13 De schat van Beilen

Toen in maart 1955 in Beilen een nieuwe ambachtsschool werd gebouwd, werd in de aangevoerde bouwgrond een wonderbaarlijke vondst gedaan: de schat van Beilen, ruim vijfenhalve kilo 22 karaats goud. De herkomst is tot op de dag van vandaag een mysterie.

Beilen, 1955, door overlevering bekend – De bouwvakkers wisten niet wat hen overkwam. Ze vonden vijf gouden halsringen en een armband, prachtig gemaakt en van het zuiverste goud. De halsringen zijn in het midden verdikt en dragen typisch Germaanse versieringsmotieven. Ook werden 22 gouden munten gevonden, van uitzonderlijke kwaliteit met een beeltenis van de Romeinse keizer, met diadeem, kleed en pantser. De sieraden en de munten dateerden van tussen 364 en het einde van de vierde eeuw na Christus.

Het is de rijkste vondst in de Drentse bodem ooit.

Ruim een eeuw daarvoor, in 1850, waren er op deze plaats al een halsring en een munt gevonden, die daarna weer kwijt zijn geraakt.

Waarom de schat ooit begraven is, daar kan men alleen naar raden. Men denkt aan een offer voor de goden, maar het kan ook ooit bedoeld zijn als tijdelijke bergplaats. De voorwerpen moeten in elk geval hebben toebehoord aan Germaanse stamhoofden die contacten met het Romeinse Rijk onderhielden. Mogelijk hebben ze het goud gekregen als beloning voor diensten aan het Rijk. Daarbij kan gedacht worden aan deelname aan militaire acties tegen hun eigen soort, of juist een afkoopsom om van geweld af te zien.

De grote politieke onrust, onderlinge strijd en invallende plunderaars ten tijde van de volksverhuizingen kunnen de eigenaar ertoe hebben gebracht zijn schatten te verbergen. Misschien nam hij zelf deel aan militaire expedities en moest hij daardoor een veilige bergplaats voor zijn kostbaarheden vinden. Wellicht was hij daarna niet meer in staat de verborgen schat op te graven, bijvoorbeeld omdat hij gesneuveld was. Als er geen andere overlevende op de hoogte was gebracht, raakte de bergplaats van de schat in vergetelheid.

De schat wordt tegenwoordig bewaard in het Drents Museum.