SCHOOL - SH = COOL
(S = Stomvervelend en H = Huisarrest)
WERCHTER. Gepassioneerd leren in opmars. Kaap van 100.000 jongeren
overschreden op 6de editie van leerevenement ‘SCHOOL = COOL’.
Hoe overleef je een saaie les?
Ben grijpt naar drastische middelen. Op het internet vindt hij
voldoende tips. ‘School is saai’ en ‘School sucks’ zijn bijzonder
populaire zoektermen. Het is verbazingwekkend hoeveel
YouTube-filmpjes je vindt over saaie lessen en hoeveel tips je
krijgt om die te overleven! Op Wikihow vindt Ben een leuke
lijst.
HOE OVERLEEF JE EEN SAAIE LES?
Als een les echt heel saai is en je moeite hebt om je te concentreren, probeer dan volgende adviezen uit.
STAPPEN
1. Pak een leeg blaadje en begin te fantaseren. Schrijf willekeurige dingen op. Laat je gedachten in een dagdroom overvloeien. Je kunt overal over dagdromen, wat je wilt zien, wilt doen. Hierdoor lijkt de tijd sneller te gaan. Als je op de klok kijkt, zie je dat de les al bijna over is!
2. Leg je hoofd op je tafel. Als je dit wilt doen, moet je zorgen dat je achter in de klas zit zodat de leraar het niet ziet.
3. Doe alsof je ziek bent. Hiervoor heb je wel een beetje acteertalent nodig. Als de leraar vraagt of alles goed gaat, zeg dat je je niet zo goed voelt. De leraar zal je waarschijnlijk naar het secretariaat sturen, zodat je even van de les verlost bent. Als je geluk hebt, hoef je zelfs voor een dag niet naar school.
4. Tel dingen zoals het aantal tegels op de vloer, het aantal kleine gaatjes in het plafond, de posters aan de muren of het aantal haren op het hoofd van degene die voor je zit.
5. Beoordeel iedere klasgenoot met een cijfer van 1 tot 10. Kijk naar persoonlijkheid, uiterlijk, kleding, haar, enz.
TIPS
• Als je dingen opschrijft, let de leraar minder op je. Hij of zij zal misschien denken dat je notities maakt!
• Doe zo veel mogelijk waarbij je nog half kunt opletten. Als de leraar je dan iets vraagt, weet je nog een beetje waar het over gaat en kun je een redelijk normaal antwoord geven. Tekenen is een goed voorbeeld.
• Als je iets doet waardoor je leraar boos op je kan worden, doe het dan alleen als de leraar met zijn rug naar je toe staat.
Tijdens de les raadpleegt Ben het lijstje om een van de tips toe te passen. Ann komt bij hem staan en neemt het briefje af.
‘De voorbije dagen zat je te dromen, nu bereid je zelfs storende acties voor! Kom volgende woensdagnamiddag je tijd maar zinvol besteden tijdens de strafstudie’, reageert Ann.
‘Maar dan ga ik naar de belevenisacademie!’ protesteert Ben. ‘Daar kan ik mij uitleven. Leren is daar cool en fun! Mag ik daar mijn straf uitzitten?’
Ann is nieuwsgierig. Toevallig houdt de belevenisacademie die week een open dag. Ann ontmoet er Ben in het videoart-atelier, waar hij nieuwe media uitprobeert. Ze ziet Ben enthousiast aan het werk, hij maakt een artistieke videocollage. Hij is een en al creativiteit en passie! ‘Hier ben je nogal anders dan in mijn les, Ben! Ik herken je niet meer!’ merkt Ann op.
Kleine kinderen leren vanzelf, vanuit een onverzadigbare
nieuwsgierigheid en met een aangeboren enthousiasme. Leren is voor
hen een feest. Ze leren al spelend en met plezier. Soms spelen ze
zelfs schooltje. Daarbij staat ‘school’ helemaal niet synoniem voor
‘saai’. Waarom wordt dat later anders? Is dat onvermijdelijk? Kan
leren terug een belevenis en een plezier worden?
We schetsen hier een ideaalbeeld over het leren in de toekomst, vanuit meerdere perspectieven.
SCHOOLARCHITECTUUR, SCHOOLMEUBILAIR EN LEEROMGEVING
De ideale leeromgeving prikkelt alle zintuigen en nodigt helemaal uit tot engagement, tot leeractie. Niet enkel de inhoud van de lessen is belangrijk, maar ook de vorm. De lessen zijn daardoor sterk geëvolueerd. Hoe authentieker en levensechter lessen zijn, hoe meer ze motiveren! We zien, naast het traditionele leren in een krachtige leeromgeving, hoe langer hoe meer voorbeelden van contextueel leren. Bij het traditionele leren ligt de nadruk op kennisoverdracht en is ‘doceren’ de dominante werkvorm. Het contextuele leren vertrekt van het zelf uitproberen van de leerstof in een authentieke omgeving. Zo geven we niet langer les over hoe je een ideaal businessplan schrijft, maar laten we de jongeren zelf een businessplan ontwikkelen vanuit een gesprek met een ondernemer, die gepassioneerd over zijn of haar zaak getuigt. Creatie primeert op de loutere reproductie van een model. De leerlingen krijgen een pittige uitdaging en dat motiveert!
ROL VAN DE LEERKRACHT
De leerkracht fungeert als coach en ondersteunt de zoekende leerling. Telkens weer stelt de leerkracht vragen en daagt de leerlingen uit. Soms reikt hij/zij ook wel oplossingen aan, in kleine pakketjes. Dan is de leerkracht als het ware een hulpnavigator. De leerstof krijgt een zorgvuldige lay-out, zowel wat naar vorm als naar inhoud toe.
LEEREVENEMENTEN
De scholen van de toekomst organiseren leerevenementen. Jongeren stromen door naar boeiende ‘lichthuizen van kennis’, waar zowel linker- als rechterbreinactiviteiten de totaliteit van het leren stimuleren. Een mogelijk voorbeeld daarvan is De Wichelroede, een basisschool in Udenhout (Nederland) (www.dewichelroede.nl). Je vindt er geen klassieke klas- of leslokalen. Ook in de gangen, op de speelplaats, tussen het groen, en op vele andere plaatsen zijn er plekjes waar kinderen uitdagingen krijgen om te leren en te ontdekken volgens de visie van de meervoudige intelligenties. Deze theorie is in 1983 geïntroduceerd door de Amerikaanse psycholoog Howard Gardner.
Intelligentie betekent volgens Gardner: de bekwaamheid om te leren, om problemen op te lossen. Dit kan volgens hem op meervoudige manieren. Dit betekent dat je op sommige manieren meer intelligent bent dan op andere.
De verschillende intelligenties volgens de theorie zijn:
• verbaal/linguïstische intelligentie (woordknap)
• logisch/mathematische intelligentie (rekenknap)
• visueel/ruimtelijke intelligentie (beeldknap)
• muzikaal/ritmische intelligentie (muziekknap)
• lichamelijke/kinesthetische intelligentie (beweegknap)
• interpersoonlijke intelligentie (mensknap)
• intrapersoonlijke intelligentie (zelfknap)
• natuurgerichte intelligentie (natuurknap)
De Wichelroede houdt rekening met de aangeboren talenten van de kinderen: wie heeft talent voor muziek, voor taal enz.? Leren is er een boeiende ontdekkingstocht.
IN EEN NOTENDOP
| VAN | NAAR |
| Leren is monotoon | Leren met alle zintuigen |
| Leerkracht centraal | Leerling centraal |
| Reproductie van leerstof | Creatie van nieuwe ideeën |
TIPS VOOR LEERKRACHTEN
• Michael Gelb introduceert in zijn boek How to think like Leonardo Da Vinci het davinciaans principe van synesthesie, het samenvoegen’ van de zintuigen. Oefen dat principe met je leerlingen bv. hoe zou je een schilderij dat je gemaakt hebt, kunnen beluisteren mocht het een opera zijn? Of welke geluiden associeer je met een kleisculptuur? Welke kleur associëren ze met een bepaald hoofdstuk uit het handboek geschiedenis?
• Vraag een leerkracht binnen je school om filmpjes en presentaties te verzamelen en beschikbaar te stellen voor collega’s.
• Stimuleer zintuiglijke waarneming in de lessen. Zo hanteer je meerdere leerstijlen: visueel, auditief en kinethisch. Varieer met beeld, geluid, kleur, smaak en geur.
• Maak een zintuiglijke wandeling doorheen de school aan de hand van volgende lijst:
| (Voorbeeld) Zintuiglijke wandeling doorheen het Sint-Pietersinstituut |
|
ZIEN - Wat zie je? - Welke kleuren neem je waar? - Welke vormen ontdek je? - Wat is groot? - Wat is het kleinst zichtbare? - Wat is dichtbij en wat is veraf? |
|
HOREN - Wat hoor je? - Sluit je ogen en hoor welk geluid je nog naast een ander geluid hoort (gelaagd luisteren)? - Ga op zoek naar de stilte. |
|
VOELEN - Voel aan iets alsof je het voor het eerst aanraakt. - Voel geblinddoekt. - Wat is scherp? - Wat is zacht? - Wat is ruw? - Wat voel je met je voeten? - Voel je lucht? |
|
RUIKEN - Wat ruik je? Omschrijf in plaats van ‘het stinkt’ of ‘het ruikt lekker’. Hier zijn enkele mogelijke categorieën: · Bloemengeur · Muntgeur · Houtgeur · Musk · Zurig · Verrot - Waaraan doet de geur je denken, welke herinnering of emotie roept hij bij je op? |
|
PROEVEN - Proef geblinddoekt van fruit. Wat ervaar je? - Doe alsof je iets voor de eerste keer proeft? Wat ervaar je? |
• Laat begrippen uitbeelden in plaats van ze met woorden te omschrijven. Je kunt met de leerlingenraad bijvoorbeeld een originele SWOT-analyse van de school maken. De leerlingen beantwoorden dan elke vraag met een minitekening, en niet met woorden.
SWOT-analyse
Strengths: wat zijn de sterke punten?
Weaknesses: wat is aan verbetering toe?
Opportunities: waar liggen kansen?
Threats: wat zijn de bedreigingen?
• Laat je inspireren door het boek De School, De Lach en De Lagg (Paul Mahieu, Cees Dietvorst) over humor in het onderwijs.
• Hoe ga je om met hoogsensitieve jongeren? Bezoek de site van de vereniging voor hoogsensitieve personen (www.hspnederland.nl/www.hspvlaanderen.be) of gelijkaardige sites (www.sensitief.be).
• Bezoek het designmuseum in Gent of het grafische Design Museum in Breda. Geef je leerlingen de opdracht om bepaalde vormen, kleuren en texturen te ontdekken. Wat kun je in de eigen school of klas toepassen om een aangenamere leeromgeving te maken?
• Organiseer met de leerlingenraad een wedstrijd over de ‘coole’ school.
• Probeer samen te werken met de designafdeling van een bedrijf. Misschien is een ouder van de leerlingen een designer of interieur-architect?
• Geef een budget aan zesdejaars om de klas op te leuken en op het einde van het jaar opnieuw te witten.
• Ontwerp een nieuw school- en of sportuniform, eventueel samen met een couturier of kunstacademie. Misschien heb je wel leerlingen op school die dat zelf kunnen?
TIPS VOOR LEERLINGEN
• Bezoek websites over hoe jongeren elkaar leuke tips geven over de school en over leren in het algemeen. Een voorbeeld vind je op de blog van College Experience (http://collegexperience.net/)
• Ontwerp creatieve vuilnisbakken voor de speelplaats.
• Adopteer per klas een bank op de speelplaats die je volledig kan opleuken.
• Rap in het kader van taallessen een tekst bij elkaar om woordenschat in te oefenen. Zoek inspiratie op Youtube onder de noemer Jazz Chant.
• Organiseer een minifestival, waarbij je zelf muziek speelt.
• Ontwerp een quiz of een game.
• Componeer zelf een ringtone voor je gsm.
TIPS VOOR HET BELEID
• Hoe kun je je school ‘frisser’ maken? Zowel op het vlak van duurzaamheid als op het vlak van gezondheid en onderwijs? Vind inspiratie bij het project van de provincie Noord-Brabant op www.brabant.nl/frissescholen
• Richt jaarlijks een ‘Grote Leerweek’ in. Betrek leerlingen eveneens en zorg er samen met de leerlingen voor dat de leerweek een heus festivalgehalte krijgt!
• Organiseer een ‘Week van Alle Zintuigen’ om creativiteit te bevorderen.
• Richt de speelplaats opnieuw in: vervang de grote open ruimte met saaie grijze tegels door een gevarieerde omgeving met multisensorische en avontuurlijke plekjes.