27

Zaterdag 26 juli – maandag 28 juli

Mikael pikte Lisbeth Salander ’s morgens om tien uur op voor haar portiek aan de Lundagatan en reed haar naar het crematorium van de Noordelijke Begraafplaats. Hij hield haar gezelschap tijdens de plechtigheid. Lisbeth en Mikael waren lang de enige aanwezigen, samen met de dominee, maar op een gegeven moment sloop Dragan Armanskij ook binnen. Hij knikte kort naar Mikael, ging achter Lisbeth staan en legde voorzichtig een hand op haar schouder. Ze knikte zonder naar hem te kijken, alsof ze wist wie er achter haar was komen staan. Daarna negeerde ze zowel hem als Mikael.

Lisbeth had niets over haar moeder verteld, maar de dominee had blijkbaar met iemand gesproken in het verpleeghuis waar ze overleden was en Mikael begreep dat de doodsoorzaak een hersenbloeding was geweest. Lisbeth zei geen woord tijdens de ceremonie. De dominee raakte twee keer van haar à propos toen ze zich direct tot Lisbeth wendde, die haar recht in de ogen keek zonder antwoord te geven. Toen alles voorbij was, keerde Lisbeth zich om en vertrok, zonder ook maar te bedanken of gedag te zeggen. Mikael en Dragan haalden allebei diep adem en keken elkaar aan. Ze hadden geen idee van wat er zich in haar hoofd afspeelde.

‘Ze is er slecht aan toe,’ zei Dragan.

‘Dat heb ik begrepen,’ antwoordde Mikael. ‘Goed dat je gekomen bent.’

‘Daar ben ik nog niet zo zeker van.’

Armanskij fixeerde Mikael met zijn blik.

‘Gaan jullie naar het noorden? Let een beetje op haar.’

Mikael beloofde dat te doen. Ze gingen voor de kerk uit elkaar. Lisbeth zat al in de auto te wachten.

Ze moest wel mee naar Hedestad om haar motorfiets op te halen en de apparatuur die ze van Milton Security had geleend. Pas toen ze voorbij Uppsala waren, verbrak ze de stilte en vroeg ze hoe de reis naar Australië was geweest. Mikael was de vorige avond laat op Arlanda geland en had maar een paar uur geslapen. Tijdens de rit deed hij verslag van Harriët Vangers verhaal. Lisbeth Salander zat een halfuur zonder wat te zeggen.

‘Bitch,’ zei ze.

‘Wie?’

‘Die trut van een Harriët Vanger. Als ze in 1966 iets gedaan had, had Martin Vanger niet zevenendertig jaar lang kunnen doorgaan met moorden en verkrachten.’

‘Harriët wist van de moorden van haar vader, maar ze had er geen idee van dat Martin er ook bij betrokken was geweest. Ze ontvluchtte een broer die haar verkrachtte, die dreigde te onthullen dat zij haar vader verdronken had als ze niet deed wat hij zei.’

‘Bullshit.’

Daarna zwegen ze tot aan Hedestad. Lisbeth was in een zeer slecht humeur. Mikael was laat voor zijn afspraak en zette haar af bij de afslag naar het eiland en vroeg of ze er nog zou zijn als hij terugkwam.

‘Blijf je slapen?’ vroeg ze.

‘Dat neem ik aan.’

‘Wil je dat ik er nog ben als je terugkomt?’

Hij stapte uit, liep om de auto heen en sloeg zijn armen om haar heen. Ze duwde hem van zich af, bijna gewelddadig. Mikael deed een stap naar achteren.

‘Lisbeth, ik ben je vriend.’

Ze keek hem uitdrukkingsloos aan.

‘Wil je dat ik blijf zodat je vanavond iemand hebt om mee te neuken?’

Mikael keek haar langdurig aan. Toen keerde hij zich om, ging in de auto zitten en startte de motor. Hij draaide het raampje omlaag. Haar vijandigheid was onmiskenbaar.

‘Ik wil je vriend zijn,’ zei hij. ‘Als je wat anders denkt, hoef je er niet meer te zijn als ik thuiskom.’

Henrik Vanger was op en helemaal aangekleed toen Dirch Frode Mikael naar de ziekenzaal vergezelde. Mikael vroeg Henrik onmiddellijk hoe hij zich voelde.

‘Ze zijn van plan me morgen naar Martins begrafenis te laten gaan.’

‘Hoeveel heeft Dirch je verteld?’

Henrik Vanger keek naar de grond.

‘Hij heeft verteld wat Martin en Gottfried hebben gedaan. Ik heb begrepen dat het veel erger is dan ik had kunnen bevroeden.’

‘Ik weet wat er met Harriët gebeurd is.’

‘Hoe is ze gestorven?’

‘Harriët is niet gestorven. Ze leeft nog steeds. Als jij ermee instemt, wil ze je heel graag ontmoeten.’

Zowel Henrik Vanger als Dirch Frode staarden Mikael aan alsof hun wereld zojuist op zijn kop was gezet.

‘Het duurde even om haar ervan te overtuigen hiernaartoe te komen, maar ze leeft, het gaat goed met haar en ze is hier in Hedestad. Ze is vanmorgen hierheen gekomen en kan over een uur hier zijn. Althans, als je haar wil zien.’

Mikael moest nogmaals het verhaal van het begin tot het eind vertellen. Henrik Vanger luisterde met een concentratie alsof hij een moderne bergrede hoorde. Een paar keer stelde hij een vraag of verzocht hij Mikael iets te herhalen. Dirch Frode zei geen woord.

Toen Mikael klaar was met het verhaal, zweeg de oude man. Hoewel de artsen verzekerd hadden dat Henrik Vanger zich hersteld had van zijn hartaanval, had Mikael het moment waarop hij het verhaal zou gaan vertellen gevreesd – hij was bang geweest dat het te veel zou worden voor de oude baas. Maar Henrik toonde geen enkel teken van bewogenheid, behalve dat zijn stem mogelijk wat dik was toen hij de stilte doorbrak.

‘Arme Harriët. Was ze maar naar mij toe gekomen.’

Mikael keek op zijn horloge. Het was vijf voor vier.

‘Wil je haar ontmoeten? Ze is nog steeds bang dat je haar zult verstoten nu je weet wat ze gedaan heeft.’

‘En die bloemen?’ vroeg Henrik.

‘Dat heb ik haar in het vliegtuig op weg naar huis gevraagd. Er was één persoon in de familie die ze liefhad, en dat was jij. Zij was uiteraard degene die de bloemen stuurde. Ze zei dat ze hoopte dat je op die manier zou begrijpen dat ze in leven was en dat het goed met haar ging, zonder naar voren te hoeven treden. Maar omdat haar enige informatiekanaal Anita was, die nooit in Hedestad kwam en die naar het buitenland was vertrokken zo gauw ze klaar was met haar studie, was Harriëts kennis van wat er hier gebeurde beperkt. Ze heeft nooit ingezien hoe ontzettend jij eronder leed en dat jij dacht dat haar moordenaar jou op die manier belachelijk maakte.’

‘Ik neem aan dat Anita die bloemen postte.’

‘Ze werkte bij een luchtvaartmaatschappij en vloog over de hele wereld. Ze postte ze waar ze zich op dat moment bevond.’

‘Maar hoe wist je dat Anita haar geholpen had?’

‘Door die foto waarop ze voor het raam in Harriëts kamer zichtbaar is.’

‘Maar ze kon betrokken zijn geweest bij ... Ze had ook de moordenaar kunnen zijn. Hoe begreep je dat Harriët in leven was?’

Mikael keek Henrik Vanger langdurig aan. Toen glimlachte hij voor de eerste keer sinds hij in Hedestad was teruggekeerd.

‘Anita was betrokken bij Harriëts verdwijning, maar ze kon haar niet vermoord hebben.’

‘Hoe kon je daar zo zeker van zijn?’

‘Omdat dit niet een of andere puzzeldetective is, zo’n detective waarbij het zwaartepunt is verlegd naar het in de intrige ingebouwde raadsel. Als Anita Harriët vermoord had, zou je haar lichaam al lang geleden gevonden hebben. De enig logische conclusie was dus dat ze haar geholpen had met vluchten en zich verbergen. Wil je haar ontmoeten?’

‘Natuurlijk wil ik Harriët zien.’

Mikael haalde Harriët op bij de liften in de entreehal. Hij herkende haar eerst niet; sinds ze de dag ervoor op het vliegveld uit elkaar waren gegaan, had ze haar donkere haarkleur weer aangenomen. Ze was gekleed in een zwarte broek, een witte blouse en een elegant grijs colbert. Ze zag er stralend uit en Mikael boog zich voorover en gaf haar een bemoedigende kus op haar wang.

Henrik stond op uit zijn stoel toen Mikael de deur voor Harriët Vanger opendeed. Ze haalde diep adem.

‘Dag Henrik,’ zei ze.

De oude man inspecteerde haar van top tot teen. Vervolgens liep Harriët naar hem toe en kuste hem op zijn wang. Mikael knikte naar Dirch Frode, deed de deur dicht en liet hen alleen.

Lisbeth Salander was er niet meer toen Mikael naar het eiland terugkeerde. De videoapparatuur en haar motorfiets waren verdwenen, evenals haar tas met kleren en de toiletartikelen in de badkamer. Het voelde leeg aan.

Mikael liep een somber rondje door zijn huis. Het deed plotseling vreemd en onwerkelijk aan. Hij keek naar de stapels papieren in de werkkamer. Die zou hij in dozen stoppen en naar Henrik Vanger terugbrengen, maar hij kon zich er niet toe zetten om ermee te beginnen. Hij liep naar de Konsum en kocht brood, melk, kaas en avondeten. Toen hij terugkwam, zette hij koffie, ging hij in de tuin zitten en las hij de avondkranten zonder ergens aan te denken.

Tegen halfzes reed er een taxi over de brug. Die kwam drie minuten later terug. Mikael ving een glimp op van Isabella Vanger op de achterbank.

Rond zeven uur – hij was weggedommeld in de tuinstoel – maakte Dirch Frode hem wakker.

‘Hoe gaat het met Henrik en Harriët?’ vroeg Mikael.

‘Dit trieste verhaal heeft zijn aardige kanten,’ antwoordde Dirch Frode met een beheerst lachje. ‘Isabella kwam plotseling Henriks kamer binnenstormen. Ze had ontdekt dat jij terug was en ging helemaal door het lint. Ze schreeuwde dat het nu afgelopen moest zijn met dat waanzinnige gezeur over Harriët, en zei dat jij degene was die haar zoon door al dat gegraaf in het verleden de dood ingejaagd had.’

‘Tja, daar zou ze weleens gelijk in kunnen hebben.’

‘Ze beval Henrik jou te ontslaan en ervoor te zorgen dat je zou verdwijnen en dat hij zou stoppen met het zoeken naar spoken.’

‘Oeps.’

‘Ze had geen aandacht besteed aan de vrouw die in de kamer met Henrik zat te praten. Ze dacht zeker dat het iemand van het personeel was. Ik zal nooit het moment vergeten waarop Harriët opstond, Isabella aankeek en “Dag, mama” zei.’

‘Wat gebeurde er?’

‘We moesten er een arts bij halen om Isabella weer bij te brengen. Op dit moment ontkent ze dat het de echte Harriët is en beweert ze dat Harriët een bedrieger is die door jou in de arm is genomen.’

Dirch Frode was op weg naar Cecilia en Alexander om hun het nieuws mee te delen dat Harriët uit de dood was opgestaan. Hij haastte zich verder en liet Mikael weer alleen.

Lisbeth Salander stopte bij een benzinepomp even ten noorden van Uppsala om te tanken. Ze had verbeten gereden en staarde stuurs voor zich uit. Ze betaalde snel en ging weer op haar motor zitten. Ze startte en reed naar de uitrit, waar ze besluiteloos bleef staan.

Ze voelde zich nog steeds lusteloos. Ze was woedend geweest toen ze uit Hedeby wegging, maar haar woede was tijdens de rit langzaam weggeëbd. Ze wist niet zeker waarom ze zo boos op Mikael Blomkvist was, en of ze wel boos op hém was.

Ze dacht aan Martin Vanger en die trut van een Harriët Vanger en die klootzak van een Dirch Frode en die hele verdomde familie Vanger die in Hedestad haar eigen imperium zat te besturen en elkaar het leven zuur maakte. Ze hadden haar hulp nodig gehad. Normaliter zouden ze haar niet eens gegroet hebben, en haar al helemaal geen geheimen hebben toevertrouwd.

Stelletje klootzakken.

Ze haalde diep adem en dacht aan haar moeder, die ze dezelfde ochtend gecremeerd had. Het zou nooit meer goed komen. Haar moeders dood hield in dat de wond nooit zou genezen, omdat Lisbeth nooit meer antwoord zou kunnen krijgen op de vragen die ze had willen stellen.

Ze dacht aan Dragan Armanskij, die tijdens de plechtigheid achter haar had gestaan. Ze had iets tegen hem moeten zeggen. Ze had hem ten minste een bevestiging moeten geven dat ze wist dat hij er was. Maar als ze dat deed, zou hij dat zien als reden om haar leven te gaan organiseren. Als ze hem een vinger gaf, zou hij haar hele hand pakken. En hij zou het nooit begrijpen.

Ze dacht aan die eikel van een advocaat Nils Bjurman, die haar curator was en die voor het moment onschadelijk gemaakt was en deed wat hem werd gezegd.

Ze voelde een onverzoenlijke haat en klemde haar tanden op elkaar.

En ze dacht aan Mikael Blomkvist en vroeg zich af wat hij zou zeggen als hij erachter kwam dat ze onder toezicht stond en dat haar leven één grote puinhoop was.

Ze zag in dat ze eigenlijk niet kwaad op hem was. Hij was alleen degene geweest op wie ze haar woede had gekoeld toen ze het liefst van alles iemand had willen vermoorden. Boos op hem worden was zinloos.

Ze voelde zich opmerkelijk ambivalent ten aanzien van hem.

Hij stak zijn neus in andermans zaken, óók in haar privéleven en ... Maar ze had het ook prettig gevonden om met hem samen te werken. Dat alleen al was een opmerkelijk gevoel – met iemand sámenwerken. Dat was ze niet gewend, maar het was vrij pijnloos verlopen. Hij zeurde niet. Hij probeerde haar niet te vertellen hoe ze haar leven moest leven.

Zij was degene die hem had verleid, niet andersom.

En dat was bovendien bevredigend geweest.

Dus waarom voelde ze zich alsof ze hem in zijn gezicht wilde trappen?

Ze zuchtte, sloeg ongelukkig haar blik op en keek een vrachtwagen na die langsraasde over de E4.

Mikael zat nog steeds in de tuin toen hij tegen achten ’s avonds het geknetter van de motorfiets hoorde en hij Lisbeth Salander over de brug zag rijden. Ze parkeerde haar motor en zette haar helm af. Ze liep naar het tuintafeltje en voelde aan de koffiepot, die koud en leeg was. Mikael keek haar verbaasd aan. Ze pakte de koffiepot en liep naar de keuken. Toen ze terugkwam, had ze haar motorpak uitgedaan en een spijkerbroek aangetrokken en een T-shirt met de tekst i can be a regular bitch. just try me .

‘Ik dacht dat je vertrokken was,’ zei Mikael.

‘Ik ben bij Uppsala weer omgekeerd.’

‘Een lekker ritje.’

‘Ik heb er een zere reet van.’

‘Waarom ben je omgekeerd?’

Ze gaf geen antwoord. Mikael drong niet aan en wachtte af terwijl ze koffiedronken. Na tien minuten doorbrak ze de stilte.

‘Ik vind het fijn om in jouw gezelschap te zijn,’ moest ze onwillig toegeven.

Dat waren woorden die ze nooit eerder in haar mond had genomen.

‘Het was ... interessant om met je samen te werken in deze zaak.’

‘Ik vond het ook prettig om met jou samen te werken,’ zei Mikael.

‘Hm.’

‘Feit is dat ik nog nooit heb samengewerkt met zo’n verdomd goede researcher. Goed, ik weet dat je een hacker bent en in louche kringen verkeert waar je blijkbaar de telefoonhoorn kunt oppakken en binnen vierentwintig uur een illegale telefoontap in Londen kunt organiseren, maar het levert ook resultaat op.’

Ze keek hem aan, voor het eerst sinds ze aan tafel was komen zitten. Hij kende zoveel van haar geheimen. Hoe kwam dat?

‘Tja, dat is zo. Ik kan goed omgaan met computers. Ik heb nooit moeite gehad met het lezen van een tekst en ik begrijp exact wat er staat.’

‘Dat is je fotografische geheugen,’ zei hij rustig.

‘Dat neem ik aan. Ik begrijp gewoon hoe dingen werken. Niet alleen computers en telefoonnetwerken, maar ook de motor in mijn Kawasaki, tv’s, stofzuigers, chemische processen en astrofysische formules. Ik ben gestoord. Een freak.’

Mikael fronste zijn wenkbrauwen. Hij zweeg een hele tijd.

Syndroom van Asperger, dacht hij . Of zoiets. Het talent om patronen te zien en abstracte redeneringen te begrijpen waar anderen alleen maar geruis waarnemen.

Lisbeth keek omlaag.

‘De meeste mensen zouden heel wat overhebben voor zo’n gave.’

‘Ik wil er niet over praten.’

‘Oké, dan houden we erover op. Waarom ben je teruggekomen?’

‘Ik weet het niet. Dat was misschien een vergissing.’

Hij keek haar onderzoekend aan.

‘Lisbeth, kun jij het woord “vriendschap” voor mij definiëren?’

‘Dat je iemand aardig vindt.’

‘Ja, maar waardoor komt het dat je iemand aardig vindt?’

Ze haalde haar schouders op.

‘Vriendschap, volgens mijn definitie, is gebaseerd op twee dingen,’ zei hij plotseling. ‘Respect en vertrouwen. Beide factoren moeten aanwezig zijn. En het moet van twee kanten komen. Je kunt respect voor iemand hebben, maar als je geen vertrouwen in diegene hebt, dan gaat de vriendschap kapot.’

Ze zweeg nog steeds.

‘Ik heb begrepen dat je niet met mij over jezelf wilt praten, maar je zult een keer moeten beslissen of je vertrouwen in me hebt of niet. Ik wil dat we vrienden zijn, maar dat kan ik niet in mijn eentje.’

‘Ik vind het lekker om met je te vrijen.’

‘Seks heeft niets met vriendschap te maken. Natuurlijk kunnen vrienden met elkaar vrijen, maar Lisbeth, als ik moet kiezen tussen seks en vriendschap, wat jou betreft, dan weet ik wel wat ik kies.’

‘Dat begrijp ik niet. Wil je seks met mij of niet?’

Mikael beet op zijn lip. Uiteindelijk zuchtte hij.

‘Je moet geen seks hebben met mensen met wie je samenwerkt,’ morde hij. ‘Dat leidt alleen maar tot problemen.’

‘Heb ik iets gemist of heb ik het bij het verkeerde eind dat Erika Berger en jij neuken zo gauw jullie de kans krijgen? Ze is bovendien getrouwd.’

Mikael zei niets.

‘Erika en ik ... hebben een geschiedenis die is begonnen lang voordat we gingen samenwerken. Dat ze getrouwd is, gaat jou niet aan.’

‘Aha, opeens ben jij degene die niet over zichzelf wil praten. Was vriendschap geen kwestie van vertrouwen?’

‘Jawel, maar wat ik bedoel is dat ik niet over een vriendin wil spreken achter haar rug om. Dan zou ik haar vertrouwen beschamen. Ik zou ook niet achter jouw rug om met Erika over jou praten.’

Lisbeth Salander dacht over zijn woorden na. Het was een ingewikkeld gesprek geworden. Ze hield niet van ingewikkelde gesprekken.

‘Ik vind het lekker om met je te vrijen,’ zei ze nogmaals.

‘En ik met jou ... maar ik ben wel oud genoeg om je vader te kunnen zijn.’

‘Het kan me geen reet schelen hoe oud je bent.’

‘Je kunt ons leeftijdsverschil niet over het hoofd zien. Het is geen goed uitgangspunt voor een duurzame relatie.’

‘Wie had het over duurzaam?’ zei Lisbeth. ‘We hebben net een zaak afgerond waarin mannen met een zieke kijk op seksualiteit een vooraanstaande rol speelden. Als ik het voor het zeggen zou hebben, zouden zulke mannen uitgeroeid worden, allemaal.’

‘Je komt in elk geval niet met een compromis.’

‘Nee,’ zei ze en ze lachte haar scheve niet-lachje. ‘Maar jij bent anders.’

Ze stond op.

‘Nu ga ik douchen en daarna ben ik van plan om naakt in je bed te gaan liggen. Als jij meent dat je te oud bent, moet je maar op de stretcher gaan liggen.’

Mikael keek haar na. Welke hang-ups Lisbeth Salander ook had, gêne hoorde daar in elk geval niet bij. Hij slaagde er altijd in alle discussies met haar te verliezen. Na een tijdje pakte hij de koffiekopjes op en liep hij naar de slaapkamer.

Ze stonden om tien uur op, gingen samen douchen en ontbeten in de tuin. Tegen elven belde Dirch Frode en hij zei dat de begrafenis om twee uur ’s middags zou plaatsvinden. Hij vroeg of ze van plan waren te komen.

‘Ik dacht het niet,’ zei Mikael.

Dirch Frode vroeg of hij rond zes uur mocht langskomen voor een gesprek. Mikael zei dat dat prima was.

Hij besteedde een paar uur aan het sorteren van papieren in de verhuisdozen en bracht deze vervolgens naar Henriks werkkamer. Uiteindelijk had hij alleen nog zijn eigen schrijfblokken en de twee mappen over de zaak-Hans-Erik Wennerström, die hij al een halfjaar niet ingekeken had. Hij zuchtte en stopte ze in zijn koffer.

Dirch Frode was verlaat en kwam pas na achten. Hij droeg nog steeds zijn donkere pak en zag er afgepeigerd uit toen hij op de keukenbank plaatsnam en dankbaar een kop koffie aannam, die Lisbeth serveerde. Ze ging aan de bijtafel zitten en hield zich bezig met haar computer, terwijl Mikael vroeg hoe de wederopstanding van Harriët door de familie ontvangen was.

‘Je kunt zeggen dat het het overlijden van Martin heeft overstemd. Inmiddels hebben de media ook lucht van haar gekregen.’

‘En hoe verklaren jullie de situatie?’

‘Harriët heeft met een journalist van Hedestads-Kuriren gesproken. Haar verhaal is dat ze is weggelopen omdat ze het niet goed kon vinden met haar familie, maar dat ze zich blijkbaar goed heeft gered in de wereld en dat ze een onderneming leidt met een even grote omzet als het Vanger-concern.’

Mikael floot.

‘Ik begreep wel dat er geld in Australische schapen zat, maar ik wist niet dat de ranch zó goed liep.’

‘De ranch loopt uitstekend, maar dat is niet de enige bron van inkomsten. Het Cochran-concern houdt zich tevens bezig met mijnbouw, opalen, fabricage, transport, elektronica en nog veel meer.’

‘Toe maar, en wat gaat er nu gebeuren?’

‘Dat weet ik eerlijk gezegd niet. Er zijn de hele dag allerlei mensen gearriveerd en de familie is voor het eerst sinds jaren weer bijeen. Zowel van de kant van Fredrik Vanger als van die van Johan Vanger, en er zijn er ook een heleboel van de jongere generatie op komen dagen, die van in de twintig en iets ouder. Er zijn vanavond zo’n veertig Vangers in Hedestad. De helft zit in het ziekenhuis Henrik te vermoeien en de andere helft zit in Stora Hotellet met Harriët te praten.’

‘Harriët is de grote sensatie. Hoeveel mensen weten van dat met Martin?’

‘Tot nu toe alleen Henrik, Harriët en ik. We hebben een lang gesprek gehad onder zes ogen. Dat met Martin en ... zijn perversies overschaduwt het meeste voor ons nu. Het heeft een grote crisis voor het concern teweeggebracht.’

‘Dat begrijp ik.’

‘Er is geen natuurlijke erfgenaam, maar Harriët blijft de komende tijd in Hedestad. We moeten onder andere uitzoeken wat van wie is en hoe de nalatenschap verdeeld moet worden en dergelijke. Zij heeft immers ook een erfdeel dat heel groot zou zijn geweest als ze hier de hele tijd was geweest. Het is een nachtmerrie.’

Mikael moest lachen. Dirch Frode niet.

‘Isabella is ingestort. Ze ligt in het ziekenhuis. Harriët weigert haar te bezoeken.’

‘Daar kan ik in komen.’

‘Daarentegen komt Anita over uit Londen. Er wordt volgende week een familieraad georganiseerd. Het is de eerste keer in vijfentwintig jaar dat zij eraan meedoet.’

‘Wie wordt de nieuwe algemeen directeur?’

‘Birger aast op die post, maar hij komt absoluut niet in aanmerking. Wat er nu gebeurt, is dat Henrik vanuit zijn ziekbed tijdelijk aantreedt als algemeen directeur, totdat we iemand van buitenaf aannemen, of iemand binnen de familie ...’

Hij maakte zijn zin niet af. Mikael fronste plotseling zijn wenkbrauwen.

‘Harriët? Dat meen je toch niet?’

‘Waarom niet? We hebben het over een buitengewoon competente en gerespecteerde zakenvrouw.’

‘Ze heeft een bedrijf in Australië dat ze moet runnen.’

‘Ja, maar haar zoon, Jeff Cochran, neemt de zaken waar tijdens haar afwezigheid.’

‘Hij is Studs Manager op een schapenfarm. Als ik het goed begrepen heb, ziet hij erop toe dat de juiste schapen met elkaar paren.’

‘Hij heeft ook een graad in de economie behaald aan de Universiteit van Oxford en een studie rechten afgerond in Melbourne.’

Mikael dacht aan de bezwete, gespierde man met het naakte bovenlijf die hem door het ravijn gereden had en probeerde hem zich voor te stellen in een krijtstreeppak. Waarom niet?

‘Dit is niet een-twee-drie opgelost,’ zei Dirch Frode. ‘Maar ze zou een perfecte directeur zijn. Met de juiste ondersteuning zou ze het concern weer in de lift kunnen helpen.’

‘Ze beschikt niet over de juiste kennis ...’

‘Dat is waar. Harriët kan natuurlijk niet na vele decennia opeens van buiten binnenkomen en het concern tot in detail gaan besturen. Maar het Vanger-concern is internationaal en we zouden een Amerikaanse algemeen directeur hierheen kunnen halen die geen woord Zweeds spreekt ... dat is business.’

‘Vroeg of laat moeten jullie het probleem met wat er zich in die ruimte in Martins kelder bevindt toch bij de hoorns vatten.’

‘Ik weet het. Maar we kunnen niets zeggen zonder Harriët te schande te maken ... Ik ben blij dat ik niet degene ben die daarover een beslissing moet nemen.’

‘Maar jezus, Dirch, jullie kunnen toch niet stilhouden dat Martin een seriemoordenaar was!’

Dirch Frode zweeg en zat onrustig op zijn stoel te draaien. Mikael kreeg plotseling een vieze smaak in zijn mond.

‘Mikael, ik bevind me in een ... zeer netelige positie.’

‘Vertel.’

‘Ik heb een mededeling van Henrik. Die is zeer eenvoudig. Hij bedankt je voor het werk dat je hebt gedaan en zegt dat hij het contract als nagekomen beschouwt. Dat betekent dat hij jou vrijwaart van overige verplichtingen en dat je niet meer hier in Hedestad hoeft te wonen en te werken, et cetera. Je kunt dus met onmiddellijke ingang teruggaan naar Stockholm en je daar met andere zaken gaan bezighouden.’

‘Wil hij dat ik van het toneel verdwijn?’

‘Absoluut niet. Hij wil dat je hem komt opzoeken voor een gesprek over de toekomst. Hij zegt dat hij hoopt dat zijn verplichtingen in het bestuur van Millennium zonder beperkingen kunnen doorgaan. Maar ...’

Dirch Frode keek zo mogelijk nog ongemakkelijker.

‘Maar hij wil niet langer dat ik een kroniek over de familie Vanger schrijf.’

Dirch Frode knikte. Hij haalde een notitieblok tevoorschijn, dat hij opensloeg en naar Mikael toe schoof.

‘Hij heeft je deze brief geschreven.’

Beste Mikael,

Ik heb alle respect voor jouw integriteit en ben niet van plan je te beledigen door je te gaan zeggen wat je wel en niet mag schrijven. Je mag alles schrijven en publiceren wat je wilt en ik zal geen enkele druk op je uitoefenen.

Ons contract is van kracht, als jij het wilt handhaven. Je beschikt over voldoende materiaal om de kroniek over de familie Vanger te voltooien. Mikael, ik heb nog nooit in mijn leven iemand ergens om gesmeekt. Ik ben altijd van mening geweest dat een mens zijn moraal en zijn overtuiging moet volgen. Maar op dit moment heb ik geen keus.

Ik vraag je, als vriend en als mede-eigenaar van Millennium , om de waarheid over Gottfried en Martin niet te onthullen. Ik weet dat dat verkeerd is, maar ik zie geen uitweg uit deze duistere toestand. Ik moet kiezen tussen twee kwaden en er zijn alleen maar verliezers.

Ik vraag je om niets te schrijven wat Harriët nog verder kan schaden. Je hebt zelf ervaren wat het is doelwit te zijn van een smaadcampagne in de media. Die campagne tegen jou was van vrij geringe proporties, je kunt je wel voorstellen wat het voor Harriët zou betekenen als de waarheid naar boven zou komen. Ze heeft veertig jaar geleden en hoeft niet verder te lijden door de daden die haar broer en haar vader hebben begaan. En ik vraag je om te bedenken wat dit verhaal voor consequenties zou hebben voor de duizenden medewerkers van het concern. Dit zou Harriët breken en ons verwoesten.

Henrik

‘Henrik zegt ook dat als je een vergoeding eist voor derving van inkomsten, wat het geval is als je afziet van publicatie van het verhaal, hij openstaat voor discussie. Je kunt elke financiële eis stellen die je maar wilt.’

‘Henrik Vanger probeert mij om te kopen. Zeg hem maar dat ik zou willen dat ik nooit met jullie in zee was gegaan.’

‘Deze situatie is net zo pijnlijk voor Henrik als voor jou. Hij mag je erg graag en beschouwt je als zijn vriend.’

‘Henrik Vanger is een geslepen rotzak,’ zei Mikael. Hij was opeens woedend. ‘Hij wil de hele zaak in de doofpot stoppen. Hij doet een beroep op mijn gevoelens en hij weet dat ik hem ook graag mag. En wat hij zegt, houdt in de praktijk in dat ik mijn handen vrij heb om te publiceren wat ik wil, maar als ik dat doe, zal hij zijn houding ten aanzien van Millennium moeten herzien.’

‘Alles is anders geworden sinds Harriët op het toneel is verschenen.’

‘En nu onderzoekt Henrik welk prijskaartje er aan mij hangt. Ik ben niet van plan om Harriët te schande te maken, maar íémand moet iets zeggen over de vrouwen die in Martins kelder beland zijn. Dirch, we weten niet eens hoeveel vrouwen hij afgeslacht heeft. Wie neemt het voor hen op?’

Lisbeth Salander keek plotseling op van haar computer. Haar stem was angstaanjagend zacht toen ze zich tot Dirch Frode wendde.

‘Is er niemand binnen het concern van plan om mij om te kopen?’

Frode keek verschrikt op. Hij was er weer in geslaagd haar bestaan te negeren.

‘Als Martin Vanger op dit moment zou hebben geleefd, zou ik hem te schande hebben gemaakt,’ vervolgde ze. ‘Welke overeenkomst Mikael ook met jullie gehad had, ik zou elk detail over Martin naar de eerste de beste avondkrant hebben gestuurd. En als ik gekund had, had ik hem in zijn eigen martelkamer op tafel vastgespannen en naalden door zijn zak gestoken. Maar hij is dood.’

Ze richtte zich tot Mikael.

‘Ik ben content met deze oplossing. Niets wat we doen kan de schade repareren die Martin Vanger zijn slachtoffers heeft toegebracht. Er is daarentegen een interessante situatie ontstaan. Jij bevindt je in de positie dat je onschuldige vrouwen schade kunt blijven toebrengen, zeker die Harriët, die je in de auto hiernaartoe zo hebt zitten ophemelen. Dus mijn vraag aan jou is, wat het ergst is: dat Martin Vanger haar in het huisje van Gottfried verkrachtte of dat jij dat op de voorpagina’s doet? Daar heb je een keurig dilemma. Misschien kan de ethische commissie van de Vereniging van Journalisten daar richtlijnen voor geven.’

Ze laste een pauze in. Mikael kon Lisbeth Salander opeens niet aankijken. Hij staarde naar de tafel.

‘Maar ík ben geen journalist,’ zei ze uiteindelijk.

‘Wat wil je hebben?’ vroeg Dirch Frode.

‘Martin heeft zijn slachtoffers op video vastgelegd. Ik wil dat jullie proberen zo veel mogelijk slachtoffers te identificeren en ervoor zorgen dat hun families een passende compensatie krijgen. En verder wil ik dat het Vanger-concern jaarlijks, en voor onbepaalde tijd, een donatie van 2 miljoen kronen doet aan de roks , de landelijke organisatie van opvanghuizen voor vrouwen en meisjes in Zweden.’

Dirch Frode dacht een minuut over het prijskaartje na. Toen knikte hij.

‘Kun jij daarmee leven, Mikael?’ vroeg Lisbeth.

Mikael voelde zich plotseling wanhopig. Zijn hele werkzame leven had hij zich gewijd aan het onthullen van zaken die anderen probeerden te verbergen en zijn moraal verbood hem medeplichtig te zijn aan het in de doofpot stoppen van de afschuwelijke misdaden die in Martin Vangers kelder waren begaan. Het was zijn taak juist te onthullen wat hij wist. Hij was degene die zijn collega’s bekritiseerde omdat ze de waarheid niet vertelden. Toch zat hij hier de meest macabere cover-up te bespreken waar hij ooit van gehoord had.

Hij zweeg geruime tijd. Toen knikte ook hij.

‘Mooi.’ Dirch Frode wendde zich tot Mikael. ‘Voor wat betreft Henriks aanbod over financiële compensatie ...’

‘Dat kan hij in zijn reet stoppen,’ zei Mikael. ‘Dirch, ik wil dat je nu weggaat. Ik begrijp jouw situatie, maar ik ben op dit moment zo kwaad op Henrik, Harriët en jou dat het niet goed is voor onze verstandhouding als je blijft.’

Dirch Frode bleef aan de keukentafel zitten en deed geen pogingen om op te staan.

‘Ik kan nog niet gaan,’ zei Dirch Frode. ‘Ik ben nog niet klaar. Ik heb je nog iets te zeggen wat je niet leuk zult vinden. Henrik staat erop dat ik het je vanavond vertel. Je kunt hem morgen in het ziekenhuis gaan villen, als je wilt.’

Mikael hief langzaam zijn hoofd op en keek hem aan.

‘Dit is het moeilijkste wat ik in mijn hele leven heb gedaan,’ zei Dirch Frode. ‘Maar ik denk dat we de situatie nu alleen nog kunnen redden door volstrekt eerlijk te zijn en alle kaarten op tafel te leggen.’

‘Wat dan?’

‘Toen Henrik je met kerst overhaalde om de klus aan te nemen, dachten wij geen van beiden dat het ergens toe zou leiden. Het was precies zoals hij zei – hij wilde een laatste poging doen. Hij had jouw situatie zorgvuldig geanalyseerd, vooral met behulp van het rapport dat juffrouw Salander had opgesteld. Hij speelde in op jouw isolatie, bood een goed salaris en gebruikte het juiste lokaas.’

‘Wennerström,’ zei Mikael.

Frode knikte.

‘Was het bluf?’

‘Nee.’

Lisbeth Salander fronste geïnteresseerd een wenkbrauw.

‘Henrik zal alles doen wat hij beloofd heeft,’ zei Dirch Frode.

‘Hij geeft een interview en gaat in het openbaar frontaal in de aanval tegen Wennerström. Je kunt alle details later krijgen, maar in grove lijnen is het zo dat toen Hans-Erik Wennerström verbonden was aan de financiële afdeling van het Vanger-concern hij vele miljoenen heeft gebruikt voor valutaspeculaties. Dit was ver voordat speculeren met valuta een echt fenomeen werd. Hij deed dit zonder bevoegdheid en zonder toestemming van de concernleiding. De zaken gingen slecht en hij zat plotseling met een verlies van 7 miljoen kronen, dat hij probeerde te dekken, deels door met de boekhouding te knoeien, deels door nog meer te speculeren. Hij werd betrapt en is ontslagen.’

‘Was er sprake van eigen gewin?’

‘Ja, hij heeft zich ongeveer een half miljoen kronen toegeëigend, wat ironisch genoeg het fundament is geworden van de Wennerstroem Group. We hebben dit alles gedocumenteerd. Je mag de informatie gebruiken zoals je wilt en Henrik zal de beweringen in het openbaar ondersteunen. Maar ...’

‘Maar de informatie is waardeloos,’ zei Mikael en hij sloeg met zijn vlakke hand op tafel.

Dirch Frode knikte.

‘Het is meer dan dertig jaar geleden gebeurd en het is een afgesloten hoofdstuk,’ zei Mikael.

‘Je krijgt een bevestiging van het feit dat Wennerström een oplichter is.’

‘Het zal Wennerström irriteren als het naar buiten komt, maar het schaadt hem niet meer dan een schot uit een blaaspijpje. Hij zal zijn schouders ophalen en de kaarten schudden door een persbericht uit te doen gaan dat Henrik Vanger een oude sok is die een zaak van hem wil overnemen en vervolgens zal hij beweren dat hij in opdracht van Henrik heeft gehandeld. Ook al kan hij zijn onschuld niet bewijzen, hij kan voldoende rookgordijnen leggen om de hele geschiedenis met een schouderophalen af te doen.’

Dirch Frode keek zeer ongelukkig.

‘Jullie hebben me besodemieterd,’ zei Mikael uiteindelijk.

‘Mikael ... dat was niet onze bedoeling.’

‘Mijn eigen fout. Ik greep naar een strohalm en had moeten inzien dat het zoiets moest zijn.’ Hij lachte plotseling kort. ‘Henrik is een oude haai. Hij verkocht een product en zei wat ik wilde horen.’

Mikael stond op en liep naar het aanrecht. Hij keerde zich om naar Frode en vatte zijn gevoelens in één woord samen.

‘Verdwijn.’

‘Mikael ... het spijt me dat ...’

‘Dirch. Ga weg.’

Lisbeth Salander wist niet of ze naar Mikael toe moest gaan of dat ze hem met rust moest laten. Hij loste het probleem zelf op door zonder iets te zeggen zijn jack te pakken en de buitendeur achter zich dicht te smijten.

Meer dan een uur liep ze door de keuken te ijsberen. Ze voelde zich ongemakkelijk en ruimde de tafel af, iets wat ze anders altijd aan Mikael overliet. Af en toe liep ze naar het raam en keek ze of ze hem zag. Uiteindelijk was ze zo ongerust dat ze haar leren jack aantrok en naar buiten ging om hem te zoeken.

Ze liep eerst naar de jachthaven, waar in de huisjes nog steeds licht brandde, maar daar was geen spoor van Mikael te zien. Ze volgde het pad langs het water, waar ze weleens een avondwandeling maakten. Martin Vangers huis was donker en gaf al een onbewoonde indruk. Ze ging naar de landtong, waar Mikael en zij vaak op de stenen gezeten hadden en liep vervolgens terug naar huis. Hij was nog niet terug.

Lisbeth liep omhoog naar de kerk. Ook geen Mikael. Ze stond een tijdje besluiteloos zich af te vragen wat ze moest doen. Toen ging ze terug naar haar motorfiets, haalde een zaklamp uit de zadeltas en liep nogmaals de weg langs het water. Het kostte behoorlijk wat tijd om vooruit te komen op de half overwoekerde weg, en nog meer om het pad te vinden naar het huis van Gottfried. Het huis dook plotseling achter een paar bomen op uit het donker toen ze er bijna was. Mikael zat niet op de veranda en de deur was op slot.

Ze was alweer op de terugweg richting het dorp toen ze zich bedacht en de landtong helemaal afliep. Plotseling zag ze Mikaels silhouet in het donker op de steiger, waar Harriët Vanger haar vader verdronken had. Ze slaakte een zucht van verlichting.

Hij hoorde haar toen ze de steiger op liep en keerde zich om. Ze ging zonder wat te zeggen naast hem zitten. Uiteindelijk doorbrak hij de stilte.

‘Sorry. Maar ik moest even alleen zijn.’

‘Ik weet het.’

Ze stak twee sigaretten op en gaf hem er een van. Mikael keek naar haar. Lisbeth Salander was de meest asociale persoon die hij ooit ontmoet had. Elke poging van zijn kant om over iets persoonlijks te praten werd genegeerd en ze had ook nooit enige vorm van sympathie in ontvangst genomen. Ze had zijn leven gered en nu was ze hem midden in de nacht komen zoeken in het niets. Hij legde een arm om haar heen.

‘Nu weet ik welk prijskaartje er aan me hangt. We hebben die vrouwen en meisjes in de steek gelaten,’ zei hij. ‘Ze zullen het hele verhaal in de doofpot stoppen. Alles wat in Martins kelder te vinden was, zal verdwijnen.’

Lisbeth zei niets.

‘Erika had gelijk,’ zei hij. ‘Het was nuttiger geweest als ik naar Spanje was gegaan, een maand lang het liefdesleven van de Spaanse vrouwen onderzocht had en vervolgens met Wennerström aan de slag was gegaan. Nu heb ik maanden verloren.’

‘Als jij naar Spanje was vertrokken, was Martin Vanger nog steeds bezig geweest in zijn kelder.’

Stilte. Ze zaten daar een hele tijd voordat hij opstond en voorstelde dat ze naar huis zouden gaan.

Mikael sliep eerder dan Lisbeth. Ze lag wakker en luisterde naar zijn ademhaling. Na een tijdje ging ze naar de keuken, zette koffie en rookte in het donker op de keukenbank de ene sigaret na de andere, terwijl ze diep nadacht. Dat Vanger en Frode Mikael zouden besodemieteren had ze als vanzelfsprekend aangenomen. Dat lag in hun natuur. Maar dat was Mikaels probleem en niet het hare. Toch? Uiteindelijk nam ze een beslissing. Ze maakte haar sigaret uit en ging naar de slaapkamer, deed het bedlampje aan en schudde Mikael heen en weer tot hij wakker was. Het was halfdrie
’s nachts.

‘Wat is er?’

‘Ik moet je wat vragen. Ga rechtop zitten.’

Mikael kwam overeind en keek haar slaapdronken aan.

‘Toen je werd aangeklaagd, waarom heb je je toen niet verdedigd?’

Mikael schudde zijn hoofd en keek haar aan. Hij zag hoe laat het was.

‘Dat is een lang verhaal, Lisbeth.’

‘Vertel maar, ik heb de tijd.’

Hij zweeg geruime tijd en overwoog wat hij moest zeggen. Uiteindelijk besloot hij de waarheid te vertellen.

‘Ik had geen poot om op te staan. De inhoud van het artikel was onjuist.’

‘Toen ik jouw computer kraakte en jouw mailcorrespondentie met Erika Berger las, waren er voldoende verwijzingen naar de Wennerström-affaire, maar jullie bespraken voortdurend praktische details over de rechtszaak en niets over wat er eigenlijk gebeurd was. Vertel eens wat er misging.’

‘Lisbeth, ik kan het echte verhaal niet vertellen. Ik ben gewoon besodemieterd. Erika en ik zijn het er volstrekt over eens dat het onze geloofwaardigheid nog verder zou schaden als we zouden proberen te vertellen wat er daadwerkelijk gebeurd is.’

‘Luister eens, Kalle Blomkvist, gistermiddag heb je nog een preek gehouden over vriendschap en vertrouwen en dergelijke. Ik ben niet van plan de zaak op internet te zetten.’

Mikael protesteerde een paar keer. Hij herinnerde Lisbeth eraan dat het midden in de nacht was en beweerde dat hij niet in staat was om aan de zaak te denken. Ze bleef gewoon zitten tot hij toegaf. Hij ging naar het toilet, hield zijn gezicht even onder de kraan en zette koffie. Toen kwam hij terug naar bed en vertelde hij hoe zijn oude schoolvriend Robert Lindberg twee jaar daarvoor in een gele Mälar-30 in de passantenhaven van Arholma zijn nieuwsgierigheid had gewekt.

‘Je bedoelt dat je vriend heeft gelogen?’

‘Nee, helemaal niet. Hij heeft exact verteld wat hij wist en ik heb elk woord kunnen verifiëren in het document van de accountantscontrole van de sib . Ik ben zelfs naar Polen geweest om die schuur te fotograferen waarin het grote Minos-concern gehuisvest was geweest. En ik heb diverse personen geïnterviewd die bij het bedrijf gewerkt hadden. Ze zeiden allemaal hetzelfde.’

‘Ik begrijp het niet.’

Mikael zuchtte. Het duurde even voor hij zijn verhaal hervatte.

‘Ik had een ontzettend goed verhaal. Ik had Wennerström zelf er nog niet mee geconfronteerd, maar het verhaal was waterdicht en als ik het op dat moment gepubliceerd had, had ik hem echt door elkaar geschud. Er was vermoedelijk geen aanklacht gekomen wegens oplichting want de zaak was al door de accountant goedgekeurd, maar ik zou zijn aanzien hebben beschadigd.’

‘Wat is er misgegaan?’

‘Tijdens mijn onderzoek had iemand er lucht van gekregen waar ik mee bezig was en werd Wennerström zich bewust van mijn bestaan. En plotseling gebeurden er een heleboel vreemde dingen. Eerst werd ik bedreigd. Anonieme telefoontjes van prepaidtelefoons die niet te traceren waren. Erika werd ook bedreigd. De bekende formuleringen: “schei ermee uit anders spijkeren we je borsten aan een staldeur” en dergelijke. Ze raakte uiteraard ontzettend geïrriteerd.’

Hij pakte een sigaret van Lisbeth.

‘Toen gebeurde er iets zeer onaangenaams. Op een avond laat toen ik de redactie verliet, werd ik overvallen door twee mannen die op me afkwamen en gewoon een paar rake klappen uitdeelden. Ik was totaal onvoorbereid. Ik werd tegen de grond geslagen, had een tand door mijn lip, en zo. Ik kon ze niet identificeren, maar de ene zag eruit als een oude biker.’

‘Oké.’

‘Nu had al die aandacht uiteraard alleen maar het effect dat Erika woest werd en ik obstinaat. We hebben de veiligheid bij Millennium verbeterd. Maar het probleem was dat de pesterijen niet in verhouding stonden tot de inhoud van het verhaal. We konden niet begrijpen waarom dit allemaal gebeurde.’

‘Maar het verhaal dat je uiteindelijk publiceerde, was heel anders.’

‘Inderdaad. Plotseling was er een doorbraak. We kregen een bron, een zekere Deep Throat uit de kringen van Wennerström. Die bron was letterlijk doodsbang en we mochten hem alleen maar ontmoeten in anonieme hotelkamers. Hij vertelde dat het geld van de Minos-affaire gebruikt was voor wapentransacties in de oorlog in Joegoslavië. Wennerström had zaken gedaan met Ustasa, de Kroatische nazi’s. En dat was nog niet alles, hij kon ons kopieën van schriftelijke documenten geven als bewijs.’

‘En jullie geloofden hem?’

‘Hij kwam kundig over. Hij gaf ons ook voldoende informatie om ons naar nóg een bron te leiden, die het verhaal kon bevestigen. We kregen zelfs een foto waarop te zien was hoe een van Wennerströms naaste medewerkers de koper de hand schudde. Het was geweldig gedetailleerd materiaal en alles leek bevestigd te kunnen worden. We hebben het gepubliceerd.’

‘En het was fake.’

‘Het was fake, van begin tot eind,’ bevestigde Mikael. ‘De documenten waren professionele vervalsingen. Wennerströms advocaat kon zelfs bewijzen dat de foto van Wennerströms ondergeschikte een trucagefoto was van twee foto’s die in PhotoShop waren bewerkt.’

‘Fascinerend,’ zei Lisbeth Salander nuchter. Ze knikte bij zichzelf.

‘Ja, hè? Naderhand was het gemakkelijk om te zien hoe we gemanipuleerd waren. Ons originele verhaal zou Wennerström schade hebben toegebracht. Nu verdronk dat in een falsificatie; de ergste mijn waar ik ooit van gehoord heb. We publiceerden een verhaal waarvan Wennerström punt voor punt zijn onschuld kon bewijzen. En het was verdomd professioneel aangepakt.’

‘Jullie konden je niet terugtrekken en de waarheid vertellen. Jullie hadden geen enkel bewijs dat Wennerström die vervalsing op touw had gezet?’

‘Erger nog. Als we hadden geprobeerd de waarheid te vertellen en onnozel genoeg waren geweest om Wennerström ervan te beschuldigen dat hij erachter zat, zou niemand ons domweg hebben geloofd. Het zou eruit hebben gezien als een wanhopige poging om een onschuldige industrieel de schuld te geven. We zouden overkomen als een stelletje complete idioten die overal een complot achter vermoedden.’

‘Ik begrijp het.’

‘Wennerström was dubbel gedekt. Als die vervalsingen bekend zouden zijn geworden, zou hij hebben kunnen beweren dat een van zijn vijanden hem te schande wilde maken. En bij Millennium zouden we nogmaals alle geloofwaardigheid verloren hebben omdat we opnieuw ergens op in waren gegaan, wat onjuist bleek te zijn.’

‘Dus je koos ervoor je niet te verdedigen en een gevangenisstraf uit te zitten.’

‘Ik had die straf verdiend,’ zei Mikael met bitterheid in zijn stem. ‘Ik heb me schuldig gemaakt aan smaad. Nu weet je het. Mag ik nu gaan slapen?’

Mikael deed het licht uit en sloot zijn ogen. Lisbeth kwam naast hem liggen. Ze zweeg een tijdje.

‘Wennerström is een gangster.’

‘Ik weet het.’

‘Nee, ik bedoel, ik wéét dat hij een gangster is. Hij werkt met iedereen samen, van de Russische maffia tot Colombiaanse drugskartels.’

‘Hoe bedoel je?’

‘Toen ik Frode mijn rapport overhandigde, gaf hij mij nóg een opdracht. Hij vroeg me uit te zoeken wat er eigenlijk gebeurde in die rechtszaak. Ik was daar net mee begonnen toen hij Armanskij belde en de zaak annuleerde.’

‘Zo.’

‘Ik denk dat ze dat onderzoek hebben afgeblazen zo gauw jij Henrik Vangers opdracht geaccepteerd had. Toen was het niet meer van belang.’

‘En?’

‘Tja, ik houd er niet van dingen niet af te ronden. Ik had in het voorjaar een paar weken vrij ... toen Armanskij geen werk voor me had, en toen ben ik voor de lol in Wennerström gaan graven.’

Mikael ging rechtop zitten, deed het licht aan en keek Lisbeth Salander aan. Hij keek in haar grote ogen. Ze keek zeer schuldbewust.

‘Ben je iets te weten gekomen?’

‘Ik heb zijn hele harddisk in mijn computer. Als je wilt, kun je oneindig veel bewijzen krijgen dat hij een heuse gangster is.’