SUPER BABYBOOM
Super babyboom: 1 miljard kinderen geboren sinds 2010…
Kaap van 8 miljard inwoners binnenkort overschreden!
‘Ben, je bent weer aan het
dagdromen…’ merkt leerkracht Ann op, ‘en je hebt weer
die mysterieuze glimlach op je gezicht. Vertel op!’
‘Ik dagdroom over mijn nachtdroom’, zegt Ben mijmerend. ‘Weet u nog dat we in de klas die film Pay It Forward bekeken hebben?’
Pay It Forward (Mimi Leder, 2000, met Kevin Spacey, Helen Hunt en kindster Haley Joel Osment) gaat over een leerkracht die aan zijn leerlingen van 11 jaar oud de volgende opdracht geeft: ‘Bedenk een project waardoor je de wereld verandert.’ Een van de jongens ontwerpt als antwoord daarop het Pay It Forward-systeem. Als iemand je een plezier doet, dan hoef je die persoon niets terug te betalen of een plezier terug te doen. In de plaats van een wederdienst doe je ongevraagd een plezier aan drie andere personen. Die personen kunnen uit je familie of uit je vriendenkring komen of zelfs onbekenden zijn. De enige voorwaarde is dat je aan die personen uitlegt hoe het Pay It Forward-systeem werkt. Tot ieders verbazing blijkt het systeem van de jongen te werken en ontstaat er een piramidegolf van goede daden.
‘Wil je ook een Pay It Forward-systeem uitproberen?’ vraagt Ann. ‘Niet in dezelfde zin… Ik droomde vannacht over een Teach It Forward! We zijn nu met 8 miljard inwoners op deze planeet en er zijn niet genoeg leerkrachten om aan het miljard kinderen dat er bijgekomen is, het recht op onderwijs te gunnen!’
‘Dat doet me denken aan een spreuk: Each One Teach One… Die slogan ontstond tijdens de slavernij in Amerika. De zwarte slaven werden dom gehouden en hadden geen recht op onderwijs. Toch waren er hier en daar zwarten die hadden leren lezen en schrijven. Zij gaven hun kennis telkens door aan een andere zwarte. Zo ontstond er een clandestien netwerk van Each One Teach One, en dat heeft in flinke mate bijgedragen tot de bevrijding van de slaven.’
De huidige wereldbevolking bestaat uit 6,8 miljard mensen. Volgens
schattingen van de Verenigde Naties zal dat in 2020 oplopen tot 7,7
miljard. Op basis van die schattingen kunnen we veronderstellen dat
er in de volgende tien jaar ongeveer 1 miljard kinderen zullen
bijkomen (bron www.worldometers.info/population/).
Stel dat we erin slagen een humane beschaving te ontwikkelen
waarbij ieder kind werkelijk het recht op een menswaardig leven
krijgt, en dat de verdeling van voedsel en water op een
rechtvaardige manier gebeurt, dan zou iedere wereldburger van
onderwijs kunnen genieten.
Wat betekent dit voor de verhouding van ‘vraag en aanbod’ in het onderwijs?
Dezelfde bron van de Verenigde Naties toont de volgende demografische evolutie:
| Aantal mensen tussen 5 en 25 jaar in 2010 | 1,8 miljard |
| Aantal mensen tussen 5 en 25 jaar in 2020 | 4,3 miljard |
Daaruit blijkt dat het aantal mensen dat in aanmerking komt voor ‘onderwijs’, meer dan verdubbelt in het huidige decennium. Aangezien vandaag nog steeds niet elke wereldburger daadwerkelijk van onderwijs geniet, is die aangroei zelfs nog flink onderschat.
Je hoeft geen rekenwonder te zijn om vast te stellen dat er al gauw een nijpend tekort aan leerkrachten zal ontstaan, vooral in het toekomstige basis- en secundair onderwijs. Het merendeel van de nieuwe wereldburgers moet immers nog geboren worden!
Dat kan alleen opgevangen worden door een bewuste strategie rond de vorming en de rol van de leerkracht in de komende tien jaar. Die strategie moet de volgende elementen bevatten:
1) Onderwijs moet meer zelflerend en zelfsturend worden, met ondersteuning van elektronische leerplatformen.
2) Er dienen wereldwijd veel meer leerkrachten komen voor het basis -en secundair onderwijs. Het ambt van leraar zal een prioriteitsberoep worden! De focus zal op moderne kennisverwerving, weten waar je de beste kennis kunt vinden en op zelfsturend leren liggen.
3) De leerkracht zal meer dan ooit de rol spelen van begeleider, coach, motivator en expert op het domein van menselijke vaardigheden.
IN EEN NOTENDOP
| VAN | NAAR |
| Tekort aan klassiek gevormde leerkrachten | Overvloed aan zelfsturend leren |
| Enkel leerkrachten doceren | Iedereen is leraar van elkaar |
| Lessen over duurzaamheid | Zelf duurzame projecten ontwikkelen |
TIPS VOOR LEERKRACHTEN
• Begin je les met een blik op de World Population Clock (zie http://www.worldometers.info/).
• Wijd een thema aan de eindigheid van materialen en grondstoffen. Luister naar getuigenissen over cradle to cradle. Organiseer in het kader van de lessen economie een brainstormsessie over hoe de wereld zou veranderen als er geen olie of elektriciteit meer zou zijn.
Cradle to cradle betekent dat je producten zo ontwerpt dat ze op het einde van hun levensduur volledig opgaan in de natuur of dat ze volledig opnieuw gebruikt kunnen worden voor nieuwe producten. Aanverwante begrippen zijn design for re-use en duurzaam ontwerp.
• Wijd een thema aan energiezuinig leven, passieve huizen en alternatieve vormen van energie.
• Schrijf je in voor een sessie Appreciative Inquiry (waarderend onderzoek) voor leerkrachten. Appreciative inquiry is een innovatiemethode die vertrekt van wat er al aan positieve krachten aanwezig is om van daaruit een betere toekomst te ontwerpen.
Appreciative Inquiry of waarderend onderzoek.
Deze methode bestaat uit 4 stappen, die in het Engels elk met de letter D zijn aangegeven. We hebben ze vertaald met begrippen die beginnen met ‘ont-’.
| Discovery – Ontdekken | Zoek naar die dingen die wel functioneren. Wat doen we goed, wat kunnen we, hoe helpen we elkaar nu? |
| Dream – Ontluiken | Droom erop los en durf te denken aan een betere toekomst. Wat kunnen we versterken, wat is het beste wat ons kan overkomen? |
| Design – Ontwerpen | Zoek naar krijtlijnen tussen Discovery en Dream. Wat bestaat nu als kiem en hoe kan het groeien? |
| Destiny – Ontplooien | Zet dagelijkse concrete stappen op het spoor van de krijtlijnen, dat in de vorige fase getekend werd. Verfijn gaandeweg en leer uit feiten en fouten. |
• Pas met je zesdejaarsleerlingen waarderend onderzoek toe op het thema ‘duurzaam samenleven’.
• Organiseer met je leerlingen een filosofisch debat over de beperking van grondstoffen, de draagkracht van de aarde, de verdeling van rijkdom, het energievraagstuk… Laat je inspireren door www.lerenfilosoferen.nl en op www.wijsneus.org.
• Pas het principe Each One Teach One (EOTO) concreet toe. Stimuleer peer to peer learning. Hoe kun je in je school faciliteren dat jongeren kennis of vaardigheden actief doorgeven aan een medeleerling of aan jezelf als leerkracht? Organiseer in je klas een EOTO-festival. Elke leerling heeft kennis van een bepaalde vaardigheid en leert gedurende 20 minuten de basisstappen van die vaardigheid aan een medeleerling aan. Zo leert Kaat aan Dennis de eerste stappen van het cellospelen, jongleert Ramzi met Marie en legt Johnny aan Naima de geheimen van sudoku uit.
TIPS VOOR LEERLINGEN
• Sluit je op Facebook aan bij een groep rond het thema ‘duurzaamheid’ of richt er zelf een op.
• Werk aan een project rond Appreciative Inquiry (waarderend onderzoek)voor jongeren. Het volgende voorbeeld heeft duurzaamheid als onderwerp.
| Discover: wat functioneert er nu goed op het vlak van duurzaamheid in jouw omgeving? | Verkenfase. Noteer je ideeën: | Vergelijk met iemand anders: |
| Dream: wat is het beste dat je kan overkomen op het vlak van duurzaamheid in jouw omgeving? Durf er op los te dromen! | Verwonderingsfase. Noteer je ideeën: | Vergelijk met iemand anders: |
| Design: Welke krijtlijnen kun je trekken tussen je ideeën in de ontdekkingsfase en je ideeën in de ontluikingsfase? Zie je groeipaden? Zie je mogelijkheden tot concrete actie? | Verankeringsfase. Noteer je ideeën: | Vergelijk met iemand anders: |
| Destiny: Welke concrete stappen kun jij zetten om de weg van design te realiseren in je dagelijkse omgeving en meer specifiek in je school? | Verwerkelijkingsfase. Noteer je ideeën: | Vergelijk met iemand anders: |
• Houd een debat over hoe de wereld zou evolueren indien er geen ijzererts meer was.
• Stel je het volgende scenario voor: door de aangroeiende bevolking geraakt kobalt, de essentiële grondstof om een gsm te kunnen produceren, volledig uitgeput. Als er geen smartphones meer gemaakt zouden kunnen worden, wat betekent dat dan voor jullie communicatie?
• Werk een project uit rond een ‘requiemscenario’. Daarin veronderstel je dat je het bericht krijgt dat je nog zes maanden te leven hebt. Waar zou jij je prioriteiten leggen? Welke besluiten zou je treffen? Welke acties zou je ondernemen ten aanzien van jezelf, je familie, je vrienden en je naaste omgeving?
TIPS VOOR HET BELEID
• Voeg de competentie ‘omgaan met beperkingen in een wereld van overvloed’ aan elk leerplan toe. Leerinhouden die in deze competentie passen zijn: cradle to cradle, alternatieve energie, consuminderen, ecodesign.
• Verwijder voor elke nieuwe leerinhoud een leerinhoud die niet meer relevant is, zodat het curriculum niet verzwaart.
Mobile School vzw is een internationaal erkende organisatie die educatieve methodieken en leerspellen ontwikkelt voor straatkinderen. Alle materialen zijn gegroepeerd in een rijdende straatschool. De straatschooltjes staan ter beschikking van straathoekwerkers van ontwikkelingsorganisaties. De straathoekwerkers worden getraind door Mobile School-trainers zodat ze nadien de straatschooltjes resultaatgericht kunnen gebruiken bij de straatkinderen. De bezieler hiervan is de Belg Arnoud Raskin.
Meer informatie vind je op www.streetwize.be.