7 De schat van Corpus Christi

I n het vorige verhaal las u al dat het verkrijgen van gedetailleerde zeekaarten in de zestiende en zeventiende eeuw een belangrijke reden was om zee te kiezen. De concurrentie was moordend, vaak zelfs letterlijk, en een betrouwbare kaart kon het verschil betekenen. Wie er een had, vernietigde de kaart liever dan dat die in handen van de vijand viel. Groot was dus de verbazing toen in de bibliotheek van het Corpus Christi College in Oxford, Engeland, dertig Hollandse zeekaarten werden gevonden die daar driehonderd jaar verborgen hadden gelegen …

Maritiem Museum, 2006, door onze verslaggever – Niemand wist van hun bestaan af. Dus het was een grote verrassing toen in 2006 per ongeluk dertig zeldzame voc -kaarten werden gevonden in de archieven van het Britse Corpus Christi College. De bibliotheek van Oxford verkocht de kaarten voor 2,4 miljoen euro aan het Maritiem Museum in Rotterdam.

De perkamenten kaarten werden in 1722 getekend door verschillende kaartenmakers, waaronder Isaac de Graaff, de vaste kaartenmaker van de Verenigde Oost-Indische Compagnie ( voc ). De kaarten kunnen een schat aan informatie opleveren over de voc , vooral over het gebied rond Nederlands-Indië, en ze kunnen veel vragen over die tijd beantwoorden.

Maar er is nog een reden waarom dit een bijzondere vondst is. Acht kaarten zijn namelijk van de hand van de meestercartograaf Joan Blaeu, de Rembrandt onder de cartografen. Er zijn op de hele wereld maar zesendertig van zijn uiterst gedetailleerde zeekaarten bewaard gebleven. En het Maritiem Museum bezit daarvan nu een kwart. Een collectie dus van onschatbare waarde.

Ook vroeger was de waarde van deze kaarten al niet in geld uit te drukken. Dit soort kaarten werd namelijk bij het begin van een reis meegegeven aan stuurlui van de voc en was uiterst vertrouwelijk. De handelsroutes brachten tenslotte flink wat geld in het laatje. Eigenlijk waren het dus een soort staatsgeheimen.

Voeg daarbij dat de Nederlanden en Engeland in die tijden nou niet bepaald op goede voet met elkaar stonden, en regelmatig oorlogen met elkaar uitvochten en je hebt een mysterie van het zuiverste water. Zouden die zeekaarten in de Engelse archieven terecht zijn gekomen als gevolg van een staaltje zeventiende eeuwse spionage?

Zeekaarten uit die tijd hebben altijd al iets mysterieus gehad. Vaak stonden er wezens op die geen landrot ooit had gezien en dus moesten het sterke verhalen zijn van die rare zeelui. Of het was een schatkaart van een piraat die zijn schatten had verborgen op de plek waar een groot kruis stond. En ten slotte waren er nog de oude kaarten waar Zuid- en Midden-Amerika al op waren ingetekend nog voor Columbus ze had ontdekt. Tot op de dag van vandaag is daar geen sluitende verklaring voor gegeven …