25 Bartje trekt de wijde wereld in

‘Ik bid nie veur brune bon’n,’ deze legendarische zinsnede uit de bekende tv-serie Bartje zal iedereen zich nog goed kunnen herinneren. Het boek was al een geweldig succes vóór de serie, zo zelfs dat Bartje boegbeeld werd voor de provincie en zijn eigen standbeeld kreeg in Assen.

Maar het succes lijkt vergeten en het beeld is tegenwoordig steeds weer het mikpunt voor de geheime acties van Drentse Nieuwjaarsverenigingen .

Assen, tot op de dag van vandaag, door een van onze correspondenten – In december 1972 zond de ncrv het eerste deel uit van Bartje, de zevendelige dramaserie naar het gelijknamige boek van Anne de Vries. Bartje vertelt het verhaal van het zoontje van de Drentse boerenarbeider Albert Bartels en zijn vrouw Jaanke in de jaren twintig. Het is een jongetje dat opgroeit in een arm Drents keuterboerengezin en dat zich allengs steeds minder wil schikken naar zijn lot. In plaats van als boerenarbeider in de voetsporen van zijn vader te treden wil Bartje de wijde wereld intrekken...

Eind november 2003 werd Bartjes droom bewaarheid. Zijn beeld, dat al sinds 1954 in het centrum van Assen staat, was opeens verdwenen. De zesvoudige verankering was met geweld doorgezaagd: Bartje was op zwerftocht. Vlak voor de kerst ontving het Dagblad van het Noorden een briefje dat het beeld geplaatst was voor de voeten van het beeld van de legendarische Friese strijder Grote Pier in Kimswerd. De ontvoerders blijven tot op de dag van vandaag anoniem.

Waarschijnlijk was het een zogenaamde oudejaarsstunt. Een dergelijke stunt is typisch voor de noordelijke provincies, en voert terug op oude volksgebruiken. In de laatste maanden van een jaar wordt een actie uitgevoerd, meestal door een opmerkelijk voorwerp te ontvreemden. Rond de jaarwisseling wordt alles zo mogelijk weer rechtgezet. Zo werd het beeldje van Bartje eind januari 2003 weer teruggeplaatst waarbij de daders voor de kosten opdraaiden.

De acties worden meestal in het diepste geheim uitgevoerd door vrijgezellenverenigingen of andere, speciaal hiervoor opgerichte verenigingen.

Hoewel Bartjes bevestiging na de stunt werd verstevigd, bleek dit toch nog niet voldoende. Op 1 mei 2004 was het opnieuw raak. Het beeld verdween en werd de volgende dag in de berm van de weg door Bovensmilde teruggevonden met ernstige beschadigingen.

Bartje is niet de enige die het te verduren heeft van de geheimzinnige verenigingen. In december 2005 verdween uit het themapark Het Land van Ooit het meer dan drie meter hoge, vier meter lange en honderden kilo’s zware polyester beeld van ‘Kos met de Snor’. Op 1 januari dook Kos op in het Drentse Vledder. De Vledderse oudejaarsvereniging ‘De Oliebol’ bleek verantwoordelijk voor de actie. Op 2 januari keerde Kos veilig en wel terug naar huis.

Omdat het zoveel te verduren had, is Bartje tegenwoordig vervangen door een bronzen replica. Het stenen origineel staat in de hal van het Asser gemeentehuis en gaat voorlopig niet meer op zwerftocht.