11

De rups en de vlinder

Ian was merkwaardig stil toen we naar huis liepen. Hij keek zelfs kwaad, kwader dan ik hem ooit had gezien. Op een gegeven moment bleef hij staan, maar zonder iets te zeggen. Hij stond slechts naar de grond te staren.

'Wat is er?' vroeg ik. Mama was beslist al thuis en wachtte op ons.

'Vergeet ze,' zei hij, zwaaiend in de richting van de campers.

'Wie?'

'Flora en Addison. Vergeet ze. Beloof me dat je nooit, helemaal nooit, zal praten over wat ze je in haar kamer heeft laten zien of wat ze je in het bos verteld heeft. Dat zou erger zijn dan op de loer liggen voor de beer. Hoor je, Jordan?'

'Ja.' Hij maakte me bang met zijn woedende ogen die gloeiden als hete kolen.

'Oké. Goed. Wil je niet langer bevriend met haar zijn?' vroeg ik toen we weer verder liepen.

'We waren geen vrienden,' antwoordde hij. 'Ze was een curiositeit, meer niet.'

Wat betekende dat? Ik was weer terug in zijn woordenboek, hulpeloos rondzwemmend. 'Maar je wilde dat ze met me zou praten, Ian. Dat heb je me zelf verteld.'

'Ik weet wat ik je heb verteld. Ik dacht dat ze je zou helpen je situatie te begrijpen, de fysiologische aspecten ervan zou uitleggen, wat je emotioneel en psychologisch kunt verwachten, en niet dat ze je een of ander griezelverhaal zou ophangen. Het idee dat ze dat ding in haar la bewaart, meeneemt op reis...! Waarschijnlijk heeft ze er genoeg van en wil ze het niet langer meer gebruiken en nu aan jou geven.' Hij zei het meer tegen zichzelf dan tegen mij.

Hij ging harder lopen, zo hard zelfs dat ik moest hollen om hem bij te houden.

'Waarom zei ze dat ik een vlinder zou worden en die medicijnen niet konden beletten dat ik het zou weten?'

Hij bleef doorlopen.

'Wat bedoelde ze, Ian?'

'Ik heb je gezegd dat je haar moet vergeten,' zei hij en bleef staan. 'Ik heb me in haar vergist. Vergeet alles wat ze gezegd heeft.'

Voor hem was het niet moeilijk om het te vergeten, dacht ik, maar voor mij wél.

Zwijgend liepen we door.

Mama was er al toen we thuiskwamen en wilde juist kaastosti's gaan maken. 'Waar zijn jullie geweest?' vroeg ze zodra we binnen waren. 'Ik heb jullie geroepen zodra ik terugkwam van het meer. Ik heb mijn keel hees geschreeuwd bij het bos.'

Ian keek even naar mij en deed een stap naar voren. 'We waren net iets te ver weg om je te horen, moeder. Ik heb een paar Sarracenia purpurea ontdekt.'

'Wat? O, nou ja, laat maar,' zei ze. 'Ga je handen maar wassen voor de lunch.'

'Waar is papa?' vroeg ik.

'Hij is op stap met zijn bootvriendjes. Ik ben zo blij dat hij is meegegaan om wat tijd door te brengen met zijn gezin,' voegde ze er sarcastisch aan toe.

Ian gaf me een por om hem te volgen naar de badkamer. 'Ze is in een rothumeur,' zei hij, 'Denk eraan dat je met geen woord zegt waar we zijn geweest of wat we hebben gezien.'

'Waarom is ze in een rothumeur? Ik dacht dat ze zo graag hiernaartoe wilde.'

Hij droogde zijn handen aan de handdoek en keek me aan op de manier zoals mama kon doen als ze overwoog of ze me al dan niet iets zou vertellen. Ik begon mijn handen te wassen.

'Onze ouders zijn niet precies meer het verliefde stel dat ze waren toen ze elkaar pas leerden kennen,' zei hij.

'Hoe bedoel je, Ian?'

'Ze hebben vaak ruzie. Heb je dat niet gemerkt?'

Natuurlijk had ik dat, maar ik dacht er niet zo goed en zo vaak over na als Ian blijkbaar deed.

'Onze moeder ziet het als iets van fout adverteren,' zei hij. 'Er zijn beloftes gedaan die niet zijn nagekomen. Er ligt een hoop versplinterd glas om ze heen, om allebei, dus loop op je tenen als je bij ze in de buurt komt.'

'Waar ligt versplinterd glas? Op mijn tenen lopen? Ik begrijp je niet,' zei ik. Ik stond op het punt in huilen uit te barsten.

'Maak je geen zorgen,' zei hij snel. 'Het is op het ogenblik niet belangrijk. Hou alleen je mond over je weet wel wat.' Met die woorden liep hij de badkamer uit.

Mama had tosti's gemaakt en chocolademelk. Ze zette ook een schaal vers fruit op tafel. Alles wat ze deed, deed ze snel en bruusk. De borden en glazen braken bijna toen zij ze met een smak neerzette en ze rukte de kranen er bijna af toen zij ze aan- en uitdraaide.

'Eet jij niet, mama?' vroeg ik.

Ze stond met haar rug naar ons toe en het leek of ze tegen zichzelf stond te mompelen bij de gootsteen. Ze gaf geen antwoord. Ian schudde zijn hoofd naar me en begon te eten. Mama veegde haar ogen af, nog steeds van ons afgewend. Toen draaide ze zich om en glimlachte. Het was of de zon tevoorschijn kwam na een hevige regenval.

'Hoe zouden jullie het vinden als we vanmiddag met z'n allen naar het Claws 'n' Paws Wild Animal Park gaan? Je zult het vast wel interessant vinden, Ian. Ze hebben tijgers en panters, en giraffen, en allerlei exotische vogels. En je kunt er ook zwarte beren zien.'

'Lijkt me geweldig,' zei Ian snel. 'Ik herinner me dat we er een jaar of vijf geleden eens zijn geweest. Ik denk dat Jordan zich er niets van herinnert,' voegde hij eraan toe, terwijl hij me strak aankeek.

Ik schudde mijn hoofd.

'Mooi. Als het goed weer is, wilde ik morgen gaan paardrijden. Ik zal voor ons reserveren. Dat vind je toch leuk, Jordan?'

'Ja, mama.'

'We kunnen zoveel dingen samen doen,' ging ze verder. Ze klonk opgewekt, maar ze keek of ze elk moment kon gaan huilen toen ze de brochures op tafel legde. Behalve van de manege waren er folders van kunstgaleries, musea, dierentuinen, een Audubon-festival en het Carousel Water and Fun Park.

'Gaat papa mee naar de dierentuin?' vroeg ik.

'Ik zou er niet op rekenen,' antwoordde ze en draaide zich om naar het aanrecht om koffie voor zich zelf in te schenken.

Ze stond met haar gezicht naar ons toe terwijl ze dronk, maar ze leek door ons heen te kijken. Ik keek even naar Ian. Zijn ogen waarschuwden me niets meer over papa te vragen.

'We zullen een leuke tijd hebben hier,' zei ze plotseling. 'Verdomme, we gaan ons amuseren.'

Ze glimlachte weer naar me en begon toen de keuken op te ruimen. Daarna stapten we gedrieën in de auto en reden naar de dierentuin. Ian nam zijn camera mee. Papa was niet thuisgekomen. Toen ik mama vroeg of hij zou weten waar we naartoe waren, zei ze: 'Hij zal het op de een of andere manier wel uitpuzzelen.' Ian gaf me een por en dat was alles wat we over papa zeiden.

Ik verwachtte echt dat hij voor de televisie op ons zou zitten wachten toen we terugkwamen, maar hij was nergens te bekennen. Mama begon het avondeten klaar te maken. Ik hielp haar met het schillen van de aardappelen en het koken van de snijbonen. Ze bakte een paar kipfilets voor ons. Ze hield van koken en miste het toen we bij oma Emma woonden. Ik dekte de tafel voor vier. Al die tijd zat Ian in zijn kamer in zijn dagboek te schrijven. De tijd verstreek, en ik bleef wachten op papa. Ik durfde niet naar hem te informeren, bang dat mama dan zou gaan huilen. Eindelijk ging de telefoon en aan het gesprek kon ik horen dat het papa was.

'Wat verwacht je van me, Christopher, dat ik al het eten weggooi dat ik heb klaargemaakt? Hoe kan ik je gedachten lezen op deze afstand als ik het niet eens kan als ik vlakbij je ben?'

Ze luisterde, zuchtte hoofdschuddend en keek naar me met wijd opengesperde ogen. 'Oké, Christopher. Oké,' zei ze op vermoeide toon. 'Ik zal eerst de kinderen te eten geven.'

Ze hing op en kwam terug in de keuken. 'Je vader heeft afgesproken dat ik met hem en nog een ander echtpaar ga eten in het Boat House,' zei ze. 'Zo te horen zou hij toch niet in staat zijn geweest hier te komen eten. Ian!' riep ze.

Hij kwam terug en ze vertelde het hem ook.

'Jullie blijven in en vlakbij het zomerhuis.'

Ze diende de kipfilets op en terwijl wij zaten te eten, ging ze zich kleden voor het diner. Ik wist dat ze er een hekel aan had om zich te moeten haasten. Ze was er dan ook niet erg blij mee. We waren nog niet klaar met eten toen ze weer beneden kwam.

'Ruim zo goed mogelijk op,' zei ze tegen ons. 'Ik denk niet dat het erg laat zal worden, maar mocht het wel zo zijn, ga dan in ieder geval om tien uur naar bed, Jordan. Zorg ervoor dat ze dat doet, Ian.'

'Geen probleem,' antwoordde hij. 'Veel plezier.'

Ze meesmuilde, gaf ons al allebei een zoen en ging weg.

Ian bleef rustig dooreten. Waarom maakte hij zich niet zo ongerust als ik? vroeg ik me af.

'Ik denk dat papa weer te veel gedronken heeft,' merkte ik op.

'Hoogstwaarschijnlijk,' zei hij knikkend.

'Mama was niet erg vrolijk.'

Hij bleef knikken en zei toen: 'Versplinterd glas.'

We ruimden de keuken op en zetten het schone serviesgoed weg. Later ging Ian terug naar zijn kamer en ik zette de televisie aan. Ik viel bijna in slaap op de bank, maar vlak voordat mijn ogen helemaal dichtvielen, hoorde ik op het raam van de zitkamer tikken. Het duurde even voor het tot me doordrong. Flora stond voor het raam en wenkte me.

Ik keek naar lans kamer om te zien of hij het ook gehoord had, maar hij kwam niet tevoorschijn. Flora wenkte nog dringender en haar gezicht vertrok. Wat wilde ze? Ik stond op, maar aarzelde toen. Moest ik het Ian niet vertellen? vroeg ik me af. Ze tikte weer op het raam. Ik ging naar de deur, opende die en liep naar buiten de veranda op. Ze liep om het huis heen en keek naar me op.

'Waar is Ian?' vroeg ze.

'Hij zit in zijn kamer te werken,' antwoordde ik.

'Werken? Wat voor werk doet hij dan?'

'Schrijven en lezen en aan projecten werken.'

'Je broer is me er eentje,' zei ze. 'Ik denk dat hij vandaag een beetje te fel reageerde in mijn kamer.'

'Nee, dat deed hij niet,' zei ik om hem te verdedigen, al wist ik niet goed wat ze precies bedoelde.

'Geloof me, dat deed hij wél. Maar ik begrijp waarom. Al is hij nog zo slim, hij is geestelijk onvolgroeid.'

'Ian is niet geestelijk onvolgroeid!' zei ik.

'Rustig maar. Het is geen misdaad om onvolgroeid te zijn. Heeft hij een vriendin? Nou?' vroeg ze toen ik geen antwoord gaf.

'Nee.'

'Heeft hij wel eens een vriendin gehad? Afspraakjes gemaakt?'

Ik schudde mijn hoofd.

'Zie je nou? Hij is zestien en heeft nog nooit een meisje gehad.'

Ik stond op het punt te zeggen dat hij pas dertien was, maar herinnerde me dat hij tegen haar had gezegd dat hij ook zestien was.

'Hij kan geen begrip hebben voor de dingen waar jij en ik over moeten praten, al is hij nog zo briljant, Jordan. Hij is een jongen en wij zijn meisjes en meisjes hebben problemen die jongens gewoon niet begrijpen. Ik weet heel goed dat je vindt dat je er nog te jong voor bent en zo, maar geloof me, je bent niet te jong. Je hebt al gemenstrueerd.'

'Ik moet naar binnen. Mijn moeder wil niet dat ik 's avonds buiten ben zonder Ian.'

'Hoor eens, het was niet mijn bedoeling je bang te maken. Als je met me wilt praten over jezelf, vind ik het best. Je vindt de weg naar de camper ook wel zonder Ian. Ik zal je dingen vertellen die je over jezelf moet weten,' ging ze fluisterend verder.

Ze keek langs me heen naar de deur.

'Ik moet naar binnen,' herhaalde ik.

'Ga dan, maar vertel niet aan Ian wat ik je net gezegd heb. Meisjes hebben behoefte aan privacy, weet je. Ze hebben hun eigen geheimen. Ik vertel mijn broer bijna nooit iets. Ik heb hem bijvoorbeeld nooit verteld wat ik aan jou heb verteld, en dat zal ik ook nooit doen.'

Ik dacht niet dat het haar broer veel zou kunnen schelen. Ik wilde me omdraaien, maar ze pakte mijn pols vast.

'Ik wil alleen maar zeggen, Jordan, dat je een vriendin nodig hebt, en ik kan je vriendin zijn.'

Ik keek haar aan en toen, om van haar af te komen, zei ik: 'Oké.'

Ze glimlachte en liet mijn pols los. 'Ik was net als jij,' riep ze toen ik het trapje naar de veranda weer opliep. 'Denk daaraan. Ik kan je helpen je problemen de baas te worden. Je zult niet veel meisjes ontmoeten zoals ik. Je broer kan lezen over vroegtijdige puberteit en je allerlei boekenwijsheid vertellen, maar hij heeft het niet zelf meegemaakt. Ik wél en jij nu ook.'

Ze zwaaide, knipte haar lantaarn aan en liep weg. Ik keek haar na tot ze in de schaduw verdween. Toen ging ik weer naar binnen en vergrendelde de deur. Ik verwachtte dat Ian uit zijn kamer zou komen om me te vragen waarom ik naar buiten was gegaan. Misschien had hij Flora horen praten, dacht ik, maar hij liet zich niet zien. Ik liep naar zijn kamer en keek naar binnen om te zien wat hij deed. Hij lag op bed, aangekleed en wel, maar slapend. Ik dacht erover hem wakker te maken en hem te vertellen wat er was gebeurd, maar ik deed het niet.

In plaats daarvan ging ik naar mijn eigen kamer en dacht na over de dingen die Flora had gezegd. Misschien was het waar dat jongens niets begrepen van de problemen van meisjes. Ondanks de manier waarop Ian gereageerd had op haar verhaal en wat ze geprobeerd had me te geven, moest ik er toch aan denken. En Ian? Ik had hem nog nooit beschouwd als onvolgroeid, maar het was waar dat hij nooit een vriendinnetje had of, voor zover ik wist, zelfs maar verIiefd was op een meisje van school. Hij ging zelden of nooit naar feestjes en als hij ging, kwam hij altijd vroeg thuis en beweerde dat het een saai en stom feest was.

Het zou prettig zijn hem niet voortdurend iets te moeten vragen. Weliswaar was hij tegenwoordig aardiger en had hij meer geduld met me, maar hij kon heel kortaf zijn en me zelfs een dom en minderwaardig gevoel geven.

Ik besloot hem voorlopig niet te vertellen dat Flora me was komen opzoeken. Bovendien zou hij alleen maar kwaad worden omdat ik met haar had gepraat en niet eerst naar hem toe was gekomen. Het zou meer moeilijkheden veroorzaken en, om zijn woorden te gebruiken, ik vond niet dat we nog meer versplinterd glas nodig hadden.

Ik kleedde me uit, trok mijn pyjama aan en ging naar bed. Er kwam een vreemde vraag bij me op. Ik was plotseling benieuwd hoe het met oma Emma ging. In weerwil van wie ze was en hoe ze ons behandelde, vroeg ik me af of ze ons zou missen. Voelde ze zich eenzaam in dat grote huis met alleen de kokkin en het dienstmeisje? Ze at nu alle maaltijden in haar eentje, zittend aan die grote tafel, starend naar de muur. Had ze papa en ons gedwongen bij haar in te trekken omdat het economischer was of omdat ze familie om zich heen wilde, al was het maar om kritiek te kunnen oefenen?

Ik keek uit het raam naar de nachtelijke lucht. Het leek of de maan de wolken te slim af wilde zijn, maar elke keer dat hij om een wolk heen keek, schoof een andere ervoor en blokkeerde hem weer. Het deed me denken aan het gedicht dat Flora ons had voorgedragen over de vlinder die dacht dat hij stierf op de maan.

Maakte ik werkelijk een verandering door zoals de vlinder had ondergaan, een verandering zoals zij die had beschreven? Wat bedoelde ze met 'op de een of andere manier word je toch een vlinder', ook al hielpen de medicijnen? Ian zou zo kwaad zijn dat hij er niet over zou willen praten. Zelfs nu nog dacht ik niet dat hij me iets zou vertellen. Misschien had Flora gelijk. Misschien begreep hij het niet omdat hij een jongen was. Misschien kon ik het alleen te weten komen als ik weer met haar ging praten.

Ik deed mijn ogen dicht en viel juist in slaap toen ik een luide klap en papa's gelach hoorde.

'Sta op, Christopher,' riep mama.

Ik ging rechtop zitten en luisterde. Papa lachte nog steeds.

'Je liet me struikelen,' zei hij.

Liet hem struikelen? Ik kwam mijn bed uit en liep naar de deur om te zien wat er aan de hand was. Papa lag op de grond bij de voordeur en keek omhoog naar mama. Ze stond met haar handen op haar heupen en staarde hem kwaad aan.

Papa stak zijn handen naar haar uit, maar ze verroerde zich niet.

'Sta zelf maar op. Je hebt ons allebei voor gek gezet in het restaurant. Ik ga daar nooit meer naartoe.'

'Ken je geen genade, vrouwmens?' riep hij toen ze wegliep.

Papa viel weer op de grond en kreunde, maar mama bleef doorlopen naar de trap. Ze keek in mijn richting en zag me en haar kwade blik veranderde in droefheid en bezorgdheid.

'Ga nou maar slapen, Jordan,' zei ze. 'Toe dan. Ik zie je morgenochtend.'

Ik deed de deur dicht en hoorde haar naar boven gaan. Ik kon het niet helpen, maar ik keek weer om de hoek van de deur om te zien wat papa deed. Het schokte me toen ik zag dat hij nog steeds op de grond lag en zich zelfs op zijn zij had gedraaid. Het zag er niet naar uit dat hij wilde of zou opstaan. Had mama hem zo wel moeten achterlaten? vroeg ik me af. Waar was Ian? Had hij de opschudding niet gehoord?

Ik deed mijn deur dicht, maar ging niet meteen naar bed. Ik bleef staan luisteren of ik zijn voetstappen hoorde. Toen alles stil bleef, deed ik de deur weer open en liep de gang op. Zonder te beseffen wat ik deed tot ik bijna naast hem stond, liep ik op mijn tenen naar papa. Ik hoorde hem kreunen.

'Papa, gaat het goed met je?' vroeg ik luid fluisterend. Hij kreunde weer. 'Papa?'

Hij hield op met kreunen en ging op zijn rug liggen om naar me te kijken. Toen glimlachte hij. 'Kijk eens aan,' zei hij, 'kijk eens wie me komt redden. Ons kleine vroegtijdige dametje.' Hij lachte en stak zijn hand uit, die ik beetpakte. 'Trekken,' riep hij, en ik trok uit alle macht.

Hij zat overeind. Ik hield zijn hand vast terwijl hij even zijn ogen neersloeg. Toen haalde hij diep adem en deed zijn best om op te staan. Hij wankelde hevig en trok me bijna op de grond.

'Opstaan,' riep hij. 'Op, op, en weg.'

Hij bleef staan. Het leek of hij voorover zou vallen, maar hij lachte en legde zijn hand op mijn hoofd en toen op mijn schouder. Struikelend liep hij naar de trap, terwijl ik langzaam naast hem liep.

'Goed, goed,' zei hij. Hij bleef staan om me aan te kijken en glimlachte. 'Nu je op het punt staat vrouw te worden, Jordan, kun je maar beter leren wat een man gelukkig maakt en wat niet. Je moeder heeft talent voor het niet. En vrouwen hebben het beter dan mannen, Jordan,' zei hij toen we bij de eerste tree waren en hij zich vasthield aan de leuning. 'Ik zal je vertellen over de bloemetjes en de bijtjes. Vrouwen kunnen heel veel orgasmen krijgen, wel tien tegen een man één. Dat is toch niet eerlijk, vind je wel?'

Ik staarde hem aan.

'Verdomde idioot die je bent!' hoorde ik mama roepen.

Papa draaide zich om en keek omhoog, zwaaiend op zijn benen.

'Ze is pas zeven!'

'Hè?' Hij keek me aan. 'Je praat over de vrouw van wie ik hou.' Hij bukte zich en gaf me een zoen op mijn kruin. Toen struikelde hij over de eerste tree en viel op de trap.

'Mama!' riep ik.

Ian kwam naar de deur van zijn kamer en keek naar buiten.

'Ga naar je kamer, Jordan. Ik zei dat je moest gaan slapen,' zei ze en kwam de trap af.

Ian holde naar haar toe en hielp haar papa overeind te krijgen. Hij keek volkomen versuft en in de war. Zo brachten ze hem boven.

'Dank je, Ian. Verder doe ik het zelf wel. Ga slapen, lieverd,' zei mama tegen hem. 'Breng Jordan terug naar haar kamer.'

'Oké, moeder,' zei Ian.

Papa zei niets. Mama nam hem mee naar hun slaapkamer en Ian kwam geeuwend de trap af.

'Wat is er gebeurd?' vroeg hij.

'Papa viel op de grond toen ze thuiskwamen. Mama liet hem liggen en ik ging hem helpen.'

'Je had hem daar moeten laten liggen. Ga terug naar je bed.'

'Ian, heb je gehoord wat hij tegen me zei?'

'Nee, maar ik weet zeker dat het iets heel stoms was, Jordan. Ga slapen.'

'Het ging over dat ding, dat orgasme,' zei ik, maar hij hoorde me niet. Hij was alweer in zijn kamer en deed de deur dicht.

Ik keek omhoog en toen naar lans gesloten deur en dacht: Flora weet vast wat papa bedoelde. Zij zal het me wel vertellen.

Ian wil gewoon niet dat ik het weet. Hij vindt het leuk als ik hem alles moet vragen.

Maar dat was toen ik nog een rups was, en ik begon me nu meer als een vlinder te voelen.