31

‘Ben je wakker?’ fluisterde ik.

‘Nu wel.’

‘Mensen worden vermoord om hun organen.’

‘Uh-huh.’ Ryan stak een hand uit. Ik pakte hem beet.

‘Cruikshank was erachter gekomen.’

Ryan richtte zich op een elleboog op. Zijn haar zat door de war en de blauwe ogen waren zwaar van de slaap.

‘Het idee was wel bij me opgekomen, maar het leek me zo vergezocht dat ik het niet eens ter sprake heb gebracht.’

‘Het is waar.’

‘Een gedrogeerde reiziger die wakker wordt in een badkuip vol ijsblokjes? Een student die na een wild feest ineens hechtingen blijkt te hebben?’ Ryans toon was meer dan sceptisch. ‘Verhalen over orgaanroof doen al jaren de ronde.’

‘Wat Cruikshank ontdekt heeft, is heel wat erger dan welk broodjeaapverhaal ook. Mensen worden gewurgd, Ryan. Hun organen worden uit hun lichaam gesneden.’

‘Ik geloof er helemaal niks van.’

Ik tikte de punten op mijn vingers af. ‘Op onverklaarbare wijze om het leven gekomen vermiste personen. Skeletten met inkepingen.’ Ryan wilde iets zeggen, maar ik was hem voor. ‘Inkepingen die veroorzaakt lijken te zijn door een scalpel. Een vage arts in de Verenigde Staten, met een studiegenoot die op een gegeven moment uit het zicht verdwenen is. Een mysterieus kuuroord in Mexico.’

Ryan ging rechtop zitten en duwde een kussen achter zijn hoofd. ‘Laat maar eens zien.’

Ik ging met gekruiste benen op het bed zitten en liet Cruikshanks laptop op mijn enkels rusten.

‘Cruikshank besteedde heel wat tijd aan onderzoek naar transplantaties, illegale handel in organen, vermiste personen uit Charleston, en een plaats genaamd Abrigo Aislado de los Santos in de buurt van Puerto Vallarta.’

‘Dat Mexicaanse kuuroord van de brochure?’

‘Precies.’

Ik beet op een nagelriem terwijl ik met mezelf overlegde hoe ik het Ryan duidelijk moest maken, aangezien ik er zelf nog niet helemaal uit was.

‘Sinds het begin van de jaren vijftig is transplantatie tamelijk normaal geworden. Een nier of een gedeelte van een lever kan afgestaan worden door een levende donor, zelfs een enkele long, hoewel dat maar zelden voorkomt. Voor hart, hoornvlies, dubbelelong- of pancreastransplantaties zijn overleden donoren nodig.

Het probleem is dat er niet genoeg organen beschikbaar zijn. Als je gebruik kunt maken van een levende donor, ben je beter af. Je zou compatibel kunnen zijn met een familielid, een vriend, of een menslievende donor, hoewel die uiterst zeldzaam zijn. Als je afhankelijk bent van een overleden donor, zou het wel eens kunnen zijn dat je maanden-, zelfs jarenlang moet wachten.’

‘En overlijden terwijl je wacht.’

‘In de Verenigde Staten worden degenen die afhankelijk zijn van overleden donors, lid van optn, het Organ Procurement and Transplantation Network, opgezet door een onafhankelijke non-profitorganisatie genaamd unos, het United Network for Organ Sharing. unos houdt een database bij van in aanmerking komende transplantatiekandidaten, evenals informatie over alle orgaan- transplantatiecentra in het hele land. unos bepaalt tevens het prioriteitsbeleid en wie welke organen krijgt.’

‘Hoe wordt een patiënt lid van dat netwerk?’

‘Je moet je wenden tot een door unos erkend transplantatieteam. Dat team bepaalt of je een geschikte kandidaat bent, lichamelijk en geestelijk.’

‘Wat houdt dat precies in?’

‘Het is tamelijk ingewikkeld, maar drugs- en alcoholverslaafden en rokers komen over het algemeen niet in aanmerking, bijvoorbeeld. unos stelt ook een rangorde op van potentiële kandidaten, gebaseerd op gezondheid, urgentie, compatibiliteit, de tijd dat men al op de wachtlijst staat, dat soort dingen. Ze willen dat beschikbare organen gebruikt worden waar ze vermoedelijk het best benut worden.’

Ryan kwam direct tot de kern van de zaak. ‘Dus degenen die afgewezen zijn en degenen die het wachten beu zijn, gaan buiten het systeem om.’

‘Zogenoemde tussenpersonen arrangeren de verkoop van menselijke organen aan patiënten die het zich kunnen veroorloven. Gewoonlijk zijn de verkopers bereidwillige deelnemers. Nieren worden het meest verhandeld, en in de meeste gevallen zijn het arme mensen in ontwikkelingslanden die hun organen aan de rijken verkopen. De kosten kunnen oplopen tot meer dan honderdduizend dollar, waarbij de donor slechts een fractie van dat bedrag ontvangt.’

‘Gebeurt dat veel?’

‘Cruikshank heeft enorm veel informatie in zijn computer opgeslagen. Sommige van zijn bronnen beschrijven de handel in nieren als een wereldwijd verschijnsel. Nancy Scheper-Hughes, een antropologe die verbonden is aan Berkeley, heeft een ngo genaamd Organ Watch opgericht, die beweert te beschikken over gedocumenteerde gevallen van orgaanoogst in Argentinië, Brazilië, Cuba, Israël, Turkije, Zuid-Afrika, India, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Cruikshank heeft ook informatie gevonden over Iran en China.’

Ik sloeg een paar toetsen aan en Ryan en ik bekeken een rapport over het gebruik van terechtgestelde misdadigers als donors in China.

‘Je kunt zelfs complete transplantatiereizen boeken.’ Ik opende een serie bestanden en we lazen allebei in stilte.

Een door Israëli’s geleid syndicaat bood transplantatiereizen aan naar Turkije en Roemenië voor 180.000 dollar. Een vrouw uit New York kocht een nier van een Braziliaanse donor, reisde vervolgens naar Zuid-Afrika voor een operatie in een privékliniek voor een totaalbedrag van 65.000 dollar. Een Canadees reisde naar Pakistan en kocht daar een nier die hem 12.500 Canadese dollars kostte.

‘En dan moet je deze website eens zien.’

Ik klikte een ander gedownload bestand aan. Een Pakistaans ziekenhuis beschreef zichzelf als een in 1992 opgerichte, vijftig bedden tellende privékliniek. De site bood een arrangement aan, bestaande uit drie weken logies, drie maaltijden per dag, drie dialysesessies voorafgaand aan de transplantatie, donorkosten, operatie, en medicatie gedurende twee dagen na ontslag voor 14.000 dollar.

Jezus.’ Ryan klonk net zo geschokt als ik me voelde.

‘De meeste landen verbieden dit soort praktijken, maar niet allemaal. In Iran, bijvoorbeeld, is het legaal maar wel gereguleerd.’ Ik opende een volgend bestand. ‘De U.S. National Organ Transplant Act van 1984 verbiedt betaling aan hen die organen afstaan voor transplantatie. De Uniform Anatomical Gift Act staat individuen toe om te bepalen dat hun lichaam of een gedeelte daarvan na hun dood gedoneerd mag worden. Herziening van die wet uit 1987 verbiedt het aannemen van betalingen voor ter beschikking gestelde lichaamsdelen.’

‘Oké. Contant geld voor nieren. Maar moord?’

Ik opende nog wat bestanden.

Zuid-Afrika. Juni 1995. Moses Mokgethi werd schuldig bevonden aan de moord op zes kinderen om hun organen.

Ciudad Juárez en Chihuahua, Mexico. Mei 2003. Sinds 1993 waren er honderden vrouwen vermoord, en er werden nog steeds lijken in de woestijn gevonden. Federale rechercheurs beweerden dat ze aanwijzingen hadden dat de vrouwen het slachtoffer waren van een internationale bende die zich toelegde op de handel in organen.

Bukhara, Oezbekistan. Ongedateerd. In het huis van een familie Korayev werden de paspoorten van zestig vermiste personen, een enorm geldbedrag, en zakken met lichaamsdelen aangetroffen. Hun bedrijf, Kora, beloofde visa en banen in het buitenland. In plaats daarvan vermoordden de Korayevs volgens de politie hun cliënten en transporteerden hun organen met medewerking van een arts naar Rusland en Turkije.

‘Jezus.’

‘Orgaanroof uit verse lijken is zelfs nog meer wijdverbreid,’ zei ik. ‘En niet alleen in de derde wereld. Organ Watch heeft ook gerapporteerd over gevallen in de Verenigde Staten waarbij families van hersendode patiënten bedragen tot een miljoen dollar aangeboden kregen als orgaanhandelaren onmiddellijk na het intreden van de dood toegang zouden krijgen tot het lichaam.’

Het begon lichter te worden in de kamer. Ik stond op en schoof de glazen deur open. De oceaanlucht bracht herinneringen bij me naar boven van skateboarden met mijn zusje Harry, op een badlaken roddelen met schoolvriendinnen, zandkastelen bouwen met Katy en Pete.

Pete. Weer die steek diep in mijn borst.

Ik wilde terug naar een van die lange zomerdagen, niet meer hoeven denken aan in staat van ontbinding verkerende lijken, scalpels en garrotten.

‘Dus jij denkt dat iemand in de gmc-kliniek daklozen om het leven brengt om hun organen te oogsten.’ Ryans stem bracht me weer terug in de werkelijkheid. ‘En dat Cruikshank op het punt stond om dat aan de grote klok te hangen.’

‘Ik denk dat Cruikshank vermoord is om hem het zwijgen op te leggen. En het zou me niet verbazen als hetzelfde met Helene Flynn is gebeurd.’

‘Verdachten?’

‘Daar ben ik niet zeker van. Bij een dergelijke operatie zouden verscheidene mensen betrokken moeten zijn en er moet een kliniek aan te pas komen. Niet iedereen kan zomaar even een nier verwijderen.’

Ik opende een volgend bestand.

‘Het verwijderen van een orgaan is in feite niet zo moeilijk. In het geval van een hart, bijvoorbeeld, worden de bloedvaten afgeklemd, waarna er een koude, beschermende oplossing naar binnen wordt gepompt. Vervolgens worden de bloedvaten doorgesneden en het hart wordt in een met conserveermiddel gevulde zak gedeponeerd. De zak wordt in ijs verpakt in een gewone koelbox en naar de plaats van bestemming gevlogen of gereden.’

‘Hoeveel tijd heb je daarvoor?’

‘Vier uur voor een hart, acht tot tien uur voor een lever, drie dagen voor een nier.’

‘Krap schema voor een hart. Maar tijd zat voor transport naar ontvangers van een nieuwe nier.’

‘Die op de transplantatie zitten te wachten in een steriele ruimte van een of andere afgelegen privékliniek.’ Ik sloeg nog wat toetsen aan. ‘Cruikshank stelde een onderzoek in naar Abrigo Aislado de los Santos. Weet je wat dat betekent?’

Ryan schudde het hoofd.

‘“Afgelegen gezondheidsoord”. Lees hun website maar eens.’

Hoe meer hij las, hoe dieper de frons op Ryans voorhoofd werd. ‘“Unieke therapieën beschikbaar voor individueel gekwalificeerde cliënten.” Wat betekent dat in godsnaam? Heb je een stamboom nodig voor een behandeling door een pedicure?’

‘Het betekent: neem contact met ons op. Verschaf ons achtergrondinformatie. Als uw verhaal en uw financiële situatie in orde blijken, bezorgen we u een nieuwe nier.’

‘Ik neem aan dat het implanteren van organen niet zo eenvoudig is als het verwijderen ervan.’

Ik keek Ryan recht in de ogen. ‘Voor implantatie heb je een chirurg nodig die een betrekkelijk geavanceerde kliniek tot zijn beschikking heeft.’

Ryans gezichtsuitdrukking vertelde me dat hij dezelfde gedachtegang volgde als ik en snel op dezelfde afschuwwekkende conclusie afstevende. Na ruim een minuut deed hij zijn mond open.

‘Je hebt hier de gmc-kliniek, die drugsverslaafden, gestoorden, daklozen helpt. Als er zo nu en dan een paar patiënten verdwijnen, valt dat niemand op. Je zou een klein vliegtuig nodig hebben, een koelbox, een piloot die niet al te veel vragen stelt. Of misschien zit de piloot zelf ook in het complot. Je beschikt over een ervaren chirurg die opereert op een afgelegen locatie waar men diegenen bedient die een orgaan nodig hebben en bereid zijn om daarvoor diep in de buidel te tasten.’

‘Lester Marshall en Dominic Rodriguez hebben aan dezelfde medische faculteit gestudeerd, en zijn rond dezelfde tijd uit het zicht verdwenen,’ zei ik. ‘Rodriguez is chirurg.’

Ryan pakte de draad op. ‘Twee oud-studiegenoten besluiten samen te gaan werken, bedenken een plan om tegen betaling mensen aan nieuwe organen te helpen. Marshall komt hiernaartoe. Rodriguez gaat naar Puerto Vallarta, begint daar een kliniek onder de dekmantel van een kuuroord.’

‘Of misschien is Rodriguez uit San Diego vertrokken om een artsenpraktijk te beginnen in Mexico. Misschien dat Marshall op een of andere manier in de problemen is geraakt, naar het zuiden vertrok, en dat de twee daar weer met elkaar in contact kwamen,’ zei ik.

‘Marshall haalt de organen eruit, Rodriguez stopt ze er weer in. Donors klagen niet omdat ze geld hebben gevangen of omdat ze dood zijn. Ontvangers van organen klagen niet omdat datgene wat ze hebben gedaan, illegaal is. Zeg honderdduizend dollar per transplantatie, daar kun je aardig wat margarita’s voor kopen.’

‘Er vinden voortdurend drugstransporten vanuit Mexico naar de Verenigde Staten plaats,’ zei ik. ‘Waarom zouden er geen organen de andere kant op gaan? Ze zijn klein, gemakkelijk te vervoeren, en het levert enorme winsten op. Het verklaart de inkepingen, het garrotteren, de gedumpte lijken.’

‘Het Burke en Hare-scenario op een hoger niveau.’

Een zeemeeuw streek neer op de balustrade van het terras. Boyd stoof er met kwispelende staart op af. De vogel vloog op. De chow draaide zich om en keek naar ons. Ryan en ik keken naar de chow, terwijl we allebei hetzelfde dachten. Ryan bracht de gedachte onder woorden.

‘Wat we hebben zijn gissingen. We moeten Rodriguez’ achtergrond natrekken, uitzoeken of hij in Mexico zit. We moeten erachter komen waar Marshall die ontbrekende zes jaar heeft doorgebracht. En waarom. En we hebben informatie nodig over piloten en vliegtuigen in de regio Charleston.’

‘Boten?’

Ryan keek me niet-begrijpend aan.

‘Het lijk van Willie Helms moet over water naar Dewees Island zijn vervoerd. Unique Montague is in de oceaan gedumpt. Ik betwijfel of de moordenaar voor die uitstapjes van een veerboot gebruik heeft gemaakt.’

‘Heeft in deze stad niet zo’n beetje iedereen de beschikking over een boot?’

Ik dacht even na. ‘Laten we Cruikshanks aantekeningen nog eens bekijken. Jij denkt dat sommige van de letters initialen voorstellen. Waarschijnlijk heb je gelijk. Als we die lettercombinaties nu eens vergelijken met andere vermiste personen uit Charleston?’ Ik dacht hardop. ‘Als we een overeenkomstige lettercombinatie vinden, betekent dat waarschijnlijk dat die vermiste persoon de gmc-kliniek heeft bezocht.’

‘Te oordelen naar de data die ik in zijn aantekeningen heb aangetroffen, observeerde Cruikshank de kliniek alleen in februari en maart van dit jaar.’

Mijn geest werkte inmiddels op volle toeren. ‘Oké. Ik heb Emma’s dossiers van vermiste personen. Volgens mij beslaan ze de periode van Cruikshanks onderzoek. Ik zal de data nagaan waarop elke vermiste persoon voor het laatst is gezien en een lijst opstellen. Misschien kunnen we die lijst vergelijken met vluchtplannen die door piloten van kleine vliegtuigen zijn ingediend.’

‘Dat wordt nog een hele onderneming, zeker als er meerdere vliegvelden in de regio Charleston bij betrokken zijn. Bovendien dienen smokkelaars zelden een vluchtplan in.’

‘Oké. De verdwijningen zouden kunnen samenvallen met tijdstippen waarop een vliegtuig vanaf een vliegveld opsteeg.’

‘Aangenomen dat het toestel niet ergens in een boerenschuur staat geparkeerd. Als ze geen vluchtplan indienen, dan zullen ze zich ook niet aan- of afmelden bij een vliegveld.’

Een plotselinge gedachte. ‘Wat dacht je van gmc? Zij hebben een vliegtuig. Is het mogelijk dat deze zaak verder gaat dan Marshall? Herron en zijn mensen weigerden in te gaan op Heienes klachten. Vervolgens verdween ze.’

‘Ik dacht dat Helene argwaan koesterde over de financiën.’

‘Dat is altijd Herrons versie geweest. Maar hij en zijn mensen weigerden Cruikshank te helpen haar op te sporen, en vervolgens komt Cruikshank om het leven. Ze hebben Pete trouwens ook tegengewerkt, en vervolgens wordt Pete neergeschoten. Zou er iemand in de top van gmc bij betrokken kunnen zijn? O mijn god, Ryan, gmc runt klinieken in het hele zuidoosten!’

‘Laten we nou niet doordraven. Wanneer komt Gullet langs?’

‘Hij wilde Cruikshanks computer vanochtend vroeg komen ophalen.’ Ryan sloeg het beddengoed terug. Ik pakte zijn pols beet. ‘Gullet heeft zich niet bepaald uitgesloofd om me te helpen. Denk je dat hij Herron misschien de hand boven het hoofd houdt?’

Ryan bracht mijn hand naar zijn lippen en drukte een kus op de knokkels. ‘Volgens mij is Gullet te vertrouwen.’

‘Waarschijnlijk heb je gelijk. Maar hebben we genoeg om hem te overtuigen?’

‘Bel Emma. Vertel haar wat we vermoeden. Helene die zich beklaagt tegenover haar vader en Herron, en dan plotseling verdwijnt. Cruikshanks connectie met Helene. Cruikshanks dossiers over Burke en Hare, unos, de orgaanhandel, Rodriguez, en de kliniek in Puerto Vallarta. De aanwijzingen voor het garrotteren van Cruikshank, Helms en Montague. De vermoedelijk door een scalpel veroorzaakte inkepingen aan de wervels en ribben van Helms en Montague. Informeer wanneer Emma een dna-rapport verwacht over de ooghaar die je bij het skelet van Helms hebt aangetroffen.’

‘Ben je soms ook nog van plan om ergens een stukje uitgespuwde kauwgum vandaan te halen?’

‘Dat heb ik wel eens op de tv gezien. Uitgekookt. Zelf ben ik meer iemand van weggegooide frisdrankblikjes,’ zei Ryan.

‘Het slakkenhuis waarin die ooghaar zich bevond, was afkomstig van een zoetwatersoort, en toch werd het aangetroffen bij het stoffelijk overschot van Helms op een zoutwaterstrand. We moeten erachter zien te komen of Marshall in de buurt van een zoetwatermoeras of aan een rivier woont.’

‘U bent briljant, dr. Brennan.’

‘En denk eens aan Dewees. Er wonen maar weinig mensen op dat eiland. Er is geen brug of andere directe verbinding met het vasteland en de veerboot is uitsluitend bestemd voor bewoners en hun gasten.’ Ik was nu helemaal opgefokt. ‘Waar ontdoet een moordenaar zich normaal gesproken van een lijk? Op een plek die hij of zij redelijk goed kent.’

‘Méér dan briljant!’

‘Dank u, rechercheur Ryan.’

‘Dit is het plan. Bel het ziekenhuis, informeer hoe het met Pete gaat. Pak dan je schema erbij en maak een lijst van data waarop vermiste personen voor het laatst zijn gezien. Ondertussen ga ik een paar telefoontjes plegen. Zodra ik daarmee klaar ben, gaan we eens wat onderzoek doen naar Marshall en die luitjes op Dewees.’

Ryan pakte zijn onderbroek.

‘Deputy Dawg Gullet zal niet weten wat hem overkomt.’