56

 

 

Halders reed en Aneta Djanali zat naast hem. Winter zat achterin. Ze verlieten de snelweg en zochten hun weg door de bossen.

“Dit is Slaghoedjesland”, zei Halders. “Straks komt er een mannetje met een buks en een lange onderbroek uit het bos.”

“Hou je mond, Fredrik”, zei Aneta.

Het bos werd afwisselend dichter en dunner. In het ontboste gebied begonnen weer bomen te groeien, tot de volgende kaalslag. Oerbos groeide in smalle reservaten.

“Kijk”, zei Aneta Djanali. Een ree rende over de weg en verdween in het bos. Het witte achterste van het dier bewoog zich als golven die van het land de zee in werden gerold.

Ze kwamen weer bij een kruising.

“Dit is de laatste”, zei Halders en sloeg links af. Na een kilometer, of iets minder, liep de weg een helling op en eindigde voor het huis. Halders parkeerde. Ze stapten uit. Het huis was scheef maar stevig. Winter had het idee dat hij het herkende. Hij had een vreselijk droge mond. De tuin werd gevormd door de helling voor het huis. Winter kon het bos erachter zien, en stukken van een wei. Nu hoorde hij het duistere geluid van hoeven op de grond. Ergens daarachter renden paarden, misschien geschrokken van het geluid van de Volvo van Halders. Halders had zijn auto naast de Escort van Bremer geparkeerd. Die was behoorlijk smerig, nauwelijks nog opaalwit onder alle viezigheid omdat de auto in deze late oktoberweken over boswegen had gereden. Winter kon de cijfers en letters op het nummerbord niet goed zien.

Het was stil toen het geluid van de paarden was opgehouden. Niemand was uit het huis naar buiten gekomen. Winter bleef bij de auto staan.

Links van het huis, tien meter ervandaan en tien meter van de bosrand, stond een windmolen. Hij was geel en de wieken bewogen niet. Hij was misschien anderhalve meter hoog.

De afbeelding op de tekeningen was goed. Blijf kalm, Erik.

Hij liep dichterbij. Blijf kalm.

Halders had op de deur geklopt die een raam met een gordijn had. Niemand deed open.

Ze hadden niet van tevoren gebeld.

“Waar gaat het over?” De man was van achter het huis gekomen. “Zijn jullie hier nu alweer?” Hij kwam naderbij en wees. “De auto staat daar, als jullie dat soms willen weten.” Hij keek naar Aneta Djanali en Halders. “Ik herken jullie.”

Winter gaf hem een hand. Bremer was lang en zijn hand was droog. Zijn ogen keken langs Winter heen. Bremer droeg een dun vest over zijn overhemd. Hij droeg rubberlaarzen en Winter zag dat er een snee op de voet van de ene laars zat. Bremer had een gebreide muts op zijn hoofd. Winter wist dat hij negenenzestig was en onder de muts kaal was. Zijn snor was donker. Hij was dun en uitgedroogd, zoals Aneta onderweg had gezegd. “Wat willen jullie deze keer? Gaat het weer over de auto?”

“Mogen we even binnenkomen?” vroeg Winter. Hij keek naar de lucht die laag over de open plek in het bos lag. “Het regent.”

“Een beetje regen geeft toch niets”, zei Bremer. “Maar we kunnen wel even naar binnen gaan.”

Aneta Djanali’s blik kruiste die van Winter toen ze het trapje naar de voordeur op liepen. Ze gingen naar binnen. Het was donker in de gang. Bremer deed zijn laarzen uit. De agenten deden hun schoenen uit en volgden Bremer naar een kamer met ramen aan de achterkant van het huis. Het erf liep over in weiland en bos. Winter kon de paarden zien die hij eerder had gehoord. Bremer stond midden in de kamer. Niemand was gaan zitten.

Winter overwoog wat hij zou zeggen. Hij had zich onderweg hierheen niet voorbereid. Hij had voornamelijk naar het bos en het licht tussen de bomen gekeken.

“Wat willen jullie?” herhaalde Bremer.

Winter keek door het raam naar buiten en de paarden waren verdwenen. Hij draaide zich om naar Bremer en deed een stap naar voren.

“Het gaat weer over de auto”, zei hij. “En over een paar andere dingen.”

“Wat is er met de auto?”

“We praten wat meer met de eigenaren van juist dat model auto. Misschien weet iemand iets wat ons kan helpen.”

“Waarmee?”

“Weet u niet dat we een moord onderzoeken?” vroeg Winter. “En een verdwijning die daarmee in verband staat?”

Bremer keek naar Halders.

“Hij noemde zoiets.”

“Is dat het enige wat je hebt gehoord?” vroeg Winter. Hij was van “u” op “je” overgestapt, maar Bremer leek daar niet op te reageren.

“Misschien iets op de radio of op tv. Ik weet het niet. Ik bemoei me niet met andermans zaken.”

Winter nam de beslissing toen hij de paarden uit de bosjes zag komen. Ze bewogen in een perfecte symmetrie, zweefden over het hoge gras.

“Ken je Jonas Svensk?”

“Wat zeg je?”

“Ik vraag of je ene Jonas Svensk kent”, zei Winter en keek vlug in Halders richting.

“Svensk? Ja ... hij is de eigenaar van de garage waar ik mijn auto heen breng als er wat mee is. Hoezo?”

“We zijn bezig verschillende verbanden te onderzoeken”, zei Winter en drukte zich zo cryptisch mogelijk uit. “Daar zouden we met jou over willen praten.”

“Wat voor verband? Wat heeft mijn auto daarmee te maken?”

“Daar heb ik niets over gezegd”, zei Winter.

“O nee? Je had het toch over de garage?”

Winter haalde diep adem.

“Ik wil dat je met ons meegaat naar het bureau om hier verder over te praten.”

Het was alsof er een zwarte lucht over Bremers gezicht trok. Hij deed een stap in Winters richting. Halders bewoog.

“Wat zeg je?” Bremer bleef na de eerste stap staan. “Ik kan nu niet meegaan. Ik heb andere dingen te doen.”

“Je zou ons ermee helpen”, zei Winter.

“Waar gaat dit over? Als jullie denken dat ik gestolen goederen of zoiets met de auto vervoer, ga dan gerust kijken.”

Winter gaf geen antwoord.

“Jullie denken zeker dat je met mensen zoals ik kunt doen wat je wilt, hè? Ik heb me sinds ik vrijkwam goed gedragen. Dat kun je aan iedereen vragen. Gaat het om Svensk? Hij heeft niets gedaan. Gaat het over die schietpartij? Is het daarom?”

“We willen dat u meegaat”, zei Winter.

Bremer keek naar Halders en Aneta Djanali alsof zij het recht hadden om Winters besluit ongedaan te maken. Hij deed weer een stap naar voren en stopte. Het is alsof zijn lichaam zinkt, dacht Winter. Zijn huid zinkt naar binnen.

“Voor hoe lang?” vroeg Bremer, alsof hij plotseling in de situatie berustte. Misschien deed hij dat al de hele tijd, dacht Aneta Djanali.

Winter antwoordde niet.

“Zes uur”, zei Bremer zelf, maar tegen niemand in het bijzonder.

Zes plus zes, dacht Aneta Djanali. Als het daarbij blijft.

 

Ringmar zat te wachten. Hij kwam Winters kamer binnen toen ze Bremer even alleen hadden gelaten.

“Ik maak alleen maar gebruik van mijn rechten”, zei Winter en hij spreidde zijn handen.

“Ik heb niks gezegd.”

“De auto staat daar buiten en Aneta is daar nog. Ik wil dat er mensen heen gaan die de auto nu meteen ophalen en onderzoeken.”

“Uit elkaar halen, bedoel je.”

“Whatever it takes.”

“Ik vraag niet of je denkt dat ze in die auto hebben gereden.”

“We gaan nu de film bekijken”, zei Winter en hij stopte de band van de video-opname van het verkeer op rijksweg 40 in het apparaat.

De auto reed heen en weer. Heen en weer.

“Als hij het is, zou hij toch niet in de richting van de stad moeten rijden maar juist naar huis”, zei Ringmar.

“Hij is bij iemand op bezoek geweest”, zei Winter. “Nee. Hij is naar haar flat gereden.”

“Wie het ook maar is”, zei Ringmar. “Het zijn in elk geval niet Bremers vingerafdrukken die we daar hebben gevonden. In haar flat.”

“Zo makkelijk gaat het allemaal niet”, zei Winter. Hij bevroor het beeld. Hij drukte weer op “on” en bevroor het beeld weer. “Er zit nog steeds een man in de auto en het is nog steeds een Ford.”

“Maar nu hebben we een auto waarmee we de beelden kunnen vergelijken”, zei Ringmar. “Dat is misschien wat. We zullen deze film uit elkaar moeten halen net zoals we de auto uit elkaar halen.”

“Ik wil alles over Svensk hebben”, zei Winter. “Alles.”

“Ik wil alles over de broederschap hebben”, zei Ringmar. “Alles.”

“Ik wil weten waar Jakobsson is”, zei Winter.

“Wil je huiszoeking doen bij Bremer?”

Winter schudde het hoofd.

“Te vroeg?”

“We wachten. Ik wil eerst toestemming van de officier van justitie hebben, daarna breken we het huis af.”

“Je hebt je besluit genomen.”

“Werd het daar niet tijd voor?”

 

Winter deed het verhoor zelf. Hij had over het dreggen in het Delsjö gelezen voordat hij de verhoorkamer in ging.

Bremer zat op een stoel. Hij leek niet naar iets speciaals te kijken. Toen hij naar Winter keek, was het alsof hij er niet was. Het licht in de kamer was fel. Winter had ervoor gekozen de videocamera niet te gebruiken. Hij zette de cassetterecorder aan en sprak de verplichte proloog in de microfoon. Daarna begon het verhoor.

 

Bremer rustte uit in een politiecel. In de schemering voelde Winter hoe de druk in zijn hoofd toenam. Hij had de lamp boven het bureau aangedaan en zat in de lichtcirkel. Hij rookte en de rook vormde een dunne nevel tussen hem en de foto’s op het bureau. Michaela was snel geweest, even snel als de fotograaf en de kopiist. De foto’s waren naar Kopenhagen gevlogen en van daar naar Landvetter, het vliegveld van Göteborg.

Winter deed zijn ogen dicht, hij wilde een halve minuut wachten voordat hij de envelop openmaakte. Hij nam een trek en drukte zijn cigarillo uit. Misschien voorgoed. In een moderne wereld was geen plaats voor rokers.

Voordat hij opstond stak hij een nieuwe cigarillo aan, toen liep hij naar de muur waar de tekeningen hingen.

Landvetter. Toen ze Bremers Ödegård verlieten had een Boeing door de ruimtewal boven Bremers huis gedaverd. Bremer had op geen enkele manier gereageerd. Aneta was opgesprongen toen het vliegtuig daar plotseling was. Winter had naar boven gekeken; de buik van het vliegtuig vulde de hemel toen het geluid al aan de andere kant van het bos en de snelweg was geland.

Hij had het op een van Jennies tekeningen gezien ... in haar dagboek. Die tekening hing niet aan de muur. Hij liep naar de tafel waar de tekeningen gesorteerd lagen en in de derde stapel van links, met allerlei soorten voertuigen, lagen twee tekeningen met een langwerpig ding dat boven het bos en het huis zweefde. Het was een goede tekening. Winter kon bijna het geschreeuw horen toen het vliegtuig door de regen en de zon sneed.

Hij ging terug naar zijn stoel en opende de envelop. Er waren vijf foto’s. Op de bovenste stonden twee personen ter hoogte van het huis, op weg naar binnen. De vrouw hield het meisje bij de hand vast. Ze keken beiden recht naar voren. Je kon hun gezicht niet zien.

Op de tweede foto waren ze dichter bij het huis gekomen. Het kind had zich naar de camera gekeerd, in elk geval die kant op. Misschien had ze de fotograaf gezien. Winter had het gezicht van het kind op de videofilm gezien toen er met haar werd gepraat. Het was Helene. Het gezicht van de vrouw was nog steeds niet te zien.

De derde foto was net als de tweede, maar dan vergroot. Winter moest denken aan een film die hij een jaar of tien geleden in Cinemateket had gezien. Hij had er al aan gedacht toen hij met Michaela Poulsen over de foto’s sprak. Het was een film die zich in de jaren ‘60 in Londen afspeelde en waarin een fotograaf zag dat er een moord was gepleegd, toen hij foto’s vergrootte die hij toevallig had gemaakt. Zo herinnerde Winter het zich. Foto’s zonder erbij na te denken wat het motief uiteindelijk zou inhouden, wat het écht zou laten zien.

Nu was het net zo. De foto was met een bepaald doel genomen en had daarna een nieuwe betekenis gekregen, als documentatie van een misdrijf. Blow Up . Zo heette de film. Vergroting, dacht hij. Grotesk vergrote foto’s.

De derde foto kwam dichter bij de gestaltes. Het meisje werd nog duidelijker. De vrouw stond en profil. Hij wenste een bepaalde naam bij het profiel, maar hij wist het niet zeker.

Er was iets anders wat hem koud en stil maakte. Hij deed zijn ogen dicht en keek weer. Tussen de vrouw en de deur was een raam en in het raam was een glimp van nog een gestalte te zien. Winter deed zijn ogen dicht en keek opnieuw, scherpte zijn blik. De contouren van de gestalte waren er nog, achter een dun gordijn. Het was een gezicht en een bovenlichaam. Alles was vaag. Winter voelde het zweet onder zijn lange haar. Ik knip het eraf, dacht hij gedurende een halve tel.

Hij bekeek de contouren. Hadden ze dit in Denemarken gezien? Natuurlijk. Winter zocht driftig in de envelop en vond de begeleidende brief, een vel papier dat aan de binnenkant vast was blijven zitten. Hij las snel. Ze had geschreven over de gestalte in het raam. “We gaan verder met onze blow up ”, schreef ze. “We weten niet wie het is.”

De vierde foto was vlak daarna genomen, toen de vrouw en het kind de deur hadden bereikt. De gestalte in het raam was weg. Winter zag de ruggen van de twee personen.

De vijfde foto liet het huis zien en dit was de sterkste vergroting, grof en smoezelig. Die moest ongeveer een minuut later zijn genomen. De fotograferende regioredacteur had een pauze ingelast in zijn schildering van toekomstige stukken verkavelde grond. Toen had hij nog een laatste keer gedrukt. In het raam had een man een stuk van het gordijn opengeschoven om beter te kunnen zien wat er buiten eigenlijk gebeurde. Hij dacht er niet bij na, stelde zich bloot.

De man kon een jonge Georg Bremer zijn. Hij had een snor, een muts die over zijn voorhoofd was getrokken. Ik reis door de hel, dacht Winter. Ik kan hier op mijn kamer zitten en door de hel reizen.

De telefoon ging. Het was zijn moeder.

“Je vader is ziek”, zei ze.

“Wat vervelend.” Hij stopte de foto’s terug in de envelop en legde de begeleidende brief in een map in de bureaula. “Wat is er gebeurd?”

“Hij voelde zich vanmiddag nogal hangerig en we vroegen Magnergår..., dat is een arts die hier in de buurt woont, om te komen en hij vond dat we naar de kliniek in de stad moesten gaan.”

Winter probeerde zich Marbella voor te stellen, maar dat lukte hem niet. Hij had alleen een kaart van de stad op internet gezien.

“Wat heeft hij?”

“Ik bel vanuit de kliniek. De artsen hebben hem onderzocht en een ecg gemaakt, maar daar konden ze niets op ontdekken.”

“Dat is toch goed.”

“Maar hij heeft pijn in zijn borst.”

“Wat gaat er nu gebeuren?”

“Hij ligt te rusten. Als er iets met zijn hart is, moet hij volledige rust houden.”

“Het is waarschijnlijk alleen maar overbelasting”, zei Winter. Op de golfbaan, dacht hij. Hij probeerde lichte gedachten te denken, maar de misselijkheid bleef, werd erger.

“Hij heeft zich niet te veel ingespannen”, zei zijn moeder. “We hebben alleen maar de gewone dingen gedaan.”

“Ja.”

“Ik maak me zorgen, Erik. Als het erger wordt, moet je komen.”

Hij antwoordde niet. Iemand trommelde op de deur. Hij riep “momentje”, en luisterde weer.

“Wat is er?” vroeg ze.

“Alleen iemand aan de deur.”

“Ben je op het bureau? Ja, dat moet wel, omdat het nog geen nacht is.”

“Ja.”

Hij hoorde stappen verdwijnen. Zij zei iets.

“Sorry, ma. Ik hoorde je niet.”

“Als het erger wordt, moet je komen.”

“Er gebeurt niets. Jullie moeten het gewoon een tijdje kalm aan doen. Geen spontane reisjes meer naar Gibraltar.”

“Beloof je het, Erik? Beloof je dat je komt als het erger wordt? Ik heb Lotta gesproken en zij vindt ook dat je moet komen. Jullie moeten allebei komen.”

“Ik beloof het”, zei hij.

“Nu heb je het beloofd. Ik bel je later op de avond. Je kunt zelf ook bellen.” Ze gaf hem het nummer van de kliniek. “Ik blijf hier.”

“Jullie mogen misschien gauw naar huis.”

“Ik moet ophangen, Erik.”

Hij zat daar met zijn mobieltje in zijn hand. Er werd weer op de deur getrommeld. Hij riep “binnen”, en Ringmar verscheen in de deuropening.

“Zijn zus woont op de Västergatan”, zei Ringmar en hij ging zitten. “Dat ligt in Annedal.”

“Dat weet ik.”

“Greta Bremer. Onze Georg had niet het goede adres.”

“Hij zei dat ze elkaar in geen jaren hadden gezien”, zei Winter.

“Voor zover ik het begreep, wilde hij helemaal niet over haar praten.”

“Tja, waarschijnlijk was het zo dat hij niet snapte waarom we zijn familie wilden spreken”, zei Winter. “Hij beriep zich immers niet op een alibi.”

“Wat doen we?”

Winter keek op zijn horloge. Het was bijna zes uur. Georg Bremer had met tegenzin over zijn enige familielid verteld, zijn zus Greta. Ze konden hem nog de hele avond vasthouden en hem vlak na middernacht vrijlaten. Het was zinloos om nu naar de officier van justitie te gaan.

“Eerlijk gezegd, Erik ...”

“Eerlijk gezegd?”

“We moeten hem laten gaan.”

“Hij mag rond middernacht weg. Hoe gaat het met de auto?”

“Ze werken als gekken.”

“Hij wil ermee naar huis rijden en dat mag hij.”

“Ik weet het. Zij weten het.”

“Ik wil op dit moment niet meer met hem praten”, zei Winter. “We laten hem naar huis gaan en overmorgen pakken we hem weer op.”

“Weet je dat zeker?”

“Nee.”

Ringmar sloeg zijn benen, die in kaki waren gestoken, over elkaar. Ringmar zag eruit als iemand die veel buiten is. Hij ziet eruit alsof hij een berg aan het beklimmen is, dacht Winter.

“Zal ik zeggen waar ik de afgelopen maand op heb lopen wachten?” zei Ringmar.

“Zeg het maar.”

“Dat de vader van het meisje zich meldt. Verdomme ... zijn ex is dood en het kind is verdwenen. Wij zoeken, en het hele land weet ervan. Maar hij meldt zich niet.”

“Misschien kan hij het niet.”

“Daar heb ik aan gedacht, maar ik weet het niet zeker. Hij kan dood zijn, dat klopt.”

“Of bang.”

“Dat lijkt een algemene gedachte in dit onderzoek. Angst.”

“Of hij weet niet dat hij een kind heeft.”

Ringmar ging verzitten.

“Het is niet makkelijk om het spoor van haar verleden te volgen”, zei hij. “Dat is er vrijwel niet.”

“Dat is het”, zei Winter. Hij ging rechter zitten. “Daar gaat het hier om. Haar verleden heeft niet bestaan, maar het is er. Het komt naar haar toe. Het wordt een deel van wat er daarna gebeurt. Van wat het op gang brengt.”

Hij haalde adem, diep. Ringmar zei niets.

“Ze komt naar deze stad en haar leven houdt op. Haar leven als volwassene. Eerst hield de wetenschap van het leven op en toen hield het leven zelf op.”

 

Winter reed naar Hagen. Lotta deed open toen hij aanbelde. Ze omhelsde hem en hij hield haar vast.

“Ik hoorde je boodschap op het antwoordapparaat”, zei ze. “Ik ben net thuis.”

“Waar zijn de meisjes?”

“Bim is zwemmen en Kristina maakt huiswerk bij een vriendin. Dat zei ze in elk geval vanmorgen.” Lotta Winter glimlachte zwakjes. “Ik begrijp dat je met mam hebt gesproken.”

“Ja. Het leek niet zo ernstig.”

“Ze belde mij op de praktijk. Ik probeerde de arts te spreken te krijgen, maar ik kreeg een antwoord dat nergens op sloeg omdat ik kennelijk de portier aan de lijn had.”

Winter glimlachte.

“Que?” zei hij.

“Ik heb de arts nog steeds niet gesproken, maar volgens mij is het ernstiger dan mam zegt.”

“Ze wil dat we komen als het slechter met hem gaat”, zei Winter.

“Ga je dan ook?”

“Ja. Natuurlijk doe ik dat. Op dit moment kan ik niet, maar ik doe het als het echt moet.”

“Ik zal straks weer bellen. Wil je koffie?”

Winter keek op zijn horloge.

“Moet je ergens heen?” vroeg ze.

“Naar huis om na te denken.”

“Hoe gaat het?”

“We zijn dichter bij een oplossing dan een tijdje geleden.” Hij vertelde een deel van wat er de afgelopen dagen was gebeurd. “Soms is het als een film.”

“Je lijkt niet even ... bezeten als andere keren dat ik je heb gezien”, zei ze.

“Ik ben het wel”, zei hij. “Maar het is anders. Ik probeer na te denken ondanks de druk in mijn hoofd. De druk neemt toe en wordt minder en dan probeer je je gedachten ... op hetzelfde niveau te houden. Snap je?”

“Het is een nare geschiedenis”, zei ze.