19

'Pap, ' zei Lawrence zacht, dringend. 'Pap, niet bewegen, je bloedt verschrikkelijk. '

'Waar ben ik?' Hij keek omhoog naar de kloon; zijn lippen waren enigszins teruggetrokken van zijn tanden.

'In het bos. Je bent aan de grond genageld met een van de spoorwegnagels van de Witte Engel. '

'Allemachtig!'

'Dat was heel slim van je om de stem van zijn moeder te gebruiken. Hij kreeg het er echt van op zijn zenuwen. '

'Ja, dat kun je wel zeggen. ' Christopher grinnikte even, ondanks zijn pijn. 'Ik heb alleen maar gedaan wat hij ook bij ons steeds gedaan heeft: de zwakte van de vijand uitbuiten. ' Hij kreunde toen hij zich bewoog. 'Help me overeind. '

Lawrence keek naar de wond. 'Ik weet niet of ik dat wel kan. '

'Ja, dat kun je wel, ' zei Christopher. 'Het moet gewoon. '

Lawrence knikte. Zijn handen grepen de spoorwegnagel. 'Oké, nu, ' fluisterde hij. 'Daar gaat-ie. '

Christopher beet op zijn tanden, maar toch schoot er een withete pijnscheut door zijn lichaam die nooit meer leek op te houden. Hij zweette en rilde toen Lawrence de bloederige nagel voor zijn gezicht hield.

Christopher pakte hem van hem aan en kneep er hard in toen Lawrence de wond inspecteerde.

'Ik heb naar mam gekeken toen ze ons beiden verbond, ' zei hij. 'En ik denk ook dat ik nu meer van anatomie af weet dan zij. '

'En, ' wist Christopher er door zijn pijn heen uit te brengen, 'wat is uw diagnose, dokter?'

'U heeft geluk gehad, meneer. Het lijkt me niet meer dan een simpele vleeswond. De nagel is door spieren en vetweefsel gegaan. '

'Ik heb geen vetweefsel, daarvoor ben ik in een te goede conditie. '

Lawrence schonk hem een wrange glimlach en begon toen de wond te verbinden. 'Maar je hebt wel een heleboel bloed verloren. '

De adem kwam fluitend tussen Christophers tanden door naar buiten. 'Blijf praten, ' zei hij. 'Dan denk ik wat minder aan de pijn. '

'Daar in dat zwembad heb ik de Witte Engel gevraagd me te vertellen of ik dr. Dillard heb vermoord. ' Lawrence had een handjevol natte bladeren gepakt en probeerde daarmee zo goed en zo kwaad als het ging de wond schoon te maken. 'Hij zei dat ik deed wat ik moest doen, dat er bloed aan mijn handen zat, dat het deel uitmaakte van mijn opvoeding. '

'Wat een gelul, ' zei Christopher, die direct daarop weer ineenkromp van de pijn.

'Dit is niet goed, ' zei Lawrence. 'Je verliest te veel bloed. ' Hij verdween even en kwam terug met een handvol paddestoelen. 'Deze bevatten heel veel alkaloïden, die ervoor zorgen dat de bloedvaten rond de wond samentrekken. ' Hij plette ze onder zijn voet en legde ze op een bedje van natte bladeren.

'Ik ben blij te zien dat je niet voor niets voortdurend met je neus in die encyclopedieën zat, ' zei Christopher.

'Er staat nog veel meer informatie in waarvan ik eerst dacht dat ze nutteloos was. ' Lawrence legde voorzichtig het geïmproviseerde kompres op Christophers wond. 'Maar waar het om gaat, is dat ik nog steeds niet weet of ik Dillard vermoord heb. Net zoals jij niet weet waarom Andy gesprongen is. '

Christopher was ineens heel stil.

'Jij denkt dat je erachter moet zien te komen waarom Andy dat gedaan heeft. '

'Ja, inderdaad, ' zei Christopher schor. 'Ik heb mijn hersens gepijnigd om de antwoorden te vinden, maar ze kwamen niet. '

Lawrence maakte nog een kompres, deze keer voor de wond op zijn rug, waar de nagel er weer uit was gekomen. 'Sommige vragen die wij onszelf stellen, kennen geen antwoord. En sommige... bij sommige krijgen we wel een antwoord, maar blijkt het niet langer relevant. Dat heb ik ingezien toen hij me het drankje gaf, toen er binnenin mij iets werd geopend. Het leven gaat door. ' Hij bracht het kompres aan op Christophers rug en legde vervolgens met repen van zijn kapotgescheurde shirt een verband aan. 'Ik ben me daar extra bewust van omdat mijn eigen leven in zo'n waanzinnig tempo verloopt. En wat ik zie, is dit: de mens verdoet enorm veel tijd met het proberen zijn leven te vertragen, maar dat kan hij niet. Want beweging is nu eenmaal de essentie van het leven. Dus we moeten gewoon, nou ja, doorleven. Ik weet hoezeer jij de waarheid koestert, pap. Ik weet dat dat voor jou heilig is. Nou, dit is de Waarheid. '

Christopher likte langs zijn lippen. 'Het verleden heeft consequenties. Dat is gewoon zo. '

'Het lijkt mij dat het verleden is wat we er zelf van maken, ' zei Lawrence, terwijl hij het verband controleerde. Hij verschoof een van de kompressen een beetje. 'Wat is de Witte Engel nu meer dan een product van zijn verleden? Hij heeft geen heden, en hij heeft zeker geen toekomst. Hij zit gevangen in de tijd, in het moment dat het eerste slechte gebeurde. Het wordt tijd om verder te gaan, pap. '

Hij zei het op zo'n simpele, pure en onzelfzuchtige manier dat Christopher iets voelde smelten, en er trok een golf van warmte door zijn lichaam.

'Help me overeind, ' zei hij. Hij greep Lawrences uitgestoken hand, maar hij kon zich niet zonder Lawrences hulp optrekken. Toen hij zat, werd hij duizelig en even was hij bang dat hij weer bewusteloos zou raken. 'We moeten verder, want anders bereikt hij Sara zonder dat wij weten waar ze is. '

'Kijk nu eens naar jezelf, pap. Dat lukt je nooit. '

'Nee, Lawrence. ' Christopher wist waar hij aan dacht. 'Geen denken aan. '

'Hebben we een andere keus dan? Sara's leven hangt aan een zijden draadje. ' Lawrence stond op. 'Laat me nu eindelijk doen waar ik voor voorbestemd ben. '

Christopher probeerde hem te volgen, maar het lukte niet.

'Misschien is het wel ons lot, ' zei Lawrence, 'dat een van ons de ander doodt. '

Christopher ging onhandig, pijnlijk verzitten. 'Doe niet zo belachelijk. Er bestaat niet zoiets als het lot. In ieder geval niet zoals jij het bedoelt. '

'Nou, dan is het misschien Gods wil. Kijk, pap, er is vanaf het begin één ding geweest waar we nooit over spraken: hoe dit allemaal voor mij zou aflopen. Jij en mam moeten hebben geweten dat er geweld aan te pas zou komen - als ik eenmaal de Witte Engel zou ontmoeten. Dat is niet meer dan logisch. Wij zijn als olie en water - te veel hetzelfde en te veel tegengesteld. Begrijp je het dan niet: er bestaat voor ons geen tussenweg. '

'En daarom gaan we ook met z'n tweeën verder, ' zei Christopher. 'En help me nu overeind. '

Lawrence pakte hem onder zijn armen en Christopher duwde zich ondertussen op tegen de stam van een esdoorn. Zijn benen voelden aan als rubber en zijn zij leek in brand te staan. Hij bleef zo even staan, trillend, terwijl Lawrence zijn schouder tegen zijn borst drukte om hem overeind te houden.

'Wat is dat?'

Ze vingen een geur op van ozon en van een vreemde, penetrante, harsachtige substantie.

Een spookachtig licht leek tussen de bomen door te schijnen, alsof het in de lucht hing. Het had een etherische puurheid, slechts in het centrum ontsierd door de omtrekken van een figuur. De gestalte stond voorovergebogen, bijna in elkaar gedoken, als de negentiende-eeuwse afbeelding van een weerwolf. En toen hij zich omdraaide, zagen ze dat het de Witte Engel was. Zijn gezicht zat onder het bloed.

'Is het een geest?' zei Christopher met een schor, beverig gefluister. 'Een illusie? Een verschijning?' Bij het horen van zijn stem loste de figuur op, maar het vreemde, dansende licht, nu leeg, bleef nog enkele seconden schijnen. Toen verdween ook dat en werden ze ondergedompeld in een dichte, duizeligmakende duisternis.

'Hij heeft de kruiden ingenomen, ' zei Lawrence. 'Wat we daarnet zagen... Dat is de manifestatie van het sjamanistische proces. Het allerergste is gebeurd. Hij heeft het Kanaal geopend. '

'Sara, ' kreunde Christopher wanhopig.

Lawrence knikte. 'Pap, of je het nu leuk vindt of niet, maar ik moet gaan. '

Christopher deed een stap bij de boom vandaan en viel bijna op zijn gezicht. 'O, Jezus. ' Hij greep met één hand de boom weer vast. 'Neem dit dan mee. ' Hij gaf Lawrence de revolver. 'En neem verdomme geen enkel risico. Zorg dat je vlak bij hem bent als je de trekker overhaalt. '

Lawrence knikte. 'Dat zal ik doen. Vaarwel, pap. '

Christopher keek hem gepijnigd aan. 'Moge God met je zijn, zoon. '

Lawrence was vrijwel onmiddellijk tussen de bomen verdwenen. Christopher, die op dat moment liever niet dacht aan wat er komen ging, tuurde naar het valleitje. Het hert was er nog steeds en stond sereen in het maanlicht. Het dier leek hem vanuit zijn ooghoeken in de gaten te houden.

Christopher haalde een paar keer diep adem. Het leek wel of er een vuur in zijn buik brandde. Onhandig, pijnlijk, zette hij de ene voet

voor de andere. Op deze houterige, kwellende manier verplaatste hij zich van de ene boom naar de andere, tot hij op de open plek was.

Het hert gaf geen krimp. Het keek hem kalm aan toen hij naderbij kwam. Nu zag Christopher ook de donkere vlekken bloed van de Witte Engel op de rug en de flanken. Hij voelde zichzelf vallen; zijn knieën begaven het. Hij wist nog net een tak beet te pakken en bleef enigszins wiegend staan, tot het hert begon te lopen. Het liep in zuidwestelijke richting.

Met zijn laatste krachten volgde Christopher het dier. Hij struikelde, viel, kwam overeind, liep verder.

'Wat een misbaar, kleintje. ' De Witte Engel knielt naast Sara en controleert haar boeien. 'Probeer je je soms los te wurmen?' Hij kijkt naar de koele ronding van haar wang, de beschaduwde ogen, de sensuele lijn van haar hals, de hartenklop in die mysterieuze holte van haar keel, en denkt aan Faith. 'Te laat. '

Hij graaft de schedel op, ontdoet hem van de beschermende omhulsels, legt hem voorzichtig, eerbiedig, op de vochtige aarde naast hem.

Gauw, denkt hij. Gauw nu.

Hij draait Sara om in het uitgegraven vossenhol, pakt het medicijnflesje en doet de dop eraf. 'Ik had dit liever op een andere manier gedaan, Faith, met mama als toeschouwer, terwijl jij terugkeert naar het land der levenden. Dan had ik haar voor eens en altijd kunnen doden. Christopher heeft me ervan weerhouden mama hierheen mee te nemen, maar hij zal me er niet van weerhouden jou opnieuw geboren te laten worden, Faith. '

Hij knijpt Sara's neus dicht, zodat ze geen lucht krijgt. Ze kronkelt en schopt en spartelt als een vis op het droge. Als dan eindelijk haar weerstand gebroken is, rukt hij de prop uit haar mond. Terwijl ze door haar geopende mond naar lucht hapt, duwt hij de rand van het flesje tegen haar lippen. 'Drink, ' zegt hij, 'drink, opdat het Kanaal zich opent. '

Ze klemt onmiddellijk haar lippen weer op elkaar.

'Je zult op die manier alleen maar flauwvallen, ' waarschuwt hij. Haar ogen kijken hem uitdagend aan. 'Goed dan. ' Hij legt een zware hand op haar luchtpijp en begint druk uit te oefenen. Sara's ogen sperren zich open. Een van pijn vervulde kreet welt op uit haar keel. De Witte Engel wil net harder drukken, als zijn zintuigen, gescherpt door het kruidenmengsel, een vreemd geluid horen.

In één soepele beweging is hij overeind en loopt bij haar vandaan.

Zijn gang wordt belemmerd door de wond in zijn dij, maar hij heeft het bloeden weten te stelpen. Hij beweegt zich tussen de bomen door en zoekt naar Christopher. Hij weet dat hij er is, en hij weet ook dat het slechts een kwestie van tijd is voor hij hem zal zien.

'Beweeg je niet, ' zegt Lawrence, vlak achter hem.

De Witte Engel probeert zich om te draaien, maar voelt het koude staal van een revolverloop tegen de onderkant van zijn schedel.

'"God zal opstaan, '" zegt Lawrence, citerend uit Psalm 68, '"Zijn vijanden zullen verstrooid worden, en Zijn haters zullen van Zijn aangezicht vlieden. Gij zult hen verdrijven gelijk rook verdreven wordt; gelijk was voor het vuur smelt, zullen de goddelozen vergaan van Gods aangezicht. '"

De Witte Engel voelt de loop drukken als de teen van zijn moeders laars. Hij ziet zichzelf als de libel waarvan de vleugels op het punt staan in brand gestoken te worden. 'Oké, junior. Ik moet toegeven dat je me te pakken hebt. '

Hij slaat dubbel, ramt zijn elleboog in Lawrences maag. De revolver gaat af, hij voelt een hitte alsof hij naast een bliksemflits staat, en valt op de grond.

Lawrence zit bovenop hem. Hij duwt de muis van zijn hand tegen zijn gebroken neus en Lawrence deinst naar achteren. Hij schopt het wapen uit zijn handen en het verdwijnt in het duister. Dan krabbelt hij overeind en begint wankelend terug te lopen naar het vossenhol en Sara. Hij pakt het flesje.

Lawrence tackelt hem van achteren en de Witte Engel valt voorover, krijgt een klap op zijn achterhoofd en verliest de greep op het flesje.

'Nee!'

Hij ziet hoe Lawrence het oppakt, in één beweging de dop eraf draait en de laatste dosis opdrinkt. Hij geeft de kloon een harde klap tegen de kin, gaat dan schrijlings op hem zitten en knijpt zijn keel dicht, in de hoop dat hij zo de drank niet kan doorslikken.

Maar dat is al gebeurd; hij voelt het. De Eerste Macht van de kloon begint zich te manifesteren. Zijn gezicht is besmeurd met bloed en het verband op zijn neus hangt er doelloos en doorweekt bij. Hij geeft de Witte Engel een klap op de brug van zijn neus, waardoor deze versuft raakt. De Witte Engel wordt keer op keer geslagen, en de wereld lijkt te kantelen. Hij voelt dat alles hem ontglipt. Het is voorbij, hij weet het.

Maar nog niet helemaal. Hij zal niet opgeven, hij zal niet zomaar gaan, niet zonder al die anderen met zich mee te sleuren. Hij weert Lawrences volgende aanval af en raakt hem hard op zijn nieren.

Lawrence slaakt een gesmoorde kreet en valt achterover in het bloederige bed van bladeren. Nu is de Witte Engel in het voordeel en hij profiteert er ten volle van. Hij slaat een arm om de nek van de kloon, draait zijn hoofd opzij en drijft de platte kant van zijn andere hand tegen de kaak van de kloon. Eén snelle beweging is nu voldoende, dan zal de nek knappen als een twijgje en zal het voorbij zijn.

De haat brandt in zijn binnenste als een overbelaste motor. Hij kijkt naar zijn eigen gezicht, en als een vlucht merels fladderen tienduizend gedachten voorbij, in een warreling van beeld en geluid. Hij ziet weer het moment dat de koffer aan het voeteneinde van mama's bed wordt geopend. Hij ziet het kapotte slot en de sheriff, die het deksel optilt en erin tuurt, in de diepste diepten van mama's ziel.

De Witte Engel herinnert zich dit alles en aarzelt, niet meer dan een seconde. Dan raast de woede weer door zijn lichaam en hij legt al zijn kracht in die laatste beweging.

Op dat moment van aarzeling veranderde alles. Het was niet meer dan de spanne tijds die benodigd was voor een vleugelslag, het knipperen van een ooglid. Maar het was voldoende tijd voor Christopher, die, stil als de dood, tot vlak achter de twee is geslopen, om de spoorwegnagel van de Witte Engel in diens rug te drijven.

Opgezweept door het kruidenmengsel haalde de Witte Engel uit met vuisten en voeten en probeerde zijn antagonist te verpletteren. Hij beet, klapte met zijn kaken als een krokodil en vocht met een bijna bovenmenselijke kracht. Christopher voelde zijn greep verslappen en de laatste restjes meedogenloze energie, gevoed door woede en angst, wegebben. Als die niet genoeg waren om hem vast te houden, zou het beest losbreken. De Witte Engel zou zich dan omdraaien en, zelfs in zijn doodsstrijd, binnen enkele seconden het leven uit hem persen.

De Witte Engel begon de overhand te krijgen, en Christopher besefte dat er meer dan brute kracht of dierlijk uithoudingsvermogen nodig was. Ze waren deze stadia voorbij, waren binnengetreden in dat heilige domein van de oorlog waar nog slechts het hart overbleef, open en kwetsbaar als de goede aanval maar werd gekozen.

'Kun je hem zien, daar op de hooizolder, bovenop Faith?' fluisterde Christopher, terwijl de Witte Engel zich met een angstaanjagende, door adrenaline gevoede energie onder hem kronkelde en draaide. 'Zie je hoe Faith met haar benen zijn heupen omknelt? Neeion, ik zie het ook. Ik zie hoe hij in haar binnendringt, ik zie hoe zij hem ontvangt. Jezus, wat geniet ze ervan... '

Het gehuil van de Witte Engel steeg op alsof er bomen mee moesten worden geveld. Een uil ging geluidloos op de wieken en zijn grote schaduw trok over hen heen. De Witte Engel haalde verwoed uit en sloeg bijna Christophers oog uit de kas, maar Christopher liet niet af. En toen hij eindelijk de juiste positie had, drukte hij met zijn volle gewicht op de lange nagel. Soepel en met een geluid of er een dikke tak knapte, brak het puntige stuk ijzer een rib en doorboorde het hart van de Witte Engel.

De Witte Engel kromde zijn rug en deed nog een laatste wanhopige poging om het wapen uit zijn rug te trekken. Hij keek door het dak van bladeren omhoog naar de nachtlucht, probeerde nog een keer te brullen, slaagde daar niet in en viel achterover op het bed van leerachtige bladeren en overblijfselen van de lang voorbij zijnde zomer.

Christopher, op zijn knieën, kroop naar de plek waar Lawrence lag. Hij wiegde de kloon in zijn armen. 'Hoe is het met je?' vroeg hij.

'Ik heb de kruiden ingenomen, ' zei hij, krassend als een kraai. 'Ik moest wel, wilde ik Sara redden. '

'Het is voorbij nu, ' zei Christopher. 'Het is allemaal voorbij. '

Lawrence worstelde zich in zittende positie. 'Hij leeft nog. '

Christopher draaide zich met gebalde vuisten om.

'Nee, ' zei Lawrence. De Witte Engel lag op zijn rug. De spoorwegnagel was dwars door hem heen gegaan, maar toch was er geen druppel bloed te zien. Zijn wilskracht, versterkt door de kruiden, maakte dat het in zijn lichaam bleef.

'De vorsten zijn door hun lieder hand opgehangen, de aangezichten der ouden zijn niet geëerd geweest, ' fluisterde hij, zodra hij de kloon zag. 'Zij hebben de jongelingen weggenomen, om te malen, en de jongens struikelen onder het hout. '

Lawrence herkende de verzen uit de Klaagliederen. Zijn bloed drupte op de punt van de spoorwegnagel, op de verwoeste borst waarin hij geramd was.

De stem van de Witte Engel was heel zwak, als een wolkje op een heldere zomerdag. 'Nu weet je wat er in die koffer zat. ' Zijn ogen werden troebel en het bloed stroomde nu naar buiten, een ware vloedgolf, een snel uitdijende donkere vlek die hen allemaal dreigde te omspoelen.

Voor dat kon gebeuren, sleurde Lawrence Christopher weg van het bloederige lijk en zette hem tegen de stam van een hoog boven hen uit torenende ceder. Toen strompelde hij een eindje bij hem vandaan. Christopher kneep zijn ogen samen en probeerde door het duister te turen. Hij hoorde Lawrence alsof hij een groot, grazend dier was. Enkele ogenblikken later was Lawrence alweer terug, met Sara in zijn armen. Hij had de tape verwijderd en de prop uit haar mond gehaald. Ze had haar armen om hem heen geslagen en haar hoofd rustte tegen zijn borst.

Halverwege naar de plek waar Christopher zat, struikelde Lawrence en viel. Sara slaakte een zachte kreet toen ze de grond raakte.

Christopher duwde zich pijnlijk van de boom af en kroop naar de plek waar Lawrence lag. Sara wierp zich in zijn armen.

'Oom Jon, ' fluisterde ze. 'Oom Jon. '

'Het is voorbij, ' zei hij, terwijl hij haar haren naar achteren streek. 'Het is allemaal voorbij. '

'Maar Lawrence... ' Ze draaide zich met een ruk om en raakte Lawrences voorhoofd aan. 'O, kijk toch eens wat er met hem is gebeurd! Waar is mam?' Ze keek verward om zich heen, alsof ze zich in het Vertex-lab bevonden. 'Mam weet wel hoe -'

'Dat heeft mam al geprobeerd. ' Lawrences blik ging van haar naar Christopher. 'Ja toch, pap?'

Christopher knikte. 'Ze heeft echt alles geprobeerd. ' Hij kreeg plotseling geen adem meer. Hij dacht aan Andy, helemaal alleen in het kille donker van het zwembad, terwijl hij voorover duikelde in het niets.

Sara huilde nu en had haar handen tegen Lawrences wangen gelegd. 'Sta op, ' fluisterde ze. 'O, alsjeblieft, Lawrence, sta op. '

Een rilling zwaar als de rimpeling van een oceaangolf trok door zijn lichaam.

Christopher sleepte zich naar hem toe en trok Lawrence op schoot.

'Lawrence -'

'Pap, ruik je het?'

Christopher schudde zijn hoofd.

'Het bos: de ceders en de iepen en de esdoorns. De eiken ook. Vooral de eiken. Ze zijn oud, pap. Ze zullen hier nog lange tijd zijn. Langer dan wie van ons dan ook. Goh, ze ruiken heerlijk, vind je niet?'

'Ja, ' zei Christopher, 'ze ruiken heerlijk. ' Sara greep zijn hand vast. De tranen stroomden over haar wangen.

Toen hij haar zo zag huilen, zei Lawrence: '"De zege is ons, de bloed'ge hond is dood, '" opnieuw uit Richard III citerend.

'"Mooi hebt u zich gekweten, dappre Richmond, '" antwoordde ze, en ze legde een handvol gouden eikenbladeren op zijn voorhoofd. '"Ziehier; de lang geroofde koningskroon heb ik het dode hoofd van 't bloedig beest ontrukt om er uw slapen mee te tooien. Draag ze in blijdschap en verhoog haar luister. '"

'O, Sara. ' Hij glimlachte en keek naar Christopher. 'Heeft ze gelijk? Heb ik het goed gedaan, pap?'

Christopher, die zijn hart voelde breken, zei: 'Je hebt het fantastisch gedaan. '

Hij voelde Lawrences leven in zijn handen kloppen, misschien wel net zo sterk als Cassandra het had gevoeld op het moment dat Lawrence was geboren. Had hij ooit gevoeld hoe de grootsheid van het leven in Andy klopte? Had hij ooit zijn zoon zo liefdevol vastgehouden, het bloed door zijn aderen voelen stromen, zijn hart in zijn eigen ritme voelen kloppen? Hij kon het zich niet herinneren.

'Ik heb iets voltooid, ' zei Lawrence. 'Nu zal ik verlost worden. ' Hij sloot even zijn ogen. 'Het is goed dat ik nu hier ben. In het bos. Het is hier zo vredig. Niet zoals in de stad, een bijenkorf die te druk bezig is met honing produceren om te zien wat echt belangrijk is. ' Hij opende zijn ogen. 'Ik ben zo gelukkig, pap. '

'Om dat allemaal te beseffen. ' Christopher knikte. 'Ja, dan ben je heel gelukkig. ' Hij wiegde Lawrence zachtjes. 'Maak je geen zorgen, ik ben er, ' zei hij. 'Ik zal je opvangen wanneer je valt. '

Lawrence glimlachte. 'En ik zal heel lang vallen, hè?'

'Dat weet niemand. '

'Ik weet het. ' Hij zuchtte, een lang, beverig gereutel, en het leek wel of alle botten in zijn lichaam tegen elkaar sloegen.

'Lawrence -'

'Het geeft niet, pap. Echt. Het is goed dat dit gebeurt. Leven met de snelheid van het licht, dat is niet goed. Dat zou niet weer mogen gebeuren. Ik weet het en jij weet het. De natuur heeft haar eigen wetten en die kunnen niet worden gebroken, zelfs niet een beetje worden omgebogen. ' Hij glimlachte opnieuw. 'En het lijkt me ook terecht, gezien wat de natuur ons allemaal geeft, denk je ook niet?'

Hij was stervende. Christopher, zo dicht bij hem dat het leek of hun moleculen met elkaar waren versmolten, voelde het. Als de eb die zich terugtrekt in zee. Het leven sijpelde uit Lawrence weg, naar die mysterieuze plek waar geen levend wezen het kon volgen.

'Lawrence!' Toch kon Christopher hem nog niet laten gaan. Hij wachtte tot de ogen van de kloon zich op hem richtten. 'Lawrence, ik wil je laten weten... dat ik trots op je ben. ' Zijn tranen vielen terwijl hij nu zonder schaamte huilde.

'"De twist is dood, de vrede bindt ons samen... '" begon hij, maar zijn stem viel weg.

'"En bloeie steeds; o God, spreekt Gij uw amen!'" maakte Sara het voor hem af.

Een enorme rilling trok door hem heen. 'Vang me op, pap. ' Zijn gefluisterde woorden klonken door het woud. 'Vang me op. Ik val. '

 

Epiloog

Zeven weken later waren Christopher en Cassandra opnieuw in het noorden van de staat. Het was bijna Kerstmis en het sneeuwde. De lucht was koud en tintelend, en door de geur van houtvuur en hars rook het echt naar vakantie. Kenny had hun zijn vakantiehuisje ter beschikking gesteld, voor zolang als ze maar wilden.

Een week na Lawrences dood, toen Christopher nog steeds in het ziekenhuis lag vanwege de wond in zijn zij, nam Cassandra Sara mee naar het Dierenhospitaal, waar ze een potige boxer genaamd Butch uitzocht. Het was ook Cassandra die Christopher vertelde dat Koenig als gevolg van zijn verwonding zijn carrière als tv-evangelist verder wel kon vergeten. Hij had nu een kunstmatig strottenhoofd en zijn stem was niet meer dan het droge geritsel van opwaaiend woestijnzand.

Sara was tijdens Christophers herstel dagelijks langs geweest. Hij had van Cassandra gehoord dat ze in therapie was om haar te helpen de ontvoering te verwerken. Ze las hem voor uit Shakespeare en bracht zijn favoriete ijsje mee, samen met de koekjes die ze voor hem bakte. Ze hadden het over muziek en honkbal, maar waar ze echt over wilde praten, waren Lawrence en de Witte Engel. Toen het daar eindelijk van kwam, liet Christopher haar rustig vertellen wat er allemaal in haar hoofd omging. Terwijl ze sprak, moest hij denken aan de parabel van de Twee Vijgen die Myra Woods had verteld. Goed en Kwaad, Kwaad en Goed. Ze mochten dan op elkaar lijken, maar dat was alleen op het eerste gezicht. Maar ja, de meeste mensen keken ook niet verder dan dat. Sara behoorde niet tot hen. Toen ze het met hem had over haar lange gesprekken met Lawrence over God, zonde en verlossing, had hij gezegd: 'Lawrence heeft geluk gehad dat hij jou als vriend had. '

'En ik heb ook geluk gehad, ' zei ze. 'Hij hielp me begrijpen hoe belangrijk familie voor je is. Ik heb veel te veel tijd verdaan met kwaad zijn op mijn ouders. En nu kan ik papa niet meer vertellen wat ik voor hem voelde. Ik ben niet van plan die fout ook bij mama te maken. '

Later had hij met Cassandra over die verandering gesproken.

'Ze voelt zich niet langer zo alleen en anders, ' had Cassandra gezegd. 'Ze heeft het idee dat ze nu deel uitmaakt van een gezin. ' Ze aaide over zijn wang. 'Zij en ik brengen veel meer tijd met elkaar door, en dat hebben we aan Lawrence te danken. Ze hadden een unieke band. Hij was in zekere zin precies wat ze nodig had. Hij gaf haar een solide basis, liet haar zien wat haar plaats in deze wereld was. '

'Ja, daar ben ik het mee eens, ' had Christopher gezegd. 'Ze begint erachter te komen wie ze is. '

Maar hoe zat het met Cassandra zelf? Wat ging er in haar hoofd om? Er ging geen dag voorbij of Christopher probeerde wel om haar aan het praten te krijgen over haar gevoelens voor Lawrence. Ze weigerde echter categorisch er ook maar één woord over te zeggen, en uiteindelijk hield hij er maar mee op.

Christopher was nog maar amper voldoende hersteld van zijn verwondingen of commissaris Brockaw stuurde hem op een soort triomftocht langs alle belangrijke media. Na optredens in de Today Show, Larry King Live en de Charles Grodin Show, Rivera Live, waarin hij discussieerde met de man die voor het eerst de naam Witte Engel had gebruikt, vond Christopher dat hij er maar eens een streep onder moest zetten. Hij weigerde samen met Sara te verschijnen in Oprah, sloeg een aanbod af van de producenten van America 's Most Wanted om een eigen programma te presenteren over seriemoordenaars, en had ook geweigerd als adviseur op te treden voor een tv-film met de nogal wrange titel De engel die moordde. Maar hij stemde wel in met het schrijven van een boek, zijn memoires over de zaak, ook al was hij bang dat er een ervaren ghostwriter voor nodig zou zijn om het boek ook een beetje lezenswaardig te maken. Zoals te verwachten was, kreeg hij daarna gelijk een paar grote filmmaatschappijen op zijn dak.

Christopher was blij dat dit nu allemaal achter de rug was.

Over een paar dagen, op kerstavond, zou Sara zich bij hen voegen. Voorlopig echter hadden hij en Cassandra het rijk alleen. Ze zouden in de eerste week van januari gaan trouwen; een besloten huwelijk met alleen de naaste familie en een paar vrienden. Absurd genoeg vergde dat, met Christophers plotselinge beroemdheid, een planning als betrof het D-Day.

Ze gingen elke dag samen op stap. Soms namen ze de auto om kerstinkopen te gaan doen, soms wandelden ze een eind. Christophers herstel verliep uitstekend, maar hij stond erop dat hij dagelijks beweging kreeg. Soms zorgde Cassandra ervoor dat die beweging strikt binnenshuis gebeurde. Tijdens die vrijpartijen in bed, op de vloer van de badkamer, in de keuken, was het aan haar om erop toe te zien dat hij zich niet opnieuw blesseerde.

Toch voelde hij zich het prettigst als hij gewoon buiten was. Hij genoot van de frisse, schone lucht en langzaam vielen de stress, de spanning, de publieke aandacht, de gerichtheid op zijn werk die anderen een obsessie zouden noemen - al het bezinksel dat zich in de stad als roet op zijn ziel had genesteld - van hem af en kwam er een gelukkigere, vrijere man te voorschijn.

Hun wandelingen werden ook steeds langer. Ze verruilden de bekende wegen, volgepakt met verkeer, voor de landweggetjes waarvan alleen de plaatselijke bevolking gebruik maakte en daarna voor de verharde paden waar nauwelijks nog een auto langskwam. Uiteindelijk lieten ze ook die laatste restjes beschaving achter zich en zochten ze de stilte van het bos.

Tussen de bomen, de fouragerende eekhoorns en de ruzieachtige eksters, voelden ze zich het prettigst, het meest alleen, het meest zichzelf.

Christopher had vrijwel geen pijn meer en ze dwaalden steeds verder het bos in, ervan overtuigd dat ze de weg naar huis wel weer zouden vinden. Rond het middaguur stopten ze even om wat water uit hun plastic flessen te drinken en een Spartaanse lunch van brood en kaas te nuttigen. Daarna knabbelden ze tevreden aan een appel. Ze liepen verder en na ongeveer een kilometer braken ze door dicht struikgewas en stuitten ze op een bevroren meer. Christopher ging Cassandra voor, het ijs op. Ze knielden en bogen zich voorover om erdoorheen te kijken, in de diepte, waar als in honing geconserveerde abrikozen de donkere schaduwen van slapende vissen zweefden.

Cassandra moest aan Bobby denken, en verdriet vermengde zich met iets van verwondering. Het verbaasde haar hoeveel ze van elkaar hadden verschild. Dat besef maakte dat ze zich dichter bij hem voelde staan, zoals het ook hielp haar pijn te verzachten. Christopher dacht aan Andy. In gedachten sprak hij met hem zoals een vader praatte met zijn zoon. Het voelde goed aan, want hij stelde Andy nu eens niet de vraag die hij altijd weer had gesteld nadat Andy in het lege zwembad was gedoken: Waarom? Dat was een raadsel dat hij nooit zou oplossen. En terwijl hij in gedachten met Andy sprak, kreeg hij het gevoel dat de scherpe kantjes van de schuld met de tijd zouden verzachten of misschien wel helemaal zouden verdwijnen.

Hij kneep in haar hand. 'Herinner je je nog wat je tegen me zei, dat Lawrence was geboren om de Witte Engel op te sporen en de confrontatie te zoeken? Uiteindelijk draaide het inderdaad allemaal om hen. '

'O, mijn God, Jon, ik hoop echt dat Lawrence voor meer geboren is dan alleen voor dat.

'Geboren niet, ' zei Christopher, terwijl hij over een wortel stapte die als een rusteloze geest uit de grond stak. 'Maar hij groeide wel op tot iets meer dan dat. '

Ze draaide zich om, stil als de neerdwarrelende sneeuw.

'Cass, ' zei hij, op haar toe lopend, 'je moet er toch een keer over praten. '

Ze knikte. 'Dat weet ik, maar... ' Ze huiverde, en hij hield haar stevig vast. 'Waarom heb ik hem niet kunnen redden? Zelfs in mijn dromen vraag ik me dat elke keer weer af. Waarom niet?'

'Omdat je God niet bent. '

'O, Jon, hou toch op met die onzin. '

'Nee, ik meen het. ' Hij draaide haar naar zich toe. 'Weet je, ik kan me het aantal keren niet herinneren dat ik me na Andy's zelfmoord afvroeg: waarom heeft hij het gedaan? Waarom was ik er niet om hem te redden? Waarom moest het gebeuren? Waarom?' Hij keek haar diep in haar ogen. 'Lawrence heeft me geleerd geen vragen meer te stellen waarop toch geen antwoord komt. Het ligt buiten ons bereik om het antwoord te weten. Zoals het ook buiten ons bereik ligt om een schepsel als Lawrence te creëren. O, we weten dat we het kunnen; de theorie is er al jaren, en jij hebt dat bewezen. Maar het feit blijft dat we nog niet klaar zijn voor de complexe vragen die zijn bestaan oproept. '

Ze sloot haar ogen. 'Ik heb het gevoel dat ik ten opzichte van hem gefaald heb. ' Maar de bitterheid was al enigszins uit haar stem verdwenen.

'Je weet dat dat niet waar is. Zoals ik ook weet dat ik ten opzichte van Andy niet tekort ben geschoten. We hebben beiden gedaan wat we konden. We slaagden er niet in om hen in leven te houden, maar we hebben niet gefaald. ' Hij tilde haar kin op en haar ogen gingen open, prachtig glanzend in de paarlen schemering van de winter. 'Er is een wereld van verschil tussen die twee. '

Langzaam en hand in hand wandelden ze terug naar het huisje. Cassandra leek lange tijd in gedachten verzonken. Ten slotte zei ze: 'Jon, dit is heel moeilijk en pijnlijk om te zeggen, maar ik realiseer me nu dat ik mijn hele professionele leven afhankelijk ben geweest van mannen. Mijn eerste essays werden gepubliceerd omdat ik Digger McKay, mijn mentor op de universiteit, achter me had staan, en mijn carrière maakte een sprong voorwaarts omdat de chef gerontologie van het academisch ziekenhuis van de NYU me aannam en mijn werk tijdens besnoeiingen door dik en dun verdedigde. En daarna deed Gerry Costas me een aanbod dat ik niet kon weigeren, en nu wil Ken Reinisch weer mijn suikeroompje zijn. '

Ze liepen over een klein, houten bruggetje. De sneeuw was hier veranderd in een dikke drab vanwege het verkeer dat er af en toe overheen kwam, en ze moesten heel goed kijken waar ze hun voeten neerzetten.

'En dan te bedenken dat ik vorig jaar met beide handen Reinisch' aanbod had aangegrepen. Zelfs toen ik wist dat hij Gerry daarvoor onder druk had gezet, want Gerry bleek uiteindelijk een grote klootzak. Maar nu niet meer. Dat is wat Lawrence mij geleerd heeft. Hoe moeilijk het af en toe ook voor hem geweest moet zijn, hij had elke keer weer de moed om vast te houden aan de morele wetten die jij hem geleerd hebt. '

Toen ze van de brug af waren en in de diepe sneeuw liepen, pakte ze zijn hand weer vast. 'Al die jaren is het voor mij van een leien dakje gegaan. Het zal veel moeilijker worden nu ik zelf mijn boontjes moet doppen. Ik zal moeten leren hoe ik geld bij elkaar moet krijgen' - ze lachte - 'en hoe ik moet slijmen om de mensen met geld ervan te overtuigen dat ik een goede investering ben. Ik heb jaren voor Gerry gewerkt, en wat heeft me dat opgeleverd? Niets. Van nu af aan doe ik alles wat ik doe in ieder geval voor mezelf. '

'Dat klinkt of je binnenkort weer dag en nacht aan het werk gaat. '

'O nee. Van zijn leven niet meer. Het opvoeden van Lawrence heeft me doen inzien hoezeer Bobby en ik Sara verwaarloosd hebben. Maar weet je, ik heb er nooit bij stilgestaan dat ik misschien ook nog iets anders kon dan een lab leiden. Ik dacht niet dat ik het in me had om een moeder te zijn. Nou, dat was dus een vergissing. Wat ik verder ook besluit te gaan doen, ik zal voldoende tijd vrijmaken voor mijn gezin. '

Christopher, die een beetje buiten adem was geraakt, lastte een korte pauze in. Ze stonden te midden van met sneeuw beladen eiken en esdoorns. 'Je zou dit allemaal tegen Sara moeten vertellen, ' zei hij. 'Ik denk dat ze het prachtig zal vinden. ' Hij lachte. 'Je weet hoe gek ze op veranderingen is. '

Cassandra lachte ook en kuste hem toen vol op de mond. 'Jon, wij tweeën hier in het bos, het lijkt wel een droom. '

Op dat moment zagen ze het hert. Later zou Cassandra beweren dat het hetzelfde dier was dat Christopher die nacht naar de Witte Engel had geleid. Een jaar geleden zou Christopher een dergelijk idee nog als pure fantasie hebben afgedaan, maar nu niet meer. Het was inderdaad een jonge bok met een fluwelen gewei. En bovendien leek hij naar iets te zoeken. Zijn grote, zachte ogen zochten de witte deken af en zijn neusgaten trilden alsof hij op het punt stond een lang verborgen waarheid te herontdekken. Sneeuw viel op zijn rug en smolt tot dauw. De adem die hij uitstootte leek op die van een kind, puur en onschuldig, nog onberoerd door woede, afgunst of haat.

Ze bleven boven de wind en brachten de rest van de middag door met hem te volgen. Maar het dier vond niet wat het zocht en zij kwamen er nooit achter wat dat had kunnen zijn. In het afnemende licht van de late namiddag liepen ze terug naar huis. Ze waren echter te lang op pad gebleven en de plotselinge, complete duisternis van de winter overviel hen. Ze vonden de hoofdweg en kregen een lift van een oude boer die terugkwam van kerstinkopen doen. Hoewel ze blij waren met de lift, voelden ze toch allebei een lichte droefenis toen ze de koplampen uit het donker zagen opdoemen. Zijn vrachtwagen rook naar compost en karamel. Toen hij hen op ongeveer honderd meter van Kenny's huisje afzette, wenste hij hen plezierige feestdagen en ze wensten hem hetzelfde.

Terwijl Christopher en Cassandra langzaam over het met sneeuw bedekte pad naar het huisje liepen, zei ze: 'Wat denk je waarnaar dat hert zocht?'

Christopher draaide zich om en keek enkele ogenblikken het pad af. 'We zullen nooit weten wat er in zijn hart was. '

Hun cadeaus lagen al onder de kerstboom toen ze met Sara van het busstation naar het huisje liepen. Maar de boom zelf was nog niet opgetuigd. Nu gingen ze met z'n allen aan de slag, hingen lampjes en kerstballen op, regen gedroogde veenbessen en gele popcorn aan draden, strooiden overal glitter en probeerden lachend Butch ervan te weerhouden dat hij de hele boom omgooide. Cassandra had bisschopswijn gemaakt, gekruid met kaneel en nootmuskaat en nog allerlei andere dingen, en Sara ging aan de slag om chocoladekoekjes te bakken met rode en groene M&M's erin. Butch knauwde luidruchtig en vol overgave op een T-bone dat Christopher had bewaard van een diner. Het huisje was warm en vrolijk en het rook er heerlijk.

'Het is zover, ' zei Sara.

Ze liepen allemaal de blauwe, winterse schemering in. De rijp glinsterde als diademen op de bodem van de zee. Sara hielp Christopher om de sneeuw weg te vegen van de plek waar ze Lawrence begraven hadden. De enige markering zat in hun hoofd.

Christopher legde een armvol droog hout op de plek en Sara stak het aan. Het vuur knisperde en vonkte en weerkaatste op ieders gezicht.

Toen het eenmaal goed brandde, zocht Sara in de zak van haar parka en haalde de honkbal te voorschijn die ze aan Lawrence had gegeven. Christopher keek Sara aan, die knikte, alsof ze dit deel van het ritueel al geoefend hadden. Hij gooide de bal in het vuur. Even likten de vlammen eraan alsof ze maar al te graag wilden verteren wat er binnen in die bal zat.

Toen was de honkbal zelf verdwenen.

Cassandra bleef nog enige tijd aan de voet van het graf staan. De hoge bomen zuchtten in een korte windvlaag. Een regen van sneeuw dwarrelde op hen neer. Cassandra knielde, trok haar handschoenen uit en warmde haar handen aan de smeulende resten.

'Ik kan hem voelen, ' zei ze, terwijl Christopher en Sara achter haar gingen staan en hun handen op haar schouders legden.

Christopher bracht zijn gezicht omhoog naar de met sterren bezaaide hemel en snoof diep de lucht op van de met sneeuw beladen ceders. 'We voelen hem allemaal, ' zei hij.