19

Een mond vol zeep

Na het ontbijt besloot oma Emma miss Harper een rondleiding door het huis te geven. Ian en ik kregen opdracht mee te gaan, maar geen woord te zeggen voordat iemand iets tegen ons zei. Vertellen over het huis was nog steeds een van oma Emma's lievelingsbezigheden, en zelfs onze tragedie leidde haar niet af en deprimeerde haar niet voldoende om afbreuk te doen aan dat genoegen. We konden de trots in haar stem horen terwijl ze sprak. Miss Harper was duidelijk onder de indruk, knikte en gaf commentaar over de schoonheid en de waarde van alles in het huis van de Marches.

Ian boog zich grijnzend naar me toe en fluisterde: 'Ze is een hielenlikster, net als Nancy.'

'Het is onbeleefd om achter iemands rug te fluisteren,' zei oma Emma, zonder zich naar ons om te draaien en zonder haar pas te vertragen.

Oma's oren en ogen mocht je nooit onderschatten.

Toch luisterden we aandachtig. Tijdens die rondleiding kwamen we te weten dat miss Harper de dochter was van een van oma Emma's oudste vriendinnen uit Philadelphia en dat ze lerares was geweest op een particuliere basisschool, maar haar baan was kwijtgeraakt door bezuinigingen. Ze had bij haar moeder gewoond, zelfs nog toen ze naar college ging.

Oma Emma wilde voornamelijk dat we met hen meegingen om ons haar regels in te prenten waar miss Harper bij was. Die hielden onder meer in welke deur we moesten gebruiken als we naar het zwembad gingen, waar we onze voeten moesten vegen, en welke plaatsen voor ons verboden waren. We mochten bijvoorbeeld nooit in het kantoor komen van grootvader March, dat nu haar kantoor was. Het lag voor de hand dat miss Harper alle regels net zo streng zou handhaven als oma Emma.

Daarna kreeg Ian toestemming om naar zijn kamer te gaan, terwijl ik miss Harper zoveel mogelijk moest helpen met haar verhuizing. Ik kon me niet voorstellen wat ik voor haar zou kunnen doen. Oma Emma had nog steeds niet uitgelegd waarom ze haar in de kamer van mama en papa had ondergebracht. Onder aan de trap deed ze dat eindelijk.

'Voorlopig neemt miss Harper haar intrek in de slaapkamer van je ouders,' zei oma Emma. 'Als je vader terugkomt, zal hij niet de trap op en af kunnen. Dan zit hij in een rolstoel, en ik ben niet van plan die prachtige trap te bederven door zo'n traplift te laten installeren langs die mahoniehouten leuning, dus laat ik de logeerkamer beneden inrichten als hun kamer.'

'En als mama dat niet prettig vindt?' vroeg ik.

Even konden we een speld horen vallen. Zelfs Ian leek verbaasd over de scherpe toon waarop ik het vroeg, maar ik had het gevoel dat ik moest opkomen voor mama, omdat ze dat zelf niet kon. Oma Emma keek me even woedend aan en ging toen verder alsof ik niets had gezegd.

'Onder deze omstandigheden is het beter dat miss Harper ergens verblijft waar ze gemakkelijker voor jullie kan zorgen. Het zal wel een tijdje duren voordat althans een van jullie ouders de zorg voor jullie weer op zich kan nemen, en dankzij deze onnodige gebeurtenis heb ik veel nieuwe verantwoordelijkheden. Om te beginnen zal ik me actiever moeten bemoeien met de supermarkt. Ik zal de boeken moeten controleren, me op de hoogte houden van de gang van zaken, en een nieuwe algemeen directeur zoeken. Misschien gaat het bedrijf dan nog eens winst maken,' voegde ze eraan toe voor miss Harper, die prompt glimlachte.

'Het valt niet mee om op uw leeftijd nog zoveel te moeten doen, mevrouw March,' zei ze.

Ian kreunde bijna hardop. Ik zag dat hij zijn lippen met openlijke afkeer vertrok.

'Eerlijk gezegd, Millicent, kan ik me geen moment in mijn leven herinneren dat ik geen grote verantwoordelijkheden had. Ik zou er nooit tegen kunnen om, zoals dat heet, "met pensioen" te gaan.'

Ze lachten.

'Ian, je kunt naar je kamer gaan. Je mag naar buiten, maar blijf op ons eigen terrein en ga niet zwemmen voordat wij terug zijn,' zei oma Emma en richtte zich toen tot mij. 'Over een uur of zo ga je met miss Harper en mij naar de dokter.

'Welkom in ons huis, Millicent,' ging ze verder tegen miss Harper en stak vriendelijk haar hand naar haar uit.

'Dank u.'

Ian liep snel de trap op en keek niet achterom. Stuurs volgde ik miss Harper naar wat de kamer van mijn ouders was geweest. Oma Emma had zelfs het beddengoed en de gordijnen totaal laten veranderen. Ik zag dat ze uit de logeerkamer beneden kwamen. Nancy had miss Harpers eigendommen al opgeborgen, haar kleren in de kast gehangen en haar schoenen op hun plaats gezet. Alle kleren van mama en papa waren verdwenen, zelfs de foto's van ons en van hen waren weggehaald.

Ik zag dat er heel weinig van miss Harper op de toilettafel stond, en niets meer van mama. Ze controleerde de badkamer en kwam toen glimlachend terug.

'Er lijkt niet veel meer voor ons te doen te zijn. Ik heb het gevoel dat ik hier al jaren woon. Misschien kunnen we nu ons eerste openhartige babbeltje hebben. Ga jij op de bank zitten, dan ga ik hier zitten,' zei ze en nam plaats in de stoel die, wist ik, van papa was geweest.

Ik keek achterdochtig om me heen. Oma Emma wist natuurlijk dat alles voor miss Harper al gedaan was. Ik wist zeker dat ze wilde dat ik alleen zou zijn met miss Harper voor dit eerste gesprek. Ze wilde natuurlijk niet dat Ian erbij zou zijn. Miss Harper glimlachte nog steeds, maar haar ogen waren zo koud dat haar gezicht een masker leek en de echte miss Harper daarachter school, me gadesloeg, me analyseerde. Ik bleef keurig rechtop zitten, zodat ze niet zou kunnen rapporteren dat ik onderuitgezakt op de bank zat.

'Oké, laten we elkaar eens wat beter leren kennen. Je bent net zeven geworden, hè?'

Ik knikte.

'Het is beter als je ja of nee zegt als je iets gevraagd wordt, Jordan. Alleen maar knikken of je hoofd schudden wekt de indruk dat je niet wilt praten,' zei ze. Het klonk precies als iets dat oma Emma zou zeggen. 'Je bent net zeven geworden?' herhaalde ze.

'Ja,' zei ik.

'Jarenlang heb ik jongens en meisjes van ongeveer jouw leeftijd lesgegeven. In september ga je naar groep drie. Ik zal je helpen je zo goed voor te bereiden dat je lerares zal aanbevelen je over te laten gaan naar groep vier. Hoe zou je dat vinden? Zou je dat leuk vinden?'

'Dat weet ik niet. Ik maak geen schoolwerk in de zomer.'

'Deze zomer wél. Aan het eind van de zomer zul je net zoveel weten als alle leerlingen die naar groep vier gaan.'

'Blijft u hier de hele zomer?'

Ze staarde me kil aan. 'Het ziet er wel naar uit, Jordan. Het is belangrijk dat je niet al te optimistisch wordt wat het herstel van je moeder betreft.'

'Wat is optimistisch?'

'Zie je? Mijn leerlingen zouden dat woord kennen. In wezen betekent het te hoopvol. Je moet beseffen dat het nog lang kan duren voordat je moeder volkomen hersteld is. Zoiets kun je niet verhaasten. Dat zou niet goed voor haar zijn. En je wilt toch wat goed voor haar is, niet?'

'Ja,' zei ik. Natuurlijk, dacht ik. Dat hoefde ze toch niet te vragen?

'Goed. Om terug te komen op wat ik zei. Stel je eens voor dat je dit jaar alle leerlingen in jouw klas voorbijstreeft,' ging ze verder. 'Zou je dan niet vinden dat je zomer toch niet zo'n verschrikking was?'

'Hij zal een verschrikking zijn totdat mama thuiskomt,' zei ik. Niets wat zij kon doen en niets geweldigs voor mij zou daar iets aan kunnen veranderen.

Ze ademde diep door haar neus en trok haar schouders op. Ik kon zien dat mijn antwoorden haar niet bevielen, maar waarom zou ik net doen of ik blij was dat ze hier was?

'Probeer je te concentreren op wat ik je vertel. Ik vertel je dat er iets goeds uit dit alles kan voortkomen. Ik heb mijn diploma docent basisschool en jij zult de hele zomer mijn enige leerling zijn. Ik zal al mijn tijd alleen aan jou kunnen besteden - en aan Ian natuurlijk,' ging ze verder, maar zonder enig enthousiasme.

Ik moest even glimlachen en zei: 'Ian is beter dan wie ook op zijn school. Sommige leraren vinden dat hij eigenlijk al naar de universiteit kan.'

'Heus? Nou, dan zal ik me voorlopig maar niet al te bezorgd maken over Ian. Feitelijk ben ik alleen maar bezorgd voor jou. Je hebt veel nieuwe problemen, meer dan een meisje van jouw leeftijd geacht wordt te hebben, en ik wil je ook daarbij helpen. Weet je wat ik van je nodig heb om dat te kunnen doen?'

Ik schudde mijn hoofd, maar zei toen snel: 'Nee.'

'Ik wil dat je altijd heel erg eerlijk tegen me bent. Ik wil dat je me vertrouwt en ik moet jou kunnen vertrouwen. Wil je proberen altijd eerlijk te zijn?'

'Ja. Ik lieg niet. Ian zegt dat ik trouwens toch niet goed kan liegen. Hij zegt dat iemand maar naar mijn gezicht hoeft te kijken om te weten dat ik lieg.'

'Dat is geen goede reden om niet tegen mensen te liegen, Jordan,' zei ze. 'Zo klinkt het of je het wél zou doen als je het beter zou kunnen. Je hoort niet te willen liegen omdat het verkeerd is, en als mensen denken dat je over één ding liegt, geloven ze je een andere keer ook niet. Iemand is zo goed als zijn of haar woord. Begrijp je dat?'

'Ja,' zei ik. 'Ik lieg niet,' voegde ik eraan toe.

'Mooi. Laten we het langzaamaan doen. Er is tijd voor nodig om heel goede vriendinnen te worden, zoals jij en ik zullen zijn. Het is of je voorzichtig in een heet bad gaat zitten, gewend raakt aan de temperatuur van het water. Weet je wat ik bedoel?'

'Zo heet maak ik het water nooit,' zei ik.

Ze glimlachte niet. Het leek of ze even op de binnenkant van haar mond kauwde, op haar woorden of gedachten kauwde, maar in plaats van ze in te slikken, gooide zij ze eruit.

'Soms menen mensen niet echt wat ze zeggen. Je moet leren niet elk woord letterlijk op te vatten.'

'Als ze niet menen wat ze zeggen, liegen ze misschien.'

Weer kon er geen glimlachje af. Ze staarde me aan zonder een spier te vertrekken.

'Ik denk dat je grootmoeder je misschien onderschat,' zei ze, maar het leek me dat ze het tegen zichzelf zei en niet tegen mij. 'Oké,' ging ze verder. 'Ik ben op de hoogte van je kleine probleem. Ik weet waarom we straks allemaal naar de dokter gaan. Ik heb een paar leerlingen gehad die hetzelfde probleem hadden als jij,' vervolgde ze. 'Ook daarbij kan ik je helpen.'

Ik trok mijn wenkbrauwen op. Waarom noemde zij het een klein probleem terwijl alle anderen het juist zo'n groot probleem leken te vinden? Als ze leerlingen had gehad met hetzelfde probleem, zou ze me erover kunnen vertellen. Zou ze me dezelfde soort dingen vertellen als Flora? Zonder mijn boek, zonder Ian en mama om mee te praten, had ik het gevoel dat alle vragen om me heen dwarrelden als die kleine hardnekkige fruitvliegjes. Alleen antwoorden konden die irriterende vliegjes verjagen.

'Oma Emma zei dat u van nu af aan al mijn vragen zou beantwoorden en dat ik iets alleen aan u mag vragen.'

'Dat is zo. Ik weet dat je al een hoop gehoord hebt en ik moet zeker weten dat alles klopt wat ze je hebben verteld, dus zou ik het over dingen kunnen hebben die je misschien al weet.'

'Het is belangrijk om te weten wat er in je eigen lichaam gebeurt,' zei ik, Ian napratend. Ik begon wat enthousiaster te worden. Misschien zouden mijn gesprekken met haar toch niet zo saai zijn, niet alsof ik bij haar in de klas zat. Misschien had oma Emma er heel goed aan gedaan haar in huis te halen, dacht ik.

'Ja, dat is juist, zolang je de dingen leert van volwassen en verantwoordelijke mensen. Ik weet dat je veel meer vragen zult hebben over jezelf dan meisjes van jouw leeftijd die niet jouw probleem hebben.'

Ik dacht even na en besloot toen haar op de proef te stellen.

'Ik weet nog steeds niet wat een orgasme is,' zei ik. Ze huiverde alsof er zojuist een tiental ijsblokjes langs haar rug was gegleden.

Ze schoot overeind.

'Dat is walgelijk uit de mond van een meisje dat net zeven is geworden. Dat is uiterst onfatsoenlijk en we zullen onmiddellijk een eind maken aan die vuiligheid. Sta op!' beval ze.

Ik stond langzaam op. Waarom wilde ze dat ik opstond?

Ze kwam naar me toe, stak haar hand uit en greep mijn pols vast en trok me de kamer door naar de badkamer van mijn ouders. Ze trok zo hard dat ik bijna struikelde, maar ik voelde dat ze me in dat geval over de grond erheen zou slepen. Ik protesteerde, maar ze stopte niet.

Ze draaide de kraan van de wastafel open en hield er toen een stuk zeep onder. Ik keek verward toe, tot ze het tegen mijn mond duwde en de achterkant van mijn hoofd vasthield zodat ik het niet kon ontwijken toen ze het tegen mijn opeengeklemde tanden wreef. De zeep drong erdoorheen en deed me kokhalzen.

'Dat zal die smerige mond van je schoonwassen,' zei ze.

Toen liet ze me los.

Ik spuwde in de wastafel en zodra ik kon gilde ik zo hard mogelijk. Ze gaf me een klap in mijn gezicht en trok zo hard aan mijn haar dat de tranen in mijn ogen sprongen. Ik bleef gillen.

'Hou onmiddellijk op met dat gegil. Hou op!' beval ze.

Ik hield mijn adem in en kokhalsde.

'Zo is het beter. Het spijt me, maar ik moest je heel gauw een lesje leren. We hebben niet veel tijd te verspillen en je grootmoeder is ernstig bezorgd over wat er met je gebeurd is en wat er met je zou kunnen gebeuren. Ik weet zeker dat je dat woord van Ian hebt geleerd.

'Als je wat bedaard bent, zal ik je meer vertellen en zul je het begrijpen, maar voorlopig is dit de beste manier. Ik weet het. Ik ben jarenlang de lerares geweest van kinderen van jouw leeftijd. Was nu je gezicht en droog het af en dan praten we verder tot je grootmoeder ons roept.'

De tranen rolden over mijn wangen. Langzaam droogde ik mijn gezicht en bleef in de wasbak spuwen, maar de smaak van de zeep wilde niet verdwijnen. Ongeduldig omdat ik er zo lang over deed, greep ze mijn schouders beet en rukte me met geweld van de wasbak. Ze bleef me vasthouden en duwde me de badkamer uit. Toen we in de slaapkamer kwamen, zag ik Ian in de deuropening staan.

'Waarom gilde ze?' vroeg hij met zijn handen op zijn heupen. Ik was nog nooit zo blij geweest hem te zien.

'Ik zie dat jij wat manieren moet leren,' antwoordde miss Harper 'Als je een kamer binnen wilt komen, vooral de kamer van een dame klop je en wacht tot je toestemming krijgt. Je komt niet zomaar binnenvallen. Draai je nu om, doe de deur dicht en klop aan.'

Ian keek naar haar en toen naar mij. 'Wat heeft ze met je gedaan " vroeg hij, haar negerend.

'Als ik je grootmoeder moet roepen, wordt dit een ernstige zaak Wil je dat?'

'Jordan?'

Ze had geen idee hoe goed Ian iemand kon negeren. Ik moest glimlachen, maar miss Harpers vingers knepen nog harder in mijn schouders.

'Je wordt geacht een heel slimme jongeman te zijn,' zei ze. 'Je ge draagt je niet bijzonder intelligent. Nu allebei je ouders ernstig j;e wond zijn, is dit niet het moment om onrust te stoken in het huis van je grootmoeder.'

'Gaat het goed met je, Jordan?' vroeg hij.

Ik hield mijn ogen op de grond gericht. Als ik hem vertelde wat ze had gedaan, zou hij woedend worden, schreeuwen en haar bevelen me los te laten. Misschien zou hij zelfs op haar afvliegen zoals hij met Flora en Addison had gedaan. Oma Emma zou naar boven ko men hollen om te zien wat er aan de hand was. En dan zou hij nog meer moeilijkheden krijgen, dacht ik.

'Ja,' zei ik, maar ik keek hem niet aan. Ian zou onmiddellijk de waarheid weten als ik dat deed.

'Als je haar pijn doet, zul je er spijt van krijgen,' zei hij, draaide zich om en liep weg.

'Dat was goed van je, Jordan,' zei ze onmiddellijk. 'Ik begin me af te vragen of jij niet het intelligentste kind hier bent.'

Ze draaide me om en ik keek haar even aan. Ze glimlachte, maar haar glimlach beviel me niet. Die ogen werden nooit ook maar iets warmer, zelfs niet als haar lippen zich verzachtten.

'Je weet datje grootmoeder zich ernstige zorgen maakt over wat er tussen jou en Ian is voorgevallen. Je weet dat het een van de redenen is waarom ze mij hier heeft laten komen. Wat voor redenen hij ook had voor zijn gedrag, ze waren niet in de haak, Jordan. Je moeder was op weg naar huis om je dat duidelijk te maken.' Ik sloeg mijn ogen op om haar weer aan te kijken. 'Ik moet nu haar plaats innemen. Daarom wilde je grootmoeder dat ik hier zou komen.'

Hoe wist ze dat mama daarom naar huis ging? Had oma Emma haar dat verteld en gezegd dat mama kwaad was op Ian? Was papa kwaad op hem?

'Het is heel erg dat zij en je vader dat ongeluk hebben gekregen, maar je grootmoeder is een heel wijze vrouw. Dat weet je toch, hè?'

'Ja,' zei ik. Ik voelde me nog steeds ellendig en wilde niet bij haar zijn of met haar praten en ik vond het afschuwelijk om haar nu gelijk te moeten geven.

'Goed, zoals ik al zei, ik ben nu hier om te doen wat je ouders zeker zouden hebben gedaan. Ze zouden ervoor zorgen dat je beschermd wordt, datje door niemand wordt misbruikt, en datje probleem op professionele en succesvolle wijze wordt behandeld. Het is geen onderwerp van gesprek voor kinderen. Nieuwsgierigheid kan goed zijn als het fatsoenlijk blijft. Maar je weet, nieuwsgierigheid kost de kat het leven,' voegde ze eraan toe, weer met dat glimlachende masker op haar gezicht.

Ik kende die uitdrukking.

'Voldoening geeft het hem terug,' mompelde ik. Het was wat Ian altijd zei als iemand die opmerking maakte. Hij geloofde dat nieuwsgierigheid gezond was en belangrijk, en dat de enige mensen die er bang voor waren, iets te verbergen hadden of zich voor iets schaamden.

Ze keek me kwaad aan, zelfs haar geveinsde glimlach verdween. 'Ga zitten,' zei ze en knikte weer naar de bank.

Ik gehoorzaamde.

'Welnu, er zijn woorden die je wel en die je niet mag gebruiken met betrekking tot je probleem. Als je bijvoorbeeld het maandelijkse vrouwenprobleem krijgt, wil ik dat je over je ongesteldheid spreekt. Begrepen? Je vertelt mij dat je ongesteld bent. Gebruik er geen ander woord voor. En zelfs dan zeg je het nooit hardop, zelfs niet tegen mij. Fluister het. Dan zorgen we ervoor dat je maandverband krijgt.'

'Het is geen verband,' zei ik. 'Het is een sigaar.'

Ze sperde haar ogen open. 'Ik zal je het voordeel van de twijfel gunnen omdat je zo jong bent, Jordan, maar ook dat is walgelijk. Denk na voordat je dergelijke dingen zegt tegen mij of tegen iemand anders. Als het niet anders kan, doe het dan in de vorm van een vraag. Vraag of je dit of dat kunt zeggen. Maar vraag het alleen aan mij en fluister het, zelfs al is er niemand anders in de kamer dan wij.'

Ik fronste mijn wenkbrauwen. Zelfs als er niemand anders in de kamer was? Waarom zou ik dan tegen haar moeten fluisteren?

'Iemand zou je kunnen afluisteren. Snuffelen,' mompelde ze, en keek naar de deur alsof ze geloofde dat Ian buiten stond met zijn oor tegen de deur. 'Bovendien zegt een echte dame zoiets nooit hardop. Ze schaamt zich om die woorden over haar lippen te laten komen. Ze schaamt zich om er zelfs maar aan te denken.

'Kom, waar was ik gebleven?' Ze leek even in de war. 'O, ja. Je bent nu helaas op een punt in je leven gekomen dat het je niet is toegestaan te schamel gekleed of ongekleed te zijn in gezelschap van anderen, zelfs niet van andere meisjes. Dat is ongezond. Je mag niet in je kamer rondlopen als je lichaam niet behoorlijk bedekt is, zelfs niet als je alleen bent. Ik wil je badpakken zien om zeker te weten dat ze aan de eisen voldoen.'

'Mama heeft net nieuwe voor me gekocht,' zei ik.

'O, ik weet zeker dat ze het juiste soort badpak voor je heeft gekocht, maar toch wil ik ze graag even zien. Ik probeer alleen te doen wat noodzakelijk is om je te beschermen. Dat zou je moeder willen. Zij zou hetzelfde doen als ik als ze kon.'

'Mama heeft nog nooit zeep in mijn mond gesmeerd.'

'Moeders zijn heel belangrijk, maar ze hebben het vaak te druk om te bestuderen hoe ze hun eigen kinderen moeten opvoeden. Daarom vertrouwen ze op mensen als ik, professionals.'

'Hebt u kinderen?' vroeg ik.

'Ik ben niet getrouwd, Jordan. Hoe kan ik dan kinderen hebben?'

'Hoe weet u dan wat moeders voelen en denken?'

Ze zweeg weer, en haalde nogmaals diep adem voor ze antwoord gaf.

'Ik begrijp waarom jij en je broer het je grootmoeder zo moeilijk maken. We zullen een hoop tijd met elkaar doorbrengen, zodat je zult leren wat je fatsoenshalve kunt vragen en wat niet. Je kunt niet alles zeggen wat in dat hoofd van je opkomt. Ik weet alles over moeders omdat ik het merendeel van mijn professionele leven te maken heb gehad met moeders, met hen heb gepraat over hun kinderen en hen heb geholpen hun kinderen op te voeden. Ik ben een expert als het daarop aankomt. Tevreden?'

'Ik wil mijn mama terug,' zei ik bij wijze van antwoord.

'Ja, nou ja, we willen allemaal dingen die we niet kunnen hebben wanneer we ze willen en dingen die we nooit kunnen hebben.'

'Wat wilt u dat u nooit kunt hebben?' vroeg ik snel.

Haar hoofd ging zo snel en met zo'n ruk omhoog, dat ik dacht dat ik teruggebracht zou worden naar de badkamer voor een tweede portie zeep.

'Je mag me geen enkele vraag meer stellen over mijzelf. Is dat duidelijk?' vroeg ze op ferme toon. 'Het is onbetamelijk dat je ouderen ondervraagt. Dat is heel onbeleefd. Ik duld het niet.'

Ik wist het antwoord. Dacht ik het of zei ik het? Ik dacht het zo snel en zo zelfverzekerd, dat ik het had kunnen zeggen. Ze sperde haar ogen open.

'Wat zei je?'

Ik beet op mijn lip en schudde mijn hoofd. 'Niks.'

Ze staarde me aan, maar ik wist het antwoord op mijn vraag, de vraag die ik niet mocht stellen.

Kinderen.

Ze wilde kinderen en ze zou ze nooit hebben.