De koningin van de rumba

In Parijs leerde ze Joséphine Baker de rumba dansen. Toen ze eigenlijk nog een kind was, danste Alicia Paria al voor koning Edward van Engeland. Maurice Chevalier maakte haar het hof en hoewel de kleine Cubaanse - die door de Franse kranten Marianne werd genoemd - gefascineerd was door de blauwe ogen van de chansonnier, stond ze niet toe dat een van de beroemdste mannen, een van de minnaars van Mariene Dietrich, zich vrijheden tegenover haar veroorloofde. Toen Parijs nog 'een feest' was, maakte ze er ook kennis met Hemingway. En van 1931 tot 1934 werd ze zowel in Europa als in de Verenigde Staten uitgeroepen tot koningin van de rumba. Ze was een vroegrijp kind dat op haar negende al zeker wist dat ze wilde dansen, draaien met haar middel en haar heupen, zich uitleven op het ritme van de conga. In 1930 volgde ze danslessen bij een leraar in New York die haar prees en haar gaven ontwikkelde. Ze was nog maar nauwelijks de puberteit ontgroeid, toen haar een baan als sigarettenverkoopster in een nachtclub in Greenwich Village werd aangeboden. Haar moeder raakte buiten zichzelf toen Alicia hoe dan ook in die poel van verderf wilde gaan werken. Haar antwoord was een categorisch nee, met als argument dat Alicia's vader - die nog in Havana verbleef - haar zou vermoorden als ze zoiets schandaligs toestond. Het zeventienjarige meisje bleef krachtig aandringen, sprak over zelfmoord, en uiteindelijk stemde haar moeder toe. Op een avond werd de Spaanse danseres onwel en Alicia slaagde erin de eigenaar van de club en haar moeder - die haar elke avond vergezelde om te voorkomen dat er achter haar rug iets ergs gebeurde - zover te krijgen dat ze een Cubaanse rumba mocht dansen. Ze danste en het publiek raakte buiten zinnen door haar verrukkelijke heupen en haar brede glimlach. Lachend heupwiegen. Daarmee begon haar succes, lang vóór haar internationale tournees en haar foto's in gezelschap van beroemdheden... Haar eerste optreden vond plaats in het theater van Paramount Pictures. 'El Manisero', haar favoriete nummer, werd een nationaal succes en met het orkest maakte ze een tournee door de Verenigde Staten. Daarna trad ze met een ander orkest op in het Central Park en vervolgens in Boston. Toen haarvader het nieuws hoorde, kreeg hij niet meer de tijd om in woede te ontsteken, want moeder en dochter stonden al op het punt om naar Monte Carlo te vertrekken. Alicia Paria was de eerste vrouw die een rumba danste in een casino. Aansluitend volgden Berlijn en Parijs, waar ze optrad op 14 juli 1932.

Later keerde ze terug naar Cuba, naar Pinar del Rio, waar ze trouwde en een dochtertje kreeg. Toen ze genoeg kreeg van de slippertjes van haar echtgenoot, scheidde ze van hem en ging in Havana wonen. Ze raakte er verslaafd aan de hete middagen in de bar Sloppy Joe's, waar ze elke dag te vinden was met haar nog kleine dochtertje Ileana. De zuigflessen waarmee ze het kind grootbracht waren vrijwel uitsluitend gevuld met bloody mary's. Het meisje Ileana moest op de vergulde metalen stang gaan zitten waar de heren aan de bar hun voeten op lieten rusten. Vrolijk zwaaiend met haar pijpenkrullen amuseerde ze zich door aan hun sokken te trekken en steentjes in hun mocassins te stoppen. Stikkend van het lachen stootten moeder en dochter elkaar aan en deden alsof ze een hoestbui hadden wanneer een van hen zag dat een heer zijn schoen had uitgetrokken om het vreemde voorwerp eruit te halen dat in zijn hiel priemde toen hij opstond om te vertrekken en begon te hinkelen. De heer die deze keer naar Alicia toe kwam mocht gezien worden, een plaat je, hij was niet te groot en niet te klein, trok als hij lachte zijn wenkbrauwen op een speciale manier op en rimpelde zijn voorhoofd waardoor zijn lach ieders aandacht trok. Hij had glanzend donkerblond haar en zijn gespierde lichaam verried misschien niet de atleet maar wel de narcistische bodybuilder die verliefd is op zijn eigen spieren. Alicia herkende hem onmiddellijk. Zijn gezicht kwam Ileana wel bekend voor, maar zo, zonder degen in zijn hand, was het voor een zesjarig meisje moeilijk hem te herkennen.

'Aangenaam.' Hij pakte Alicia's hand, maakte een hoffelijke buiging en beroerde die met zijn lippen. 'Ik wil u complimenteren, ik heb u gezien op het toneel en, geloof me, uw kunst kan wedijveren met uw schoonheid.'

Ileana barstte bijna in schateren uit en sloeg haar hand voor haar mond om haar lachbui in te houden.

Alicia had hem hetzelfde kunnen antwoorden, maar ze beperkte zich ertoe hem te bedanken voor het compliment en een vage opmerking te maken over een bijzonder mooie film.

'Alleen maar mooi?' vroeg hij, eerder ironisch dan gepikeerd.

'Neem me niet kwalijk, u hebt me van streek gemaakt,' zei ze, helemaal op haar gemak in haar rol van verlegen, sophisticated jongedame. 'Ik bedoel dat het een magnifieke film is en dat uw rol erin magistraal is. Geweldig.'

'Magnifiek... magistraal... geweldig...' Tussen elk spottend uitgesproken woord nam de heer een slokje whisky.

'Overdrijf niet, ik weet niet of ik die kwalificaties verdien, maar ik heb me in elk geval geamuseerd. En het was vooral fantastisch om te spelen met de Wolvin. Die Bette is echt onuitstaanbaar...'

'Bette Davis was fantastisch. Ik ben een fan van haar,' merkte Alicia op.

'Maar vertelt u me eens iets over uzelf. Waar danst u op dit moment? Ik zou dolgraag naar u komen kijken. Kunnen we elkaar tutoyeren?'

De vrouw knikte instemmend.

'Ze danst niet meer.' De schelle stem van het meisje dwong de man zoekend omlaag te kijken, in de richting van de mooie benen van de vrouw.

Hij bukte en vroeg aan Ileana: 'Nee? En hoe komt dat? Waarom heeft de verleidelijkste vrouw ter wereld besloten niet meer te dansen?'

'Omdat ik er nu ben,' antwoordde ze gedecideerd. Alicia wist niet waar ze het moest zoeken; tussen haar benen zat een onberekenbaar kind dat op het verkeerde moment dingen zei die ze niet hoorde te zeggen, terwijl het Amerikaanse idool van dat moment geknield op de grond zat met zijn neus bijna onder haar nauwe rok.

'Alstublieft, doe niet zo belachelijk en sta onmiddellijk op! Ileanita, liefje, ga op de stang zitten. De kroegbaas mag je niet zien, want kinderen mogen hier niet binnen. Alstublieft, meneer... Hoe moet ik u noemen? Hou op met die onzin, ziet u niet dat iedereen met ogen op stokjes naar ons kijkt?'

De acteur stond op, nadat hij Ileanita speels aan haar neus had getrokken, wat ze helemaal niet leuk vond, want ze had de man nog steeds niet herkend. Hij klopte zijn broek af en bleef dicht bij haar staan, zo dicht dat hij haar adem inademde.

'Dat vind ik zo leuk van dit land.'

'Wat?'vroeg ze, eerder plagerig dan verward.

'De manier van kijken, die is uniek. De mensen kleden je uit met hun blikken.'

Vooral jou, macho, dacht de rumbadanseres. 'Vrouwen vinden het vervelend.' Haar stem klonk hees.

'Dat kan ik me voorstellen. Ileanita is...'

'Mijn dochter,' zei ze zonder te aarzelen.

'Dat had ik al begrepen. Ik wilde zeggen dat ze heel lief is.'

De kleine Ileana begon hem steeds aardiger te vinden, maar ze kon zich nog steeds niet herinneren waar ze hem eerder had gezien en durfde haar mond ook niet open te doen om het te vragen, bang voor een trap met de scherpe naaldhak van haar moeder.

'Zou je niet graag een strandwandeling willen maken?' vroeg hij.

'Nee, ik moet al bijna weg.' Ze keek hem van terzijde aan terwijl ze probeerde de aandacht van de barman te trekken om af te rekenen. Hij gebaarde dat hij dat zou doen.

'Dat zeggen alle vrouwen. Ze hebben altijd een belangrijkeafspraak...'

'Bedankt voor de vergelijking.' Alicia deed alsof ze beledigd was.

'Reageer niet zo voorbarig, ik was nog niet uitgesproken. Ik zei: "Ze hebben altijd een belangrijke afspraak... in alle films." Alsjeblieft, dit is geen filmscript, hoewel het leven er soms veel van weg heeft en veel verrassingen in petto heeft. Probeer op z'n minst het lot van de hoofdrolspelers te veranderen. Waarom wil je niet met me gaan wandelen? Ik vraagje alleen maar een beetje durf te hebben.'

Hij was verschrikkelijk theatraal, de hele scène paste eerder bij een vulgair toneelstuk dan bij een klassieke tragedie. Eindelijk, nadat Alicia gevraagd had of het kind mee mocht en hij had geantwoord dat de uitnodiging juist voor haar bedoeld was, om haar een beetje plezier te bezorgen, had ze die aangenomen. Ileana vond het heel aardig dat hij hen uitnodigde, en even twinkelde er een lichtje zonder dat ze de betekenis ervan begreep. Waar had ze die man verdorie eerder gezien? Ze stapten in zijn luxueuze auto en vertrokken richting Santa Maria del Mar.

Het was winter en het strand was verlaten, hoewel het ideaal weer was om een duik te nemen. Alicia en de man wandelden achter het meisje, dat schelpen zocht en zich amuseerde door met haar voeten wolken fijn zand te laten opstuiven. Toen stelde hij de onvermijdelijke vraag: 'Getrouwd?'

'Gescheiden.'

Even bleef het stil.

Opeens sloeg Ileanita haar hand tegen haar voorhoofd, draaide zich op haar hakken om en kwam terugrennen.

'Ik weet het! Ik weet al waar ikje eerder heb gezien! In die film met die zwaardvechters. Waar of niet, mama?

Captain Blood! Je bent, je bent... een held! Precies wat je zoekt, mama!'

Alicia Paria's wangen begonnen te gloeien, en niet door de zon. De acteur trok een tak uit het zand, brak die in tweeën, gaf één stuk aan het kind om met haar te gaan schermen, alsof ze zeerovers waren.

'Wat brengt u hier?'

'Er bestaan plannen voor een film, ik ben een soort verkenner en heb het bijzonder naar mijn zin. Geen verkenner zal ooit tevredener een land verlaten. Na zo'n heerlijke middag te hebben doorgebracht aan dit droomstrand in gezelschap van de koningin van de rumba... Je bent fantastisch, uniek...'

'Wanneer wordt de film opgenomen?'

'Waarschijnlijk volgend jaar. Ik blijf nu nog maar één dag in Havana, maar bij mijn volgende bezoek wil ik jullie dolgraag opzoeken. En jullie zijn altijd welkom bij mij. Het zouleuk zijn als jullie morgen al mee konden gaan...'

Alicia vond het prettig dat hij haar dochtertje bij zijn plannen betrok, dat was een goed teken. Daarmee gaf hij in elk geval aan dat hij niet alleen de pen in de inkt wilde dopen om er vervolgens zonder meer vandoor te gaan. De man pakte haar bij haar hand en zo zetten ze hun wandeling voort. Ileana ging op in het bouwen van een zandkasteel en hij maakte van de gelegenheid gebruik om de danseres een kus te ontstelen. Ze wist niet hoe ze hem moest aanspreken. Met alleen zijn voornaam of met zijn vooren achternaam? Ze twijfelde en koos toen maar gewoon voor 'jij', met op de achtergrond de verre echo van zijn pathetische stem. Hij werd echter meteen familiair, begon haar Ali te noemen en trok zijn overhemd uit. Zijn bovenlijf als dat van een bokser nodigde uit tot een gevecht van man tegen man. Hij had geen haar op zijn borst of misschien had hij die geëpileerd met was, zijn tepels werden hard door de streling van de zeebries.

'We kunnen beter wachten tot de volgende keer. Ik kan niet zomaar een-twee-drie vertrekken,' was haar reactie toen hij nogmaals vroeg of ze met hem mee wilden gaan. Toen het donker werd gingen ze kreeft eten in een strandtent en dronken grote hoeveelheden mojitos (cocktail van rum, ijs, sodawater, limoensap, suiker en een takje munt) en bloody mary's. De terugtocht verliep nogal chaotisch, het meisjesliep, zij kusten elkaar en de chauffeur kon zijn ogen bijna niet openhouden van vermoeidheid. Ze namen geen afscheid, zeiden alleen 'tot ziens'. Ze verdween in haar huis met Ileanita in haar armen, nadat ze zijn aanbod om het kind te dragen had afgewezen. Dat zou een goed excuus zijn om mee naar binnen te gaan en haar te vragen of hij die nacht mocht blijven... Maar Alicia Paria liet zich door niemand inpakken, nee, nee en nog eens nee. 'Je hebt een hele slechte reputatie,' had ze gezegd. 'Je bent een rokkenjager, en ook een broekenjager, hoewel dat laatste me geen barst kan schelen; daar sta ik boven. Er wordt zelfs beweerd dat je achter jonge meisjes aan zit en een onverbeterlijke dronkelap bent.' Ze praatte maar door terwijl hij probeerde het kind van haar over te nemen en op die manier binnen te komen. Ten slotte gaf Alicia hem een duw en omdat hij niet erg vast ter been was viel hij midden in de oleanders in de tuin.

'Bye baby... come back,' zei ze om de bruuskheid van haar gebaar af te zwakken, voordat ze in de duistere hal verdween. Het jaar daarop, na een nogal middelmatige film te hebben gemaakt, overleed een van de grootste jeunes premiers van de twintigste eeuw: Errol Flynn. Alicia Paria en hij slaagden er niet in elkaar terug te zien. Op een middag, nu enkele jaren geleden, bekeken de oude dame en haar dochter in Miami een fotoalbum. Geen enkele afbeelding herinnert aan die idylle van enkele uren op een lang vervlogen winterdag.