‘PERMANENTE’ BLESSURES VERHELPEN

Hacken betekent veel
meer dan slimme
stukjes code in een
computer – het gaat
over hoe we de
toekomst creëren.

– PAUL BUCHHEIT,SCHEPPER VAN GMAIL

Ik ging laatst naar een
nieuwe arts en die
bleek gevestigd te zijn
in een gebouw dat ‘het
professionele gebouw’
heette. Ik voelde me
meteen beter.

– GEORGE CARLIN

De Franse ontdekkingsreiziger en marinebioloog Jacques Cousteau kreeg eens de vraag hoe hij een ‘wetenschapper’ definieerde. Hij antwoordde: ‘Dat is een eigenaardige man die door een sleutelgat kijkt, het sleutelgat van de natuur, om te proberen te achterhalen wat er aan de hand is.’

Ik was in juni 2009 een heel eigenaardige man geworden door pijn en wanhoop. De vraag die ik in mijn hoofd had, was extreem: wat zou er gebeuren als ik een leven vol blessures en lichamelijk misbruik radicaal zou proberen te veranderen in 14 dagen?

Als er geen financiële beperkingen waren, als ik toegang had tot de artsen en medicijnen van topsporters en olympische sporters, zou ik dat dan kunnen? Of zou ik, misschien waarschijnlijker, gewoon failliet gaan of een eind aan mijn leven maken?

Uiteindelijk kwam ik dicht in de buurt van zelfmoord (makkelijk te vermijden gelukkig), maar ik heb bijna al mijn ‘permanente’ blessures de wereld uit geholpen. Ik kwam dichter in de buurt van 6 maanden, maar het eindresultaat was de hobbels onderweg meer dan waard. Laten we beginnen met een waarschuwend verhaal en daarna kijken hoe je hiervan kunt profiteren zonder het gekluns.

De les van $ 10.000

Ik zat bij een dokter op de onderzoekstafel in Tempe (Arizona) en vocht tegen de ijskoude lucht, terwijl ik staarde, niet door Jacques’ sleutelgat, maar naar een opbollende dikkedarm. Grandioos!

Het uitstulpende orgaan prijkte midden op een anatomische poster aan de wand, en om de een of andere reden had de tekenaar hem in zulk glanzend realisme weergegeven dat het ding de hele plaat domineerde. Uit gebrek aan andere versieringen richtte ik me op de darm als op een kaarsvlam, terwijl ik naalden van 8 cm in mijn nek, schouders en enkels had.

De eerste naald schampte mijn nekwervels, en ik begon te zweten. Dat was nog maar het opwarmertje. Binnen twee uur had ik het kliniekrecord voor injecties in één bezoek.

De volgende acht dagen had ik nog twee sessies en ging ik door het hele spectrum van emoties, inclusief laffe angst. Het getik van de naald tegen mijn wervelkolom, om extra groeifactor te laten vrijkomen, klonk als gekras op een schoolbord. Binnen een uur daarna keek ik met perverse geamuseerdheid toe (de cumulatieve verdoving van meer dan tien shots hielp), terwijl een spuit aan de ene kant van mijn linkerenkel onder de huid aan de andere kant begon te dansen als een foetus die uit een alien naar buiten wil. Toen porde hij door de huid en was ik minder geamuseerd. Niet een leuke stunt voor een feestje bij je patiënten.

We gebruikten het hele arsenaal.

De sterkste chemische cocktail was een kruising. Ze bevatte de ingrediënten die waren gebruikt op de knieën van een olympische skiër, in combinatie met het spul dat was uitgeprobeerd op een sprinter die zijn achillespees had gescheurd 8 weken voor de wereldkampioenschappen. De laatste won uiteindelijk een gouden medaille.

Het beslissende Frankenstein-elixer was niet niks. Dit zat erin:

Bloedplaatjesrijk plasma (PRP) PRP is een opkomende behandeling die vooral wordt toegepast op topsporters. In 2009 ontstond er belangstelling voor toen het met succes werd toegepast op twee Pittsburgh Steelers, slechts enkele weken voor hun Super Bowl-overwinning. PRP bevat het plasmadeel van je bloed met geconcentreerde bloedplaatjes. Bloedplaatjes zitten barstensvol groei- en geneesfactor, en zijn onderdeel van het normale herstelsysteem voor weefsel van het lichaam. Het wordt gemaakt in een speciale centrifuge nadat er bloed uit je arm is gehaald, net zoals gebeurt voor een bloedtest. PRP is dan de basis, waaraan het volgende wordt toegevoegd:

Stamcelfactor (SCF), ingevlogen uit Israël, dat de productie van bloedcellen bevordert.

Botmorfogeen proteïne 7 (BMP-7), waardoor volwassen stamcellen (mesenchymaal) zich beter kunnen ontwikkelen tot bot en kraakbeen. Ik denk nu achteraf dat dat de gevaarlijkste stof was in alle cocktails die ik heb geprobeerd.

Insuline-achtige groeifactor 1 (IGF-1) IGF-1 heeft anabolische (weefsel-opbouwende) effecten in volwassenen en wordt aangemaakt in de lever na stimulatie door groeihormonen. Het is een van de krachtigste natuurlijke prikkels tot celgroei en celvermeerdering. Het is ook een duur middel, dat wordt gebruikt in de toplaag van het professionele bodybuilding.

En, wat gebeurde er?

Vier maanden later was het eindresultaat volgens de in Harvard opgeleide rugspecialist van wereldniveau die naar de MRI-scans voor en na de behandeling keek: ‘Ik zie geen verschil tussen ervoor en erna.’ Het kan zijn dat er microscopisch kleine veranderingen waren (cytokines etc.), maar de MRI-scans bevestigden de pijn die ik had: geen verandering.

De drie sessies hadden meer dan $ 7.000 gekost en de ervaring was niet alleen duur, maar bleek ook nog een ramp. Een van de injecties in mijn rechterelleboog leverde mij een stafylokokkeninfectie op en een noodoperatie in het San Francisco Medisch Centrum van de Universiteit van Californië bijna 2 maanden beperkt gebruik van mijn arm en ruim $ 10.000 aan ziekenhuiskosten.

Op mijn verzoek aan de sportwetenschapper die verantwoordelijk was geweest voor de injecties, om $ 1.500 bij te dragen in de kosten, kreeg ik een e-mailtje terug dat net zo onorthodox was als de behandeling: ‘Waarom verspil je je tijd met dit verzoek aan mij, als je ook gewoon aan het werk kunt gaan en veel meer geld verdienen?’

Nou nou.

In het wetenschappelijk debat hield iedereen zichzelf en elkaar de hand boven het hoofd. Het was niet dat bijvoorbeeld PRP niet werkt (ik geloof dat het de regeneratieve geneeskunde radicaal zal veranderen), maar ik had niet de juiste persoon gevonden om het aan mij toe te dienen.

Er zijn heel veel valkuilen als je het allernieuwste wenst: geleuter, en oplichters die rijk worden over de rug van wanhopige mensen, om er maar een paar te noemen. Hoe kun jij, de lezer met geen zin om $ 7.000–20.000 te verspillen, dan slechte wetenschap en charlatans vermijden?

De minst pijnlijke keus is om een menselijk proefkonijn dat allemaal voor jou te laten uitproberen. En dat is nou mijn taak.

De redenen

We beginnen bij het begin: waarom zou ik dat mezelf in godsnaam aandoen? Nou, heel eenvoudig. Al die grenzenopzoekerij van mij van de laatste 15 jaar kost nu eenmaal wat. Namelijk ruim 20 breuken en 20 ontwrichtingen, 2 gewrichtsoperaties (schouder en nu elleboog) en genoeg scheuringen en verstuikingen voor een heel leven. Door tientallen jaren van intensieve en overmoedige sportbeoefening ben ik, zoals een orthopedisch chirurg het eens stelde, ‘een 30-jarige in een lichaam van 60’.

Een ontmoedigende en fatalistische diagnose, maar het bleek vaker voor te komen. Mijn beste vrienden, ook voormalige wedstrijdsporters, waren allemaal na hun 30ste gaan piepen en kraken. De pijntjes waren veranderd in operaties, lichte trainingsblessures waren chronische pijn geworden, en we kenden allemaal het taboeonderwerp: het werd alleen maar erger. Veel erger.

Voor mij was de laatste druppel een serie zware prednisontoedieningen en ruggenprikken in 2009. Het begon met een onschuldige schouderkwetsuur. Op de MRI-scan was geen schouderprobleem zichtbaar, maar een openliggende degeneratie van vijf tussenwervelschijven in de nek.

‘Daar zult u mee moeten leren leven,’ was de conclusie, uitgesproken met een misplaatste glimlach door een neurochirurg die met nationale ijshockey- en footballteams werkt. Hij had geen medicijnen of injecties voor dit probleem. Die waren niet meer dan pleisters om de symptomen te maskeren, de zintuigen te verdoven. Ik was bevorderd naar terminale pijnbeheersing.

Mijn tweede dag met prednison, een sterk immuunsysteem-onderdrukkend middel, dwaalde ik de hele dag verdoofd door de wijk Mission in San Francisco, op zoek naar de auto die ik net een uur daarvoor had geparkeerd. Na 3 uur gaf ik het op en nam ik een taxi naar een diner.

Toen ik de volgende morgen wakker werd, zag ik eruit alsof ik had gevochten en kon ik me niet herinneren met wie ik had gegeten. Zo was het wel genoeg. Als de conventionele geneeskunde het probleem niet kon oplossen, was het tijd voor drastischer maatregelen.

Als ik één ding ging aanpakken, dan wilde ik ze allemaal aanpakken.

Het menu

Als ik nu naar de uiteindelijke resultaten kijk (wat wel en niet werkte), had ik mezelf een boel geld kunnen besparen door een vierfasenplan te volgen. Je gaat pas door met de tweede als de keuzes in de eerste fase niet werken, en zo verder tot en met de laatste fase en het laatste redmiddel: een operatie.

Fase 1 – beweging: houding en biomechanica corrigeren door speciale bewegingen.

Fase 2 – manipulatie: beschadiging van zacht weefsel of vergroeiing corrigeren met hulpmiddelen of manuele behandeling.

Fase 3 – medicijnen: medicijnen innemen, injecteren of toepassen.

Fase 4 – mechanische reconstructie: operatie.

Hieronder geef ik een beknopte lijst van de methoden die ik voor dit boek heb uitgeprobeerd, gedurende 5 maanden in 2009 en na een schouderreconstructie in 2004 (die de oorzaak is van de meeste spierinjecties). De injecties zijn uitgevoerd met bloedcontroles elke 2 tot 4 weken.

Mijn experimenteerlust was deels aangewakkerd door positieve ervaringen: ik kende de mogelijkheden. Na de operatie in 2004 onderging ik een zorgvuldige combinatie van behandelingen, met ongelooflijk resultaat: mijn chirurgisch gerepareerde schouder kwam er beter uit dan mijn niet-geblesseerde, ‘gezonde’ schouder.

Soms kun je eerdere vermogens niet alleen herstellen, maar zelfs overtreffen; dan ben je ‘beter dan nieuw’. Je leven kan erdoor veranderen.

Ik heb sterretjes gezet bij de methoden die de snelste en duurzaamste effecten hadden, met het lichaamsgebied waarvoor dat gold tussen haakjes. Welke het állerbeste werkten, vertel ik straks gedetailleerd.

BEWEGING

Feldenkrais

Pilates

Geholpen stretchen

Tai Chi Chuan

Yoga (Ashtanga, Bikram)

*Blootvoets/Vibram-lopen (onderrug)

*Egoscue (nek en middenrug)

MANIPULATIE

Massage (van Zweeds tot Rolfing)

Acupunctuur en acupressuur

*Active-release-techniek (ART) (schouders)

*Advanced muscle integration therapy (AMIT) (borstspieren, billen en kuiten)

Graston-techniek

MEDICIJNEN

Plaatselijk

Androgel^® (gekristalliseerde testosteron)

DMSO (een tinctuur die populair is onder sprinters en renpaarden) in combinatie met MSM

Arnica

Oraal

Cytomel^® (liothyroninenatrium = synthetisch T3-schildklierhormoon)

L-glutamine in hoge doses (50–80 g per dag)

Bovien en kippencollageen in hoge doses (typen 1, 2 en 3)

Intra-articulaire injecties (in het gewricht)

PRP

Cortison

*Prolotherapie (linkerknie, rechterpols)

Intramusculaire injecties

*Deca-Durabolin^® (nandrolon-decanoaat) (linkerschouder)

Delatestryl^® (testosteron-enanthaat)

Depo^®-Testosteron (testosteron-cypionaat)

Sustanon^® 250 (testosteronmengsel)

HCG (humaan choriongonadotrofine)

*Biopunctuur-protocol met microdoses Traumeel en lymfo-myosotis (achillespees, infraspinatus)

Subcutane injecties (onder de huid)

HCG (humaan groeihormoon)

*Biopunctuur-protocol (hetzelfde als hierboven)

Een hele waslijst.

De uitverkoren middelen

Tot op zekere hoogte hielpen ze allemaal, maar slechts een paar hielpen echt langer dan 48 uur, en sommige oefeningen kon je niet alleen doen.

Er waren slechts 5 behandelingen die ‘permanente’ blessures verhielpen, hetzij in sessies van 1–3 keer, hetzij als solo-exercities. Dit zijn ze:

1. SCHOENHAK WEGHALEN EN VIBRAM-TRAINING AANGEPAKT LICHAAMSDEEL: ONDERRUG

Als je schoenen draagt waarin je hiel hoger staat, krijg je een lelijke houding en is uiteindelijk een pijnlijke compensatie in de houding niet te vermijden. Die simpele observatie is op de een of andere manier 30 jaar lang aan me voorbijgegaan, totdat ik via Rudy Tapalla, een CrossFit-instructeur uit Chicago, in contact kwam met de vijfteenschoenen van Vibram: als handschoenen voor je voeten.

Het langdurig dragen van hoge hakken heeft meestal een bepaalde mate van kyfose-lordose tot gevolg en bijbehorende pijn onder in je rug en in het midden van je bovenrug. Kyfose-lordose (zie tweede figuur rechts) zie je in de houding als een ‘convexe kromming van de thoracale wervelkolom, en een naar binnen gebogen onderrug als gevolg van het feit dat het bekken naar voren is gekanteld’. Dat is een academische manier om te zeggen: gebocheld en met holle rug tegelijk.

Zo kunnen mannen én vrouwen met minder dan 10% lichaamsvet er toch nog dikbuikig uitzien. Dat ongelukkige gezichtsbedrog wordt veroorzaakt door de te holle onderrug, en niet door te veel vet.

De oplossing is eenvoudig: draag de meeste tijd platte schoenen of schoenen waarbij de zool van teen tot hak weinig dikteverschil vertoont. Toen ik schoenen ging dragen van Vibram Five Fingers^® en Terra Plana Barefoot Vivo, verdween de pijn onder in mijn rug, waar ik meer dan tien jaar aan had geleden, volledig. Zover als dat kon, hebben de Vibrams ook mijn voeten helpen herstellen. Herstellen tot wat? Tot zoals ze van nature zijn, zoals hieronder te zien is op de eerste 2 foto’s, in 1905 gepubliceerd in de American Journal of Orthopedic Surgery.

Begrijp me niet verkeerd. Voor de gelegenheid kan een aardig stel hoge hakken echt de vrouwelijke vorm accentueren en mannen enige stijl en lengte geven. Als je de verheffing maar met mate gebruikt.

2. DE EGOSCUE-METHODE ANGEPAKTE LICHAAMSDELEN: NEK EN MIDDENRUG

Peter Egoscue (spreek uit: ‘E-gó-kjoe’, niet ‘Égo-skjoe’) is de bedenker van de Egoscue-methode, een houdingstherapie met 24 klinieken in de hele wereld. Peter is een voormalig marinier en autodidactisch therapeut die beroemd is geworden door op zichzelf en op sporters te experimenteren. Zijn trainers vertellen nog altijd over een van zijn vroege ervaringen: Peter zat in de kleedkamer van een profworstelaar nadat die zijn enkel had verstuikt. Peter was alleen maar bij die wedstrijd omdat de organisator een vriend van hem was. De worstelaar moest van hem op de vloer gaan liggen en zijn zere been uitgestrekt op een kastje leggen. Op de gok had hij gekozen voor het omhoogleggen van het been. Toen kreeg Peter een telefoontje en liep naar buiten, om pas na een kwartier terug te komen. De worstelaar gaf in niet mis te verstane bewoordingen te kennen dat het omhooghouden zonde van de tijd was geweest, want zijn enkel voelde nog hetzelfde. Maar om de een of andere reden ging het met zijn chronische rugpijn beter.

Peter stelde zichzelf een eenvoudige vraag: ‘Hoe kan dat?’ Daarna herhaalde en verfijnde hij die ongewone kleedkamer-stretch, tot het succespercentage voor rugpijn indrukwekkend genoeg was voor een officiële naam. Dat werd het nogal obsceen klinkende ‘progressieve supine groin’, waar ik later verliefd op werd. Tientallen jaren later benadrukt hij aan de Egoscue Universiteit nog steeds het fundamentele belang van het stellen van basisvragen: ‘Studenten, omdat ik niets weet, is in mijn wereld alles mogelijk.’

Ik was niet meteen gewonnen voor de Egoscue-methode. Ik was er via sporters al een keer of vijf mee in aanraking gekomen voordat ik de methode in 2009 zelf ging uittesten. Ik heb die methode zo lang weerstaan omdat ik er in het begin een soort sektarische nasmaak aan had overgehouden. Enthousiaste aanhangers beweerden van alles, van verdwenen allergieën tot vanzelf genezen spijsverteringsproblemen, en ik zag video’s van volgelingen die tijdens zogenaamde ‘e-cises’ (exercises) onwillekeurige krampen over hun hele lichaam kregen alsof ze een epileptische aanval hadden.

Ik besloot dat ik wel zonder een pinkstergemeente-achtig stigma à la Pilates kon. Als ik druk op mijn bekkenbodem wilde uitvoeren terwijl ik met een dode kat boven mijn hoofd zwaaide, kon ik dat alleen ook wel. Dus gaf ik geen aandacht aan de Egoscue-methode, ondanks steunbetuigingen van golflegende Jack Nicklaus en met de Super Bowl-ring beloonde NFL-spelers als John Lynch.

Maar toen, in juni 2009, lunchte ik in Tempe (Arizona) met een vriend die die middag naar een Egoscue-sessie zou gaan met John Cattermole, een gerespecteerd therapeut met 25 jaar ervaring in fysiotherapie. Ik stemde toe: ik zou met hem meegaan en een evaluatie ondergaan, helemaal voorbereid op een fijne dosis voodoo.

In plaats daarvan kwam ik echter anderhalf uur later naar buiten zonder pijn in mijn middenrug, en dat was voor het eerst in 6 maanden. Ik kon het haast niet geloven.

Het was wéér zo’n keer dat ik mezelf een draai om de oren heb gegeven omdat ik voorbarig het kind met het badwater had weggegooid. Die ervaring bevestigde ook weer eens 2 waarheden als een koe: (1) sommige beoefenaren van een methode snappen die niet helemaal en creëren verwarring door het nieuws overal te verkondigen, en (2) het is cruciaal, zoals Bruce Lee benadrukte, ‘op te nemen wat nuttig is, links te laten liggen wat nutteloos is, en toe te voegen wat helemaal van jezelf is’.

Na meerdere maanden testwerk op mezelf en op anderen die veel te vaak over hun laptop gebogen zitten, kan ik zes 80/20-oefeningen aanbevelen tegen onbalans in de houding bij bureauslaven. De minimalisten die thuis werken (of begrijpende collega’s hebben), stel ik de nrs. 1, 2 en 3 voor na elke 2 of 3 uur aan het bureau of in zittende houding, dan wel minstens 1× per week alle zes de oefeningen.

De ‘progressieve supine groin’, de ongemakkelijkste, ongewoonste en meest tijdrovende van de oefeningen, is de allereffectiefste die ik ooit heb gevonden om de spanning uit lendenspieren en heupbuigers weg te krijgen en zo het bekken te openen en te strakke hamstrings te ontspannen.

1. Statische rug
   Sets 1 | Reps 1 | Duur 5 min.
   
   Beschrijving
   1. Ga op je rug liggen met je benen op een blok of een stoel.
   2. Leg je armen met de handpalmen naar boven naast je in een hoek van ongeveer 45°, met je duimen tegen de vloer.
   3. Ontspan je bovenrug en zorg ervoor dat je onderrug recht en vlak tegen de vloer ligt.
   4. Blijf zo 5 min. liggen.
      
2. Statische rekhouding op de ellebogen
   Sets 1 | Reps 1 | Duur 1 min.
   
   Beschrijving
   1. Ga op handen en knieën zitten, met je ellebogen en polsen recht onder je schouders, en je knieën recht onder je heupen.
   2. Loop met je handen ongeveer 15 cm naar voren, kijk waar je handen dan staan en zet je ellebogen ervoor in de plaats.
   3. Hou je handen in een losse vuist en beweeg ze uit elkaar, met je ellebogen als scharnierpunt en de duimen naar buiten.
   4. Druk je heupen naar achteren in de richting van je hielen, zodat je onderrug hol trekt.
   5. Laat je hoofd hangen.
   6. Hou 1 min. vast.
      
3. Schouderbrug met kussen
   Sets 1 | Reps 1 | Duur 1 min.
   
   Beschrijving
   1. Ga op je rug liggen met je voeten recht vooruit op de vloer en je knieën gebogen.
   2. Doe een kussen tussen je knieën en druk daar de hele oefening constant tegen.
   3. Ontspan je bovenlichaam en til je heupen en rug op.
   4. Blijf 1 min. met je rug en heupen omhoog.
      
4. Actieve brug met kussen
   Sets 3 | Reps 15
   
   Beschrijving
   1. Volg de instructies voor de vorige oefening. Hou echter de houding niet bovenaan vast, maar beweeg je heupen zo hoog mogelijk en daarna langzaam weer een beetje naar beneden, enz. Hou de beweging zo soepel en onafgebroken als je kunt.
   2. Herhaal dit 15 keer voor 3 volledige sets.
      
5. a Progressieve supine groin met toren
   Duur 25 min. per kant
   
   Beschrijving
   1. Ga op de vloer liggen met één been in een hoek van 90° op een blok of een stoel (het rechterbeen in de illustratie). Je armen liggen in een hoek van 45° naast je, met de handpalmen naar boven.
   2. Doe je andere voet in het hulpstuk dat bij de toren hoort.
   3. Leg de voet in het hulpstuk, eerst op het laagste niveau van de toren en daarna steeds een tree hoger totdat je onderrug hol trekt. Dat is het niveau waar je de eerste 5 min. blijft.
   4. Hou vast tot je rug weer plat op de vloer ligt. Let meer op het afvlakken van je rug dan op de tijd.
   5. Doe na 5 min. je voet een niveau lager en hou daar weer vast.
   6. Ga door tot je been uitgestrekt op het laagste niveau ligt.
   7. Verander van been en herhaal de hele serie.
      
   
   5b Alternatief: supine groin met stoel
   Deze versie is veel minder intensief dan de progressieve supine groin, omdat de oefening niet progressief is en gemakkelijker.
   
   1. Bind een sweatshirt of trainingsbroek om een stoel of deurknop.
   2. Zet een stoeltje of tafeltje van ongeveer kniehoogte naast de stoel of deur uit stap 1.
   3. Hang je ene hiel in het sweatshirt of de trainingsbroek, en laat je andere been op de stoel of tafel rusten. Hou 10 min. vast.
   4. Herhaal met het andere been.
      
6. Luchtzit
   Sets 1 | Reps 1 | Duur 2 min.
   
   Beschrijving
   1. Ga met je rug tegen de muur staan, met je voeten en knieën op heupbreedte. Je voeten wijzen recht vooruit.
   2. Loop met je voeten van de muur vandaan, terwijl je met je lichaam naar beneden glijdt tot je knieën in een hoek van 90° zijn. Zorg ervoor dat je knieën iets achter je enkels blijven. Je onderrug moet volkomen vlak tegen de muur rusten. Je armen mogen langs je lichaam hangen, maar je handen mogen ook losjes op je bovenbenen liggen. Hou je gewicht op je hielen en leun niet voorover op je tenen.
   3. Hou 2 min. vast.
      

3 ADVANCED MUSCLE-INTEGRATION THERAPY (AMIT) AANGEPAKTE LICHAAMSDELEN: BORST, BILLEN, KUITEN

Ik deed dienst als proefpersoon voor letselherstel samen met een semiprofsporter die we ‘Seabiscuit’ zullen noemen. Hij had in een sprinttraining zijn hamstring gescheurd. Ik deed de biochemische experimenten en injecties, en hij testte de ongewone therapieën en pijnlijke mechanische correcties. We hadden heel wat meegemaakt in de hele VS en hadden al meer dan $ 100.000 uitgegeven. Het had bar weinig opgeleverd.

‘Dr. Two Fingers’ was Seabiscuits beste vriend en hij stuurde me een sms’je over hem, dat zo eindigde: ‘Hé vriend, je moet wat kapotmaken, zodat dr. Two Fingers je kan repareren. Echt.’

Daar had ik al voor gezorgd, en dus boekte ik een vlucht naar Salt Lake City en reed in een uur naar het door mormonen beheerste stadje Kaysville, waar het ChiroMAT-kantoor van Craig Buhler – ‘dr. Two Fingers’ – is gevestigd.

De wanden van zijn wachtkamer zijn bedekt met dankbrieven en shirts met handtekening van de besten in de verschillende sporten: Bill Romanowski (vier keer kampioen-lijnverdediger Super Bowl), NBA-spelers John Stockton en Karl Malone, en alpineskikampioen Picabo Street, om er een paar te noemen.

Buhler keek anders naar blessures dan de meesten. De meeste therapeuten behandelen de gespannen of pijnlijke spieren en gewrichten zelf (dus: zere onderrug? – aan de onderrug werken; zere achillespees? – revalidatie voor de achillespees), maar Buhler kijkt hoe hij de ui van proprioceptie kan afpellen, dus hoe in dit geval het zenuwstelsel de spieren aan- en uitzet.

Seabiscuit had Buhler de bijnaam ‘dr. Two Fingers’ gegeven vanwege zijn ongebruikelijke manier om de verschillende geblesseerde of gedeactiveerde spieren te isoleren en reactiveren. Bij zijn beste sporters kon hij dat met wel 700 spieren doen. Hij priemde één vinger diep in het uiteinde van een spier (het aanhechtingspunt van de pees) en een vinger van zijn andere hand in het andere eind, en dan voerde hij een serie tests uit om een slapende spier weer in zijn oorspronkelijke functie te krijgen.

Uit een brochure van zijn kliniek:

We hebben ontdekt dat als een lichaamsdeel overbelast wordt of de belasting niet meer aankan, er een voorspelbaar resultaat optreedt. De spier of het verbindend weefsel raakt geblesseerd, of het proprioceptieve systeem deactiveert delen van het weefsel, ongeveer zoals een stroomonderbreker in een elektrisch circuit.

Het lichaam past zich aan en laat andere spieren het werk overnemen. Als dat steeds weer gebeurt, gaat de aanpassing verder. Dat weefsel wordt sterker, beschadigde delen atrofiëren.

Algauw liet dr. Two Fingers deze ‘reactivatie’ in de praktijk zien. Hij testte eerst de kracht van mijn supraspinatus (de rotatorenmanchet, het vaakst geblesseerd) met een FET-krachtsensor. Daaruit bleek dat ik de kracht had van Dakota Fanning. En toen probeerde hij die spier te reactiveren, waarbij mijn kracht met een factor 5 toenam. In minder dan 25 min. ging ik van 2,5 kg liften naar 12,5 kg.

‘Heb je pijn aan de onderkant van je rechterachillespees?’ vroeg Buhler. Hij had daar nog niet eens gekeken, maar hij had een van mijn ernstigste probleemgebieden te pakken. Hij zag dat ik in verwarring was en legde uit: ‘Je gastrocnemius [kuit­spier] geeft onvoldoende vuurkracht, hij is passief. Dus is het logisch dat je pijn in je achillespees en knie hebt, en hoogstwaarschijnlijk daarmee samenhangende pijn in je hamstring.’

En hij ging door, en bewees keer op keer dat het probleem niet was wat ik dacht dat het was. Het was een spier die het overgenomen had van een andere, die het weer had overgenomen van nog een andere spier. De oorspronkelijke spierdeactivering kon aan de andere kant van mijn lichaam zitten, niet eens in de buurt van de plek waar de pijn zat.

Zijn vermogen om die plaats te vinden was ongelooflijk. Er is een powerlifter van wereldniveau die een anekdote vertelt over zijn eerste bezoek aan Buhler: ‘Hij had me nog niet eens aangeraakt of hij zei al dat ik zwakke quads (quadricepsen, de vierhoofdige dijspieren) had. Ik antwoordde: “Zwakke quads?! Ik deadlift 400 kg!” Waarop Craig alleen maar zijn schouders ophaalde en aan het werk ging.’ De gewichtheffer bekeek later vertraagde filmopnamen van zijn trektechniek en besefte dat daar – onmiskenbaar – duidelijk op te zien was dat hij zijn benen snel strekte om de zwakke quadricepsen te compenseren.

Ik bracht heel wat tijd bij dr. Two Fingers door. 50 dollar per gereactiveerde spier houdt in dat functieherstel niet goedkoop is. Ik had in totaal 4 sessies, waarin ruim 50 spieren werden behandeld.

Ik kon mij niet in al zijn extra programma’s vinden, maar ik wist dat je veel moet proberen om een paar waardevolle dingen over te houden. Om die paar dingen te vinden moest ik soms op mijn tong bijten en dingen doen waarvan ik wist dat ze niet werkten, ook daar niet.

Uiteindelijk heb ik zijn methoden getest met de enige jury die er echt toe deed: objectieve gewichten. De veranderingen waren niet gering. Neem bijvoorbeeld de borstspieren. Sinds ik in mijn tienerjaren allebei mijn sleutelbeenderen heb gebroken, heb ik in verhouding veel moeite met het gebruiken van mijn borstspieren, waardoor bankdrukken en dergelijke bewegingen mijn zwakste oefeningen zijn.

24 uur voor mijn tweede sessie bij Buhler deed ik decline-flies met dumbbells van 18 kg, maximaal 5 herhalingen. 24 uur na die sessie deed ik langzame decline-flies met 22 kg (20% toename), 14 herhalingen (180% toename). Ongelooflijk.

Voordat je probeert de output van een spier te verbeteren door meer gelift gewicht of een groter aantal herhalingen, moet je ervoor zorgen dat de input (zenuwstelsel) goed werkt. Moet je echt ‘sterkere spieren’ hebben, of geleidt de bedrading het signaal gewoon niet goed genoeg?

Als je niet naar dr. Two Fingers kunt, kijk dan bij MAT aan het eind van dit hoofdstuk naar mogelijkheden in de buurt.

4. ACTIVE-RELEASE-TECHNIEK (ART) AANGEPAKT LICHAAMSDEEL: INTERNE SCHOUDERROTATOREN

De ingenieursopleiding van dr. P. Michael Leahy begon met luchtvaarttechniek bij de luchtmacht. Pas veel later, in 1985, kwam zijn fascinatie voor structurele mechanica tot ontwikkeling. In dat jaar werd ART geformaliseerd en gepatenteerd, en paste hij zijn werk toe op letsel aan zacht weefsel bij de mens. Sinds die tijd is Leahy, die 25 keer heeft meegedaan aan de Ironman-triatlon, de arts van onder anderen Donovan Bailey (olympisch goud op de sprint), Gary Roberts (NHL Toronto Maple ­Leafs) en Mister Universe Milos Sarcev.

Het uitgangspunt van de methode is eenvoudig: verkort het weefsel, geef spanning met de hand, en verleng het weefsel dan of zorg ervoor dat het ten opzichte van het weefsel ernaast verschuift. Eenvoudig betekent niet gemakkelijk, zoals Leahy uitlegt: ‘Het is net zo eenvoudig als pianospelen en net zo moeilijk.’

Hoe ziet het er in de praktijk uit? Als spieren verkleefd zijn met elkaar of met bot, lijkt het veel op losscheuren (zie de afbeelding).

Ik kwam voor het eerst met ART in aanraking in 2001, via Frank Shamrock, 5 × middengewichtkampioen Ultimate Fighting (UFC). Frank kreeg zijn eerste ART-behandeling in juli 2001 na een acute onderrugblessure tijdens de training. Hij kon niet meer lopen en verwachtte niet veel:

In 16 jaar tijd was ik met lagerugpijn en een doof gevoel in een been bij meer dan 30 chiropractors overal ter wereld geweest. Door die trainingsblessure waardoor mijn bezoek nodig was geworden, kon ik mijn hoofd niet meer hoger krijgen dan mijn middel en sliep ik in foetushouding op de vloer van de woonkamer. Orthopedisten en verschillende andere artsen hadden me altijd twee dingen gezegd: mijn wervels moesten worden vastgezet of ik moest gewoon met de pijn leren leven. Door ervaring wist ik dat ik het K1-kickboksgevecht van de volgende maand moest annuleren.’

In vier sessies van ongeveer 10 minuten verwijderden de artsen van de Janzen & Janzen Sports Health-kliniek in San Jose (Californië) het littekenweefsel en de verklevingen die de oorzaak waren van de pijn in Franks onderrug. Op donderdag was hij op de schouders van zijn trainer de sportschool uit gedragen, en de volgende dinsdag trainde hij alweer voluit.

Drie weken later won Frank zijn K1-gevecht met een knock-out in de eerste ronde. Frank beval ART aan aan B.J. Penn, de Braziliaanse wereldkampioen jiujitsu, die dankzij ART weer volledige beweging kreeg in zijn linkerschouder (en geen operatie nodig had), alsmede in zijn rechterschouder en hamstring. Twee weken voor het UFC-kampioenschap van 2 november 2001 werd zijn onderrug in twee sessies van 15 minuten met succes behandeld. Penn sloeg de grote favoriet Caol Uno in slechts 11 seconden in de eerste ronde knock-out.

Experimenteren met ART

Verplaats je naar een bewolkte, sombere middag in New York, december 2009. Bij de Peak Performance-sportschool viel ijskoude regen met stromen naar beneden; binnen volgden zo’n 20 krachttrainers, coaches en ik een seminar van een hele dag over PIMST (Poliquin Instant Muscle Strengthening Technique), ontwikkeld door de olympische trainer Charles Poliquin. Voor elke diagnose- en trainingsoefening testten wij in paren de bewegingsmogelijkheden. Bij de eerste oefening keken we naar externe en interne schouderrotatie (stel je bij de interne de beweging van armdrukken of honkbal werpen voor). Mijn externe rotatie was uitmuntend, maar mijn interne rotatie lag zo dicht tegen immobiel aan dat mijn partner dacht dat ik een geintje uithaalde.

Dat was helaas niet het geval. Ik kon me niet meer herinneren wanneer ik voor het laatst het grootste deel van mijn rug had kunnen aanraken. Nu wist ik weer wat ik niet kon, en een beetje moedeloos ging ik tijdens een pauze naar Charles voor advies. Hij was even stil en keek me aan: ‘Zal ik het in orde maken?’

Ik wist niet wat ik moest zeggen. ‘Dat zou ongelooflijk zijn,’ was alles wat ik eruit kon krijgen. Ik moest van Charles op een massagetafel in een hoek van de zaal gaan liggen. Hij riep alle leerlingen erbij voor een demonstratie van het weghalen van verklevingen en beperkingen.

En of het een demonstratie werd! Hoewel ik de zwakste van de hele groep was, hadden de grote jongens en de powerlifters in Westside-stijl 20 minuten later meer respect voor me. Het was verreweg het pijnlijkste wat ze in lange tijd hadden gezien. Charles, die vier jaar onder Mike Leahy ART op zijn sporters had toegepast, moest beide handen gebruiken: ‘Het is heel erg, als ik twee handen nodig heb. Dat gebeurt nooit.’

Twee mannen van ruim 90 kg hielpen mijn armen bepaalde bewegingen uit te voeren terwijl hij genoeg druk uitoefende om zijn vingers een kleine 3 cm tussen de spieren te krijgen die aan bot of aan de antagonistische spieren verkleefd waren geraakt. Ik voelde me als een kerstkalkoen. De foto’s van ervoor en erna vertellen een completer verhaal.

Charles dacht nog drie of vier sessies nodig te hebben om de beperking in beide schouders helemaal weg te werken. Het zou niet de eerste keer zijn dat hij schouders weer tot leven had gewekt: ‘Een paar jaar geleden belde mijn goede vriend en IFBB-profbodybuilder Milos Sarcev mij ineens op. Hij vertelde dat hij volgende week een artroscopische operatie moest ondergaan in allebei zijn schouders. Hij was natuurlijk niet blij. De operatie zou hem ongeveer $ 18.000 kosten, hij zou flink moeten revalideren, en dus zou hij lang geen wedstrijden kunnen doen en geld verdienen. Ik zei dat hij meteen naar mijn kantoor moest komen en [dr. Mike Leahy] naar zich moest laten kijken voordat hij een chirurg ook maar in de buurt van zijn schouders liet komen.

Vanwege de ondraaglijke pijn had Milos meer dan vier maanden niet getraind. Zelfs een olympische stang zonder gewichten (20 kg) bezorgde hem pijn. Nadat dr. Leahy echter slechts 45 minuten met hem had gewerkt [aan verklevingen rond zijn subscapularis, de onderschouderbladspier], zei hij tegen Milos dat hij naar de zaal moest en zijn schouders voorzichtig aan het werk moest zetten. Milos ging aarzelend met me mee naar de plaatselijke World Gym, waar hij in volslagen ongeloof 2 reps met 145 kg bankdrukte. Vijf dagen later deed hij 6 reps met 145 kg zonder enige pijn!’

ART-sessies duren meestal 5-15 minuten en kosten $ 45-100. Voor de meeste letsels zijn 1 tot 6 sessies nodig. Letsel aan zacht weefsel dat geschikt is voor ART zijn onder andere blessures aan het rotatorenmanchet, peesontsteking, overbelasting van de onderrug, verstuikte enkels en polsen, beenvliesontsteking, letsel aan de buigspier van het heupgewricht en het carpaletunnelsyndroom.

Maar ART is niet perfect. Zoals Charles opmerkte: ‘ART is 100% effectief bij 70% van de patiënten.’ Om chronische pijn weg te krijgen is er vaak een combinatie nodig van behandelingen. Soms zijn daar naalden bij nodig, wat ons bij de volgende fase brengt: medicijnen.

5. PROLOTHERAPIE AANGEPAKTE LICHAAMSDELEN: LINKERKNIE, RECHTERPOLS

Bij prolotherapie (zo genoemd naar de ‘proliferatie’, snelle vermenigvuldiging, van collageenvezels die erdoor moet ontstaan) wordt een mengsel van prikkelende stoffen geïnjecteerd in pezen, banden en rechtstreeks in gewrichten. Zo moet een milde ontsteking ontstaan die stimulerend werkt op weefselherstel.

De eenvoudigste cocktail bij prolotherapie – ook de cocktail met de langste staat van dienst – is ontwikkeld door de grondlegger van deze techniek, de arts George Hackett. In wezen is zijn mengsel suikerwater: dextrose vermengd met een plaatselijk verdovend middel (lidocaïne) en een zoutoplossing.

Dr. C. Everett Koop, de 13de directeur-generaal van de Amerikaanse gezondheidsdienst, heeft de deur opengezet voor verder onderzoek naar prolotherapie toen hij zich er in het openbaar positief over uitliet:

Tenzij je prolotherapie hebt uitgeprobeerd en de waarde ervan hebt leren kennen, lijkt het een te eenvoudige oplossing voor een reeks van gecompliceerde problemen die het menselijk lichaam treffen en notoir moeilijk te behandelen zijn met welke andere methode dan ook. […]

Op mijn 40ste kreeg ik in twee verschillende neurologische klinieken de diagnose onbehandelbare pijn te horen. Mijn reactie was dat ik te jong was voor onbehandelbare pijn. Toevallig hoorde ik dat de arts Gustav A. Hemwall, een behandelaar in de buitenwijken van Chicago, deskundig was op het gebied van prolotherapie. […] Om kort te gaan, mijn onbehandelbare pijn was niet onbehandelbaar en ik ging zo vooruit dat mijn pijn geen probleem meer was.

Het mooie aan prolotherapie, mits goed toegepast, is dat het geen schade kan aanbrengen. Hoe zou een beetje suikerwater in de aansluiting van een gewrichtsband op het bot schadelijk kunnen zijn voor een patiënt?

In 2005 begonnen artsen van de Mayo-kliniek prolotherapie te testen. Ze brachten de meest ontvankelijke letselplaatsen in kaart: knieën, ellebogen, enkels en het SI-gewricht onder in de rug. Zij kwamen in hun nieuwsbrief tot de conclusie dat ‘anders dan corticosteroïde-injecties – die tijdelijk verlichting kunnen geven – prolotherapie het geïnjecteerde weefsel verbetert door weefselgroei te stimuleren’.

In de prolococktail die ik in de kliniek kreeg (zie begin van dit hoofdstuk), zaten nog wat extra ingrediënten:

dextrose
marcaïne (verdovend middel)
vitamine B12
proline
lysine
glucosaminesulfaat

In mijn eerste sessie kreeg ik 12 prolo-injecties. Dat was geen lolletje. Na de eerste sessie was ik 45 minuten lang duizelig en had ik een koude, gevoelloze rechterhand. Maar positief was dat de pijn in mijn rechterpols, die ik al 10 jaar had (van een val tijdens turnen), en de pijn in mijn linkerknie (van het worstelen) allebei ongeveer 21 dagen na de laatste sessie waren verdwenen.

De risico’s van de ingrediënten zijn minimaal, vooral bij een eenvoudige, op dextrose gebaseerde versie. Maar er is altijd het gevaar, zij het klein, van een ontsteking. Als een naald door de huid gaat, kunnen bacteriën van de huid in het lichaam komen. Dat is het ernstigst als de infectie in het gewricht zit en dat septisch wordt: daardoor kan het kraakbeen binnen 72 uur degenereren.

Uit een onderzoek in Frankrijk bleek sepsis gemiddeld 13 keer per 1 miljoen injecties voor te komen, maar dit risico is veel geringer bij gebruik van voorverpakte spuiten. Toch wilde ik na één stafylokokkeninfectie graag minder invasieve injecties onderzoeken, wat leidde tot de volgende therapie: biopunctuur.

6. BIOPUNCTUUR AANGEPAKTE LICHAAMSDELEN: INFRASPINATUS, ACHILLESPEES

‘Hoor je dat?’

Jazeker, en het klonk walgelijk. Dr. Lee Wolfer was me 40-60 injecties¹ aan het geven met naaldjes die normaal worden gebruikt bij tuberculosetests. De injecties gingen slechts 1 cm onder de huid, maar het geluid van mijn infraspinatus, een van de rotatorenmanchetspieren in de schouder, klonk alsof iemand over harde sneeuw liep: geknerp.

‘Dat is kalkafzetting waar die niet hoort te zitten.’

Daarna ging Lee, een prominent rugspecialist in de VS, weer verder. Ik was nog lang niet klaar met de injecties. Ik had haar een hele waslijst gegeven – nek, bovenrug, schouders, enkels – en we moesten nog een heel eind.

Lee is nu een fanatieke fascist – ‘fascist’ in de zin van iemand die de lang verwaarloosde fascia beschouwt als meer dan alleen maar anatomische lijm. De resultaten zijn tot nog toe indrukwekkend: ‘Ik voel me eindelijk gelukkig als arts. Ik help mijn patiënten hun eigen lichaam te genezen.’

De ‘fascia’ vormt een driedimensionaal web van bindweefsel dat de structuur van het lichaam steunt. Denk daarbij aan de scheerlijnen die een tent overeind houden. Lijnen die bijvoorbeeld helpen spieren bijeen te houden en inwendige organen op hun plaats te houden. Ooit wel eens hardlopers horen klagen over fasciitis in de voetzolen? Dat is een probleem met de fascia, en pijnlijk ook. De fascia van de voet (plantair) is een brede band bindweefsel die loopt van de hiel tot de tenen. Het steunt de voetboog, en als het ontstoken raakt en zijn werk niet meer goed kan doen, is chronische pijn het gevolg.

Fasciae zitten niet alleen in de voeten. Ze zitten in het hele lichaam en hebben ook een biochemische rol.

Lee’s reis was begonnen met een artikel over lagerugpijn. Ze had ontdekt dat onderzoekers iets geks hadden gevonden: de fascia van patiënten zag eruit als die van diabetici. In het hele weefsel zat ongebruikelijke kalkafzetting, die ze later bij haar eigen patiënten ook zag.

Het meest zorgwekkende gebied was het grote verkeersknooppunt van de hele rug: de thoracodorsale fascia. Deze fasciale lap verbindt in het lendengebied belangrijke bewegers als de brede rugspieren met de bilspieren. Problemen daar kunnen bijna overal pijn veroorzaken. Fasciae zijn meesters in misleiding. Fasciale banden kunnen gebieden als de rechterschouder met de linkeronderrug verbinden. Als je dus het werkelijke probleem wilt opsporen, moet je een Sherlock Holmes-achtig vermogen hebben om te verbinden wat op het oog geen verband heeft, vaak buiten het lichaam.

Eén voorbeeld uit het eetpatroon: Lee had het belang ontdekt van dierlijk voedsel dat rijk aan voedingsstoffen is, met voldoende in vet oplosbare vitaminen (A, D, E en K) om functie terug te brengen in chronisch ontstoken weefsel met abnormale kalkafzetting. Ze gebruikte mij nu om haar nieuwste en grootste bevinding op uit te proberen: biopunctuur.

Jan Kersschot, een Belgische arts, heeft biopunctuur in 1991 bedacht. Het gaat om ondiepe injecties met verschillende stoffen, zoals Traumeel, zdeel en lymfomyosot. Traumeel wordt gebruikt bij acute ontsteking door sportblessures, en lymfomyosot bij lymfedrainage van chronisch opgezwollen of verstopt weefsel. Van Traumeel is in kwaliteitstijdschriften vastgesteld dat het de hersteltijd verkort na acute sportblessures, en de afscheiding afremt van anti-immuunstoffen (IL-1B en TNF-alfa) die vrijkomen bij weefselbeschadiging en toegenomen ontsteking.

Hoewel biopunctuuroplossingen niet zo verdund worden dat ze geen actieve stoffen meer bevatten (zoals in de homeopathie meestal wél gebeurt), zijn ze wel verdund en worden ze ‘microdoses’ genoemd. Lee gebruikte bij mij zowel Traumeel als lymfomyosot.

Naast de medicijnen probeerden we ook een zoutoplossing met 20% dextrose. Dat leek erg op prolotherapie, maar de injecties waren minder diep. De resultaten van tientallen ‘babyprikjes’ met een 0,14 mm-naaldje van 1,25 cm lang waren enorm: 12 uur na de eerste behandeling van allebei de infraspinatusspieren was de pijn aan de achterkant van mijn schouders helemaal verdwenen. Ik had daar meer dan 6 jaar altijd pijn gehad, en was daar met 1 sessie van 15 minuten vanaf. Tot op heden is de pijn weggebleven.

Ik kreeg ook biopunctuur in mijn rechterachillespees, met vergelijkbare resultaten.

Hoe het werkt is nog niet duidelijk, maar ik denk dat dat van plaats tot plaats kan verschillen. Bij de infraspinatus leek het mechanisch: de kalkafzetting afbreken met een naaldje, zo’n beetje als het ijs van je voorruit krabben. Bij de achillespees ging Lee ervan uit dat het een soort cutaanmusculaire of -neurale reactie was.

Vanwege de homeopathische oorsprong blijf ik sceptisch over lymfomyosot en, in mindere mate, Traumeel. Maar vanwege de minimale risico’s van biopunctuur en de resultaten bij mij, zou ik aanraden dat eerst uit te proberen voordat je prolotherapie of een injectie met bloedplaatjesrijk plasma (PRP) probeert. Voor de meeste musculoskeletale problemen wordt een serie van 4-8 injectiesessies aanbevolen.

MATERIAAL EN TRUCJES

Door dit hoofdstuk zal een massa oplichters zich aangemoedigd voelen om zich deskundig te noemen. Misschien loop je een goede behandelaar mis, maar ik stel voor dat je je richt op mensen die ook al patiënten behandelden toen dit boek nog niet was uitgebracht (december 2010).

Vibram FiveFinger- en Terra Plana-schoenen (www.fourhourbody.com/vibram, www.fourhourbody.com/terra) Met deze merken kwam ik van mijn lagerugpijn af. De Vibram FiveFingers zijn ideaal, maar zien eruit als de poten van een gekko. De Vivo Barefoot-schoenen van Terra Plana kunnen daarentegen doorgaan voor uitgaansschoenen: niemand merkt dat ze haast geen zolen hebben.

Healthytoes Toe Stretchers (www.fourhourbody.com/toe-stretch) Deze tenenspreiders lijken op een zachte boksbeugel voor je tenen. Je tenen gaan weer recht vooruit staan en pijn door tenen die over elkaar heen liggen en opzij worden geduwd, verdwijnt. Begin met elke avond 5 minuten.

Database van Active Release Technique-behandelaars (ART, www.activerelease.com) Zoek op deze site naar ART-specialisten.

Een prolotherapie-behandelaar zoeken Dit zijn de 3 organisaties die aanbevolen worden door mensen die ik op dit gebied vertrouw:

Hackett-Hemwall Foundation (HHF, www.hacketthemwall.org)

American Academy of Orthopedic Medicine (AAOM, www.aaomed.org)

American College of Osteopathic Sclerotherapeutic Pain Management (de oude term voor ‘prolotherapie’, www.acopms.com)

ChiroMAT (www.chiromat.com) Bedenker van de AMIT-techniek, Craig Buhler (ook bekend als ‘dr. Two Fingers’), helpt topsporters van de NBA, NFL en PGA om optimaal te presteren.

Muscle Activation Technique Specialists (MAT, www.fourhourbody.com/mat) Als je niet naar Utah kunt voor dr. Craig Buhler, gebruik dan deze site om een MAT-behandelaar dichterbij te vinden. Hoewel er enige strijd is tussen groepen over de beste techniek, heeft deze organisatie de ruimste bevoegdheid en is dus het toegankelijkst.

Southern California Orthopedic Institute (www.scoi.com) Dr. Stephen Snyder van het SCOI heeft veel nieuwe technieken en technologieën ontwikkeld voor artroscopische schouderchirurgie. Mij aanbevolen door vriend en medepatiënt Scot Mendelson, die meer dan 450 kg bankdrukte.

Video van mijn reconstruerende schouderoperatie door dr. Snyder (www.fourhourbody.com/surgery) De ontwrichting van de schouder vóór de operatie – onder verdoving – is afgrijselijk. Geinig als je graag naar YouTube-filmpjes kijkt van mensen die met hun gezicht plat tegen het beton slaan en zo.

Biopunctuur: algemene vragen en antwoorden (www.chiromedicalgroup.com/biopuncture)

Overzicht van Biotensegrity (www.fourhourbody.com/biotensegrity) Hier leer je alles over de fascinerende functies van fasciae. De orthopedisch chirurg Steven Levin legt uit hoe de principes van tensegrity, zoals te zien in R. Buckminster Fullers geodetische koepels, in het menselijk lichaam werken, met de botten als de elementen die de drukbelasting geven, en het zachte weefsel voor de trekbelasting. Als je ook maar een beetje een techneut bent, lees dan ‘The Importance of Soft Tissues for Structural Support of the Body’. Geweldig artikel.

Egoscue (www.egoscue.com) Egoscue is een houdingstherapie die in 24 klinieken in de wereld wordt gegeven. Het doel van de methode is musculoskeletale pijn te behandelen zonder medicijnen, operatie of manipulatie. Het heeft mij van mijn rugpijn afgeholpen.

Atlas of Human Anatomy door Frank H. Netter (www.fourhourbody.com/netter) Dit is het mooiste en (nagenoeg) allesomvattende anatomieboek dat ik ooit ben tegengekomen. Verschillende artsen hebben het mij aanbevolen, onder wie dr. Lee Wolfer, die het boek zo beschreef: ‘Netter is in zijn eentje verantwoordelijk voor de anatomische kennis van de meeste artsen hier. Hij heeft alleen de fascia en het ingewikkelde van gewrichtsbanden gemist.’ Ik heb ook het kaartmateriaal bij het boek, dat voor studenten medicijnen is ontwikkeld.