten zijn het vel over de oren te trekken. De bookmakers werden als zij de baan verlieten overvallen en hun zakken werden omgekeerd; het was nog in de tijd dat zij contant geld bij zich droegen. Er was een zekere Kid Tatters die op de parkeerplaats 50.000 dollar lichter werd gemaakt. De dieven gaven hem te verstaan dat zij hem zouden kidnappen als hij niet met meer op de proppen kwam. Kid Tatters wist dat Lucky bij de meeste gokkerijen een vinger in de pap had en deed een beroep op hem om hem uit de moeilijkheden te helpen. Lucky zei dat dat heel eenvoudig was. Niemand zou de bookmaker lastigvallen als hij deed wat hem gezegd werd. Kid Tatters had een vergunning voor de renbaan en hij genoot een goede reputatie, maar er was slechts één manier waarop hij zichzelf kon beschermen. "Maak mij tot je compagnon," zei Lucky tegen hem, en ik heb het gesprek door een ooggetuige horen weergeven. "Niemand zou de compagnon van Lucky durven beroven." Kid Tatters beschouwde zichzelf als een eerbare vent die door de staat gelegitimeerde zaken dreef, maar hij gaf toe en tot zijn dood was Lucky zijn compagnon. Ik vroeg een vent of Lucky er wat aan verdiende, of tot het einde toe ten profijte van de bookmaker werkte.

"Alles wat Lucky deed, was inzamelen," zei de man. "Maar Kid Tatters heeft indertijd een goede koop gesloten." Het was een smerige stad, maar dat zijn alle gokcentra.' Bond vouwde het knipsel op en stak het in zijn zak. 'Dat is wel heel ver verwijderd van Lily Langtry,' zei hij na enige tijd.

'Zeker,' zei Leiter onverschillig. 'En Jimmy laat zich niet uit over het feit dat hij weet dat de zware jongens of hun opvolgers weer terug zijn. Maar tegenwoordig zijn ze in goede doen, zoals onze vrienden de gebroeders Spang, die hun paarden laten lopen tegen de Whitneys en de Vanderbilts en de Woodwards en die nu en dan een paard als Shy Smile laten lopen. Ze zijn eropuit daarmee vijfduizend dollar in de wacht te slepen, en dat is beter werk dan een bookmaker om zeep te helpen voor een paar honderd. In Saratoga zijn zeker een paar namen veranderd. En er ligt ook andere modder in de modderbaden.'

Aan de rechterkant van de weg dook een groot bord op. Er stond op:

logeer in het sagamore-hotel airconditioning - slumberite-bedden televisie acht kilometer naar de bronnen voor een aangenaam verblijf

'Dat betekent dat onze tandenborstelglazen elk apart in een papieren zak zijn verpakt en dat de zitting van de wc is bedekt met een strook bacterievrij papier,' was het zure commentaar van Leiter. 'En denk maar niet dat je die Slumberite-bedden kunt stelen. Uit de motels verdween er vroeger één per week. Nu schroeven ze die aan de vloer vast.'