HAPPY END EN EEN VERDUBBELING VAN DE SPERMATELLING
De twee door de goden
gemaakte kanalen
waarin de kracht van de
man zetelt, in zijn
testikels… ik breek ze
met een knots.
‘Elke man in deze zaal is half zoveel man als zijn grootvader was.’
Dr. Louis Guillette, een onderzoeker aan de Universiteit van Florida, wond er geen doekjes om bij de hoorzitting van een Congrescommissie. Guillette, een van de 40 hoogleraren van het Howard Hughes Medical Institute, gebruikte geen metafoor. Hij beschikte over onderzoeksgegevens om zijn claim te onderbouwen.
De spermatellingen bij gezonde mannen in de Verenigde Staten en 20 andere geïndustrialiseerde landen dalen sinds 1942 met ongeveer 1% per jaar. In de jaren 1940 telde men in het ejaculaat van de gemiddelde Noord-Europese man ruim 100 miljoen spermatozoa per milliliter (miljoen/ml). En in 2008? ‘De spermatellingen bij de meeste Europese mannen van 20 jaar zijn nu zo laag dat we al dicht bij het cruciale omslagpunt komen van 40 miljoen/ml spermatozoa… We moeten uitgaan van de mogelijkheid dat er in de toekomst meer onvruchtbare paren en lagere vruchtbaarheidscijfers zullen zijn.’ In Denemarken is al meer dan 40% van de mannen onder de drempel van 40 miljoen/ml gezakt; zij moeten als verminderd vruchtbaar worden beschouwd.
Het onderzoek is, zoals altijd, omstreden. Sommige onderzoeken bevestigen de trend, terwijl andere die uitslagen betwisten – en zo weten we er allemaal nog minder van dan eerst. Om dat gekrakeel te omzeilen, heb ik mijn eigen spermatellingen en de kwaliteit van mijn sperma 18 maanden lang bijgehouden. Zo kon ik uit de eerste hand de trend zien. Vanuit mijn zelfzuchtige darwiniaanse standpunt konden Henriks ballen in Kopenhagen me niets schelen. Ik maakte me zorgen over die van mezelf.
Het begon allemaal met een bezoek aan een spermabank in 2008 (zie de kadertekst in dit hoofdstuk), toen ik nog helemaal niet van plan was welke trend dan ook te volgen. Ik was enkele malen nadrukkelijk geconfronteerd met mijn sterfelijkheid, en had een vriend van 30 jaar die kanker had gekregen aan de testikels. Zo besloot ik dat het een goed idee zou zijn om mijn kleine zwemmertjes in te laten vriezen nu ze het fitst waren. Anders dan met goede wijn, gaan spermatellingen er met de jaren niet op vooruit. En stel je eens voor dat ik zou trouwen en dat mij iets zou overkomen waardoor ik aan de chemotherapie moest? Ik wilde een verzekeringspolis voor het ergste geval.
Het was nog nooit bij me opgekomen om een nauwkeurige spermatelling te laten doen. Met mijn bloed was niks mis, ik was nog maar 31 jaar jong. Mijn voedsel was zo schoon als het ontbijt van een mormoon, en ik vestigde op de sportschool steeds weer nieuwe persoonlijke records. Waarom zou ik me zorgen maken? Dat was nergens voor nodig.
Onaangename verrassingen
Toen kwam de schok: de uitslag, die de middag na mijn sessie beschikbaar was, plaatste mijn spermatelling aan de lage kant van normaal, randje problematisch. Ik geloofde mijn oren niet. Ik nam aan dat er een vergissing was gemaakt en ging drie weken later nog eens terug – ik kwam thuis met een nog lagere telling. Hoe meer tests ik deed in het volgende jaar, hoe lager de resultaten.
Wel verdorie. Ik schrok me dood. Hoe zou dat kunnen komen? Zouden het de ftalaten zijn die overal in zitten, van shampoo tot deodorant? Bisfenol A, dat voorkomt in van alles van huishoudelijke elektronica tot plastic flessen? Nauwsluitend ondergoed? Er was geen consensus. Je kon wel aan een miljoen oorzaken denken.
Ongeacht de oorzaken, de echte vraag was of ik er iets tegen kon doen. Om te beginnen probeerde ik vervuilende stoffen uit de omgeving te verwijderen uit mijn lichaam, met injecties (intraveneuze DMPS, enz.) en veranderingen in mijn eetgewoonten. Maar bij het eerstvolgende bloedonderzoek waren er nauwelijks verschillen te zien. Wat kon ik nog meer doen?
Behalve plastics vermijden en overstappen op biologisch voedsel was het antwoord: bedroevend weinig. Ik sprak met enkele vooraanstaande urologen in Amerika, zoals dr. Dudley Danoff, de oprichter van de Tower Urology Medical Group aan het Cedars-Sinai Medical Center, die 25 jaar lang verbonden was aan de medische faculteit van de Universiteit van Californië in Los Angeles. Zijn opvallendste commentaar was nogal mismoedig: ‘Mannelijke vruchtbaarheid is een betrekkelijk “onvruchtbaar” terrein. Er valt maar zo weinig aan te doen.’
Toen kwam 31 augustus 2009. Als voorbereiding op een interview over heel iets anders met de bekende krachtsportcoach Charles Poliquin had ik een vriend van me in de fitnessbusiness gevraagd om een lijstje vragen die hij beslist zou willen stellen. Een van de kanttekeningen in zijn e-mail luidde: ‘Hij gebruikt geen mobiele telefoon, vanwege de straling, en zegt dat er een duidelijke correlatie is tussen lage T-niveaus bij sporters en een mobieltje in je broekzak.’ ‘T’ verwijst hier naar testosteron.
Het interview met Charles was een fascinerende tocht langs allerlei onderwerpen op het gebied van prestaties, van het endocriene systeem tot intraveneuze behandelingen met vitamine C en genetische tests. Ergens halverwege, toen we op een ander onderwerp overgingen, vroeg ik Charles of hij een correlatie was tegengekomen tussen het gebruik van een mobieltje en lagere testosterontellingen.
‘Dat is niet alleen maar iets wat ik in tests heb vastgesteld. Kijk maar eens naar het onderzoek.’
Dat deed ik dus. En zowaar, klikkend van het ene artikel naar het andere bij MedLine, vond ik meer dan een handvol onderzoeken die een significante afname aantoonden van testosteronserum bij ratten, zelfs al na matige blootstelling (30 minuten per dag, 5 dagen per week, 4 weken lang) aan elektromagnetische velden met een frequentie van 900 megahertz, die de meeste gsm’s produceren. En toen volgde de openbaring.
In de kolom ‘verwante artikelen’ bij een van die onderzoeken zag ik onderzoek vermeld naar de effecten van gsm-straling op sperma. Met een enkele klik had ik de doos van Pandora geopend, maar laten we eerst naar de grondbeginselen kijken voordat we mijn vondst doornemen. Er zijn met name 3 dingen die een arts zal bekijken als hij sperma beoordeelt:
1. Telling: hoeveel zwemmertjes hebben we in totaal?
2. Morfologie: hoeveel zwemmers hebben de goede kikkervisachtige vorm?
3. Beweeglijkheid: hoeveel daarvan kunnen ook echt voorwaarts zwemmen, de goede kant op?
Als het sperma mismaakt is of niet kan bewegen, maakt het niet uit hoeveel je hebt. Als je goede zwemmers hebt maar niet voldoende om de kamikaze-enkele-reis te overleven, ben je ook verneukt.
Van de tientallen onderzoeksverslagen die ik heb gevonden, de meeste uit Europa, kwam meer dan 70% tot dezelfde conclusie:16 de straling van gsm’s schaadt de productie van sperma. De verklaring voor het verschijnsel varieert nogal, maar het resultaat was nooit goed. Hieronder twee conclusies, uit 2008 en 2009:
Een groep van 361 mannen die aan een onvruchtbaarheidsonderzoek deelnamen, werd verdeeld in 4 groepen naar hun actieve gebruik van een gsm: groep A gebruikte geen gsm, groep B < 2 uur/dag, groep C 2-4 uur/dag en groep D > 4 uur/dag. […] De laboratoriumwaarden van bovengenoemde parameters [gemiddelde spermatelling, beweeglijkheid, levensvatbaarheid en normale morfologie] namen bij alle vier de groepen telefoongebruikers af naarmate de duur van de dagelijkse blootstelling aan gsm’s toenam.
Mannelijke albino-Wistarratten (10-12 weken oud) werden 28 dagen achter elkaar steeds 1 uur lang blootgesteld aan elektromagnetische straling met de radiofrequentie van een actieve gsm (0,9/1,8 ghz). Een controlegroep werd gedurende dezelfde periode blootgesteld aan een mobiel zonder batterij. […] De aan radiogolven blootgestelde ratten hadden een significant lager percentage beweeglijke spermatozoa. Conclusie: gegeven het resultaat van dit onderzoek vermoeden we dat radiostraling van mobiele telefoons de kwaliteit van het semen negatief beïnvloedt en de mannelijke vruchtbaarheid kan schaden.
En die rattenballen werden 28 dagen lang 1 uur per dag aan straling blootgesteld? In Californië waar ik woon, maakt 30% van de bevolking uitsluitend gebruik van gsm’s voor zijn communicatie. Ik had de laatste 10 jaar gemiddeld ten minste 12 uur per dag een mobieltje op zak gehad.
Nu niet meer dus. Zo lastig was het niet om het ergens anders te stoppen. En de aanwijzingen waren sterk genoeg om de proef op de som te nemen.
Elf weken later kreeg ik de eerste resultaten.
Happy end
Elf weken lang hield ik vast aan een nieuwe leefregel: mijn mobiel mocht niet langer mijn testikels knuffelen. Het ding kwam nu terecht in een zwarte InCase iPod-armband die bedoeld was voor joggers. Ik kon hem vastgespen aan mijn bovenarm of scheenbeen. En als ik ergens moest zijn waar joggermode niet cool was, deed ik hem gewoon uit voordat ik hem in mijn broekzak stak. In het laatste geval, of als ik snel even een boodschap moest doen zonder armband, was het geen probleem om elk halfuur even de berichten af te luisteren. Het voorvak van een rugzak kan natuurlijk ook.
Ik wachtte om een speciale reden 11 weken met een nieuw onderzoek: spermaproductie vraagt bij de mens ongeveer 64 dagen. Ik wilde ten minste zo lang wachten, en nam voor de zekerheid nog 2 weken extra.
Op 19 november 2009 ging ik weer naar de spermabank om wat in te leveren en te laten onderzoeken. Ik was doodzenuwachtig. Die angst was niet nodig: mijn hoeveelheid beweeglijk sperma was bijna verdrievoudigd per ejaculaat. De cijfers waren haast ongelooflijk:
Volume ejaculaat: 44% toename
Beweeglijk sperma per ml: 100% toename
Beweeglijk sperma per ejaculaat: 185% toename
Ik heb nog nooit zoveel adem uitgeblazen als toen ik de fax met de onderzoeksresultaten binnenkreeg. De trend was gekeerd.
Kan ik die toenames nu uitsluitend en alleen toeschrijven aan het weghalen van mijn mobiel? Zo eenvoudig ligt dat niet. Ik was ook begonnen met koudebehandelingen en supplementen voor selenium (paranoten), die beide ook hun steentje kunnen hebben bijgedragen – de noten waarschijnlijk meer dan de kou. Geef ik om academische zuiverheid? Nee. Ik was meer geïnteresseerd in het opvoeren van mijn spermatelling dan het isoleren van variabelen. Ook met twee verwarrende variabelen is het experiment geldig. En moet jij wachten op consensus in de wetenschap? Ik vind van niet. De recente literatuur is solide genoeg en het ongemak zo gering, dat je niet op richtlijnen van je arts hoeft te wachten. Het kan geen kwaad en wellicht haal je je zwemmertjes van de kant, terug in het spel.
Als je ooit kinderen wilt, dan ben je gewaarschuwd.
ZWEMMERTJES OPSLAAN VOOR HET GEVAL DAT
Ik had nooit gedacht dat ik een spermabank zou aandoen.
Misschien lag het aan die salto met mijn motorfiets bij 145 km/u op de Infineon Raceway. Of anders aan die gescheurde achillespees bij een jiujitsu-training, waarna ik op mijn hoofd gegooid werd. Of aan die keer dat mijn scubamasker vol bloed liep, 40 m diep onder water, in Belize. Het kon allemaal de aanleiding zijn.
Of misschien was het gewoon het bereiken van de 30 jaar-drempel, en vrienden die dat niet haalden. Zelfmoord, 11 september, ongelukken – goede mensen overkomen slechte dingen.
Ik besefte dat het niet zo moeilijk is om dood te gaan. En zo kwam ik op de gedachte mijn genetische materiaal op te slaan. Inderdaad, mijn kleine zwemmertjes. In deze kadertekst vertel ik over de procedure, hoe ik het heb gedaan, en waarom het een goedkope verzekering is in een onvoorspelbare wereld. Ik stop er ook een paar bijzondere details bij (een sexy uurtje!), voor de grap.
De redenen om sperma op te slaan
Als je erover nadenkt, tellen de voors veel zwaarder dan de tegens:
1. Mannen worden steeds onvruchtbaarder. Kauw maar op wat sojachips voor een mondvol fyto-oestrogenen of hou het op voorbehoedmiddelen. Je kunt nauwelijks testikelonvriendelijk voedsel of gif vermijden. Praat maar eens met endocrinologen die klinisch onderzoek verrichten, of laat een spermatelling uitvoeren. De uitkomst is waarschijnlijk lager dan bij je vader. Children of Men (voor mannen) wordt werkelijkheid.
2. Veel kwalen en behandelingen (tegen kanker bijvoorbeeld) kunnen mannen onvruchtbaar maken.
3. Mensen die ‘weten’ dat ze geen kinderen willen, veranderen van mening. Veel mensen. Kijk maar eens naar het aantal operaties om vasectomie te herstellen. En die ingrepen werken niet altijd. Het mislukkingspercentage is hoog.
4. En vooral: waarom niet? Als je je het kunt veroorloven, is het een fluitje van een cent voor je zielenrust. Het mogelijke nadeel als je het doet (de kosten), is te overkomen; het mogelijke nadeel als je het niet doet, is onomkeerbaar.
Denk je dat het makkelijk is om iemand zwanger te maken? Soms wel. Maar meestal, als je naar de cijfers kijkt, is het behoorlijk onvoorspelbaar.
Voor alle duidelijkheid: adoptie is prachtig. Maar ik wil ook kinderen die op me lijken, en ik zie niet in waarom dat niet allebei zou kunnen. Ik wil dat ma Ferriss ooit oma Ferriss wordt, ook als mijn testikels het voor die tijd begeven hebben. Noem me maar ouderwets.
Gaat het om mijn ego? In zekere zin natuurlijk wel. Maar dat geldt ook voor het hebben van een huis of een fatsoenlijke auto, het dragen van kleren die niet alleen bedoeld zijn om je warm te houden, en eigenlijk voor alles naast de basale noodzakelijke dingen om te overleven. Mensen laten zich leiden door hun ego. Ik ben een mens, ergo ik laat me leiden door mijn ego.
Sperma opslaan – de stappen in het kort
1. ZOEK EEN BANK OP VOOR SPERMA-OPSLAG
Google op ‘sperma-opslag’, ‘spermabank’ of ‘spermadonor’, samen met je stad of provincie.
2. MAAK EEN EERSTE AFSPRAAK OM JE TE LATEN TESTEN OP BESMETTELIJKE ZIEKTEN
Bij de meeste betrouwbare adressen zullen ze vragen om een test op de bekende soa’s alvorens tot opslag over te gaan. Ik ben getest op:
HIV 1 & 2
HTLV I & II
syfilis (de RPR-test, Al Capones afscheidswijsje)
HCV (hepatitis C)
HBsAG en HBcAB (hepatitis B)
Kosten van eerste consult: $ 100-150
Kosten van soa-tests: $ 150-200
Een romantisch eerste afspraakje. En o ja, ik ben met vlag en wimpel geslaagd.
3. STEEK DE HANDEN UIT DE MOUWEN EN GA AAN DE SLAG. ZES SESSIES PER KIND
Je dacht dat je er met 1 keer vanaf was, machoman? Ho maar. Je bent Peter North niet, en zelfs als dat wel zo is, gaat meer dan de helft van je sperma kapot door het invriezen.
Je levert 6 zaadlozingen in voor elk kind dat je zou willen hebben. Het kan wel meer dan 8 maanden duren voordat een vrouw via inseminatie zwanger raakt, hoewel in-vitrofertilisatie (ivf) de kans iets groter maakt (maar dan wel tegen aanzienlijk hogere kosten, meestal $ 9.000-12.000 per poging). O ja, en vreemd genoeg helpt het niet als je je eerst langere tijd onthoudt.
Voor een goede opslag en latere bevruchting moet je je voor elke sessie minstens 48 uur, maar niet langer dan 72 uur onthouden. Dat luistert nauw. Na 4 dagen gaan dode spermacellen zich ophopen en voor problemen zorgen, omdat je een zekere verhouding tussen levend en dood sperma per cc volume moet hebben. Ik maakte afspraken voor elke vierde ochtend: maandag 10.00 uur, vrijdag 10.00 uur, dinsdag 10.00 uur, enz.
Kosten per ingevroren monster: $ 150-200 (x 6 = $ 900-1.200 per mogelijk kind)
4. BEWAAR DE INGEVROREN SPERMATOZOA OP EEN VEILIGE PLAATS
Dat wordt meestal verzorgd door de instelling waar het invriezen gebeurt. Daar komt ook de rekening vandaan.
Kosten per jaar: $ 300-600 (meestal voor alle monsters)
Details van een sexy uurtje
Stuur de kinderen de kamer uit. Ik ga je iets wonderlijks en onsmakelijks vertellen. Iets wat je waarschijnlijk niet weten wilt. Klaar? De meeste kerels houden van porno. En Sinterklaas bestaat niet.
Het spijt me. Zo verkoopt de website van de opslagfirma het ‘donatieproces’:
Dan wordt hij [dus de donor of degene die de opslag wenst] naar een privDzuimte gebracht, waar hij zijn proeve kan opvangen in een meegeleverde steriele kom.
Dat klinkt zo sexy als een dodelijke injectie, nietwaar? Nou, toen ik aankwam, waren er een paar verrassingen. Ik werd naar een waanzinnige hoeveelheid porno-dvd’s gebracht in een geheim hoekje, recht tegenover een aantal laborantes die er wat opgelaten bijzaten. Er was elk wat wils in de bonte verzameling. Val je op blinde jongleurs? Die zullen er zeker ook bij hebben gezeten. Kosten noch moeiten waren gespaard om alle specialiteiten mee te nemen.
Ik pakte een paar titels (ik zal ze je besparen) en werd begeleid naar een wit kamertje met een schuifdeur. Ik volgde de rustige Aziatische assistent in zijn witte laboratoriumjas. Hij keek naar de grond en vertrok met de boodschap: ‘Wilt u alstublieft uw handen wassen als u klaar bent.’
De plaats van de klinische zonde was ongeveer zo groot als de badkamer van een hotelkamer, met een veldbed dat door een papieren laken afgedekt was, een metalen stoel, een kleine tv/dvd-speler op een krukje, en een stapel tijdschriften die verdacht aan elkaar kleefden.
Ik ging dus zitten, heel tevreden en bereid mijn plicht te doen. Eindelijk kon ik soloseks eens beschouwen als productieve tijd! Ik stopte de dvd enthousiast in de speler, ging zitten om me te ontspannen, en toen… bleek ik te worden besodemieterd.
Kijk, ik woon in San Francisco, en daar kom je heel wat ‘alternatieve’ seksuele oriëntaties tegen. En het trof nu zo, jammer voor Tim Ferriss, dat meneer Wasjehanden niet zo goed was in het correct vullen van de dvd-cassettes met de bijbehorende dvd’s. Enkele seconden nadat ik was gaan zitten, realiseerde ik me dat deze kamer, met zijn papieren lakens, door honderden andere donoren was gebruikt. Dat alleen al dwong me om me te concentreren op een manier die gereserveerd leek voor olympische sporters en finalisten in de 100.000 dollarquiz. En toen zette ik de dvd aan en zag twee behaarde knapen iets doen wat op worstelen leek, maar geen worstelen was. Met de tweede dvd hetzelfde verhaal. De derde maal was scheepsrecht, maar ik was inmiddels zo in de weer met het wegdrukken van beelden en werkelijkheden dat wat ik moest doen en wat elke jongen van 12 kan, me evenveel geestelijke kracht kostte als nodig om een lepel te buigen.
O meneer Wasjehanden. Als we elkaar nog eens tegenkomen, geef ik je een judohak.
Bereid je geestelijk voor, heren: het is niet zo eenvoudig als het lijkt. Het zijn harde en gevaarlijke tijden; goede tijden om je zwemmertjes te bewaren als goedkope verzekering.
En vergeet niet je handen te wassen.
MATERIAAL EN TRUCJES
InCase Sports Armband Pro (www.fourhourbody.com/armband) Dit is de armband van neopreen die ik gebruik om mijn mobieltje in te bewaren. Ontworpen voor de iPod Touch, maar groot genoeg voor Blackberry’s, iPhones en de meeste andere zakmagnetrons.
Pong Case for iPhone (www.fourhourbody.com/pong) Dit is de enige verpakking die is uitgetest in door de FCC gecertificeerde laboratoria. Het is aangetoond dat deze de straling van je iPhone tot een derde reduceert, terwijl het toestel toch zijn signaalkracht behoudt. Als je je gsm per se in je broekzak moet houden, dan helpt dit om de schade te beperken, maar ik zou hem in die omgeving toch liever afzetten.
The Disappearing Male, CBC-documentaire (www.fourhourbody.com/disappearing) Deze gratis download gaat over een van de belangrijkste en minst in de publiciteit gekomen uitdagingen die de menselijke soort onder ogen moet zien: de veelsoortige giftige bedreiging van het mannelijke voortplantingssysteem. Beangstigend; verplichte kost.
Lijsten van spermabanken Zoek een bank of opslagfaciliteit in je omgeving met een van de onderstaande websites, of gebruik Google.
www.spermcenter.com/sperm_bank_listings
Lijsten van vruchtbaarheidsklinieken
Society for Assisted Reproductive Technology (www.sart.org/find_frm.html)
‘Local Doctors, Physicians, and Surgeons Directory’ (www.healthgrades.com/local-doctorsdirectory)
Fertility Journey, ‘Fertility Clinic Locator’ (www.fourhourbody.com/fertility)
Find a Fertility Clinic (www.findafertilityclinic.com)
‘Semen Analysis’, WebMD (www.fourhourbody.com/semen-analysis) Meer leesmateriaal over de procedures rond semenanalyse (bijvoorbeeld over welke medische behandelingen en kwalen je zaad kunnen beïnvloeden).
16De meeste Amerikaanse onderzoeken die geen negatief effect constateren, zijn (net als veel onderzoeken door IEEE) direct of indirect gefinancierd door fabrikanten en gebruikers van mobieltjes. Is dat een bewijs voor een misdrijf? Dat niet, maar er gaat wel een signaal op rood.