14 Het verscholen dorp op de Veluwe

Tijdstip: van februari 1943 tot oktober 1944

Plaats: Vierhouten

Auteur: door onze redactie

Op de Veluwe bevond zich ook een kamp, een onderduikerskamp om precies te zijn. En de onderduikers hier namen dat wel heel letterlijk, want aan het Pas Opweg in de Soerelse Bossen woonden zij in hutten, die zich half onder de grond bevonden. Het kamp kreeg de toepasselijke naam ‘Het verscholen dorp’.

Wie nu nog op zoek gaat naar ‘Het verscholen dorp’ en het weet te vinden, krijgt slechts een indruk van hoe het er ooit uitgezien moet hebben. Met drie nagebouwde hutten probeert men de herinnering aan het onderduikerskamp levend te houden. Er stonden er echter ooit tien waarin op een gegeven moment meer dan tachtig mensen hun toevlucht hadden gevonden. De groep bestond vooral uit Joden en verzetsmensen, maar er hebben ook enkele Amerikaanse en Engelse piloten gewoond.

Lenie Duyzend, een Jodin uit Amsterdam, vertelde hoe zij in het dorp arriveerde: ‘In een vrachtwagen, tussen de wasmanden, kwam ik bij de Soerelse bossen. Ik had geen flauw idee waar ik terecht zou komen. Het was een prachtige wandeling door het bos. De paadjes werden steeds smaller. Opeens stond ik voor een hut oog in oog met andere Joden. De eerste nachten sliep ik als een roos.’ Hoewel de bewoners het inderdaad een stuk beter hadden dan vele andere onderduikers, moest toch ook hier iedereen er rekening mee houden dat ze konden worden ontdekt. De inwoners van ‘Het verscholen dorp’ mochten daarom niet te ver van de hutten gaan, overdag geen kachel stoken in verband met de opdwarrelende rook en vooral geen lawaai maken.

Ondanks alle voorzorgsmaatregelen werd op zondag
29 oktober 1944 het kamp toch per ongeluk gevonden door twee SS’ers die aan het jagen waren in de bossen. Van de 86 onderduikers die op dat moment aanwezig waren, werden er acht opgepakt en niet veel later gefusilleerd. Zes aan de Tongerenseweg en twee bij het kamphuis De Paasheuvel. De hutten werden met handgranaten door de Duitsers vernietigd. En verzetsstrijders, zoals opa Bakker en Dirk Vierhout die het kamp al die tijd hadden gevoed en onderhouden, werden uiteindelijk door de Duitsers opgepakt, gemarteld en vermoord. Ter herinnering aan hen is er een monument op de Nieuwe begraafplaats aan de Eperweg te Nunspeet opgericht.

Wie op het internet zoekt naar ‘Het verscholen dorp’ vindt een bungalowpark aan de rand van het bos in Harderwijk. Een groter contrast met ‘Het verscholen dorp’ van de onderduikers is niet te vinden, gelet op de wervende teksten waarmee men dit ‘verscholen dorp’ nu aanprijst: ‘Bij ons kunt u zich naar hartenlust ontspannen en genieten van de natuur op de Veluwe.’