Religie (het nastreven van volwassenen door kinderen) omvat mythologieen uit het verleden: gissingen, verholen aannames van vertrouwen in het heelal, verklaringen afgelegd uit zucht naar persoonlijke macht, en dat alles vermengd met flarden inzicht. En altijd een onuitgesproken gebod: Gij zult niet twijfelen! Wij overtreden dat gebod dagelijks bij ons aanwenden van de menselijke verbeelding voor ons diepste scheppende vermogen.

Bene Gesserit credo

Murbella zat in haar eentje in kleermakerszit op de vloer van de oefenzaal, een beetje huiverend na de inspannende oefeningen. Moeder Superior was hier vanmiddag nog geen uur geweest. En zoals zo vaak gebeurde had Murbella het gevoel dat ze in een koortsdroom was achtergelaten.

De woorden waarmee Odrade was vertrokken bleven in de droom nagalmen: 'De moeilijkste les die een leerling onder de knie moet krijgen is dat ze altijd tot het uiterste moet gaan. Je vermogens kunnen je verder brengen dan je verbeelding reikt. Verbeeld je dan dus niets. Probeer zo ver mogelijk te komen!'

Wat is mijn antwoord? Dat ik heb leren bedriegen?

Odrade had iets gedaan om de patronen van haar jeugd en haar Achtenswaarde Mater opleiding naar boven te halen. Ik heb als klein kind al leren bedriegen. Hoe ik een behoefte moest voorwenden om aandacht te krijgen. Er zaten een heleboel 'hoe - om's' in het bedrog-patroon. Hoe ouder ze werd hoe makkelijker het bedriegen haar afging. Ze had geleerd wat de grote mensen in haar omgeving verlangden. Ik braakte op commando. Dat werd 'scholing' genoemd. Waarom gingen de Bene Gesserit zo opvallend anders te werk in hun onderwijs?

'Ik vraag je niet om eerlijk tegen me te zijn,' had Odrade gezegd. 'Wees eerlijk tegen jezelf.'

Murbella wanhoopte eraan ooit al het bedrog in haar verleden te kunnen uitbannen. Waarom zou ik? Nog meer bedrog!

'Verdomme, Odrade!'

Pas toen die woorden eruit waren besefte ze dat ze ze hardop had uitgesproken. Ze wilde haar hand voor haar mond slaan, maar liet hem halverwege zakken. Haar koorts zei: 'Wat maakt het uit?'

'Bureaucratische scholingsinstituten stompen de gevoelige weetgierigheid van een kind af.' Odrade op de uitlegt oer. 'Jongeren moeten ontmoedigd worden. Laat hun nooit weten hoe goed ze kunnen zijn. Dat brengt maar verandering. Verdoe veel bestuurstijd met kletspraat over hoe je met uitzonderlijke leerlingen moet omgaan. Besteed vooral geen tijd aan het zoeken van oplossingen voor het feit dat de conventionele onderwijzer zich bedreigd voelt door ontluikende talenten en die de kop indrukt vanwege een diepgeworteld verlangen om zich meer te voelen en veilig in een veilige omgeving.'

Ze had het over Achtenswaarde Matres.

Conventionele onderwijzers?

Daar had je het: achter die schijn van wijsheid waren de Bene Gesserit onconventioneel. Ze dachten vaak helemaal niet na over onderwijs: ze deden het gewoon.

Grote goden! Ik wil net zo zijn als zij!

Die gedachte schokte haar en ze sprong overeind en begon een reeks oefeningen voor polsen en armen af te werken.

Het besef hakte er dieper in dan ooit. Ze wilde deze onderwijzers niet teleurstellen. Eerlijkheid en openhartigheid. Elke leerling kreeg dat te horen. 'Grondwerktuigen van het leren,' zei Odrade.

Afgeleid door haar gedachten klapte Murbella hard op de grond. Wrijvend over een gekneusde schouder stond ze weer op.

Aanvankelijk had ze gedacht dat de bewering van de Bene Gesserit een leugen moest zijn. Ik hen zo openhartig tegen je dat ik )e over mijn onwankelbare eerlijkheid moet vertellen.

Maar de bewering werd gestaafd door de praktijk. In de koortsdroom hoorde ze Odrades stem herhalen: 'Dat is jouw oordeel.'

Ze hadden iets bepaalds in hun gemoed, in hun geheugen en een verstandelijk evenwicht dat geen enkele Achtenswaarde Mater ooit had bezeten. Deze gedachte maakte dat ze zich klein voelde. Hier sluipt de verdorvenheid binnen. Als levervlekken verspreidde die zich over haar koortsige gedachten.

Maar ik ben begaafd! Je moest begaafd zijn om een Achtenswaarde Mater te worden.

Beschouw ik mezelf nog steeds als een Achtenswaarde Mater?

De Bene Gesserit wist dat ze zich nog niet volledig aan hen had gebonden. Wat voor vaardigheden die ik heb zouden zij mogelijkerwijs willen bezitten? Mijn misleidingskunst in ieder geval niet.

'Kloppen de daden met de zwoorden? Dat is je betrouwbaarheidsmaatstaf. Beperk je nooit alleen tot )e woorden.'

Murbella sloeg haar handen voor haar oren. Hou )e kop, Odrade!

'Hoe weet een Waarheidszegger oprechtheid te onderscheiden van een fundamenteler oordeel?'

Murbella liet haar handen langs haar zijden vallen. Misschien ben ik wel echt ziek. Ze liet haar blik ronddwalen door de lange zaal. Niemand die die woorden gesproken kon hebben. En het was trouwens de stem van Odrade.

'Als je jezelf oprecht weet te overtuigen, kan je de raarste pieskapeetjes (schitterend oud woord; moet je opzoeken) verkopen, kan elk woord dat je zegt je reinste kletsica zijn en iedereen zal je geloven. Behalve onze Waarheidszeggers.'

Murbella liet haar schouders hangen. Ze begon doelloos rond te dwalen door de oefenzaal. Was er dan geen enkele plaats waarnaar ze kon ontsnappen?

'Let op de gevolgen, Murbella. Zo kan je uitvissen welke dingen werken. Meer houden onze veelgeprezen waarheden niet in.'

Zakelijkheid?

Op dat moment trof Idaho haar aan en hij reageerde onmiddellijk op de wilde blik in haar ogen. 'Wat is er mis?'

'Ik denk dat ik ziek ben. Echt ziek. Eerst dacht ik dat het kwam door iets dat Odrade met me heeft gedaan maar...'

Hij ving haar op toen ze viel.

'Help ons!'

Ditmaal was hij blij met de camera-ogen. Binnen een minuut was er een Suk bij hen. Ze boog zich over Murbella heen waar Idaho haar met haar hoofd in zijn schoot op de grond had neergevlijd.

Ze was gauw klaar met het onderzoek. De Suk, een grijzende al wat oudere Eerwaarde Moeder met de kenmerkende ruit op haar voorhoofd, richtte zich op en zei: 'Overspannen. Ze zoekt niet naar haar grenzen, ze overschrijdt ze. We zullen haar eerst nog een tijdje in de gevoeligheids ontwikkeling klas zetten voor ze verder mag gaan. Ik zal de Proctors sturen.'

Die avond trof Odrade Murbella in de ziekenboeg van de Proctors, waar ze met een stapel kussens achter haar rug in bed zat terwijl twee Proctors om de beurt haar spierreflexen uittestten. Een kleine wenk en ze lieten Odrade met Murbella alleen.

'Ik probeerde te vermijden om de boel ingewikkeld te maken,' zei Murbella. Eerlijkheid en openhartigheid.

'Pogingen om ingewikkelde toestanden te vermijden veroorzaken die juist vaak.' Odrade liet zich op een stoel naast het bed zakken en legde haar hand op Murbella's arm. Ze voelde de spieren trillen onder haar hand. 'Wij zeggen altijd "woorden zijn traag, voelen gaat sneller".' Odrade trok haar hand weg. 'Wat heb je voor beslissingen genomen?'

'Jullie laten mij beslissingen nemen?'

'Niet hatelijk worden.' Ze hief haar hand op om te voorkomen dat ze in de rede gevallen zou worden. 'Ik heb onvoldoende rekening gehouden met je voorafgaande conditionering. De Achtenswaarde Matres hebben het je vrijwel onmogelijk gemaakt om beslissingen te nemen. Kenmerkend voor naar macht hongerende gemeenschappen. Leren hun mensen om eeuwig te blijven rondtodderen. "Beslissingen brengen kwalijke gevolgen mee!" Jullie preken vermijding.'

'Wat heeft dat te maken met mijn instorting?' Gebelgd.

'Murbella! De ergste producten van wat ik hier beschrijf zijn bijna totaal verlamd - kunnen nergens beslissingen over nemen, of wachten ermee tot de allerlaatste seconde en springen er dan op af als wanhopige dieren.'

'Je hebt me opgedragen om tot het uiterste te gaan!' Bijna jammerend.

'Jouw uiterste, Murbella. Niet het mijne. Noch dat van Bell of van wie dan ook. Het jouwe.'

'Ik heb beslist dat ik net zo wil zijn als jullie.' Heel zwakjes.

'Geweldig! Ik geloof niet dat ik ooit heb geprobeerd mezelf van kant te maken. Vooral niet als ik zwanger was.'

Onwillekeurig grinnikte Murbella.

Odrade stond op. 'Ga nu slapen. Morgen ga je naar een speciale klas om te werken aan je vermogen om je beslissingen te verwerken met inachtneming van je grenzen. Onthou wat ik je heb verteld. Wij zorgen goed voor onze eigen mensen.'

'Hoor ik bij jullie?' Ze fluisterde bijna.

'Al vanaf het moment dat je ten overstaan van de Proctors de eed herhaalde.' Odrade deed het licht uit toen ze het vertrek verliet. Voor de deur dichtviel hoorde Murbella haar tegen iemand praten. 'Nu geen drukte meer om haar heen. Ze heeft rust nodig.

Murbella sloot haar ogen. De koortsdroom was verdwenen maar haar eigen herinnering had zijn plaats ingenomen. 'Ik ben een Bene Gesserit. Ik leef slechts om te dienen.'

Ze hoorde zichzelf die woorden tegen de Proctors zeggen maar haar geheugen gaf ze een nadruk die ze van oorsprong niet hadden.

Ze wisten dat het cynisch bedoeld was. Wat kon je voor zulke vrouwen verborgen houden? Ze voelde in haar herinnering weer de hand van de Proctor op haar voorhoofd en hoorde nogmaals de woorden die tot op dit moment geen betekenis gehad hadden.

'Ik sta in de gewijde aanwezigheid van een mens. Zoals ik nu sta, hoor jij ooit eens te staan. Ik bid je aanwezigheid toe dat dit zo zal geschieden. Laat de toekomst onzeker blijven want dat is het schilderslinnen dat onze wensen moet ontvangen. Zo staat het verschijnsel mens eeuwig voor een tabula rasa. Wij bezitten slechts dit moment van voortdurende toewijding aan de gewijde aanwezigheid die we delen en scheppen.'

Conventioneel maar toch onconventioneel. Ze besefte dat ze lichamelijk noch geestelijk op dit moment voorbereid was geweest. Tranen stroomden over haar wangen.