48

‘Het is vijf uur dertig, hoofdinspecteur Gunnarstranda neemt de verklaring op van Janne Smith.’

Gunnarstranda ging op de stoel zitten en glimlachte naar de vrouw die tegenover hem zat.

Ze keek hem aan zonder iets te zeggen.

‘De politie wenst een verklaring van u op te nemen aangezien u de persoon bent die het beste de bezigheden van uw zoon van de afgelopen tijd kan bevestigen of ontkennen. U kunt beginnen met te vertellen wat u deed en waar u zich bevond op de dag dat Veronika Undset werd vermoord.’

De vrouw staarde zwijgend, bijna apathisch, naar hem.

‘Janne Smith, is dat uw naam?’

Ze gaf geen antwoord.

‘U zwijgt, betekent dat dat u geen verklaring wenst af te geven?’

De vrouw bleef zwijgen, bleef hem uitdrukkingsloos aankijken.

Gunnarstranda schraapte zijn keel en leunde over de tafel. ‘We hebben lang gesproken met uw zoon, Kristoffer. Hij heeft een verklaring afgegeven die opvallend overeenkomt met de feiten en technische bewijzen die we in het onderzoek hebben gevonden. Laat ik u vertellen wat we ontdekt hebben, dan kunt u mij onderbreken en verbeteren, oké?’

Janne Smith keek hem aan zonder haar mond open te doen.

‘In de nacht van vrijdag 3 juli op zaterdag 4 juli werd Veronika om zes uur ’s ochtends aangehouden voor haar woning,’ begon Gunnarstranda. ‘Ze werd aangehouden door Frank Frølich en was in het bezit van vijf gram cocaïne. Ze kreeg hier een boete voor, maar ze accepteerde die zeer gereserveerd. Ze beweerde dat de drugs niet van haar waren en dat ze geen idee had hoe die in haar tas waren beland. Kent u dit verhaal?’

De vrouw antwoordde niet.

‘De volgende avond,’ ging Gunnarstranda verder, ‘zaterdag 4 juli, gaf Karl Anders Fransgård een feestje. Frølich was uitgenodigd en u was, voor zover ik heb begrepen, zijn tafeldame. U zult waarschijnlijk begrijpen dat de ontmoeting tussen Frølich en Veronika op dit feestje voor beiden bijzonder was. Het was minder dan twaalf uur geleden dat ze op het politiebureau uit elkaar waren gegaan.

Nadat het feestje was afgelopen en alle gasten naar huis waren gegaan, toen Veronika en haar verloofde alleen in de zaal waren, vertrouwde Veronika hem het voorval van de nacht ervoor toe, dat zijn vriend Frølich haar in hechtenis had genomen. Ze vertelde het zodat Fransgård de juiste versie van haar zou horen, zodat hij de waarheid uit haar mond zou horen voordat hij eventueel een verdraaide weergave zou krijgen van Frølich. Ze vertelde ook over de cocaïne die in beslag was genomen, maar liet een belangrijk detail achterwege. De waarheid was namelijk dat Veronika wist wie de eigenaar was van de drugs. Ze wist het omdat de drugs in een vergulde Zippo-aansteker zaten die ze herkende. De aansteker van uw zoon.’

‘Kristoffer gebruikt geen drugs,’ zei Janne Smith kortaf.

Gunnarstranda glimlachte naar haar. Hij zei niets over het feit dat ze het zwijgen doorbrak, maar koos er in plaats daarvan voor om commentaar te leveren op de uitspraak: ‘Het is mogelijk dat hij geen drugs gebruikt, maar Kristoffer houdt zich wel bezig met drugs. Hij is bijvoorbeeld meerdere keren door onze collega’s waargenomen terwijl hij drugs aan anderen verkocht. Hij hangt rond bij bepaalde uitgaansgelegenheden. Hij is te jong om binnen te komen, maar heeft een afspraak met sommige uitsmijters. Hij is ook een keer aangehouden met acht gebruiksdoses cocaïne verstopt in een vergulde Zippo-aansteker, wist u dat?’

Janne Smith antwoordde niet.

‘Nou, onze rode draad zijn de laatste uren van Veronika Undset. Toen ze het in de nacht van zaterdag op zondag aan Karl Anders Fransgård opbiechtte, resulteerde dat in een strijd. Toen bleek dat zijn vriendin zich bezighield met drugs, was de conclusie van Fransgård duidelijk: hij wilde niets meer met haar te maken hebben. Hij was gefrustreerd en vond dat ze een dubbelleven leidde, dat ze geheimen had die ze niet met hem wilde delen. De vraag die hij zichzelf en haar stelde, was: kon hij van een vrouw houden en met een vrouw trouwen die zoveel en zulke bedreigende geheimen had? Deze frustratie over het leven en de liefde had tot gevolg dat hij u zondagavond opbelde, toch?’

Janne Smith zweeg. Ze vlocht haar vingers in elkaar en keek Gunnarstranda geconcentreerd aan.

‘Op maandag had Veronika zich voorgenomen om uw zoon te confronteren. Ze wist waar de aansteker vandaan kwam, ze wist dat Kristoffer zich bezighield met cocaïne. Ze had hem in de stad in actie gezien. Ze belde uw zoon om een afspraak met hem te maken, maar hij weigerde met haar te praten. Ze belde wel drie keer. Uiteindelijk besloot ze hem op te zoeken zonder van tevoren een afspraak te maken.

Toen was u naar het huis van Karl Anders Fransgård vertrokken.

Terwijl u bij hem was, kwam Veronika Undset bij uw huis op Høvik aan. Kristoffer deed open. Hij vertelde dat u niet thuis was. Ze zei dat dat niet uitmaakte. Ze wilde namelijk niet u spreken, maar hem. Dit kwam uw zoon niet goed uit, want hij was op dat moment druk bezig met het verpakken en sorteren van gebruiksdoses cocaïne om die in de stad te verkopen. Veronika stond er echter op en liep tegen zijn zin het huis binnen. Hij wilde dat ze naar de woonkamer zouden gaan om daar te praten, maar ze liep de trap af en zijn kamer in. Ze was namelijk woedend. Ze confronteerde hem met de aansteker en de drugs, en ze beschuldigde hem ervan dat hij egoïstisch en onnadenkend was. Ze wilde weten waarom hij de aansteker vrijdagavond in haar tas had gedaan. Hij vertelde haar dat het een ongelukje was.

De vrijdag ervoor was hij thuisgekomen na een avondje in de stad te zijn geweest. Een van onze agenten, Abid Iqbal, houdt uw zoon al lange tijd in de gaten en heeft hem zoals gezegd een keer aangehouden. Toen Kristoffer onze agent voor Cosmopolite in de gaten kreeg, besloot hij zich gedeisd te houden en naar huis te gaan. Toen hij die vrijdag thuiskwam, was het na middernacht. Veronika en u zaten toen in de keuken. Een politieauto reed langs het huis voordat Kristoffer naar binnen stapte. Diezelfde auto reed nog een keer langs het huis toen hij binnen was. Kristoffer was bang dat de politie actie zou ondernemen. Voor het geval dat dat inderdaad zou gebeuren, liet hij de aansteker met de drugs in de schoudertas van Veronika glijden. Hij ging ervan uit dat de politie niet zijn moeder of de vriendin van zijn moeder zou gaan controleren. Die vrijdagavond kwam het niet tot een politieactie.Kristoffer wilde de aansteker terugpakken, maar voordat hij dat kon doen, was Veronika al vertrokken, met de tas. Ze was gebeld door een bekende, hetgeen overeenkomt met de verklaring van de persoon die haar belde.’

Gunnarstranda stopte even.

Janne Smith vlocht haar vingers in elkaar, nog steeds met haar lippen stijf op elkaar.

‘De verklaring van uw zoon waarom de aansteker in haar tas was beland, stemde Veronika niet milder. Ze was die maandagavond woest. Ze was overstuur door haar eigen situatie, niet in de laatste plaats door de relatiecrisis met haar verloofde. Ze had het idee dat door het egoïsme en de onnadenkendheid van uw zoon haar leven in puin lag. Veronika beschuldigde uw zoon ervan dat hij haar relatie met Karl Anders Fransgård opzettelijk kapot wilde maken. Ze beweerde dat u, zijn moeder, verliefd op hem was. Ze zei zoveel onaangename dingen dat uw zoon woedend werd.’

Gunnarstranda stopte even.

Janne Smith keek naar het tafelblad.

‘Op de maandagavond dat ze langskwam om uw zoon onder handen te nemen, accepteerde ze geen excuses van Kristoffer. Ze was gekomen om haar woede over hem uit te storten en om hem uit de doeken te doen welke consequenties zijn egocentrisme voor andere mensen had. Ze schoot er niets mee op. Uw zoon wilde helemaal niet naar haar luisteren, want wat kon hij doen? De schade was al aangericht, en niemand kan de tijd terugdraaien. Veronika wond zich zo op en werd zo razend dat ze uiteindelijk de drugs pakte die op de tafel lagen, die op de vloer gooide en erop stampte. Ten slotte volgde ze uw zoon op zijn hielen de kamer uit. In de gang voor zijn kamer kwam het tot een handgemeen. In zijn hand hield uw zoon het mes dat hij had gebruikt om de cocaïne mee te verdelen. Kristoffer heeft verklaard dat dit een Stanley-behangmes was, wat overeenkomt met de conclusies in het rapport van de sectie van onze pathologen. Uw zoon heeft het mes een aantal keren in Veronika’s borst gestoken, totdat ze haar bek hield, zoals hij dat zelf uitdrukte.’

Gunnarstranda zweeg even.

Janne Smith zat roerloos met haar ogen dicht.

‘Wilt u het verhaal zelf verder vertellen?’ vroeg hij.

Ze bleef onbeweeglijk zitten, alsof ze de vraag niet had gehoord.

‘Nou,’ zei Gunnarstranda, ‘dan ga ik verder met de verklaring van uw zoon. Volgens Kristoffer bleef hij op de vloer zitten kijken naar het dode lichaam van Veronika. Hij bad ook tot God. Hij had geen idee wat hij moest doen, en huilde het grootste deel van de tijd. Toen u thuiskwam, was hij wanhopig en hij vertelde u wat er was gebeurd. In zijn verklaring aan ons zegt hij dat jullie samen, op uw initiatief, Veronika naar de badkamer in de kelder hebben gedragen. Hier kleedden jullie de overledene samen uit en stopten de met bloed bevlekte kleding in een draagtas. Hij vertelde dat u later diverse ketels kokend water over haar buik en kruis hebt gegoten, voordat jullie haar in plastic rolden dat u uit de garage haalde. Jullie maakten de verpakking met tape vast, droegen het lijk samen de garage in en legden het in de kofferbak van uw auto. Jullie reden door de stad totdat jullie een container vonden, een geschikte plaats om het lijk in te gooien. Daarna gooide u haar kleding in een uff-container voor tweedehandskleding.

Volgens Kristoffer reden jullie toen naar het kantoor van Veronika. U gebruikte haar sleutels om binnen te komen. U controleerde het display van de telefoon in het kantoor en ontdekte dat ze eerder die dag diverse keren naar de mobiele telefoon van uw zoon had gebeld. U nam de telefoon mee. De verklaring van uw zoon komt overeen met andere getuigenverklaringen en technische vondsten.’

Gunnarstranda pakte een bebloede plastic zak en legde die op tafel. Hij was open. ‘Onder andere deze,’ ging hij verder. ‘Hier zitten de kleren van Veronika in. De zak is vannacht in beslag genomen door een politieman die op aanwijzing van Kristoffer de locatie van de container kon achterhalen. Uw zoon wordt aangeklaagd voor doodslag. De aanklacht berust op zowel een bekentenis als meerdere technische bewijzen. Ik vraag u nu: klopt het verhaal over uw handelingen, zoals uw zoon die heeft weergegeven?’

Janne Smith reageerde niet.

Gunnarstranda wachtte. Het was zo stil in de verhoorkamer dat hij haar kon horen slikken. Uiteindelijk schraapte hij zijn keel en zei: ‘Hebt u de vraag die ik u stelde begrepen?’

De vrouw zat nog net zo stil met haar ogen op het tafelblad gericht.

‘Janne Smith. U zult worden aangeklaagd voor de medeplichtigheid aan de doodslag op Veronika Undset. De politie is op dit moment van mening dat de handelingen van uw zoon ertoe hebben geleid dat er een einde werd gemaakt aan het leven van Veronika Undset, maar dat u actief hebt bijgedragen aan het verbergen van het misdrijf. U hebt actieve handelingen verricht met de bedoeling de politie op een dwaalspoor te brengen. U zult ook worden aangeklaagd voor het feit dat u het lichaam van een overledene hebt geschonden. U hebt kokend water over het lichaam van Veronika Undset gegoten zodat de politie zou denken dat ze zou zijn verkracht en vermoord door iemand die het misdrijf en zijn identiteit wilde verbergen. Begrijpt u wat ik tegen u zeg, ja of nee?’

Janne Smith hief haar hoofd op en keek hem glazig aan.

‘Begrijpt u wat er nu met u gebeurt? Begrijpt u dat u wordt aangeklaagd, aangehouden en gevangen wordt genomen?’

Ze knikte.

‘Dan rest mij nog slechts u een klein verzoek te doen,’ zei Gunnarstranda.

*

Janne Smith zat ineengedoken met haar onderarmen tegen het tafelblad gedrukt.

Op het tv-scherm waren beide personen in de verhoorkamer te zien. De camera was in de hoek van het plafond bevestigd, zodat het beeld de politieman en Janne Smith van bovenaf liet zien.

Voor het scherm zat Kristoffer Smith met zijn blik vastgevroren op zijn moeder en de politieman. Ook hij had zich niet bewogen.

Frølich leunde tegen de deur en zag alleen het lange haar tegen zijn dunne en smalle rug.

Frølich had geen idee wat hij moest denken van die rug of van iets anders. Hij was enorm moe, maar toch haalde hij een soort energie uit het kijken naar het tv-scherm.

Uit de luidsprekers naast het scherm hoorden ze Janne Smith haar keel schrapen. ‘Dat,’ zei ze, ‘heeft geen nut.’

‘Wilt u niet eerst horen wat ik te vragen heb?’

‘Een verzoek. Wat voor verzoek?’

‘Ik wil u vragen om het verhaal dat u net hoorde, te corrigeren.’

‘Ik begrijp niet wat u bedoelt.’

‘Dat denk ik wel en het is uw keuze.’

De stilte bleef in de verhoorkamer hangen.

‘Wat bedoelt u?’ vroeg ze.

‘Ik wil u vragen, voor uw eigen bestwil en dat van uw zoon, om het verhaal dat u hebt gehoord, te corrigeren.’

Frølich nam een andere houding aan. Kristoffer Smith zat nog net zo roerloos, zijn blik vastgevroren op het scherm.

Ten slotte kuchte Janne Smith. ‘Het klopt dat we haar samen de badkamer in droegen, maar alleen ik heb haar uitgekleed.’

‘En uw zoon?’

‘Ik zei dat hij water moest gaan koken.’

‘Deed hij dat?’

‘Ja.’

‘En toen?’

‘Verder niets.’

Gunnarstranda rechtte zijn rug. ‘Zoals gezegd, het is uw keuze.’

‘Wat bedoelt u?’

‘Vertel wat er gebeurde toen Kristoffer bij u wegging.’

‘Er gebeurde niets.’

‘Het maakt nu niets meer uit,’ zei Gunnarstranda.

Ze gaf geen antwoord, zat nog steeds met haar hoofd voorovergebogen.

‘Aan de verklaring van uw zoon ontbreekt een wezenlijk detail waar de openbare aanklager en de rechter op zullen gaan hameren,’ zei Gunnar-stranda. ‘Ze zullen zich er niet bij neerleggen.’

‘Wat dan?’

‘Vertel mij wat u... u weet het het beste.’

Ze hief haar hoofd op. De twee gezichten op het tv-scherm keken elkaar lang aan. Er was geen geluid te horen. Uiteindelijk kuchte Janne Smith en ze zei: ‘Ze bewoog. Veronika.’

Kristoffer Smith stond op van zijn stoel. Frølich stond klaar.

‘Ze was niet dood. Toen Kristoffer de badkamer had verlaten, begon ze te kreunen. Die plastic zak...’ Janne Smith wees naar de zak met kleren die op tafel stond. ‘Die lag in de gang. Ik pakte hem en trok hem over haar hoofd. Toen liep ik naar de garage om een schep te pakken.’

Kristoffer zakte neer op zijn stoel en draaide zich om naar Frølich. Hij keek hem aan. ‘Kunt u het geluid uitzetten?’ vroeg hij.

Frølich antwoordde niet. Hij wilde horen wat er was gebeurd.

‘Ik sloeg de schep tegen de zak totdat ik er zeker van was dat Veronika dood was.’

‘Maar u zei er niets over tegen uw zoon?’

‘Nee.’

‘Wat deed u met haar oorknopje?’

Frølich hoorde het antwoord niet. Op dat moment was Kristoffer Smith onderweg naar de deur.