60 gram sukade
Door het mooie weer is ze vroeger wakker dan anders. Het is stil in huis, Igor slaapt nog.
Ze neemt een douche. Terwijl het hete water op haar neerklettert, denkt ze na over het verbazende feit dat ze kennelijk heeft besloten naar Jolie op zoek te gaan. Het is zoiets als kauwgom onder je schoenzool: je merkt niet dat je het oploopt, maar vervolgens raak je het niet meer kwijt.
Dus wat nu? Een oproep in de advertentiekolommen van de dagbladen? Die leest ze zelf amper, dus alleen al om die reden verwacht ze er niet veel rendement van. Er is op de zondagmiddag een radioprogramma dat ze weleens hoort, Adres onbekend, waarin mensen worden herenigd met geliefden en pleegouders van lang geleden. Alleen moet je daarin uitgebreid vertellen hoe het komt dat je iemand uit het oog bent verloren. Dat geldt ook voor tv-programma’s zoals Spoorloos. Die laten bovendien midden in een live-uitzending doodleuk zien dat de opgespoorde persoon op het moment suprême de deur in je gezicht dichtslaat.
De politie dan maar?
‘Wanneer zei u dat u haar voor het laatst hebt gezien? Tja, mevrouw…’
Met een handdoek omgeslagen loopt ze naar de keuken, waar ze een kop koffie zet die ze meeneemt naar haar slaapkamer. Op de rand van het bed knipt ze haar teennagels. Ze is niet meer zo soepel als vroeger, maar ze kan er nog steeds goed bij.
Ze neemt een slok koffie en buigt zich weer over haar tenen. Haar voeten zijn nooit haar trots geweest. Ze zijn breed en knobbelig en haar tweede teen steekt te ver uit. Maar Raquel Welsh had ook afzichtelijke voeten. Daar ging het in die tijd niet om, om je voeten.
Jolie had als klein kind al dezelfde voeten. De rest had ze van haar vader, wie dat dan ook geweest was. The summer of love.
Hé, Nettie, nou ik. Dick is al drie keer geweest. Veeg zijn zaad eens weg en doe je benen voor me open, baby. Niet meteen grienen. We drogen je tranen zo meteen. Als Mickie is geweest. En Rick staat ook al een etmaal droog, weet je wel.
Eh, wie kookt er vanavond de misosoep en wie zorgt er voor de zilvervliesrijst?
Wacht even, jongens, niet zo veeleisend, wacht nou even, Nettie is zo klaar.
‘Oma!’ roept Igor. ‘Ik zit al in de keuken!’
Rillerig staat ze op. Ze laat de natte handdoek op de vloer vallen, in plaats van toe te geven aan de impuls om die even tussen haar benen te drukken, en doet lukraak wat kleren aan. Haar haar is al bijna opgedroogd. Voor de spiegel trekt ze het bij elkaar en steekt er een veerklem in.
‘Oma!’
‘Ik kom!’
Hij zit met een ongerust gezicht achter de ontbijttafel. Hij heeft twee borden neergezet, en ze is in de stemming om zich daardoor te laten ontroeren. Ze pakt bestek en glazen voor hun jus en trekt in het voorbijgaan zijn kraag even recht.
‘Ja, straks.’ Ze beseft dat ze brood had moeten halen. Hij lijkt tegenwoordig wel voor twee te eten. Gelukkig staat in de keuken nog de cake die ze van de week heeft gebakken. Vlug snijdt ze er een paar plakken van af en duwt die in de broodrooster.
Ze neemt de warme sneden mee naar binnen. ‘Je hebt je nieuwe broek aan. Leuk.’
Hij zwenkt met zijn hoofd. ‘Ik heb nog geen zakgeld gehad.’
Ze pakt haar tas. Ze kan hem net zo goed meteen voor de hele maand geven, ze heeft van de week immers gepind.
Hij legt de biljetten voor zich op tafel. Dan begint hij gulzig te eten.
‘Heb je het voor iets speciaals nodig?’
Met volle mond zegt hij: ‘Om Lisa mee te nemen.’
Ze verstrakt. ‘Lisa? Wie is Lisa?’
‘Mijn meisje.’
‘Gunst. Sinds wanneer?’
‘Gewoon.’
‘Daar heb ik je nog helemaal niet over gehoord. Werkt ze bij jou?’
‘Nee.’
Ze zet haar ellebogen op tafel. Geduld. ‘Hoe heb je haar dan leren kennen?’
‘Bij Albert Heijn.’
‘Wat had jij daar nou te zoeken?’
‘Ik moest een pak melk voor Jasper halen.’
Wat kan het haar ook schelen wat hij in een supermarkt deed. Nu moet ze het gesprek weer zien om te buigen. ‘En toen…’
‘Jasper drinkt halfvolle.’
Hij heeft geen idee wat een normaal mens wil weten. ‘Laten we bij het begin beginnen. Jij kwam Lisa tegen bij Albert Heijn.’
Hij knikt. Hij eet.
Ze wacht.
‘Is dit wel gewoon brood?’ vraagt hij opeens wantrouwig.
Ze denkt: Niemand heeft het door, maar ik ben een heilige. ‘Nee, het is cake, er zit sukade door, dat proef je. Maar Igor, toen maakten jullie dus gezellig een praatje?’ Zou het een mooi meisje zijn? Maar wat ziet zij dan in hem? Ho, Igor is ook best leuk. Pas als je een hele tijd naar hem kijkt, merk je dat de regelmatige trekken van zijn gezicht in feite star zijn, en dat hij minder dan gemiddeld met zijn ogen knippert. Hij heeft in elk geval Jolies lange wimpers, waar die ook vandaan zijn gekomen. En hij verzorgt zich netjes.
‘Anders wist ik toch niet dat ze Lisa heet?’
Er gaat haar een licht op. De nieuwe broek. Dit met die Lisa is al een tijdje gaande. Er is iemand die hem, hoe noem je dat, die hem inspiréért. Hij heeft een heel deel van leven waar ze geen weet van heeft.
Ze voelt zich gegriefd. God, wat kinderachtig. Ze heeft er zelf naar gesnakt dat hij wat zelfstandiger zou worden. Als het hem alleen maar niet weer helemaal ontregelt. Straks blijkt die Lisa gewoon een vriendelijke caissière te zijn en haalt hij zich om niks van alles in het hoofd. ‘Weet ze wel dat je met haar uit wilt?’
Hij legt zijn grote hammen van handen aan weerskanten van zijn bord. Gniffelend zegt hij: ‘Natuurlijk niet. Dan is het geen verrassing meer.’ Weerloos kijkt hij haar aan.
Igor, Igor, de mensen zijn hard en onverschillig. Doe je benen open. Eet die drol eens op. Hoe krijgt ze hem hier zonder kleerscheuren doorheen? Ze heeft in haar leven al meer dan genoeg fouten gemaakt.
Maar waren het wel fouten? Waren het niet eerder onbezonnenheden? En maakt het trouwens wat uit?
Ze grijpt zijn hand alsof het een reddingsboei is. Om zich een houding te geven kijkt ze naar de lijnen in zijn palm. Lotsbestemming, dat schijn je ook nog te hebben. Ontslaat dat je van je eigen feilen?
‘Laat nou los.’
‘Ik wilde je net je toekomst voorspellen. Die staat in je hand. Wil je het niet horen?’
Hij lacht. ‘Ik weet toch al wat er gaat gebeuren?’
Het klinkt alsof Lisa en hij maar vast zijn begonnen met het opzetten van een gezamenlijke huishouding.
‘En, weet je ook al wat zij leuk vindt en zo?’
‘Ja.’
‘Ja, wie? En ga je het me nog vertellen?’
‘Jij hebt toch helemaal geen verstand van baby’s, oma! Daar ben je veel te oud voor.’ Energiek staat hij op. In de keuken hoort ze hem zoeken naar een plastic zakje voor zijn lunch.
Allemachtig. Baby’s, maar liefst. ‘Neem je haar gauw een keer mee naar huis?’ roept ze. ‘Het lijkt me leuk om haar te ontmoeten.’
Er komt geen reactie. Na enkele ogenblikken overvalt haar de wonderlijke sensatie dat ze zich het laatste gedeelte van het gesprek alleen maar heeft ingebeeld. En als het wel heeft plaatsgevonden, dan heeft zij het niet goed begrepen. Ze aarzelt even. Dan haalt ze haar portemonnee weer uit haar tas. Ze legt nog een paar biljetten bij Igors zakgeld. Kan hij in elk geval goed voor de dag komen.
Op haar werk kan ze geen rust vinden. Zal ze Jack bellen? Hij weet als geen ander dat het geen geringe opgave was om Igor te… stabiliseren. Zeg, Jack, hoe zie jij dat momenteel in verband met… met die Lisa die hij blijkbaar ontmoet heeft? We gaan toch niet beleven dat hij opnieuw helemaal…
Gesteld dat het haar al lukt om Jolie te vinden, dan kan ze niet bij haar komen aanzetten met een Igor die weer alle kanten opknalt. Ze moet Jolie juist kunnen laten zien hoe goed ze altijd voor haar zoon heeft gezorgd. Dat is het enige dat genoeg gewicht in de schaal zal leggen. Het enige dat alles zal vereffenen. Het enige dat…
‘Mevrouw, we moeten zo nodig!’
Opschrikkend laat ze vlug een paar giebelende tieners door het tourniquet naar binnen, schoolkinderen nog, zwikkend op hun plateauzolen. Lieve help, die ondingen zijn blijkbaar weer in de mode. Verandert er dan nooit wat? Moet de geschiedenis zich altijd maar herhalen? Straks komt er hier een zestienjarige binnen met een pasgeboren kind op de arm, iemand zoals Jolie, iemand zoals zijzelf.
En als door een nevel ziet ze zichzelf opdoemen. Jong en koppig genoeg om voor geen goud met hangende pootjes naar huis terug te willen keren. Ma, ik ben zwanger, help me: dat nooit. Dat zou hetzelfde zijn als: Ma, ik heb me vergist. Ook een abortus zou erkenning van die vergissing betekenen, een verloochening van haar idealen. All you need is love.
Ze herinnert zich het fatale besluit nog precies. Toen leek het zo logisch, zo volwassen ook. Ze zou haar neus in de wind steken, het kindje krijgen en er het beste van maken. Triomfantelijk had ze haar ouders een geboortekaartje gestuurd. Hoefden die verder ook niet meer over haar in zak en as te zitten.
Ze was heus de enige niet. Er liepen wel meer meisjes rond met een baby in een Indiase doek. En er waren genoeg communes waarin ze welkom waren. Bij de meeste hadden ze een bakfiets vol halfblote, ongewassen baby’s en peuters. Weg met het traditionele, verstikkende gezin. Want wat was een gezin nu eigenlijk? Een stel tot elkaar veroordeelde zwakkelingen die het ene ridicule trauma na het andere aan elkaar doorgaven.
Het klonk goed en weloverwogen. Jammer alleen dat Jolie er al meteen na haar geboorte anders over dacht. Ze wilde uitsluitend aan de borst van haar eigen mama. Ze wilde een eigen knuffel en een eigen bedje met een eigen dekentje dat naar haar eigen lijfje rook. Met kogelronde paniekogen hield ze voortdurend in de gaten of haar misschien iets werd onthouden. Ze huilde hartverscheurend als vreemde, harige armen zich tussen haar en haar moeder in wrongen. Ze liet zich niet tot bedaren brengen met een sabbeldoekje gedrenkt in rode wijn uit een kartonnen literpak. Het was een furieuze baby, altijd op van de zenuwen, met grote eczeemplekken in haar hals en op haar borst. Ze blèrde dwars door ‘Something’s Gotten Hold of My Heart’ en ‘Daydream Believer’ heen.
Eenkennig, zei de een. Groeit ze wel overheen, zei de ander.
Gelukkig stond Jolies mama er niet alleen voor. Haar dochtertje en zij werden omringd door aanhangers van Xanadu en Atlantis, die onvoorwaardelijk geloofden dat iedereen evenveel liefde waard is. En waren baby’s niet gemáákt om van te houden? Dat was immers de enige manier waarop de hulpeloze kleintjes konden overleven. Daarom strekte er altijd wel iemand de armen uit en tilde Jolie op uit de matrassen van de zitkuil, waar ze op haar blote billen tussen de honden en de katten zat, tussen de half leeggegeten kommen kikkererwtenpasta, de peuken, de flessen, de accubakken met verdorde citroengeraniums en papyrus. Ssh. Ssh. Ssh, Jolie.
Zoveel aandacht, en nog wilde het niet lukken. Wat was het hard werken om Jolie gelukkig te houden. Terwijl haar mama juist zo gemakkelijk was.
Tijdens lange, in weed gedrenkte huisvergaderingen werd saamhorig gezocht naar een oplossing voor het raadsel Jolie, alsof zij een walnoot was die gekraakt moest worden. Het Tijdperk van Aquarius was nakende, zij was nota bene een NieuweTijdsKind. Lag het aan haar sterrenbeeld, aan haar ascendant, conjugeerde haar Mars desastreus met haar Venus, of stond een van haar Huizen compleet leeg? Anders kon de I Ching er misschien eens op worden gegooid. Of een sessie met Tibetaanse klankschalen op haar ruggetje. Acupressuur, ook zo’n mooie techniek. En kijk hier eens, Jolie, dit zijn tarotkaarten, ta-rot, zoek eens een plaatje uit dat je mooi vindt, want dan zullen we je eindelijk kunnen helpen. Ach, nee toch, dat meen je niet, lieverdje. Hier, pak De Geliefden, of de Twee van Bekers. Vlug, dan stoppen we De Dood weer terug.
Waterpijp erbij en verder brainstormen.
Genoeg deskundigen aan boord. Melanie had al twee kinderen. Anja ééntje, maar zij was weer zwanger, dus dat telde dubbel. De vader was Henk die nu Hank met een a was, en die ook kinderen had bij Linda, Letje, Eva en Saar. Hoe meer zielen, hoe meer vreugd, zei Hank altijd, die als enige in huis stemgerechtigd was en een rijbewijs had. Hank zou toch uit ervaring moeten weten hoe Jolie tot bedaren gebracht moest worden. Of anders Zappa wel, zijn jongste broertje, want Zappa was in ruil voor wat weed en bier altijd beschikbaar voor Mickie, Dick, Rick, Eland en de rest wanneer de vrouwen ongesteld waren of in barenswee verkeerden, en dat maakte hem in feite even deskundig op het gebied van dit soort zaken als alle chicks bij elkaar.
Yoghurt, zei Anja, terwijl ze de borsten van Jolies moeder streelde, nauwgezet gadegeslagen door het hele huishouden. Nettie, hé chick, je moet haar meer yoghurt geven, daar koelt ze van af.
Melanie daarentegen zei dat het arme NieuweTijdsKind in haar vorige leven misschien als heks was verbrand, en zoiets trok langdurig sporen in de ziel. Heksen waren overigens niets anders geweest dan wijze vrouwen met kennis van kruiden en de getijden, dus als… ‘Zeg,’ onderbrak Melanie zichzelf, haar zwartomrande ogen boos onder haar middenscheiding, ‘luisteren jullie wel naar me?’
Mwoehaha, nee hoor schatje, want wijze vróúwen, dat kun je niet menen. Maar ga door, je bent op je mooist als je je kwaad maakt, kom eens gauw hier.
Hypnotherapie zou voor de heks in eenkennige Jolie wellicht de oplossing zijn, maar ze praatte nog niet. Ze kon geen verslag doen van haar reis door vorige levens, wat toch noodzakelijk was om haar stapsgewijs te begeleiden. Was het hele probleem van Jolie eigenlijk niet dat ze niet praatte? Zelfs ‘mama’ zei ze nog niet, het woord dat zo terecht het eerste woord van ieder kleintje is, voel maar in je eigen mond hoe makkelijk het is om ‘ma-ma’ te zeggen. ‘Vietnam’ kost veel meer coördinatie van lippen, tong en allerlei spieren.
Als er nu maar telefoon in het kraakpand was geweest. Dan had Jolies mama naar huis kunnen bellen. Ma, wat moet ik doen? Mijn baby heeft eczeem. Heb je een huismiddeltje voor me?
Maar ja, zegevierend hadden ze alle draden doorgeknipt. Geen elektra. Geen controle. Power to the people. Eindelijk rechtvaardigheid. Eindelijk een nieuwe, liefdevolle wereld. Samen alles delen.
Het werd dan ook niet zo gewaardeerd dat Jolies moeder de gewoonte kreeg om Jolie ’s nachts bij haar in bed te nemen en daar dan als een inktvis om haar kind heen geslagen lag. Daar werd een eenkennige hummel niet minder eenkennig van.
Anja, de zwangere, werd aangewezen om deze boodschap over te brengen.
Ze vond Jolies moeder buiten, helemaal doped out, in de binnentuin. Op haar hurken zat ze bij de haveloze kippen, grabbelend naar de kippenstront die her en der in het zand lag, alsof ze eieren raapte. Jolie was er ook. Ze zat op de grond, met een smerige luier aan. Ze peuterde gespannen aan een leeg rozijnendoosje, stak het in haar mond en kauwde erop. Toen begon ze met een ijzeren lepel in het zand te slaan.
‘Hé, chick,’ zei Anja. Binnen klonk luid gelach en gepraat. Iemand tokkelde op een gitaar. Etensgeuren dreven de tuin in. Wauw, wat ben ik hier gelukkig, dacht Anja, en terwijl ze haar handen om haar buik vouwde, zweefde ze terug het huis in, waar meisjes met blote borsten dansten met jongens op vieze blote voeten, zonder frustraties en zonder zorgen. Er was geen plek te bedenken waar je beter een kind kon krijgen en grootbrengen.