Op welke plaats ontspande hij het meest, denk je, van de verschillende plaatsen waar jullie heengingen?

Het was echt de boot waarop hij het meest tot rust kwam. Voordat hij president was, ging hij varen met de boot van zijn vader, de Marlin en daarna de Honey Fitz. Dat kwam doordat er aan boord geen telefoon was. Hij was vreselijk met de telefoon. Die kon nooit gaan zonder dat hij hem opnam. Je weet wel, hij kreeg telefoon of anders belde hij wel tien mensen. Dus daar, ik bedoel, weer of geen weer... ik herinner me dat hij op een dag in oktober een keer Adlai Stevenson meenam op de Honey Fitz vanuit Newport, in het stormseizoen. Voor Adlai had ik twee duffelse jassen en een helm van mijn stiefvader. En Jack zat achterin in een zwarte trui, zijn haar... de wind blies door zijn haar, en hij zat daar helemaal gelukkig met een bord vissoep. En ik zat binnen met twee dekens om me heen en dronk hete soep. Zo koud was het. Hij nam gewoon aan dat iedereen die boot heerlijk vond omdat hij dan zonder zorgen was. Het was voor hem wat paardrijden voor mij was... in de buitenlucht, geen telefoon. Ik ben niet zo gek op paardrijden of de jacht, maar in de buitenlucht ben je bevrijd van de spanning. Hij hield van de zon en het water en geen telefoon. En weet je, vrienden... je had daar altijd vrienden bij je... hij gebruikte de boot nooit om op te werken... maar wie hij maar wilde om mee te ontspannen.

==

De Honey Fitz

Wat vond hij van al die grappen die over hem werden gemaakt, zoals The First Family en zo? Luisterde hij er ooit naar?

Ik denk wel dat hij luisterde, maar ik weet niet zeker of hij wel die hele plaat afgeluisterd heeft.[479] Ik heb één kant gehoord en toen heb ik hem weggelegd omdat ik niet wilde dat de kinderen hem zagen. En ik denk dat hij hem toen heeft meegenomen. Weet je, ik vond het zo oneerlijk dat hij niet... ik denk dat hij het gewoon accepteerde. Ik bedoel, hij vond het duidelijk niet leuk, maar ik was degene die zich veel meer opwond over dit soort dingen. Ik vond het zo gemeen. Ik vond het niet erg als ze mij belachelijk maakten of zo, maar kleine kinderen belachelijk maken... In het eerste jaar dat hij president was, bezocht ik het diner van de Women’s Press Club. Hij had koorts die avond, en dus begeleidde Lyndon me. Het is traditie dat de president en zijn vrouw ernaartoe gaan... en daar kwam een vrouw genaamd Bonnie Angelo op een driewieler als Caroline en zong een verschrikkelijk liedje.[480] Het jaar daarop wilde ik er niet meer naartoe en was die Bonnie Angelo voorzitter. Pierre was daar echt ontsteld over. En ik zei: ‘Ik ga er niet naartoe en je mag ze vertellen waarom niet, Pierre... voor wat ze vorig jaar hebben gedaan... of je mag het mooiste smoesje gebruiken dat je maar kunt bedenken.’ En dat legde ik toen uit aan Jack. Ik leefde zo met de kinderen mee. Het was al moeilijk genoeg om ze in de Kennedy-familie te beschermen, waar sommige neefjes en nichtjes, en vooral de kinderen van Eunice, zo... zich zo bewust zijn van hun positie en altijd Kennedy-buttons droegen en de plaat draaiden ‘Mijn vader is president, Wat is jouw vader?’[481] of The First Family. Ik verborg die dingen voor mijn kinderen en leerde hen altijd dat het Witte Huis maar tijdelijk was. Ik ben zo blij dat ik dat heb gedaan, als je ziet hoe het afliep. Maar dat het was zolang daddy president was en dat er daarvoor ook presidenten in hebben gewoond. Ik vertelde ze wanneer Franklin Roosevelt kwam eten... en Mrs. Longworth of president Truman. Ik vertelde verhaaltjes over andere presidenten en dat er na daddy weer een president zou zijn en dat wij dan in Hyannis zouden wonen. En, weet je, ze zouden dus nooit gaan denken dat dit voor altijd zou zijn, dat hij aan de macht was, waar de anderen zo naar over deden. Dus ik maakte me wel boos over die parodieën, maar hij wilde niet dat ik er boos om werd. Ik denk dat hij vond dat dat hoorde bij het presidentschap. En omdat het zo’n ander en jong gezin was, zei hij een keer droogjes tegen me, was er zoveel meer om grappen over te maken.

==

De president en Jacqueline Kennedy met haar moeder en stiefvader zeilend bij Newport, 1962

==

De president en Caroline op de Honey Fitz

Praatte de president vaak over de dingen die hij wilde gaan doen? Je noemde al een nieuwe minister van Buitenlandse Zaken.

Ik weet dat hij van J. Edgar Hoover af wilde, zo snel mogelijk... en hij zei altijd dat dat de twee dingen waren die hij het eerst... weet je, Hoover en Allen Dulles, wat hij op hetzelfde moment had moeten doen. Hij kon niet anders.

Heeft hij ooit... ooit gesproken over wie... wat hij met de FBI wilde doen?

Nee, hij zei niet wie hij zou benoemen, en Bobby zou vertrekken bij het ministerie van Justitie. Ik geloof dat hij Nick Katzenbach[482] de leiding had willen geven, maar ik weet het niet zeker. En ik wist dat er een Peace Corps zou komen, maar ik geloof dat daarmee eigenlijk al begonnen was, nietwaar? Ik wist dat hij iets tegen de armoede zou gaan doen.[483] Ik weet dat hij zich echt zorgen maakte... hij sprak met me over Kentucky en we zouden nog een keer naar Kentucky gaan en ik bedoel ik weet dat er sprake van was.[484]

Ja, Appalachia.

Dat is het, Appalachia. En hij zou naar Rusland gaan.

Ja, dat is... ik wilde het daar nog met je over hebben.

Ergens in de tweede termijn zouden we naar Rusland gaan en dat zou ongelooflijk zijn geweest. En we zouden naar het Verre Oosten gaan. Volgens mij wilde hij er in december naartoe, maar hij sprak er niet over, denk ik, met Indonesië en alles, het was alsof...

Ja, maar volgens mij was het... hij plande om in april te gaan... in de lente, naar het Verre Oosten.

Het zou zo ongelooflijk voor hem zijn geweest om naar Japan te gaan als je bedenkt dat Eisenhower er niet naartoe kon,[485] en de menigte die op de been zou komen. Als dit toch had moeten gebeuren, dan had ik gewild dat hij meer dingen had zien slagen waarvoor hij zo hard gewerkt had. De belastingwet, de wet op de burgerrechten, de groeiende economie. Weet je, denk eens aan al die zakenlui die nog steeds van die vreselijke dingen over hem zeggen, maar het wegstromen van goud naar Europa is gestopt en het bruto nationaal product is nog nooit zo groot geweest. Naar Japan en naar Rusland, als hij nog maar al die... had kunnen zien en [de volgende verkiezingen] had gewonnen. Als hij nog maar had kunnen winnen, en hij bad zo dat zijn tegenstander Goldwater zou worden. Hij zei altijd: ‘Laat Barry met rust, hij doet het uitstekend.’ Weet je, als hij nog maar wat van die goede dingen had kunnen zien.

Hij zou het heerlijk hebben gevonden om te strijden tegen Goldwater.[486] Dacht hij dat Goldwater die nominatie zou krijgen, of was dat...

Oh, je zou dat bijna niet durven hopen, ik bedoel, dat zou te mooi zijn om waar te zijn. Ik denk niet dat hij dat dacht. In het begin, alweer een tijdje geleden, dacht hij dat het Romney zou worden, en hij maakte zich druk om Romney omdat die volgens hem nogal hard zou zijn.[487] Maar later bedacht ik dat hij dacht dat Romney het toch niet zou worden. Ik weet niet wie hij dan dacht die het wel zou worden.

Had hij het ooit over Rockefeller?

Jawel. Hij zei dat Rockefeller in zekere zin eigenlijk een lafaard was, omdat hij had moeten doen wat Jack deed en dat was meedoen aan die voorverkiezingen.[488] Maar of hij durfde niet of hij maakte zich druk omdat hij New Hampshire en zo niet wilde intrekken. Hij zei dat als hij dat wel had gedaan, hij president zou zijn geworden.

Ja. Oh, de president dacht dat, als Rockefeller in 1960 de nominatie had gekregen, hij ook gekozen zou zijn. Ik geloof dat dat inderdaad waar is.

En hij zei, weet je, dat hij het gewoon niet had... ik weet niet of dat de puf was of de juiste inschatting of dat hij gewoon verlegen was of zoiets. Nu doet die arme man het wel, op het allerverkeerdste moment. Ik geloof niet dat hij veel respect had voor Rockefeller, maar hij heeft nooit iets naars over hem gezegd. Hij mocht Nixon niet en hij dacht echt dat die gevaarlijk was. Weet je, en dat hij enigszins...

Ik dacht dat hij ziek was.

Ziek, ja.[489]

Scranton?

Ik herinner me niet dat ik ooit met hem over Scranton gepraat heb.[490] Weet je, die was toen nog in opkomst en ik geloof dat hij dacht dat hij het had. Maar ik herinner me niet er ooit met hem over gepraat te hebben.

Keek hij uit naar de campagne van ’64?

Oh, ja. En ik keek er ook erg naar uit. Het was iets wat je samen kon doen. Campagne voeren is zo anders als je president bent. Je doet dan niet meer van de vreselijke dingen als ploeteren door Wisconsin en iemand dwingen je de hand te schudden. Ik bedoel, hij keek er echt naar uit, om dan te winnen en door te kunnen gaan. Weet je, hij deed al zoveel, er was niet heel veel meer te doen, het moest alleen nog verder vorm krijgen. En dan zouden het de relaties met andere landen zijn. Ik bedoel, dat zou dan met Latijns-Amerika zijn geweest en met Rusland, en De Gaulle die Rood China nooit erkend zou hebben en dat soort dingen... als hij nog geleefd had.

Had hij het, in het kader van de Ruslandreis, ooit over iets speciaal wat hij wilde zien of doen?

Alleen dat er de geweldigste mensenmenigten zouden staan.

Had hij... was het alleen Moskou of zou hij...

Ik denk dat het alleen een Ruslandreis zou zijn geworden. Weet je, hij ging er nooit echt mee verder. En, oh, wat zei hij altijd? Toen de verhoudingen aardiger werden met Chroesjtsjov, na de detente[491] en zo, zei hij altijd... weet je nog wat hij zei na Wenen, dat hij echt een gangster was en dat niemand zich moest laten misleiden. Maar als je met grote vastberadenheid met hem onderhandelt... is het anders. Maar hij wilde niet dat mensen ooit dachten dat Chroesjtsjov nu een aardige, minzame, ongevaarlijk persoon was.

Sprak hij ooit over zijn brieven, zijn correspondentie met Chroesjtsjov?[492]

Alleen dat die bestond. Maar wat erin stond, heeft hij me nooit verteld. Ik heb hem er ook nooit naar gevraagd. Had ik ernaar gevraagd, dan zou ik ze gezien hebben, want iedere keer als ik zoiets vroeg, zei hij: ‘Vraag Bundy om het je te laten zien.’ Bundy deed dat dan en stuurde me nog een paar maanden alle informatie... geheime inlichtingen en alles. En uiteindelijk raakte ik zo verveeld... nee, niet verveeld, moedeloos... door het lezen ervan. Dan zei ik: ‘Alsjeblieft, stuur me nooit meer iets.’ Toen ik al die dingen las waar Jack iedere dag doorheen moest bladeren, dan begreep ik niet hoe hij ’s avonds zo vrolijk kon zijn of een glaasje kon drinken of weg kan gaan met de Honey Fitz. Hij had dan net twintig bladzijden met problemen gelezen. En dan dacht ik: ‘Wel, dan kan ik ze beter niet meer lezen, want dan kan ik in plaats daarvan alleen leuke dingen lezen en ben ik in een goede bui voor hem.’ Ik herinner me dat we een dinertje gaven... een afscheidsetentje, voor Ros Gilpatrick, en Mrs. Gilpatrick zei de hele tijd door tegen Jack... het is de tijd van de TFX... ‘Ik zeg tegen Ros iedere avond als hij thuiskomt: “Hoe kunnen ze die dingen over je zeggen? Zijn ze niet verschrikkelijk?”’[493] En hij zei tegen haar: ‘Mijn God, dat zeg je toch niet tegen je echtgenoot als die ’s avonds thuiskomt, toch? Dat zou je niet moeten doen. Zoek iets goeds op dat ze zeggen en zeg dan, “Is dat niet geweldig?” of praat over iets anders dat hem blij maakt.’ Op die manier kwam ik erachter wat hij wilde dat ik voor hem zou zijn, en dat is het moment waarop ik ophield met het lezen van al die informatie en zo, omdat ik me nergens zorgen over wilde maken. Ik wilde jullie invloed van hem weghalen en...

Een van zijn grote talenten was zijn vermogen om van het ene over te gaan op het andere zonder dat de problemen aan hem bleven knagen, om ze opzij te schuiven in de wetenschap dat hij er op dat moment toch niets meer aan kon doen en hij zich er geen zorgen meer om hoefde te maken.

En dat is... heb ik je ooit verteld hoe hij ervoor gezorgd heeft dat ik mijn bureau ergens anders neer heb laten zetten?

Nee.

Wel, mijn bureau stond in de West Sitting Hall, waar we altijd zaten, met van alles erop gestapeld... en zeker toen Tish al die snertmappen stuurde. Net als je gezellig met Jack zat, kwam een of andere boodschapper binnengerend... en hij zei: ‘Laat je bureau hier weghalen.’ Ik weet dat ik je dit al verteld heb.

Je hebt het me verteld, ja.

Naar de Treaty Room. Ik kon problemen niet uit mijn hoofd zetten. Maar hij kon ook altijd in slaap vallen, wat ik zo belangrijk vond. Hij had dit niet... weet je, hij kon het gewoon uitzetten. En ik heb altijd één ding gedacht, en volgens mij geldt dat voor Johnson en ik denk dat het ook voor Adlai Stevenson gegolden kan hebben, namelijk dat die dingen je gaan beheersen en als je dan besluiteloos bent of zoiets... en je kunt niet slapen. Je wordt dan echt... ik had altijd gedacht dat iedere president aan slapeloosheid zou gaan lijden. Maar Jack had van nature waar Ted Reardon[494] me eerder al eens over vertelde... zoals soldaten in een schuttersputje. Als het tijd was om te gaan slapen, dan sliep hij. En dat was een van zijn grootste... het was zo prettig dat hij dat kon. Dat is het zo ongeveer.

[John komt het vertrek binnen en gaat met de bandrecorder spelen]

==

De president en de first lady, Washington D.C., 3 mei 1961