Mensen worden geboren met een vatbaarheid voor die meest hardnekkige en verzwakkende aandoening van het verstand: zelfmisleiding. De beste mogelijke van alle werelden en de slechtste ontlenen daar hun dramatische kleuren aan. Voor zover we kunnen vaststellen bestaat er geen natuurlijke immuniteit. Het is voortdurend oppassen geblazen.

Het Statuut

Nu Odrade afwezig was uit het Hoofdkwartier (en waarschijnlijk maar voor korte tijd) wist Bellonda dat snel optreden geboden was. Die verdomde ment at ghola is te gevaarlijk om in leven te blijven!

Moeder Superiors gezelschap was nog maar amper in het strijklicht van de middag verdwenen, toen Bellonda al op weg ging naar het non-schip.

Het was niets voor Bellonda om er bedachtzaam heen te wandelen door de ring van boomgaarden. Ze bestelde een zitplaats in een kokertrein, raamloos, automatisch en snel. Odrade had ook waarnemers die een ongewenste boodschap zouden kunnen sturen.

Onderweg keek Bellonda nog eens haar gissingen over Idaho's vele levens door, een dossier dat ze in het Archief had bewaard waar ze het snel kon opvragen. De oorspronkelijke persoon en de vroege ghola's hadden een karakter dat werd overheerst door impulsiviteit. Vlug geneigd tot haat, vlug geneigd tot loyaliteit. Latere Idoha ghola's matigden dat wat met cynisme, maar de onderliggende impulsiviteit bleef bestaan. De Dwingeland had die vele malen in werking gezet. Bellonda herkende een bepaald patroon. Hij kan door trots geprikkeld worden.

Zijn lange dienstbaarheid aan de Dwingeland boeide haar. Niet alleen was hij verscheidene malen een mentat geweest maar er waren ook aanwijzingen dat hij in meer dan een her-belichaming een Waarheidszegger was geweest.

Idaho's uiterlijk was een afspiegeling van wat ze in haar dossier zag. Interessante karakterlijnen, een oogopslag en een trek om zijn mond die hoorden bij een ingewikkelde innerlijke ontwikkeling.

Waarom wilde Odrade niet aanvaarden dat deze man een gevaar was? Bellonda had vaak angstige voorgevoelens ervaren wanneer Odrade zo openlijk blijk gaf van haar gevoelens als ze over Idaho sprak.

'Hij denkt helder en direct. Hij heeft een overdreven zindelijke geest. Dat is een verademing. Ik mag hem graag en ik weet dat ik door dit onbelangrijke feit mijn beslissingen laat beinvloeden.'

Ze geeft toe dat hij haar beinvloedt!

Bellonda trof Idaho in zijn eentje achter zijn toetsenbord aan. Hij staarde aandachtig naar een projectiebeeld vol lijnen die ze herkende: het werkingsschema van het non-schip. Toen hij haar zag maakte hij het scherm leeg.

'Hallo, Bell. Ik verwachtte je al.'

Hij drukte een toets in en achter zijn rug ging een deur open. De jonge Teg kwam binnen en stelde zich op naast Idaho, waar hij Bellonda zwijgend bleef aanstaren.

Idaho vroeg haar niet om te gaan zitten en hij ging ook geen stoel voor haar pakken, zodat ze gedwongen was er zelf een uit zijn slaapkamer te halen en die tegenover hem neer te zetten. Toen ze eindelijk zat keek hij haar aan met een blik vol behoedzame binnenpret.

Bellonda was nog steeds beduusd van de woorden waarmee hij haar had begroet. Waarom verwachtte hij me?

Hij beantwoordde haar onuitgesproken vraag. 'Dar belde me vanmorgen om te vertellen dat ze op bezoek ging bij Sheeana. Ik wist dat je geen moment zou aarzelen om mij in haar afwezigheid te grazen te nemen.'

Domweg een mentat conclusie of... 'Ze heeft je gewaarschuwd!'

'Mis.'

'Wat voor geheimen deel jij met Sheeana?' Op hoge toon.

'Ze gebruikt mij zoals jullie willen dat ze me gebruikt.' 'De Missionaria!'

'Bell! Twee mentats onder elkaar. Moeten we deze stomme spelletjes spelen?'

Bellonda ademde diep in en probeerde in de mentat toestand te komen. Niet makkelijk onder deze omstandigheden, met dat kind dat haar stond aan te staren en die geamuseerde trek op Idaho's gezicht. Leverde Odrade haar een onverwachte sluwe streek? Gebruikte ze deze ghola tegen een Zuster?

Idaho ontspande zich toen hij de Bene Gesserit felheid zag veranderen in de starende blik van de mentat. 'Ik weet al heel lang dat je mij dood wilt hebben, Bell.'

Ja... mijn angsten waren duidelijk aan me af te lezen.

Dat was op het nippertje geweest, dacht hij. Bellonda was naar hem toegekomen met het vaste voornemen om hem te doden, een klein toneelstukje om 'de noodzaak' te creeren al helemaal voorbereid. Hij koesterde maar weinig illusies over zijn vermogen om haar in gewelddadigheid te evenaren. Maar Bellonda de mentat zou eerst waarnemen voor ze tot daden overging.

'De manier waarop jij onze roepnamen gebruikt is onbeleefd,' zei ze uitdagend.

'Kwestie van andere kijk, Bell. Jij bent niet langer Eerwaarde Moeder en ik ben "de ghola" niet. Twee mensen met gemeenschappelijke problemen. En probeer me niet wijs te maken dat je dit niet beseft.'

Ze keek rond in zijn werkkamer. 'Als je me al verwachtte waarom haalde je Murbella dan niet hierheen?'

'Haar dwingen jou te doden om mij te beschermen?'

Bellonda dacht hierover na. Die vervloekte Achtenswaarde Mater zou me waarschijnlijk wel kunnen doden, maar dan... 'Je hebt haar weggestuurd om haar te beschermen.'

'Ik heb een betere beschermer.' Hij wees naar het kind.

Teg? Als beschermer? Er gingen natuurlijk die geruchten van Gammu over hem. Weet Idaho iets?

Ze wilde het vragen maar wist niet of ze een uitweiding kon wagen. Waakhonden zouden een duidelijke ontwikkeling van gevaar te zien moeten krijgen.

'Hij?'

'Zou hij de Bene Gesserit dienen als hij jou mij zag doden?' Toen ze geen antwoord gaf zei hij: 'Stel je eens voor dat je mij was, Bell. Ik ben een mentat die niet alleen in jullie val gevangen zit, maar ook nog in die van de Achtenswaarde Matres.' 'Is dat alles wat je bent, een mentat?'

'Nee. Ik ben een proefobject van de Tleilaxu maar ik kan niet in de toekomst kijken. Ik ben geen Kwisatz Haderach. Ik ben een mentat met herinneringen aan vele levens. Jij met je Andere Herinneringen - denk je eens in hoeveel macht me dat geeft.'

Terwijl hij zat te praten kwam Teg naast Idaho tegen de werktafel leunen. Er lag een nieuwsgierige uitdrukking op het gezicht van de jongen maar ze zag geen angst voor haar.

Idaho wees naar het projectiebeeldpunt boven zijn hoofd waar kleine zilveren stofjes ronddansten, klaar om hun beelden te vormen. 'Een mentat ziet zijn verbindingsapparatuur met tegenstrijdigheden op de proppen komen - wintertaferelen in de zomer, zonneschijn als zijn bezoekers door de regen zijn gekomen ... Verwachtte je nu heus dat ik jouw kleine spelletjes zou onderschatten?'

Ze hoorde een mentat eindconclusie. Tot op die hoogte hadden ze dezelfde opleiding genoten. Ze zei: 'Je hebt jezelf natuurlijk voorgehouden dat je de Tao niet moest minimaliseren.'

'Ik heb andere vragen gesteld. Dingen die tegelijk gebeuren kunnen ondergrondse banden hebben. Wat is oorzaak en gevolg als je voor gelijktijdigheden komt te staan?'

'Je hebt goede leermeesters gehad.'

'En in meer dan een leven.'

Teg leunde naar voren in haar richting. 'Kwam u echt hierheen om hem te doden?'

Liegen had geen zin. 'Ik vind hem nog steeds gevaarlijk.' Laat de waakhonden daar maar eens wat tegenin brengen!

'Maar hij gaat me mijn herinneringen teruggeven!'

'We dansen in dezelfde balzaal, Bell,' zei Idaho. 'Tao. Misschien lijken we wel niet met elkaar te dansen, misschien maken we niet dezelfde passen of houden we niet dezelfde maat aan, maar we worden samen gezien.'

Ze begon te vermoeden waar hij heen wilde en vroeg zich af of er misschien een andere manier zou zijn om hem te vernietigen.

'Ik weet niet waar je het over hebt,' zei Teg.

'Interessante toevalligheden,' zei Idaho.

Teg keek Bellonda aan. 'Zou u het misschien willen uitleggen?'

'Hij probeert me te vertellen dat we elkaar nodig hebben.' 'Waarom zegt hij dat dan niet?'

'Het is wat raker zo, jongen.' En ze dacht: Op de opname moet te zien zijn dat ik Idaho waarschuw. 'De neus van de ezel veroorzaakt de staart niet, Duncan, hoe vaak je het beest ook voorbij ziet komen langs die smalle verticale spleet die jouw zicht op hem begrenst.'

Idaho keek Bell recht in haar strak op hem gerichte ogen. 'Dar kwam hier een keer met een tak appelbloesem, maar mijn projector liet zien dat het oogsttijd was.'

'Het zijn raadseltjes, he!' riep Teg en hij klapte in zijn handen.

Bellonda herinnerde zich de opname van dat bezoek. Precieze bewegingen van Moeder Superior. 'Je vermoedde niet dat de tak uit een kas kwam?'

'Of dat ze me gewoon een plezier wilde doen?'

'Moet ik raden?' vroeg Teg.

Na een lange stilte waarin de mentats elkaar strak in de ogen keken, zei Idaho: 'Er steekt anarchie achter mijn gevangenschap, Bell. Onenigheid in jullie hoogste raden.'

'Zelfs in anarchie kan er afgewogen en geoordeeld worden,' zei ze.

'Je bent schijnheilig, Bell.'

Ze deinsde achteruit alsof hij haar een klap had gegeven, een volkomen onwillekeurige beweging die haar schokte door de gedwongenheid van de reactie. Stem? Nee, het ging dieper. Plotseling was ze doodsbang van deze man.

'Ik vind het verbazend dat een mentat en Eerwaarde Moeder zo schijnheilig kan zijn,' zei hij.

Teg trok Idaho aan zijn arm. 'Hebben jullie ruzie?'

Idaho duwde zijn hand weg. 'Ja, we hebben ruzie.'

Bellonda kon haar ogen niet van die van Idaho losrukken. Ze wilde zich omdraaien en wegvluchten. Wat haalde hij in godsnaam uit? Dit was helemaal misgegaan!

'Schijnheiligen en misdadigers in jullie gelederen?' vroeg hij.

Bellonda moest weer aan de camera-ogen denken. Hij bespeelde niet alleen haar, maar ook de waarnemers! En dat deed hij allemaal met bijzonder veel zorg. Ze voelde plotseling een grote bewondering voor zijn optreden, maar haar angst werd er niet minder om.

'Ik vraag me af waarom je Zusters jou verdragen.' Zijn lippen bewogen met zo'n verfijnde nauwkeurigheid! 'Ben jij een noodzakelijk kwaad? Een bron van waardevolle gegevens en, af en toe, goede raad?'

Ze vond haar stem terug. 'Hoe durf je?' Laag en met al haar beroemde venijn erin.

'Het zou kunnen dat je je Zusters versterkt.' Vlakke stem zonder een spoor van klankverandering. 'Zwakke schakels veroorzaken plekken die anderen moeten versterken en dat zou die anderen sterker maken.'

Bellonda besefte dat ze maar amper haar mentat toestand kon handhaven. Kon hier ook maar iets van waar zijn? Was het mogelijk dat Moeder Superior haar zo zag?

'Jij kwam hier met misdadige ongehoorzaamheid in de zin,' zei hij. 'Allemaal uit zogenaamde noodzaak. Een klein toneelstukje voor de camera-ogen om te bewijzen dat je geen andere keus had.'

Ze merkte dat zijn woorden haar mentat vermogen herstelden. Deed hij dat bewust? Ze was in de ban van een dwang om niet alleen zijn woorden maar ook zijn gedrag te bestuderen. Was zij werkelijk zo'n open boek voor hem? De opname van dit treffen zou wel eens veel waardevoller kunnen zijn dan haar kleine toneelstukje. En de uitkomst niet anders!

'Denk jij soms dat de wil van Moeder Superior wet is?' vroeg ze.

'Denk jij werkelijk dat ik blind ben?' Hij legde Teg die iets in het midden wilde brengen met een gebaar het zwijgen op. 'Bell. Wees nu alleen mentat.'

'Ik hoor je.' En een heleboel anderen ook!

'Ik ben diep in jullie probleem gedoken.'

'We hebben je geen probleem gegeven.'

'Dat hebben jullie wel. Jij hebt het gegeven, Bell. Jullie zijn vreselijk krenterig met het loslaten van de stukjes, maar ik zie het.'

Bellonda herinnerde zich ineens dat Odrade gezegd had: 'Ik heb geen mentat nodig! Ik heb een uitvinder nodig!'

'Jullie... hebben... mij... nodig,' zei Idaho. 'Jullie probleem zit nog in zijn schelp maar het vlees zit er en zal eruit gepeuterd moeten worden.'

'Waarom zouden we jou in godsnaam nodig hebben?' 'Jullie hebben mijn verbeelding nodig, mijn vernuft, dingen die mij in leven hielden in weerwil van Leto's gramschap.'

'Je hebt gezegd dat hij je zo vaak heeft gedood dat je de tel kwijtraakte.' Ik duw )e je eigen woorden door )e strot, mentat!

Hij wierp haar een volmaakt beheerste glimlach toe, zo duidelijk dat de betekenis noch haar, noch de camera-ogen kon ontgaan. 'Maar hoe kunnen jullie mij vertrouwen, Bell?'

Hij veroordeelt zichzelf!

'Zonder iets nieuws zijn jullie ten dode opgeschreven,' zei hij. 'Het is slechts een kwestie van tijd en dat weten jullie allemaal. Misschien niet deze generatie. Misschien zelfs de volgende nog niet. Maar het is onvermijdelijk.'

Teg gaf een ruk aan Idaho's mouw. 'De Bashar zou kunnen helpen, toch?'

De jongen luisterde dus echt. Idaho klopte Teg op zijn arm. 'De Bashar is niet genoeg.' En vervolgens tegen Bellonda: 'We zitten samen onderin de pik-volgorde. Moeten we dan om hetzelfde graantje vechten?'

'Dat heb je al eerder gezegd.' En ongetwijfeld zal )e het nog wel eens zeggen.

'Nog steeds mentat?' vroeg hij. 'Hou dan eens op met dat dramatische gedoe. Trek dat romantische floers weg van ons probleem.'

Dar is de romanticus! Niet ik!

'Wat is er romantisch,' vroeg hij, 'aan kleine groepjes Verstrooide Bene Gesserit die wachten tot ze afgeslacht worden?' 'Denk jij dat er geen een zal ontkomen?'

'Jullie bezaaien het heelal met vijanden,' zei hij. 'Jullie voeden de Achtenswaarde Matres!'

Op dat moment was ze volledig (en uitsluitend) mentat, verplicht om deze ghola in elke vaardigheid te evenaren. Dramatiek? Romantiek? Het lijf zat een goed mentat functioneren in de weg. Mentats moesten het lichaam gebruiken en het niet laten storen.

'Geen enkele Eerwaarde Moeder die jullie de Verstrooiing ingestuurd hebben is ooit teruggekeerd of heeft iets van zich laten horen,' zei hij. 'Jullie proberen jezelf gerust te stellen door te zeggen dat alleen de Verstrooiden weten waar ze heengaan. Hoe kunnen jullie de boodschap ontkennen die ze in dit andere feit sturen? Waarom heeft nooit iemand geprobeerd contact op te nemen met het Kapittel?'

Hij zit ons hier allemaal te berispen, verdomme! En hij heeft nog gelijk ook.

'Heb ik ons probleem in zijn meest elementaire vorm gesteld?' Mentat vraag!

'Eenvoudigste vraag, eenvoudigste conclusie,' gaf ze toe.

'Verhoogd seksueel genot: Bene Gesserit diepprent? Laten Achtenswaarde Matres jullie mensen daarginds in de val lopen?'

'Murbella?' Een uitdaging van een woord. Taxeer deze vrouw die jij lief hebt! Weet zij dingen die wij zouden moeten weten?

'Ze worden geconditioneerd tegen het tot verslavende hoogte opvoeren van hun eigen genot, maar ze zijn kwetsbaar.'

'Zij ontkent dat de geschiedenis van Achtenswaarde Matres Bene Gesserit bronnen heeft.'

'Zo is ze geconditioneerd.'

'Machtshonger dan?'

'Daar heb je eindelijk een behoorlijk vraag gesteld.' En toen ze geen antwoord gaf zei hij: 'Mater Felicissima.' Haar aansprekend met de oude term voor Bene Gesserit Raadsleden.

Ze wist waarom hij dit deed en voelde dat het woord het verlangde effect had. Ze was nu volledig in evenwicht, mentat Eerwaarde Moeder omgeven door de mohalata van haar eigen Speciemarteling - dat verbond van goedaardige Andere Herinneringen dat haar beschermde tegen overheersing door kwaadaardige voorouders.

Hoe wist hij dat hij dat moest doen? Elke waarnemer achter de camera-ogen zou zich dat nu afvragen. Natuurlijk! De Dwingeland had hem dat geleerd, telkens en telkens weer. Wat hebben we hier voor iemand? Wat is dit voor gave die Moeder Superior durft aan te wenden? Gevaarlijk, ja, maar van veel meer waarde dan ik vermoedde. Bij de goden van onze schepping! Is hij het werktuig dat ons kan bevrijden?

Wat was hij kalm. Hij wist dat hij haar te pakken had.

'In een van mijn levens, Bell, heb ik jullie Bene Gesserit huis op Wallach IX bezocht en daar gesproken met een van je voorouders, Tersius Helen Anteac. Laat je door haar leiden, Bell. Zij weet het.'

Bellonda voelde een vertrouwde prikkeling in haar gedachten. Hoe kon hij weten dat Anteac mijn voorouder was?

'Ik ging naar Wallach IX in opdracht van de Dwingeland,' zei hij: 'O ja! Ik noemde hem in gedachten vaak de Dwingeland. Mijn opdracht was de mentat school te sluiten die jullie daar verborgen meenden te hebben.'

De Anteac simultaanstroom drong haar gedachten binnen: 'Ik laat je nu het voorval zien waarover hij spreekt.'

'Denk je eens in,' zei hij. 'Ik als mentat, werd gedwongen om een school te sluiten die mensen opleidde op de manier waarop ik zelf was opgeleid. Ik wist waarom hij me dat opdroeg, natuurlijk, en jij weet het ook.'

De simultaanstroom vloeide haar bewustzijn binnen. Mentat orde, gesticht door Gilbertus Albans; vond tijdelijk toevlucht bij de Tleilaxu die hen in de Tleilaxu hegemonie hoopten in te lijven; opgesplitst in talloze 'Kiemscholen'; onderdrukt door Leto n omdat ze een haard van onafhankelijk verzet vormden; na de Grote Hongersnood verspreid geraakt in de Verstrooiing.

'Hij hield een aantal van de beste leermeesters op Duin, maar de vraag die Anteac jou nu onder ogen dwingt te zien, leidt niet daarheen. Waar zijn je Zusters heen gegaan, Bell?'

'Dat kunnen we nog niet weten, wel?' Ze keek met nieuw inzicht naar zijn toetsenbord. Het was fout om zo'n geest te blokkeren. Als ze hem moesten gebruiken, moesten ze hem volledig gebruiken.

'Trouwens, Bell,' toen ze opstond om weg te gaan. 'Achtenswaarde Matres zouden een betrekkelijk kleine groep kunnen zijn.'

Klein? Wist hij niet hoe de Zusters op planeet na planeet door angstaanjagende aantallen overweldigd werden?

'Alle aantallen zijn betrekkelijk. Is er iets in het heelal waarlijk onbeweeglijk? Ons Oude Rijk zou een laatste toevluchtsoord voor hen kunnen zijn, Bell. Een plaats om zich te verbergen en zich te hergroeperen.'

'Dat heb je al eerder geopperd... tegen Dar.'

Geen Moeder Superior. Geen Odrade. Dar. Hij lachte. 'En misschien zouden we kunnen helpen met Scytale.'

'We?'

'Murbella om gegevens te verzamelen en ik om die op hun waarde te beoordelen.'

De lach die daarop volgde stond hem niet aan. 'Wat stel je nu precies voor?'

'Onze verbeelding de vrije hand geven en onze experimenten daaraan aanpassen. Wat zou zelfs een non-planeet voor nut hebben als iemand door de bescherming heen kon dringen?'

Ze keek naar de jongen. Wist Idaho van hun vermoeden dat de Bashar de non-schepen had gezien? Natuurlijk. Een mentat met zijn vaardigheid... stukjes en beetjes bijeengevoegd tot een meesterlijke conclusie.

'Het zou de hele energieopbrengst van een g-3 zon vergen om een zelfs maar half bewoonbare planeet te beschermen.' Droog en uiterst koel zoals ze op hem neerkeek.

'In de Verstrooiing is niets uitgesloten.'

'Maar het ligt niet binnen onze huidige vermogens. Heb je niet een minder ambitieus voorstel?'

'Bekijk de genetische kenmerken in de cellen van jullie mensen. Zoek naar gemeenschappelijke patronen in Atreides nakomelingen. Er kunnen gaven zijn waar jullie zelfs geen vermoeden van hebben.'

'Je vindingrijke verbeeldingskracht springt wel van de hak op de tak.'

'Van g-3 zonnen naar genetica. Misschien zijn er gemeenschappelijke factoren.'

Waarom deze krankzinnige suggesties? Non-planeten en mensen voor wie voorzienigheids pantsers doorzichtig zijn? Waar is hij mee bezig?

Ze maakte zichzelf niet wijs dat hij dit allemaal alleen maar om harentwil te berde bracht. De camera-ogen waren er ook nog.

Hij bleef zwijgend zitten met een arm nonchalant om de schouders van de jongen geslagen. Beiden staarden haar oplettend aan. Een uitdaging?

Wees een mentat, zo )e kunt!

Non-planeten? Naarmate de massa van een voorwerp toenam, overschreed de energie die nodig was om de zwaartekracht te niet te doen grenzen die gelijke tred hielden met priemgetallen. Nonpantsers hadden zelfs nog grotere energiebarrieres te overwinnen. Een hele orde van exponentiele toename groter. Wilde Idaho opperen dat iemand in de Verstrooiing een manier had gevonden om dat probleem te omzeilen? Ze vroeg het hem.

'Ixianen hebben Holzmans unificatiebeginsel nooit doorgrond,' zei hij. 'Ze gebruiken het alleen - een theorie die opgaat ook als je hem niet begrijpt.'

Waarom richt hij mijn aandacht op de technocratie van lx? Ixianen hadden op te veel plaatsen een vinger in de pap om ze te kunnen vertrouwen.

'Maakt het je niet nieuwsgierig dat de Dwingeland lx nooit onderdrukt heeft?' vroeg hij. En toen ze hem zwijgend bleef aanstaren: 'Hij legde hen alleen aan banden. Hij was zeer geboeid door het idee van een onlosmakelijke verbondenheid tussen mens en machine waarbij elk de grenzen van de ander aftast.'

'Cyborgs?'

'Onder andere.'

Wist Idaho dan niet dat de Butlerse Jihad zelfs bij de Bene Gesserit nog resten van weerzin had achtergelaten? Schrikbarend! Het samenvoegen van wat elk - mens en machine - kon doen. Als je de beperkingen van machines in aanmerking nam, was dat een beknopte omschrijving van Ixiaanse kortzichtigheid. Beweerde Idaho nu dat de Dwingeland het idee van een mechanisch verstand onderschreef? Dwaasheid! Ze draaide hem haar rug toe.

'Je gaat te vlug weg, Bell. Je zou meer belangstelling moeten hebben voor Sheeana's ongevoeligheid voor seksuele knechting. De jongemannen die ik haar stuur om bij te laten vijlen worden niet geprent en zij ook niet. Toch is geen Achtenswaarde Mater zo bedreven als zij.'

Nu begreep Bellonda de waarde die Odrade aan deze ghola toekende. Onbetaalbaar! En ik had hem kunnen doden. Dat het maar zo weinig had gescheeld of ze had die vergissing begaan vervulde haar met ontzetting.

Toen ze de deur bereikte hield hij haar nogmaals staande. 'De futars die ik op Gammu zag - waarom werd ons verteld dat zij Achtenswaarde Matres opjagen en doden? Murbella weet daar niets van.'

Bellonda vertrok zonder om te kijken. Alles wat ze vandaag over Idaho te weten was gekomen maakte het gevaar dat hij vormde alleen maar groter... maar ze zouden er mee moeten leven... voorlopig.

Idaho slaakte een diepe zucht en keek de verbijsterde Teg aan. 'Dank je wel dat je hier hebt willen zijn en ik waardeer het geweldig dat je bent blijven zwijgen in weerwil van verregaande provocatie.'

'Ze zou u toch niet echt gedood hebben... nee toch?' 'Ais jij me die eerste paar seconden uitstel niet had bezorgd, had ze dat heel goed kunnen doen.' 'Waarom?'

'Ze verkeert in de foute veronderstelling dat ik een Kwisatz Haderach zou kunnen zijn.' 'Net als Muad'Dib?'

'En zijn zoon.'

'Nou, ze zal u nu geen kwaad meer doen.'

Idaho keek naar de deur waardoor Bellonda was verdwenen. Uitstel. Dat was alles wat hij had bereikt. Misschien was hij niet langer gewoon maar een radertje in de machinaties van anderen. Ze hadden een nieuwe verstandhouding bereikt, een die hem in leven kon houden als hij hem zorgvuldig uitbuitte. Gevoelsbanden waren er nooit bij betrokken geweest, zelfs niet met Murbella... of met Odrade. Diep in haar hart had Murbella net zo'n hekel aan seksuele gebondenheid als hij. Odrade mocht dan zinspelen op oude banden van Atreides-loyaliteit, maar de emoties van een Eerwaarde Moeder waren niet te vertrouwen.

Atreides! Hij keek naar Teg en zag de familietrekken al vorm krijgen in het kindergezicht.

En wat heb ik met heil nu eigenlijk echt bereikt? Ze zouden hem waarschijnlijk niet langer valse gegevens toeschuiven. Hij kon een zeker vertrouwen stellen in wat een Eerwaarde Moeder hem vertelde, met dien verstande dat elk mens vergissingen kon maken.

Ik ben niet de enige op een speciale school. De Zusters gaan nu bij mij naar school!

'Mag ik Murbella gaan zoeken?' vroeg Teg. 'Ze heeft me beloofd om me voetvechten te leren. Volgens mij heeft zelfs de Bashar dat nooit geleerd.'

'Wie heeft dat nooit geleerd?'

Beschaamd en met hangend hoofd. 'Ik heb het nooit geleerd.'

'Murbella is in de oefenzaal. Ga maar gauw. Maar laat mij haar over Bellonda vertellen.'

In een Bene Gesserit omgeving kwam er nooit een eind aan het leren, bedacht Idaho toen hij de weghollende jongen nakeek. Maar Murbella had gelijk als ze zei dat ze dingen leerden die alleen bij de Zusters beschikbaar waren.

Deze gedachte riep twijfels wakker. Hij zag een beeld in zijn herinnering: Scytale die in een gang achter het scheidingsveld stond. Wat leerde hun medegevangene? Idaho huiverde. Als hij aan Tleilaxu dacht kwamen er altijd herinneringen aan gelaatsdansers boven. En die herinnerden weer aan het vermogen van gelaatsdansers om zich het geheugen van iemand die zij doodden in te prenten. Dat vervulde hem dan weer met angst voor zijn visioen. Gelaatsdansers?

En ik ben een Tleilaxu proefobject.

Dit was niet iets dat hij samen met een Eerwaarde Moeder durfde te verkennen of zelfs maar binnen gezichts- of gehoorbereik van een Bene Gesserit.

Hij stapte de gang in en liep naar Murbella's woonverblijf waar hij zich in een stoel nestelde en naar de puinhopen keek van een les die ze bestudeerd had. Stem. Daar stond de clairsonnant die ze gebruikte om haar stemproeven weer te geven. Het ademhalings tuig dat de juiste prana-bindu reacties moest afdwingen lag slordig op een knoedel gesmeten op een stoel. Ze had nog steeds slechte gewoonten uit haar Achtenswaarde Mater dagen.

Daar trof Murbella hem aan toen ze terugkwam. Ze droeg een strak wit tricot dat vol zweetplekken zat en ze wilde zo snel mogelijk deze kleren uittrekken en haar gemak ervan nemen. Met een van de trucs die hij had geleerd wist hij haar op weg naar de douche tot staan te brengen.

'Ik heb een aantal zaken over de Zusters ontdekt die wij nog niet wisten.'

'Vertel op!' Het was zijn Murbella die dit vroeg. Haar ovale gezicht glom van het zweet maar haar ogen straalden bewonderend. Mijn Duncan heeft hen weer doorzien!

'Een spel waarin een van de stukken niet verzet kan worden,' bracht hij haar in herinnering. Laat de waakhonden achter de camera-ogen daar hun tanden maar eens inzetten! 'Niet alleen verwachten ze van me dat ik hen help om een nieuwe godsdienst rond Sheeana te creeren, onze vrijwillige medewerking aan hun droom, ik moet ook nog hun horzel zijn, hun geweten, en hen aan het twijfelen brengen over hun eigen excuses voor buitenissig gedrag.'

'Is Odrade hier geweest?' 'Bellonda.'

'Duncan! Zij is gevaarlijk! Je moet haar niet in je eentje ontmoeten.'

'De jongen was bij me.' 'Daar heeft hij niks van gezegd!' 'Hij voert zijn opdrachten uit.' 'Goed! Wat is er gebeurd?'

Hij gaf haar een kort verslag, en beschreef zelfs de gezichten die Bellonda had getrokken en haar andere reacties. (En daar zouden de waarnemers achter de camera-ogen vast wel veel lol over hebben!)

Murbella was woedend. 'Als ze jou kwaad doet, weiger ik verder ooit nog met een van hen samen te werken!'

Precies op het juiste moment, schattebout. Consequenties! Jullie Bene Gesserit heksen moesten je gedrag maar eens zorgvuldig gaan natrekken.

'Ik stink nog van de oefenzaal,' zei ze. 'Die jongen. Hij is watervlug. Ik heb nog nooit zo'n pienter kind gezien.'

Hij kwam overeind. 'Kom op, dan zal ik je schoonschrobben.'

In de douchecel hielp hij haar uit het bezwete tricot, zijn handen koel op haar huid. Hij kon zien hoe ze genoot van zijn aanrakingen.

'Zo zacht en toch zo sterk,' fluisterde ze.

Grote goden! De manier waarop ze naar hem keek, alsof ze hem wel kon opvreten.

Eindelijk waren Murbella's gedachten over Idaho eens een keer vrij van zelfbeschuldiging. Ik herinner me geen moment waarop ik wakker werd en zei: 'Ik hou van hem!' Nee, het had zich langzaam ontwikkeld tot een steeds diepere verslaving tot het, als een voldongen feit, in elk moment van het leven aanvaard moest worden. Zoals ademhaling... of hartslag. Een fout? De Zusters hebben het mis!

'Was mijn rug,' zei ze en ze lachte toen de douche zijn kleren drijfnat maakte. Ze hielp hem zijn kleren uittrekken en daar in de douche gebeurde het opnieuw: deze niet te beheersen dwang, deze vermenging van man en vrouw die alles verdreef behalve het gevoel. Pas naderhand kon ze haar herinnering raadplegen en tegen zichzelf zeggen: Hij kent elke techniek die ik ken. Maar het was meer dan techniek. Hij wil me behagen! Grote Goden van Dur! Hoe heb ik het zo kunnen treffen?

Ze klemde haar armen om zijn hals terwijl hij haar de douche uitdroeg en haar nat en wel op het bed liet vallen. Ze trok hem omlaag naast zich en zo bleven ze rustig liggen om weer op krachten te komen.

Na een tijdje fluisterde ze: 'De Missionaria gaan dus gebruik maken van Sheeana.' 'Erg gevaarlijk.'

'Brengt de Zusterorde in een kwetsbare positie. Ik dacht dat ze dat altijd probeerden te vermijden.'

'Van mijn gezichtspunt uit bezien is het belachelijk.'

'Omdat het hun bedoeling was dat jij Sheeana in bedwang zou houden?'

'Niemand kan haar in bedwang houden! Misschien moet dat ook wel niet.' Hij keek omhoog naar de camera-ogen. 'He Bell! Jullie hebben meer dan een tijger bij de staart.'

Op de terugweg naar het Archief bleef Bellonda even bij de deur van de Opnamekamer staan, vanwaar ze de dienstdoende Moeder Waarnemer vragend aankeek.

'Weer onder de douche,' zei Moeder Waarnemer. 'Het gaat na een tijdje behoorlijk vervelen.'

'Participatiemystiek!' zei Bellonda en ze beende weg naar haar woonverblijf, met een hoofd dat omliep van veranderde gewaarwordingen die opnieuw geordend moesten worden. Hij is een betere mentat dan ik!

Ik ben jaloers op Sheeana, verdomme! En hij weet dat!

Participatiemystiek! De orgie als bron van nieuwe kracht. De seksuele kennis van Achtenswaarde Matres had een uitwerking op de Bene Gesserit die verwant was aan die primitieve onderdompeling in gedeelde extase. We doen er een stap naar toe en dan weer een stap terug.

Alleen al de wetenschap dat dit bestaat! Zo stuitend, zo gevaarlijk... en toch zo magnetisch.

En Sheeana is immuun! Verdomme! Waarom moest Idaho hen daar nu juist op dit moment aan herinneren?